Μέρος Πρώτο: Η τουρκική απειλή
του Κώστα Ροδινού
Τα τελευταία χρόνια μια καλά ενορχηστρωμένη και ακόμα καλύτερα χρηματοδοτούμενη καμπάνια, προσπαθεί να μας παρουσιάσει την Τουρκία ως ένα “πρότυπο μετριοπαθούς ισλαμικού καθεστώτος”, το οποίο επιτυγχάνει εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης, συνδυάζοντας αρμονικά το Ισλάμ με στοιχεία δυτικής δημοκρατίας. Πρωταγωνιστής του σεναρίου, είναι αναμφίβολα, ο προσφάτως εκλεγείς για τρίτη θητεία
κ. Ερντογάν.
Αυτήν την εκστρατεία τουρκικής γοητείας ασπάστηκαν ασθμένως και οι ημέτερες, αδρά επιχορηγούμενες, ΜΚΟ για να προτείνουν επώδυνους συμβιβασμούς. Δεν είναι καιρός, με την οικονομία μας σε κρίση, να τα βάζουμε μ’ έναν …ισχυρό γείτονα.
Είναι, όμως, η Τουρκία έτσι, όπως επιχειρούν να τη φιλοτεχνήσουν;
Το οικονομικό θαύμα
Ν’ αρχίσουμε από το οικονομικό θαύμα. Όντως, η τουρκική οικονομία σημειώνει εκρηκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ας ρίξουμε μια πιο προσεχτική ματιά:
-τον Μάϊο ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε στο 7,2% , έναντι προβλεπομένου 5,7%
-το πρώτο πεντάμηνο του 2011, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών ανήλθε στα 37.274 δις δολάρια. Το 2010 ήταν 16. 839 δις δολάρια.
-τον Μάϊο, το εμπορικό έλλειμμα έφθασε στο ρεκόρ των 10,1 δις δολ.
-οι εισαγωγές αυξήθηκαν 42,6%, τέσσερις φορές σχεδόν πάνω σε σχέση με τις εξαγωγές οι οποίες αυξήθηκαν κατά 11,7%.
-οι εξαγωγές μειώθηκαν, αν και η λίρα έχει υποτιμηθεί κατά 19% από τον περασμένο Νοέμβριο, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ανάπτυξη οφείλεται κατά βάση στην εσωτερική ζήτηση, η οποία τροφοδοτείται από τον υπέρμετρο τραπεζικό δανεισμό (αυξημένος κατά 42%). Κάτι μου θυμίζει αυτό!
-οι άμεσες ξένες επενδύσεις ανήλθαν μόλις στο 1,3% του ΑΕΠ.
-το χρέος αυξάνεται σταθερά και έφτασε στα 495,9 δισ. λίρες ($298,1 δισ.) από 492,1 δις λίρες τον Ιούνιο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Το Ιούνιο του 2010 ήταν 458,5 δις
-η ανεργία, παρά τους εκρηκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης, παραμένει στο 10% με το πρόβλημα να είναι εντονότερο κυρίως μεταξύ των νέων.
Ας δούμε μερικούς ακόμα αριθμούς:
-8,5 φορές μεγαλύτερο είναι το εισόδημα για το 20% των πλουσιότερων Τούρκων έναντι του αντίστοιχου που έχει το 20% των φτωχότερων.
-13 εκατ, (το 17,1% του συνολικού πληθυσμού) ζουν σήμερα κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας.
-το 44% του πληθυσμού δεν μπορεί να αγοράσει καινούρια ρούχα
-το 60,5% δεν έχει λεφτά για να βάλει κρέας στο τραπέζι του.
-12.765 λίρες είναι το μέσο ετήσιο εισόδημα για ένα κάτοικο της Πόλης, έναντι 4.655 για όσους ζουν στα βάθη της Ανατολίας.
-τέλος, το 59,3% των Τούρκων είναι αναγκασμένοι να εξυπηρετούν κάποιο χρέος.
Μήπως η τουρκική οικονομία είναι μια φούσκα που οδεύει προς έκρηξη.
Μεγαλοϊδεατισμός
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, ο θεωρητικός του «τουρκικού μεγαλοιδεατισμού» Αχμέτ Νταβούτογλου ονειρεύεται μια οιονεί ανασύσταση της οθωμανικής αυτοκρατορίας προωθώντας την διπλωματία των «μηδενικών προβλημάτων» με τους γείτονες. Μου θυμίζει έντονα την διακήρυξη του F.D.Roosvelt το 1933 περί «Good Neighbor Policy». Παράλληλα κορδακίζεται ότι διαθέτει το μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ! Η στρατιωτική ισχύς αποτελούσε την προϋπόθεση μιας δήθεν ειρηνικής επέκτασης.
Aπό το σχέδιο του Ερντογάν για τη διάνοιξη νέου Βοσπόρου, την δημιουργία μιας δεύτερης Πόλης, μέχρι την απόκτηση πυρηνικής ενέργειας, ονειρευόμενη μεγαλεία και διεκδικώντας ρόλο περιφερειακής υπερδύναμης, η τουρκική ηγεσία συμπεριφέρεται αλαζονικά.
Ειδικότερα:
Ι. Επιχειρεί να κηδεμονεύσει τις βαλκανικές χώρες με ισχυρές μουσουλμανικές ή τουρκογενείς μειονότητες.
Τρία είναι τα εργαλεία που χρησιμοποιεί. Τα ανθρώπινα δικαιώματα των μειονοτήτων (τα οποία ανακάλυψαν εσχάτως), την ιδέα του οθωμανισμού και την οικονομική διπλωματία.
Όσον αφορά στο πρώτο, πρόκειται περί κωμωδίας. Η χώρα με το βαρύτερο μητρώο γενοκτονίας, παριστάνει τον κήνσορα!
