Νησιά και παράκτιο κράτος Ν. Λυγερός

Μέσα στο πλαίσιο του Δικαίου της θάλασσας και του πεδίου της ΑΟΖ, βρίσκουμε συχνά το νοητικό σχήμα που ακολουθεί: Νησιά και παράκτιο κράτος. Πριν εξετάσουμε το θέμα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι δεν προβλέπεται δεδικασμένο με τη συμφωνία. Απλώς, η μελέτη των περιπτώσεων δίνει μια γενική τάση, η οποία μπορεί ν’ αποτελέσει και καθοδήγηση για μια διαπραγματευτική ομάδα, ακόμα κι αν στην τελική, κάθε διμερή συμφωνία είναι μια νέα υπόθεση που δεν εξαρτάται νομικά από κανένα προηγούμενο. Σε κάθε περίπτωση, όμως, το παράδειγμα που εξετάζουμε είναι σημαντικό για δύο λόγους αντικειμενικούς. Ο πρώτος είναι ότι αυτή η περίπτωση εμφανίζεται συχνά πάνω στην υδρόγειο. Ο δεύτερος λόγος είναι παρέμβαση της έννοιας της ακτογραμμής μέσα στο πεδίο δράσης της μέσης γραμμής. Και ο προβληματισμός είναι απλός. Η πιο κλασσική περίπτωση είναι να έχουμε ένα κράτος με μια μεγάλη ακτογραμμή σε σχέση με αυτήν των νησιών που βρίσκονται απέναντί του. Και τότε το παράκτιο κράτος θα επιθυμούσε να μην χρησιμοποιήσει τον κανόνα της μέσης γραμμής για τον καθορισμό των ορίων των δύο ΑΟΖ. Μια τέτοια περίπτωση υπήρξε με την Αίγυπτο και την Κύπρο, αλλά τελικά λόγω της Σαουδικής Αραβίας, που θα είχε κι αυτή το πλεονέκτημα της μεγαλύτερης ακτογραμμής, η Αίγυπτος αποδέχθηκε να γίνει χρήση της μέσης γραμμής. Αυτή η απόφαση εντάσσεται μέσα στο πλαίσιο της θεωρίας παιγνίων σε εφαρμογή σε μια διπλωματική διαπραγμάτευση. Και η ορθολογική απόφαση της Αιγύπτου αποτελεί γνήσιο παράδειγμα της δύναμης αυτής της θεωρίας, όταν έχουμε πολλούς παίκτες, ακόμα κι αν σε θεωρητικό πλαίσιο, η υπογραφή γίνεται αποκλειστικά μεταξύ δύο κρατών. Η ίδια περίπτωση εξανάγκασε τη Βενεζουέλα να μην υπογράψει τη Συνθήκη Montego Bay, λόγω της ύπαρξης νησιών στο θαλάσσιο χώρο που βρίσκεται σε μικρή απόσταση. Στην περίπτωση της Ελλάδας έχουμε δύο μεγάλες περιπτώσεις, το Καστελλόριζο ως σύμπλεγμα και την Τουρκία, αλλά επίσης, και τη Γαύδο με τη Λιβύη. Η αναλογία μας, όμως, αφορά μια άλλη περίπτωση που αποδεικνύει με αποτελεσματικό τρόπο το πλαίσιο του προβλήματος με άλλες δύο χώρες, συγκεκριμένα την Ισπανία και την Αλγερία. Πιο αναλυτικά, η Ισπανία εμπεριέχει τα νησιά Βαλεάρες που βρίσκονται απέναντι στην Αλγερία. Για να κατανοήσουμε καλύτερα τη σημαντικότητα των νησιών, παρουσιάζουμε δύο χάρτες. Ο πρώτος είναι κλασσικός και δείχνει τον καθορισμό της μέσης γραμμής για τις δύο ΑΟΖ. Ο δεύτερος, που έχει περισσότερο ενδιαφέρον για το νοητικό μας σχήμα, είναι τεχνητός αφού θεωρεί ότι οι Βαλεάρες λειτουργούν ανεξάρτητα από την Ισπανία. Με άλλα λόγια, κάνουμε τους υπολογισμούς με τα διαγράμματα Voronoi, θεωρώντας ότι υπάρχουν τρία κράτη, η Ισπανία, οι Βαλεάρες και η Αλγερία. Με αυτόν τον τρόπο επινοούμε πραγματικά την αξία των νησιών που εμποδίζουν την επέκταση της επιρροής του παράκτιου κράτους. Βλέπουμε ότι το μέγεθος της ΑΟΖ των νησιών είναι τεράστιο σε σχέση με το ίδιο τους το εμβαδόν και είναι μεγάλη ακόμα και σε σχέση με την ΑΟΖ της Ισπανίας. Αυτή η περίπτωση είναι απόλυτα γνωστή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κατά συνέπεια δεν υπάρχει μια ειδική ανάγκη για να τους εξηγήσουμε το όφελος που δημιουργούν το Καστελλόριζο και η Γαύδος και για εκείνη.