Το τέλος της εποχής των «αιώνιων φοιτητών» – Μια αναγκαία αλλαγή για τα ελληνικά ΑΕΙ

 

Η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση για δεκαετίες κουβαλούσε στις πλάτες της μια ιδιότυπη παθογένεια, που στο εξωτερικό φαντάζει αδιανόητη: το φαινόμενο των λεγόμενων «αιώνιων φοιτητών». Πρόκειται για την πρακτική όπου κάποιος μπορούσε να ολοκληρώσει τις σπουδές του όχι σε 4 ή 5 χρόνια, αλλά ακόμη και μετά από 20, 30 ή και 40 χρόνια από την εγγραφή του. Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπήρχε η δυνατότητα να επαναλαμβάνει την εξέταση σε ένα μάθημα δεκάδες φορές, μέχρι να το περάσει.

Αυτή η κατάσταση, που συχνά θεωρήθηκε «κεκτημένο δικαίωμα», στην πραγματικότητα υπονόμευε τον ίδιο τον θεσμό του πανεπιστημίου. Το πτυχίο, αποκομμένο από ένα συνεκτικό και χρονικά οριοθετημένο πρόγραμμα σπουδών, έχανε την αξία και το κύρος του. Οι σπουδές δεν αποτελούσαν μια οργανωμένη εκπαιδευτική διαδρομή με προαπαιτούμενα, αλληλουχία μαθημάτων και ρυθμό μάθησης, αλλά έναν κατακερματισμένο αγώνα αντοχής, όπου ο στόχος ήταν απλώς η αποφοίτηση – κάποια στιγμή.

Το πραγματικό κόστος αυτής της κατάστασης δεν είναι μόνο διοικητικό. Οι διεθνείς δείκτες αξιολόγησης πανεπιστημίων λαμβάνουν υπόψη στοιχεία όπως ο μέσος χρόνος αποφοίτησης, τα ποσοστά επιτυχίας και η αναλογία ενεργών φοιτητών προς διδακτικό προσωπικό. Όταν μεγάλος αριθμός εγγεγραμμένων φοιτητών είναι ανενεργοί, η εικόνα του ιδρύματος πλήττεται και η εμπιστοσύνη της κοινωνίας κλονίζεται.

Η νέα νομοθετική ρύθμιση, που μπαίνει πλέον σε εφαρμογή, κλείνει οριστικά αυτό το κεφάλαιο. Προβλέπει εύλογο χρονικό όριο για την ολοκλήρωση των σπουδών, αλλά και δίκαιες εξαιρέσεις για φοιτητές με σοβαρά προβλήματα υγείας, άτομα με αναπηρία, εργαζόμενους, γονείς και αθλητές. Παρέχεται επίσης η δυνατότητα μερικής φοίτησης ή προσωρινής διακοπής σπουδών για όσους αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

Η αλλαγή αυτή φέρνει τα ελληνικά πανεπιστήμια πιο κοντά στα διεθνή πρότυπα, δημιουργώντας ένα περιβάλλον ζωντανό, με φοιτητές που συμμετέχουν ενεργά και ολοκληρώνουν τις σπουδές τους σε λογικό χρόνο. Όσοι δεν μπορούν να ακολουθήσουν τον κανονικό ρυθμό, θα έχουν πλέον δομημένη στήριξη, αλλά όχι απεριόριστη παραμονή εις βάρος της ακαδημαϊκής λειτουργίας.

Με το νέο πλαίσιο, τα ΑΕΙ αποκτούν τη δυνατότητα να επικεντρωθούν στους πραγματικά ενεργούς φοιτητές τους και να ενισχύσουν το κύρος τους, αφήνοντας πίσω μια χρόνια δυσλειτουργία που για χρόνια θεωρούνταν «φυσιολογική».