Ο οθωμανισμός, ξύνει ζοφερές μνήμες ακόμα και σε ισλαμικές χώρες.
Απομένει η οικονομική διπλωματία. Η Zirat στη Θράκη και αλλού, οι μεγάλες τουρκικές κατασκευαστικές αποτελούν, μεταξύ άλλων οχήματα τουρκικής διείσδυσης στις γειτονικές χώρες.
Ο τουρκικός κοσμοπολιτισμός έχει και άλλες (επαρχιώτικες) εκφάνσεις, π.χ. τα τουρκικά σήριαλ που καλύπτουν το πρόγραμμα του Antenna, οι Turkish Airlines, που ξοδεύουν τεράστια ποσά σε αθλητικές δραστηριότητες. Ακόμα και οι συζητήσεις για τη μεταγραφή του Kόμπι Μπράϊαντ στη Μπεσίκτας!
Επιπλέον, τις τελευταίες δεκαετίες επιδίδονται σε μια χοντροκομμένη προσπάθεια δημιουργίας ιστορικής και πολιτισμικής συνέχειας μεταξύ του αρχαιοελληνικού πολιτισμού της Μ. Ασίας και της Ιωνίας με τη σημερινή Τουρκία! Ας μην εκπλαγούμε αν σε λίγο μας διδάσκουν ότι ο Όμηρος ήταν…Τούρκος και ο Ηρόδοτος έγραψε στα …αζέρικα!
ΙΙ. Αναζητά ρόλο στην Β. Αφρική (Λιβύη, Αίγυπτο) τη Μ.Ανατολή ( Συρία, Γάζα) αλλά και στο «τρίγωνο του διαβόλου) (Ιράν, Πακιστάν, Ιράκ). Ιδιαίτερα οι σχέσεις της με το Ιράν, εξοργίζουν τη Δύση και τους Αμερικανούς.
III. Συνδιαλέγεται με τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ.
ΙV. Αισθάνεται αρκετά ισχυρή ώστε να μην ενδιαφέρεται να αποκαταστήσει τις παραδοσιακά καλές σχέσεις της με το Ισραήλ.
V. Σε συνεργασία με τις τουρκογενείς πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, νύν ανεξάρτητα κράτη, επιχειρεί να ελέγξει τη ροή ενέργειας προς την Ευρώπη.
VI. Πρόσφατα ο Ερντογάν, επισκεπτόμενος τα κατεχόμενα στην Κύπρο, εξετράπη σ΄ ένα ρεσιτάλ προκλητικότητας έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, χώρας μέλους της ΕΕ, αλλά κυρίως εναντίον των κανόνων του διεθνούς δικαίου και της νομιμότητας την οποίαν θεμελιώνουν.
VII. Όσον αφορά στη χώρα μας, τα γνωρίζουμε καλύτερα, μην τα επαναλάβουμε.
«Τurkey is spreading itself too thin”, μου έλεγε έμπειρος γνώστης των δεδομένων της περιοχής. Αυτή η πολυπραγμοσύνη αρχίζει και γίνεται διακριτή και ενοχλητική θα έλεγα.
Ισλαμική δημοκρατία;
Η «μετριοπαθής» ισλαμική δημοκρατία του Ερντογάν υποτίθεται ότι είναι μοντέλο προς εξαγωγή. Παράδειγμα προς μίμηση! Έτσι μας λένε! Μη μας διαφεύγει η ομιλία του Barak Obama στην τουρκική εθνοσυνέλευση. Ποια, όμως, είναι η αλήθεια;
- Ο Ερντογάν, όλο και περισσότερο, μοιάζει με ηγέτη ολιγαρχικής παρά κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Η αλήθεια είναι ότι αυτό το μοντέλο (με όριο αντιπροσώπευσης το 10% ) ουσιαστικά παρεμποδίζει την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.
-Η ελευθερία του τύπου αποτελεί ακόμα ζητούμενο. Μέχρι και η Χίλαρυ Κλίντον, έφτασε στο σημείο να το επισημάνει δημοσίως.
-Τα δικαιώματα των μειονοτήτων όχι μόνο δεν γίνονται σεβαστά, αλλά περιορίζονται δραματικά στο όνομα της τουρκικής ταυτότητας.
-Στα νότια της χώρας, συνεχίζεται ένας ανελέητος και αδιέξοδος εμφύλιος με τους Κούρδους. Πρόκειται για μια μάχη την οποία δεν πρόκειται να κερδίσει η Τουρκία! Θα παραμένει χαίνουσα πληγή, ενίοτε με βαριές συνέπειες (όπως το πρόσφατο περιστατικό όπου έχασαν τη ζωή τους 13 τούρκοι στρατιώτες). Πέραν, των απωλειών σε ανθρώπινες ζωές, αυτή η σύγκρουση μας υπενθυμίζει ότι η Τουρκία έχει δρόμο να διανύσει προκειμένου να θεωρηθεί ότι προσεγγίζει μια δυτικού τύπου δημοκρατία, ενώ κηλιδώνει το δημοκρατικό προφίλ, που με επιμέλεια καλλιεργεί.
-Παραστρατιωτές και παρακρατικές οργανώσεις δρούν ακόμα ανενόχλητα, ενίοτε έχοντας την ανοχή (αν όχι την υποστήριξη) του βαθέος κράτους.
-Για να έρθουμε στο ρόλο του στρατού. Οι ένοπλες δυνάμεις, θεωρούσαν εαυτούς θεματοφύλακες του κοσμικού κράτους και της κεμαλικής παράδοσης. Για αυτό απαιτούσαν και συνήθως είχαν ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας, ασυνήθιστο για μια δημοκρατία.
