Ν. Παναγιωτόπουλος: «Η άσκηση περιφερειακών πολιτικών, είναι εργαλείο επίτευξης ισόρροπης ανάπτυξης»

Την άποψη ότι η άσκηση πολιτικών για την ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας είναι «εργαλείο» για την ισόρροπη πρόοδο όλων των γεωγραφικών διαμερισμάτων της χώρας, καθώς και επιτακτική ανάγκη, διατύπωσε ο βουλευτής Νομού Καβάλας, Νίκος Παναγιωτόπουλος, στην ομιλία του στη Βουλή, στο πλαίσιο της συζήτησης της υπ’ αριθμόν 13/5/10-1-2012 επίκαιρης επερώτησης έντεκα βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας προς τον υπουργό Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, σχετικά με την πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης. Αναλυτικά η ομιλία του βουλευτή Νομού Καβάλας ήταν η ακόλουθη: «Σπεύδω να ξεκινήσω λέγοντας, κύριοι συνάδελφοι, ότι οπωσδήποτε είναι δύσκολο να γίνεται σχεδιασμός και ακόμη δυσκολότερο να γίνεται υλοποίηση πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης στη χώρα κάτω από τις συνθήκες αυτής της οξύτατης δημοσιονομικής κρίσης. Όταν, λοιπόν, η ασκούμενη οικονομική πολιτική περιορίζεται αποκλειστικά κάτω από τις συνθήκες στην τήρηση των μακροοικονομικών  ισορροπιών και τη   διαχείριση των  δημοσιονομικών κινδύνων, όπου

αυτό γίνεται και παρά τις αστοχίες στην επίτευξη των στόχων που έχουν προβλεφτεί, παρά τις θυσίες που αναλαμβάνουν οι πολίτες αισθανόμενοι ότι πλέον έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο, αφού περισσότερες θυσίες δεν έχουν οδηγήσει σε κανένα ή σε πολύ μικρά αποτελέσματα, είναι λοιπόν δύσκολο να κάνουμε λόγο και για συγκροτημένη περιφερειακή πολιτική. Δεν είναι, όμως, άκαιρο να κάνουμε λόγο για συγκροτημένη περιφερειακή πολιτική. Διότι, η άσκηση περιφερειακών πολιτικών, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είναι εργαλείο επίτευξης ισόρροπης ανάπτυξης. Και η επίτευξη ισόρροπης ανάπτυξης είναι, θα έλεγα, και μέσο και σκοπός και για την ανάκαμψη της οικονομίας και για την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων και τελικά για την οριστική τιθάσευση του δημοσιονομικού προβλήματος της χώρας. Δυστυχώς, στην παρούσα συγκυρία κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει. Γιατί η τάση σύγκλισης που επικρατούσε πριν από την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης ως προς τις περιφερειακές πολιτικές έχει μετατραπεί, πλέον, σε τάση απόκλισης, επαναφέροντας και οξύνοντας τις ανισορροπίες αφενός μεταξύ κέντρου και περιφέρειας. Για παράδειγμα, το 49% και βάλε του συνολικού Α.Ε.Π. της χώρας παράγεται στην Περιφέρεια Αττικής, σε αντίθεση με την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, για παράδειγμα, όπου παράγεται το 3,5% περίπου του συνολικού Α.Ε.Π. της χώρας και με εξαίρεση την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, τη Θεσσαλονίκη δηλαδή, δεν υπάρχει άλλη περιφέρεια με δείκτη ποσοστού παραγωγής στο συνολικό Α.Ε.Π. της χώρας μεγαλύτερο του 10%. Αυτό είναι ανισορροπία.

