WSJ: τέσσερις οι επιλογές της Ελλάδας

Την ώρα που η τρόικα συνεχίζει να εξετάζει τα ελληνικά δημοσιονομικά ζητήματα, ανώτατος αξιωματούχος του ΔΝΤ ανέφερε πως τυχόν αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους σε καμία περίπτωση δεν θα θεράπευε ως δια θαύματος την ελληνική κρίση.

Το κλιμάκιο της τρόικας βρίσκεται αυτό το διάστημα στην Αθήνα προκειμένου να εξετάσει αν το σκληρό οικονομικό πρόγραμμα της χώρας συνεχίζει να προχωρά, και αν η νέα χρηματοδότηση είναι βιώσιμη. Η έγκρισή της τρόικας είναι απαραίτητη για να εισπράξει η Ελλάδα την επόμενη δόση της συνολικής οικονομικής βοήθειας των €110 δισ.

Οι αναλυτές όμως συμφωνούν πως το ποσό αυτό δεν θα είναι αρκετό, και πως η Ελλάδα θα χρειαστεί τουλάχιστον €60 δισ. για να επιβιώσει ως το 2013.

Ένας τρόπος για να απαλυνθούν τα προβλήματα της Ελλάδας είναι η αλλαγή των όρων του μνημονίου, μια αναδιάρθρωση του χρέους δηλαδή. Όμως ο Antonio Borges, διευθυντής του ευρωπαϊκού ΔΝΤ διαφωνεί, αφού δεν το βλέπει ως λύση.

Και έτσι γεννάται το ερώτημα: Ποιες είναι οι επιλογές της Αθήνας; Η κυβέρνηση μείωσε τις δαπάνες και της έχει ζητηθεί να αυξήσει τη φορολόγηση. Πολύ σύντομα θα δούμε και εκποίηση της δημόσιας περιουσίας της. Όπως λέει ο Borges, το ελληνικό πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων αξίας €50 δισ. αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 20% των περιουσιακών στοιχείων που θα μπορούσαν να πουληθούν για να συγκεντρωθούν χρήματα. Αν όμως η κυβέρνηση προχωρήσει σε μια τέτοια εκποίηση, θα έχει να αντιμετωπίσει τεράστια εσωτερική πολιτική αντιπολίτευση.

Το τι θα γίνει με την Ελλάδα, αναμένεται να συζητηθεί την επόμενη εβδομάδα στη τακτική συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ. Πάντως παρά την απομάκρυνση του κινδύνου της φιλανδικής άρνησης για περαιτέρω διασώσεις, η χορήγηση επιπλέον χρημάτων για οικονομική βοήθεια σε προβληματικές χώρες αρχίζει να αποτελεί πολιτικό πρόβλημα σε κάποια ευρωπαϊκά κράτη.

Το όλο ζήτημα είναι βασικά αριθμητικό. Τα €110 δισ. που δόθηκαν στην Ελλάδα, ήταν εξαρχής πολύ λίγα για να επιβιώσει η χώρα για τρία ολόκληρα χρόνια.

Βάσει του σχεδιασμού της, η διάσωση κάλυπτε τις ελληνικές συνολικές ανάγκες για σχεδόν δυο χρόνια, με την προσδοκία ότι η χώρα θα μπορούσε σταδιακά να αρχίζει να δανείζεται από τις ιδιωτικές αγορές και πως η χρηματοδότηση της τρόικας θα μπορούσε να σταματήσει. Έτσι, οι αρχικοί υπολογισμοί του Μάη του 2010, ήθελαν την Ελλάδα να χρειάζεται περίπου €151.5 δισ. σε τρία χρόνια, προκειμένου να καλυφθούν τα ελλείμματα, να εξοφληθούν τα μακροπρόθεσμα δάνεια, και να στηριχτούν οι τράπεζές της. Η ΕΕ υπολόγισε πως η Ελλάδα θα χρειάζονταν να δανειστεί άλλα €40 δισ. από μόνη της για να κλείσουν οι τρύπες.

Τον επόμενο χρόνο τα νούμερα χειροτέρεψαν. Η Ελλάδα δεν έφτασε τους στόχους της, και τώρα υπολογίζεται πως θα χρειαστεί να δανειστεί άλλα €45 δισ. εκ των οποίων τα €26.7 μέσα στο 2012.