Ο φιλόδοξος Ερντογάν αντιμετώπισε διπλό πρόβλημα. Από τη μια δεν ήθελε να μοιραστεί την εξουσία του με κανέναν, πολύ δε περισσότερο με έναν ισχυρό πόλο, όπως ήταν ο στρατός.
Από την άλλη, η ισλαμική του ταυτότητα και μια σειρά από μέτρα που αμφισβητούσαν τον κοσμικό χαρακτήρα του τουρκικού κράτους, ερέθιζαν τον στρατό, την οικονομική ελίτ της χώρας και δημιουργούν συνθήκες κοινωνικής και πολιτικής σύγκρουσης. Η κρίση αυτή σοβεί, άσχετα αν επικαλύπτεται από την τρέχουσα οικονομική ευημερία.
Η διαμάχη στρατού – Ερντογάν αναδεικνύει ακόμα ένα ζήτημα. Mπορεί το Ισλάμ, κατά την πολιτική εκδοχή του Ερντογάν, να αποτελέσει φορέα πολιτικής αλλαγής με χαρακτηριστικά κοινοβουλευτικής δημοκρατίας;
Ένα δεύτερο πρόβλημα που θα βρίσκει διαρκώς μπροστά του ο Ερντογάν, είναι η ενσωμάτωση εθνοτήτων προς την πορεία δημοκρατικού εκσυγχρονισμού της τουρκικής κοινωνίας.
Οι Κούρδοι, όλο και περισσότερο θα ζητούν να αυτοπροσδιορίζονται με όρους «πατρίδας». Αυτό σημαίνει defacto γεωγραφική απόσχιση, αλλά και αναγνώριση εθνολογικής ταυτότητας, μια εξέλιξη που διαλύει τον μύθο του ενιαίου τουρκικού κράτους και έθνους!
Η προοπτική προκαλεί ίλιγγο στο στρατιωτικό κατεστημένο της Άγκυρας. Και όχι μόνο!
Όμως, αν η Τουρκία θέλει να εισάγει κανόνες δυτικού κοινοβουλευτισμού, η πολιτική ενσωμάτωση των Κούρδων θα αποτελεί μια μόνιμη εστία τριβής που θα απειλεί τον μεγαλο-ίδεατισμό της.
Εδώ η Τουρκία παίζει με τη φωτιά. Από τη μια υπερασπίζεται το δικαίωμα αυτοδιάθεσης και ανεξαρτητοποίηση του Κοσσόβου (προφανώς επειδή προλειαίνει το έδαφος για να θέσει ανάλογο αίτημα στη Θράκη) από την άλλη αρνείται ή εθελοτυφλεί σε ανάλογο αίτημα των Κούρδων!
Τρίτον, οι σχέσεις με την Ευρώπη. Αυτός ο μόνιμος προβληματικός αρραβώνας είναι πιθανόν να μην καταλήξει ποτέ σε γάμο! Και οι λόγοι είναι πολλοί. Από την μια η ανερχόμενη (οικονομικά και κοινωνικά) τουρκική ελίτ αποκτά δυτικότροπα στοιχεία και πρότυπα. Θέλει να λογαριάζει τον εαυτό της μέρος της Δύσης. Είναι οι υπέρμαχοι της Ε.Ε. επειδή πιστεύουν πως οι δυτικοί θεσμοί, μπορεί όντως να αποτελέσουν φορέα αλλαγής που θα μετατρέψουν την Τουρκία σε σύγχρονο δυτικό κράτος.
Από την άλλη μεγάλο μέρος της κοινωνίας, υπό την επίδραση του παραδοσιακού Ισλάμ, βλέπει ότι αυτά τα δυτικότροπα πειράματα αλλοιώνουν ή βρίσκονται σε αντίθεση με παραδοσιακά θρησκευτικά διδάγματα. Οι «άπιστοι» και οι «αλλόθρησκοι» δεν θα μπορέσουν ποτέ να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση. Αντιθέτως, είναι ο «εχθρός» που πρέπει να κατακτηθεί!
Για τη χρησιμότητα αυτού του «γάμου» αρχίζουν να διατυπώνουν αμφιβολίες ακόμα και οι πρώην ένθερμοι υποστηρικτές του! Είτε γιατί διαβλέπουν τον κίνδυνο που συνιστά για την Χριστιανική Ευρώπη μια μουσουλμανική Τουρκία, είτε γιατί όλοι πλέον αντιλαμβάνονται τη δυσκολία ενσωμάτωσης των τουρκικών μειονοτήτων στις δυτικές κοινωνίες.
Τέταρτον, το Ισλάμ στην Τουρκία, όπως άλλωστε και στις περισσότερες μουσουλμανικές χώρες, δεν είναι μονολιθικό και οι διαφορές μεταξύ των τάσεων του είναι τόσο έντονες που οδηγούν σε αλληλοσπαραγμούς. Άρα το ίδιο το Ισλάμ, ως ενοποιητικός παράγων, ενέχει συγκρουσιακά στοιχεία.
Πέμπτον, τα ενεργοφόρα κοιτάσματα που ανακαλύφθηκαν στη Μεσόγειο και η συμμαχία Κύπρου-Ισραήλ, έθεσαν αίφνης υπό αμφισβήτηση έναν κεντρικό άξονα της τουρκικής στρατηγικής που είχε να κάνει με τον έλεγχο της ροής ενέργειας προς την Ευρώπη. Η εξέλιξη αυτή έχει και ένα επιπλέον αρνητικό στοιχείο για την Τουρκία καθώς αναβαθμίζει τον στρατηγικό ρόλο της Κύπρου. Αν μάλιστα η Ελλάδα είχε μια σοβαρή και τολμηρή Κυβέρνηση (που θα έκανε το αυτονόητο) και προχωρούσε στη χάραξη ΑΟΖ, η Τουρκία θα βρισκόταν αντιμέτωπη με έναν σταυρόλεξο για πολύ δύσκολους λύτες!