Αφετέρου, βέβαια, υπάρχουν ανισορροπίες και στο εσωτερικό των περιφερειών, ιδίως στους νησιωτικούς και στους ορεινούς όγκους. Τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα με την πλήρη απαξίωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων τα τελευταία δύο χρόνια. Όταν στο ενδεκάμηνο του 2011 οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων είναι μειωμένες κατά 40%, έναντι αρχικού στόχου αύξησης 0,6% σε σχέση με το 2010, είναι προφανές ότι ως προς την αξιοποίηση αυτού του πολύ βασικού κρατικού αναπτυξιακού εργαλείου περνάμε πολύ κάτω από τον πήχη, ο οποίος είναι ήδη χαμηλωμένος. Παρά ταύτα, ο βασικός προβληματισμός μας, κύριε υπουργέ, για την αδράνεια και τη στασιμότητα της περιφερειακής πολιτικής της χώρας εν μέσω κρίσης, δεν είναι άλλος από τους ρυθμούς απορρόφησης των κονδυλίων του Ε.Σ.Π.Α. Κάποια χαρακτηριστικά σχετικά με το Ε.Σ.Π.Α.: Προγραμματική περίοδος 2007-2013: Κονδύλια 20,2 δις, τα οποία έχει κατορθώσει η χώρα μας επί προηγουμένων κυβερνήσεων να αποσπάσει στη διάρκεια υλοποίησης αυτών των προγραμμάτων. Το 80% αυτών των κονδυλίων έχει κατεύθυνση την ελληνική περιφέρεια. Μια σαφής αναπτυξιακή στρατηγική με πέντε βασικές προτεραιότητες: βιώσιμη αστική ανάπτυξη, ανάπτυξη ορεινών περιοχών, ανάπτυξη νησιωτικών περιοχών, ανάπτυξη αγροτικών και αλιευτικών περιοχών και τέλος, διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή συνεργασία, πλήρης κάλυψη των πόρων από το Ταμείο Συνοχής και βέβαια, υψηλά ποσοστά ενίσχυσης της περιφέρειας. Τι γίνεται στην πράξη απ’ όλο αυτό το θεωρητικό σχήμα; Στις αρχές του 2012, έκτος χρόνος λειτουργίας του Ε.Σ.Π.Α., στη φάση που, απ’ ό, τι καταλαβαίνετε, θα έπρεπε οι ρυθμοί απορρόφησης των πόρων φυσιολογικά να ήταν οι μέγιστοι δυνατοί, ένα χρόνο πριν τη λήξη του, τι συμβαίνει; Συμβαίνουν αρρυθμίες, συμβαίνουν καθυστερήσεις, συμβαίνουν δυσλειτουργίες. Η επίδοση της χώρας είναι εξαιρετικά χαμηλή. Είναι δέκατη όγδοη στις είκοσι επτά σε σειρά απορρόφησης. Ειπώθηκε εδώ προηγουμένως ότι η Ιρλανδία, που αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα, αλλά με διαφορετικό προφανώς τρόπο από εμάς, είναι πρώτη σε ρυθμούς απορρόφησης. Με τα στοιχεία της 31-12-2011, το συνολικό ποσοστό είναι 32,86%. Με τα στοιχεία της 4-01-2012, το ποσοστό είναι 34,94%. Ποσοστό χαμηλό, εν πάση περιπτώσει. Από τα 20 δις, έχουν απορροφηθεί περίπου τα 7. Περίπου 13 δις και βάλε μένουν αναξιοποίητα. Αν ληφθούν υπόψη, επίσης, η αύξηση ποσού συγχρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε 85% αναδρομικά από το 2007 και η δέσμευση πόρων σε ταμεία χαρτοφυλακίου, που αύξησε τεχνητά την απορρόφηση του Ε.Σ.Π.Α., χωρίς τα σχετικά κονδύλια να διοχετευθούν στην αγορά, η επίδοση είναι ακόμα χειρότερη. Κλείνω με το παράδειγμα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.