Σχεδόν κανένας δεν πιστεύει πως η Ελλάδα μπορεί να μαζέψει τόσα χρήματα αφού σήμερα οι αγορές ζητούν περισσότερο από 15% για να της δανείσουν, και οι οίκοι αξιολόγησης θεωρούν το χρέος της ως σκουπίδι.

Τι μπορεί να γίνει λοιπόν;

Υπάρχουν τέσσερις επιλογές, μερικές από τις οποίες μπορούν να συνδυαστούν.

Πρώτον, να διορθωθούν οι όροι του μνημονίου προς όφελος της χώρας, με την ελπίδα πως οι ιδιωτικοποιήσεις θα φέρουν χρήματα. Μια πρόταση είναι να μειωθεί το επιτόκιο που πληρώνει η Ελλάδα για τα ποσά που έλαβε. Το 2012, η Ελλάδα θα πληρώσει σχεδόν €3 δισ. σε τόκους προς τους δανειστές της στην ευρωζώνη. Ακόμη όμως και αν μηδενιστούν οι τόκοι, αυτό δεν θα επηρεάσει σημαντικά το χάσμα των €26.7 δισ. Και το να εισπραχθούν σημαντικά ποσά από τις επερχόμενες ιδιωτικοποιήσεις δεν είναι πολύ σίγουρο.

Δεύτερον, η ΕΕ μπορεί να προσφέρει στη χώρα κι άλλα χρήματα. Ο μηχανισμός στήριξης στήθηκε για αυτόν ακριβώς το λόγο, και μπορεί να το κάνει. Κάτι τέτοιο όμως θα συνοδευτεί και από πολλές αντιρρήσεις. Επιπλέον, το 2012, θα πρέπει να επιστραφούν κάπου €35 δισ. από μακροχρόνια δάνεια, στους ιδιώτες επενδυτές. Αυτό σημαίνει ότι η όποια νέα βοήθεια θα πάει στην αποπληρωμή χρεών προς τις τράπεζες και τους δανειστές, με τους φορολογούμενους να παίρνουν όλο το ρίσκο.

Τρίτον, μπορεί να ζητηθεί από την Ελλάδα να προχωρήσει σε «εθελοντική ανταλλαγή» προς τους ιδιώτες δανειστές, όπου αυτοί θα παραδώσουν τα ληξιπρόθεσμα ομόλογά τους, με αντάλλαγμα κάποια νέα που θα λήγουν στο μέλλον. Το ρίσκο σε αυτή την περίπτωση είναι πως αν δεν συμφωνήσουν αρκετοί από τους πιστωτές, η κατάσταση θα περιπλακεί, με κάποιους από αυτούς να πληρώνονται, θέλουν δεν θέλουν, με νέα ελληνικά ομόλογα. Το κέρδος θα είναι ότι αφού οι πιστωτές θα περιμένουν κι άλλο για να πληρωθούν, θα αναγκαστούν να μοιραστούν τα ρίσκα.

Αν μια πλειοψηφία των δανειστών της , που έχει να λαμβάνει μέσα στο 2012, πειστεί να περιμένει κι άλλο, τότε ίσως η Ελλάδα καταφέρει να τα φέρει βόλτα για το 2012 χωρίς να χρειαστεί περαιτέρω οικονομική στήριξη.

Καμία όμως από αυτές τις επιλογές δεν επηρεάζει το συνολικό μέγεθος του ελληνικού χρέους, που αγγίζει τα €350 δισεκατομμύρια και που συνεχώς αυξάνεται. Πολλοί οικονομολόγοι είναι πεπεισμένοι πως η Ελλάδα δεν θα μπορέσει ποτέ να αποπληρώσει αυτό το χρέος.

Έτσι μένει μια τελευταία επιλογή. Τα «κουρέματα». Αφού η Ελλάδα αδυνατεί να αντεπεξέλθει, καλύτερα θα είναι να γίνει κάτι τέτοιο σύντομα, παρά να συνεχιστεί το πρόβλημα και η πίεση που ασκείται προς την ελληνική οικονομία.

Τα κουρέματα όμως θα απομονώσουν την Ελλάδα από τις αγορές για αρκετό καιρό, και πιθανόν να δημιουργήσουν σημαντικές αναταράξεις στην αγορά ομολόγων, και στο τραπεζικό σύστημα ολόκληρης της ευρωζώνης. Μπορεί μάλιστα να αναγκάσουν την ΕΕ να προχωρήσει σε διάσωση και άλλων κυβερνήσεων, αλλά και τραπεζικών συστημάτων.