Η εξαγωγή της κρίσης
Πάγια τακτική της Τουρκίας ήταν, κάθε φορά που αντιμετώπιζε εσωτερικά προβλήματα, να στήνει κρίσεις με την Ελλάδα. Σύνηθες πεδίο το Αιγαίο. Από αβελτηρία των ελληνικών κυβερνήσεων, η Αγκυρα κατάφερε, σταδιακά, να θέσει στο τραπέζι των συζητήσεων σειρά διεκδικήσεων που άπτονται ζωτικών μας συμφερόντων.
Ενώ η Τουρκία διεύρυνε τις απαιτήσεις της, εμείς εγκλωβισμένοι στη στρατηγική του « δεν διεκδικούμε τίποτα», φτάσαμε στο σημείο να συζητούμε πολλά!
Η Ελλάδα αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία στις διεθνείς σχέσεις καθότι μ’ έναν επιθετικό γείτονα απέναντί της δεν έθεσε ούτε ένα ζήτημα, έστω ως bargaining chip, για να το διαπραγματευτεί αργότερα. Και θα μπορούσε να είχε θέσει πάρα πολλά!
Συχνά με ρωτάνε: που κινδυνεύουμε περισσότερο, στη Θράκη ή στο Αιγαίο;
Η απάντησή είναι απλή: Στη Θράκη!
Και εξηγούμαι: Στη Θράκη, η Τουρκία μεθοδικά προωθεί τα συμφέροντά της με αιτήματα που συγκινούν τους Ευρωπαίους και όχι μόνο. Τι ζητάει η Άγκυρα; Ανθρώπινα δικαιώματα! Αυτά είναι ακαταμάχητα επιχειρήματα για την Ευρώπη. Σε λίγο θα απαιτήσουν και το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού της μειονότητας με στοιχεία εθνολογικά και όχι θρησκευτικά. Θα είναι το πρώτο βήμα για να θέσουν και επισήμως, το αίτημα της αυτοδιάθεσής κατά τα πρότυπα του Κοσσόβου! Και θα βρούν πολλούς συμμάχους! Πολύ φοβούμαι ακόμα και εντός της Ε.Ε.! Μα η Συνθήκη της Λωζάννης αναγνωρίζει τη μειονότητα ως μουσουλμανική, αντιτείνουμε εμείς! Ασθενέστατο επιχείρημα! Ήδη σε ανύποπτο χρόνο ο Νταβούτογλου διατύπωσε την άποψη ότι οι συνθήκες αυτές είναι ξεπερασμένες! Αλλά ακόμα και αν δεν είναι ξεπερασμένες, η Τουρκία έδειξε τον «σεβασμό» της προς τη συνθήκη όταν ξερίζωσε τον Ελληνισμό της Πόλης!
H Tουρκία ουδέποτε θα τολμήσει να επιτεθεί στο Αιγαίο.
Γιατί; Δεν έχει λόγο να το κάνει! Ήδη κερδίζει πολύ περισσότερα με το να μας τρομοκρατεί. Οι υπερπτήσεις πάνω από το τα νησιά μας στόχο έχουν να μας φοβίσουν, να μας προσβάλουν, να μας υποχρεώσουν να αποδεχθούμε τα τελεσμένα. Αυτή ήταν εξ υπαρχής η στρατηγική της. Από τη στιγμή που Ελλάδα ακολουθούσε μια τακτική εξευμενισμού (να μην χρησιμοποιήσω τη βαριά κουβέντα, ενδοτικότητα), η Τουρκία κέρδιζε προκαλώντας και από ένα σημείο και μετά κέρδιζε εκ του ασφαλούς.
Υπενθυμίζω ότι για την ελληνική πλευρά υπήρχε μία και μόνη διαφορά. Η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδος. Δυστυχώς μια διαφορά, που είχαμε το διεθνές δίκαιο με το μέρος μας, συμφωνήσαμε να την επιλύσουμε με πολιτικούς όρους. Η υποχώρηση έστειλε ένα μήνυμα προς την άλλη πλευρά, ότι είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε λιγότερα απ’ όσα το διεθνές δίκαιο μας προσφέρει. Ετσι ενθαρρύναμε την τουρκική προκλητικότητα με αποτέλεσμα να διευρυνθεί η ατζέντα των τουρκικών διεκδικήσεων. Δεν είναι τυχαίο ότι ενώ η Τουρκία ηρνείτο την προσφυγή στη Χάγη, όταν η διαφορά μας ήταν μόνο η υφαλοκρηπίδα! Τώρα που οι προς διευθέτηση διαφορές διευρύνθηκαν, επαναφέρει η ίδια τη διαδικασία της Χάγης, με συνυποσχετικό! Επειδή ακριβώς γνωρίζει ότι το Δ. Δ. λειτουργεί με πολιτικά κριτήρια και όχι απλώς νομικά, δηλαδή δίνει συμβιβαστικές λύσεις. Από τη στιγμή, λοιπόν, που η Τουρκία διεκδικεί μονομερώς, οποιοσδήποτε συμβιβασμός θα αποβεί σε βάρος μας!
Σήμερα η Τουρκία έχει επιτύχει να βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση απέναντι μας, χωρίς μάλιστα να επικαλείται τη χρήση βίας!
Μπορεί πλέον να προωθήσει τις διεκδικήσεις της με όχημα το διεθνές δίκαιο! Και αυτή είναι η μεγαλύτερη ήττα που έχει υποστεί η χώρα μας από το 1974 και εντεύθεν.