Τα έργα που εξελίσσονται στην Περιφέρεια αυτή, τα έργα που υλοποιούνται, είναι ώριμα ήδη από την περίοδο 2007-2009 με το παλιό καθεστώς των δημαρχιών. Είναι μάλλον ήσσονος σημασίας, αναδασμοί, επαρχιακή οδοποιία, μικρές παρεμβάσεις σε περιφερειακούς λιμένες και εξελίσσονται και με μεγάλες καθυστερήσεις την τελευταία διετία. Αντιθέτως, τα μεγάλα έργα από πλευράς αναπτυξιακής ώθησης στο επίπεδο των υποδομών των μεταφορών, δηλαδή οι κάθετοι άξονες, η σύνδεση του σιδηροδρομικού δικτύου με λιμένες, τα λιμάνια, η αναβάθμιση των αεροδρομίων, η σύνδεση της Εγνατίας Οδού με χώρους ειδικού οικονομικού ενδιαφέροντος, παρουσιάζουν αδικαιολόγητη καθυστέρηση. Υπενθυμίζω ότι το αναπτυξιακό όραμα αυτής της περιφέρειας είχε να κάνει με την ανάπτυξη μιας βιώσιμης, ανταγωνιστικής, εξωστρεφούς περιφερειακής οικονομίας, βασισμένης στο δίπτυχο «Ενέργεια-Μεταφορές» κυρίως, βέβαια και με αναφορές στην ανάπτυξη της πρωτογενούς παραγωγής και με αναφορές στην ανάπτυξη του Τουρισμού. Στην πράξη έχουμε πενιχρά αποτελέσματα. Στο πεδίο της ενέργειας μπορώ να μιλήσω για πραγματικό Βατερλό. Η ανάπτυξη της ενέργειας στο πεδίο περιφερειακής πολιτικής έχει στρατηγική σημασία, όχι μόνο για την περιφερειακή ανάπτυξη, αλλά και για την ίδια τη γεωπολιτική ισχύ της χώρας. Εδώ έχουμε απουσία συγκροτημένου σχεδίου, παλινωδίες, καθυστερήσεις της κεντρικής πολιτικής αρχής, που είχαν ως αποτέλεσμα την πλήρη αποδυνάμωση του ενεργειακού σχεδιασμού στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Τίποτα δεν γίνεται σ’ αυτόν τον τομέα αυτή τη στιγμή, ούτε στη γεωθερμία, που παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, ούτε βέβαια στην επένδυση στις υποδομές των αγωγών διέλευσης και μεταφοράς φυσικού αερίου και πετρελαίου. Ακόμα και αυτή η μοναδική ορατή άμεσα υλοποιήσιμη επένδυση κατασκευής αποθήκης φυσικού αερίου στην περιφέρεια, στις ακτές της Καβάλας, έχει παρουσιάσει εμπλοκή με την ένταξή της στο Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων, ώστε να πωληθεί το δικαίωμα εκμετάλλευσης αυτού του χώρου σύμφωνα με τις πρόνοιες του μεσοπρόθεσμου.

Επί της ουσίας, πάει να χαθεί και αυτό το τρένο την ώρα που οι Σέρβοι κατασκευάζουν στη γειτονιά μας εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου, για να μας ξεπεράσουν και σε αυτό τον τομέα, που σχεδιάσαμε πρώτοι, αλλά καθυστερούμε πάρα πολύ στην υλοποίηση. Τα τελευταία δύο χρόνια αποδείχθηκε ότι η επιμονή στη μονοδιάστατη δημοσιονομική προσαρμογή, χωρίς παράλληλη άσκηση συγκροτημένης αναπτυξιακής πολιτικής, όχι μόνο δεν επιλύει, αλλά επιδεινώνει το πρόβλημα. Είναι ανάγκη, περισσότερο από ποτέ, η χώρα να απορροφήσει και το τελευταίο ευρώ από το Ε.Σ.Π.Α. για την προγραμματική περίοδο 2007-2013, γνωρίζοντας ότι στην επόμενη προγραμματική περίοδο 2014-2020 η χώρα θα κληθεί να διαχειριστεί μειωμένους πόρους για την κοινωνική συνοχή κάτω από χειρότερες συνθήκες στην εγχώρια οικονομία. Επομένως, πρέπει να ενταθούν τώρα οι προσπάθειες, ώστε η χώρα να αποκτήσει άμεσα συγκροτημένη πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης, με επαναπροσδιορισμό στρατηγικών στόχων, ειδικό σχεδιασμό, εφαρμογή τομεακών και οριζόντιων πολιτικών, λήψη υπ’ όψιν των επιπτώσεων της κρίσης ιδίως στην πραγματική οικονομία και τελικά μηχανισμό υλοποίησης αυτών των πολιτικών. Μόνο τότε θα πάμε στην ισόρροπη ανάπτυξη, μόνο τότε θα ξεπεράσουμε το συνολικό μας πρόβλημα, μόνο τότε θα πείσουμε την κοινωνία, που περνάει πολλά, ότι οι θυσίες έχουν τελικά αντίκρισμα και υπάρχει μέλλον σε αυτήν τη χώρα».