(Στο Δεύτερο Μέρος θα ασχοληθούμε με την ελληνική στρατηγική)
του Κώστα Ροδινού
Τα τελευταία χρόνια μια καλά ενορχηστρωμένη και ακόμα καλύτερα χρηματοδοτούμενη καμπάνια, προσπαθεί να μας παρουσιάσει την Τουρκία ως ένα “πρότυπο μετριοπαθούς ισλαμικού καθεστώτος”, το οποίο επιτυγχάνει εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης, συνδυάζοντας αρμονικά το Ισλάμ με στοιχεία δυτικής δημοκρατίας. Πρωταγωνιστής του σεναρίου, είναι αναμφίβολα, ο προσφάτως εκλεγείς για τρίτη θητεία
κ. Ερντογάν.
Αυτήν την εκστρατεία τουρκικής γοητείας ασπάστηκαν ασθμένως και οι ημέτερες, αδρά επιχορηγούμενες, ΜΚΟ για να προτείνουν επώδυνους συμβιβασμούς. Δεν είναι καιρός, με την οικονομία μας σε κρίση, να τα βάζουμε μ’ έναν …ισχυρό γείτονα.
Είναι, όμως, η Τουρκία έτσι, όπως επιχειρούν να τη φιλοτεχνήσουν;
Το οικονομικό θαύμα
Ν’ αρχίσουμε από το οικονομικό θαύμα. Όντως, η τουρκική οικονομία σημειώνει εκρηκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ας ρίξουμε μια πιο προσεχτική ματιά:
-τον Μάϊο ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε στο 7,2% , έναντι προβλεπομένου 5,7%
-το πρώτο πεντάμηνο του 2011, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών ανήλθε στα 37.274 δις δολάρια. Το 2010 ήταν 16. 839 δις δολάρια.
-τον Μάϊο, το εμπορικό έλλειμμα έφθασε στο ρεκόρ των 10,1 δις δολ.
-οι εισαγωγές αυξήθηκαν 42,6%, τέσσερις φορές σχεδόν πάνω σε σχέση με τις εξαγωγές οι οποίες αυξήθηκαν κατά 11,7%.
-οι εξαγωγές μειώθηκαν, αν και η λίρα έχει υποτιμηθεί κατά 19% από τον περασμένο Νοέμβριο, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ανάπτυξη οφείλεται κατά βάση στην εσωτερική ζήτηση, η οποία τροφοδοτείται από τον υπέρμετρο τραπεζικό δανεισμό (αυξημένος κατά 42%). Κάτι μου θυμίζει αυτό!
-οι άμεσες ξένες επενδύσεις ανήλθαν μόλις στο 1,3% του ΑΕΠ.
-το χρέος αυξάνεται σταθερά και έφτασε στα 495,9 δισ. λίρες ($298,1 δισ.) από 492,1 δις λίρες τον Ιούνιο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Το Ιούνιο του 2010 ήταν 458,5 δις
-η ανεργία, παρά τους εκρηκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης, παραμένει στο 10% με το πρόβλημα να είναι εντονότερο κυρίως μεταξύ των νέων.
Ας δούμε μερικούς ακόμα αριθμούς:
-8,5 φορές μεγαλύτερο είναι το εισόδημα για το 20% των πλουσιότερων Τούρκων έναντι του αντίστοιχου που έχει το 20% των φτωχότερων.
-13 εκατ, (το 17,1% του συνολικού πληθυσμού) ζουν σήμερα κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας.
-το 44% του πληθυσμού δεν μπορεί να αγοράσει καινούρια ρούχα
-το 60,5% δεν έχει λεφτά για να βάλει κρέας στο τραπέζι του.
-12.765 λίρες είναι το μέσο ετήσιο εισόδημα για ένα κάτοικο της Πόλης, έναντι 4.655 για όσους ζουν στα βάθη της Ανατολίας.
-τέλος, το 59,3% των Τούρκων είναι αναγκασμένοι να εξυπηρετούν κάποιο χρέος.
Μήπως η τουρκική οικονομία είναι μια φούσκα που οδεύει προς έκρηξη.
Μεγαλοϊδεατισμός
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, ο θεωρητικός του «τουρκικού μεγαλοιδεατισμού» Αχμέτ Νταβούτογλου ονειρεύεται μια οιονεί ανασύσταση της οθωμανικής αυτοκρατορίας προωθώντας την διπλωματία των «μηδενικών προβλημάτων» με τους γείτονες. Μου θυμίζει έντονα την διακήρυξη του F.D.Roosvelt το 1933 περί «Good Neighbor Policy». Παράλληλα κορδακίζεται ότι διαθέτει το μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ! Η στρατιωτική ισχύς αποτελούσε την προϋπόθεση μιας δήθεν ειρηνικής επέκτασης.
Aπό το σχέδιο του Ερντογάν για τη διάνοιξη νέου Βοσπόρου, την δημιουργία μιας δεύτερης Πόλης, μέχρι την απόκτηση πυρηνικής ενέργειας, ονειρευόμενη μεγαλεία και διεκδικώντας ρόλο περιφερειακής υπερδύναμης, η τουρκική ηγεσία συμπεριφέρεται αλαζονικά.
Ειδικότερα:
Ι. Επιχειρεί να κηδεμονεύσει τις βαλκανικές χώρες με ισχυρές μουσουλμανικές ή τουρκογενείς μειονότητες.
Τρία είναι τα εργαλεία που χρησιμοποιεί. Τα ανθρώπινα δικαιώματα των μειονοτήτων (τα οποία ανακάλυψαν εσχάτως), την ιδέα του οθωμανισμού και την οικονομική διπλωματία.
Όσον αφορά στο πρώτο, πρόκειται περί κωμωδίας. Η χώρα με το βαρύτερο μητρώο γενοκτονίας, παριστάνει τον κήνσορα!
Ο οθωμανισμός, ξύνει ζοφερές μνήμες ακόμα και σε ισλαμικές χώρες.
Απομένει η οικονομική διπλωματία. Η Zirat στη Θράκη και αλλού, οι μεγάλες τουρκικές κατασκευαστικές αποτελούν, μεταξύ άλλων οχήματα τουρκικής διείσδυσης στις γειτονικές χώρες.
Ο τουρκικός κοσμοπολιτισμός έχει και άλλες (επαρχιώτικες) εκφάνσεις, π.χ. τα τουρκικά σήριαλ που καλύπτουν το πρόγραμμα του Antenna, οι Turkish Airlines, που ξοδεύουν τεράστια ποσά σε αθλητικές δραστηριότητες. Ακόμα και οι συζητήσεις για τη μεταγραφή του Kόμπι Μπράϊαντ στη Μπεσίκτας!
Επιπλέον, τις τελευταίες δεκαετίες επιδίδονται σε μια χοντροκομμένη προσπάθεια δημιουργίας ιστορικής και πολιτισμικής συνέχειας μεταξύ του αρχαιοελληνικού πολιτισμού της Μ. Ασίας και της Ιωνίας με τη σημερινή Τουρκία! Ας μην εκπλαγούμε αν σε λίγο μας διδάσκουν ότι ο Όμηρος ήταν…Τούρκος και ο Ηρόδοτος έγραψε στα …αζέρικα!
ΙΙ. Αναζητά ρόλο στην Β. Αφρική (Λιβύη, Αίγυπτο) τη Μ.Ανατολή ( Συρία, Γάζα) αλλά και στο «τρίγωνο του διαβόλου) (Ιράν, Πακιστάν, Ιράκ). Ιδιαίτερα οι σχέσεις της με το Ιράν, εξοργίζουν τη Δύση και τους Αμερικανούς.
III. Συνδιαλέγεται με τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ.
ΙV. Αισθάνεται αρκετά ισχυρή ώστε να μην ενδιαφέρεται να αποκαταστήσει τις παραδοσιακά καλές σχέσεις της με το Ισραήλ.
V. Σε συνεργασία με τις τουρκογενείς πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, νύν ανεξάρτητα κράτη, επιχειρεί να ελέγξει τη ροή ενέργειας προς την Ευρώπη.
VI. Πρόσφατα ο Ερντογάν, επισκεπτόμενος τα κατεχόμενα στην Κύπρο, εξετράπη σ΄ ένα ρεσιτάλ προκλητικότητας έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, χώρας μέλους της ΕΕ, αλλά κυρίως εναντίον των κανόνων του διεθνούς δικαίου και της νομιμότητας την οποίαν θεμελιώνουν.
VII. Όσον αφορά στη χώρα μας, τα γνωρίζουμε καλύτερα, μην τα επαναλάβουμε.
«Τurkey is spreading itself too thin”, μου έλεγε έμπειρος γνώστης των δεδομένων της περιοχής. Αυτή η πολυπραγμοσύνη αρχίζει και γίνεται διακριτή και ενοχλητική θα έλεγα.
Ισλαμική δημοκρατία;
Η «μετριοπαθής» ισλαμική δημοκρατία του Ερντογάν υποτίθεται ότι είναι μοντέλο προς εξαγωγή. Παράδειγμα προς μίμηση! Έτσι μας λένε! Μη μας διαφεύγει η ομιλία του Barak Obama στην τουρκική εθνοσυνέλευση. Ποια, όμως, είναι η αλήθεια;
- Ο Ερντογάν, όλο και περισσότερο, μοιάζει με ηγέτη ολιγαρχικής παρά κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Η αλήθεια είναι ότι αυτό το μοντέλο (με όριο αντιπροσώπευσης το 10% ) ουσιαστικά παρεμποδίζει την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.
-Η ελευθερία του τύπου αποτελεί ακόμα ζητούμενο. Μέχρι και η Χίλαρυ Κλίντον, έφτασε στο σημείο να το επισημάνει δημοσίως.
-Τα δικαιώματα των μειονοτήτων όχι μόνο δεν γίνονται σεβαστά, αλλά περιορίζονται δραματικά στο όνομα της τουρκικής ταυτότητας.
-Στα νότια της χώρας, συνεχίζεται ένας ανελέητος και αδιέξοδος εμφύλιος με τους Κούρδους. Πρόκειται για μια μάχη την οποία δεν πρόκειται να κερδίσει η Τουρκία! Θα παραμένει χαίνουσα πληγή, ενίοτε με βαριές συνέπειες (όπως το πρόσφατο περιστατικό όπου έχασαν τη ζωή τους 13 τούρκοι στρατιώτες). Πέραν, των απωλειών σε ανθρώπινες ζωές, αυτή η σύγκρουση μας υπενθυμίζει ότι η Τουρκία έχει δρόμο να διανύσει προκειμένου να θεωρηθεί ότι προσεγγίζει μια δυτικού τύπου δημοκρατία, ενώ κηλιδώνει το δημοκρατικό προφίλ, που με επιμέλεια καλλιεργεί.
-Παραστρατιωτές και παρακρατικές οργανώσεις δρούν ακόμα ανενόχλητα, ενίοτε έχοντας την ανοχή (αν όχι την υποστήριξη) του βαθέος κράτους.
-Για να έρθουμε στο ρόλο του στρατού. Οι ένοπλες δυνάμεις, θεωρούσαν εαυτούς θεματοφύλακες του κοσμικού κράτους και της κεμαλικής παράδοσης. Για αυτό απαιτούσαν και συνήθως είχαν ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας, ασυνήθιστο για μια δημοκρατία.
Ο φιλόδοξος Ερντογάν αντιμετώπισε διπλό πρόβλημα. Από τη μια δεν ήθελε να μοιραστεί την εξουσία του με κανέναν, πολύ δε περισσότερο με έναν ισχυρό πόλο, όπως ήταν ο στρατός.
Από την άλλη, η ισλαμική του ταυτότητα και μια σειρά από μέτρα που αμφισβητούσαν τον κοσμικό χαρακτήρα του τουρκικού κράτους, ερέθιζαν τον στρατό, την οικονομική ελίτ της χώρας και δημιουργούν συνθήκες κοινωνικής και πολιτικής σύγκρουσης. Η κρίση αυτή σοβεί, άσχετα αν επικαλύπτεται από την τρέχουσα οικονομική ευημερία.
Η διαμάχη στρατού – Ερντογάν αναδεικνύει ακόμα ένα ζήτημα. Mπορεί το Ισλάμ, κατά την πολιτική εκδοχή του Ερντογάν, να αποτελέσει φορέα πολιτικής αλλαγής με χαρακτηριστικά κοινοβουλευτικής δημοκρατίας;
Ένα δεύτερο πρόβλημα που θα βρίσκει διαρκώς μπροστά του ο Ερντογάν, είναι η ενσωμάτωση εθνοτήτων προς την πορεία δημοκρατικού εκσυγχρονισμού της τουρκικής κοινωνίας.
Οι Κούρδοι, όλο και περισσότερο θα ζητούν να αυτοπροσδιορίζονται με όρους «πατρίδας». Αυτό σημαίνει defacto γεωγραφική απόσχιση, αλλά και αναγνώριση εθνολογικής ταυτότητας, μια εξέλιξη που διαλύει τον μύθο του ενιαίου τουρκικού κράτους και έθνους!
Η προοπτική προκαλεί ίλιγγο στο στρατιωτικό κατεστημένο της Άγκυρας. Και όχι μόνο!
Όμως, αν η Τουρκία θέλει να εισάγει κανόνες δυτικού κοινοβουλευτισμού, η πολιτική ενσωμάτωση των Κούρδων θα αποτελεί μια μόνιμη εστία τριβής που θα απειλεί τον μεγαλο-ίδεατισμό της.
Εδώ η Τουρκία παίζει με τη φωτιά. Από τη μια υπερασπίζεται το δικαίωμα αυτοδιάθεσης και ανεξαρτητοποίηση του Κοσσόβου (προφανώς επειδή προλειαίνει το έδαφος για να θέσει ανάλογο αίτημα στη Θράκη) από την άλλη αρνείται ή εθελοτυφλεί σε ανάλογο αίτημα των Κούρδων!
Τρίτον, οι σχέσεις με την Ευρώπη. Αυτός ο μόνιμος προβληματικός αρραβώνας είναι πιθανόν να μην καταλήξει ποτέ σε γάμο! Και οι λόγοι είναι πολλοί. Από την μια η ανερχόμενη (οικονομικά και κοινωνικά) τουρκική ελίτ αποκτά δυτικότροπα στοιχεία και πρότυπα. Θέλει να λογαριάζει τον εαυτό της μέρος της Δύσης. Είναι οι υπέρμαχοι της Ε.Ε. επειδή πιστεύουν πως οι δυτικοί θεσμοί, μπορεί όντως να αποτελέσουν φορέα αλλαγής που θα μετατρέψουν την Τουρκία σε σύγχρονο δυτικό κράτος.
Από την άλλη μεγάλο μέρος της κοινωνίας, υπό την επίδραση του παραδοσιακού Ισλάμ, βλέπει ότι αυτά τα δυτικότροπα πειράματα αλλοιώνουν ή βρίσκονται σε αντίθεση με παραδοσιακά θρησκευτικά διδάγματα. Οι «άπιστοι» και οι «αλλόθρησκοι» δεν θα μπορέσουν ποτέ να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση. Αντιθέτως, είναι ο «εχθρός» που πρέπει να κατακτηθεί!
Για τη χρησιμότητα αυτού του «γάμου» αρχίζουν να διατυπώνουν αμφιβολίες ακόμα και οι πρώην ένθερμοι υποστηρικτές του! Είτε γιατί διαβλέπουν τον κίνδυνο που συνιστά για την Χριστιανική Ευρώπη μια μουσουλμανική Τουρκία, είτε γιατί όλοι πλέον αντιλαμβάνονται τη δυσκολία ενσωμάτωσης των τουρκικών μειονοτήτων στις δυτικές κοινωνίες.
Τέταρτον, το Ισλάμ στην Τουρκία, όπως άλλωστε και στις περισσότερες μουσουλμανικές χώρες, δεν είναι μονολιθικό και οι διαφορές μεταξύ των τάσεων του είναι τόσο έντονες που οδηγούν σε αλληλοσπαραγμούς. Άρα το ίδιο το Ισλάμ, ως ενοποιητικός παράγων, ενέχει συγκρουσιακά στοιχεία.
Πέμπτον, τα ενεργοφόρα κοιτάσματα που ανακαλύφθηκαν στη Μεσόγειο και η συμμαχία Κύπρου-Ισραήλ, έθεσαν αίφνης υπό αμφισβήτηση έναν κεντρικό άξονα της τουρκικής στρατηγικής που είχε να κάνει με τον έλεγχο της ροής ενέργειας προς την Ευρώπη. Η εξέλιξη αυτή έχει και ένα επιπλέον αρνητικό στοιχείο για την Τουρκία καθώς αναβαθμίζει τον στρατηγικό ρόλο της Κύπρου. Αν μάλιστα η Ελλάδα είχε μια σοβαρή και τολμηρή Κυβέρνηση (που θα έκανε το αυτονόητο) και προχωρούσε στη χάραξη ΑΟΖ, η Τουρκία θα βρισκόταν αντιμέτωπη με έναν σταυρόλεξο για πολύ δύσκολους λύτες!
Η εξαγωγή της κρίσης
Πάγια τακτική της Τουρκίας ήταν, κάθε φορά που αντιμετώπιζε εσωτερικά προβλήματα, να στήνει κρίσεις με την Ελλάδα. Σύνηθες πεδίο το Αιγαίο. Από αβελτηρία των ελληνικών κυβερνήσεων, η Αγκυρα κατάφερε, σταδιακά, να θέσει στο τραπέζι των συζητήσεων σειρά διεκδικήσεων που άπτονται ζωτικών μας συμφερόντων.
Ενώ η Τουρκία διεύρυνε τις απαιτήσεις της, εμείς εγκλωβισμένοι στη στρατηγική του « δεν διεκδικούμε τίποτα», φτάσαμε στο σημείο να συζητούμε πολλά!
Η Ελλάδα αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία στις διεθνείς σχέσεις καθότι μ’ έναν επιθετικό γείτονα απέναντί της δεν έθεσε ούτε ένα ζήτημα, έστω ως bargaining chip, για να το διαπραγματευτεί αργότερα. Και θα μπορούσε να είχε θέσει πάρα πολλά!
Συχνά με ρωτάνε: που κινδυνεύουμε περισσότερο, στη Θράκη ή στο Αιγαίο;
Η απάντησή είναι απλή: Στη Θράκη!
Και εξηγούμαι: Στη Θράκη, η Τουρκία μεθοδικά προωθεί τα συμφέροντά της με αιτήματα που συγκινούν τους Ευρωπαίους και όχι μόνο. Τι ζητάει η Άγκυρα; Ανθρώπινα δικαιώματα! Αυτά είναι ακαταμάχητα επιχειρήματα για την Ευρώπη. Σε λίγο θα απαιτήσουν και το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού της μειονότητας με στοιχεία εθνολογικά και όχι θρησκευτικά. Θα είναι το πρώτο βήμα για να θέσουν και επισήμως, το αίτημα της αυτοδιάθεσής κατά τα πρότυπα του Κοσσόβου! Και θα βρούν πολλούς συμμάχους! Πολύ φοβούμαι ακόμα και εντός της Ε.Ε.! Μα η Συνθήκη της Λωζάννης αναγνωρίζει τη μειονότητα ως μουσουλμανική, αντιτείνουμε εμείς! Ασθενέστατο επιχείρημα! Ήδη σε ανύποπτο χρόνο ο Νταβούτογλου διατύπωσε την άποψη ότι οι συνθήκες αυτές είναι ξεπερασμένες! Αλλά ακόμα και αν δεν είναι ξεπερασμένες, η Τουρκία έδειξε τον «σεβασμό» της προς τη συνθήκη όταν ξερίζωσε τον Ελληνισμό της Πόλης!
H Tουρκία ουδέποτε θα τολμήσει να επιτεθεί στο Αιγαίο.
Γιατί; Δεν έχει λόγο να το κάνει! Ήδη κερδίζει πολύ περισσότερα με το να μας τρομοκρατεί. Οι υπερπτήσεις πάνω από το τα νησιά μας στόχο έχουν να μας φοβίσουν, να μας προσβάλουν, να μας υποχρεώσουν να αποδεχθούμε τα τελεσμένα. Αυτή ήταν εξ υπαρχής η στρατηγική της. Από τη στιγμή που Ελλάδα ακολουθούσε μια τακτική εξευμενισμού (να μην χρησιμοποιήσω τη βαριά κουβέντα, ενδοτικότητα), η Τουρκία κέρδιζε προκαλώντας και από ένα σημείο και μετά κέρδιζε εκ του ασφαλούς.
Υπενθυμίζω ότι για την ελληνική πλευρά υπήρχε μία και μόνη διαφορά. Η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδος. Δυστυχώς μια διαφορά, που είχαμε το διεθνές δίκαιο με το μέρος μας, συμφωνήσαμε να την επιλύσουμε με πολιτικούς όρους. Η υποχώρηση έστειλε ένα μήνυμα προς την άλλη πλευρά, ότι είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε λιγότερα απ’ όσα το διεθνές δίκαιο μας προσφέρει. Ετσι ενθαρρύναμε την τουρκική προκλητικότητα με αποτέλεσμα να διευρυνθεί η ατζέντα των τουρκικών διεκδικήσεων. Δεν είναι τυχαίο ότι ενώ η Τουρκία ηρνείτο την προσφυγή στη Χάγη, όταν η διαφορά μας ήταν μόνο η υφαλοκρηπίδα! Τώρα που οι προς διευθέτηση διαφορές διευρύνθηκαν, επαναφέρει η ίδια τη διαδικασία της Χάγης, με συνυποσχετικό! Επειδή ακριβώς γνωρίζει ότι το Δ. Δ. λειτουργεί με πολιτικά κριτήρια και όχι απλώς νομικά, δηλαδή δίνει συμβιβαστικές λύσεις. Από τη στιγμή, λοιπόν, που η Τουρκία διεκδικεί μονομερώς, οποιοσδήποτε συμβιβασμός θα αποβεί σε βάρος μας!
Σήμερα η Τουρκία έχει επιτύχει να βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση απέναντι μας, χωρίς μάλιστα να επικαλείται τη χρήση βίας!
Μπορεί πλέον να προωθήσει τις διεκδικήσεις της με όχημα το διεθνές δίκαιο! Και αυτή είναι η μεγαλύτερη ήττα που έχει υποστεί η χώρα μας από το 1974 και εντεύθεν.
(Στο Δεύτερο Μέρος θα ασχοληθούμε με την ελληνική στρατηγική)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου