Η μεγάλη μάχη του Αλή Βεράν

Σαν σήμερα πριν 89 χρόνια , την 17ην Αυγούστου 1922, ο Ελληνικός Στρατός  στην Μικρά Ασία έδωσε την πιό αιματηρή  και ουσιαστικώς τελευταία μάχη η οποία έλαβε χώρα στην κοιλάδα  του Αλή Βεράν , υπό τις ακόλουθες συνθήκες :
Μετά την ατυχή έκβαση της προέλασης του Ελληνικού Στρατού προς Άγκυραν (Αύγουστος 1921), ο κύριος όγκος αυτού συνεπτύχθη και
υπεχώρησε επί της γραμμής Εσκή Σεχήρ – Αφιόν Καραχισάρ, δυτικά του ποταμού Σαγγαρίου.
Επί 11 περίπου μήνες (μέχρι τον Αύγουστο του 1922), καμμία σοβαρή στρατιωτική προσπάθεια δεν ανελήφθη εκατέρωθεν. Η Ελληνική κυβέρνηση , αντιμετωπίζουσα στρατιωτικό αδιέξοδο, είχε εναποθέσει τις ελπίδες της και είχε στρέψει όλες της τις προσπάθειες σε πολιτική λύση  του ζητήματος , η οποία όμως δεν κατέστη δυνατή.
Στις 13 Αυγούστου του 1922 (ημέρα Κυριακή) , τα Ελληνικά Α’ και Β’ Σώματα που ήταν εγκατεστημένα επί του μετώπου του Αφιόν Καραχισάρ (νότιο μέτωπο) εδέχθησαν αιφνιδιαστικά επίθεση τουρκικών δυνάμεων εξ ανατολών και εκ νότου. Η τουρκική επίθεση εξεδηλώθη με την ανατολή του Ηλίου, με σφοδρούς βομβαρδισμούς μέσου και βαρέος πυροβολικού στους τομείς  των ελληνικών μεραρχιών Ι , ΙV και V  , μεταξύ του ποταμού Ακάρ (παραποτάμου του ποταμού Σαγγαρίου) και του Τουμλού Μπουνάρ, τους οποίους ακολούθησε προσβολή από πολύ υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις πεζικού και ιππικού .
Γρήγορα έγινε φανερόν, ότι ο τουρκικός αιφνιδιασμός είχεν απόλυτα επιτύχει . Οι ελληνικές μεραρχίες αναγκάσθηκαν σε σχεδόν άτακτη υποχώρηση , απώλεσαν την μεταξύ τους επαφή και αν και συνεπικουρούμενες από ακόμη τρεις ελληνικές μεραρχίες , τις ΙΧ , ΧΙΙ και ΧΙΙΙ , εκυκλώθησαν από τον εχθρό στην κοιλάδα του Αλή Βεράν παρά τους πρόποδες των ορέων Μουράτ , Χασάν Ντεντέ, Αντά Τεπέ . Εκεί εδέχθησαν και το τελειωτικό πλήγμα , αφού καθ΄όλη την ημέρα της 17ης Αυγούστου 1922 οι ελληνικές δυνάμεις των Α΄και Β΄Σωμάτων Στρατού εβομβαρδίζοντο από τα εύστοχα πυρά του τουρκικού πυροβολικού που είχε καταλάβει δεσπόζουσες θέσεις επί των παρακειμένων υψωμάτων, χωρίς να μπορούν ούτε να ανταποδώσουν τα εχθρικά πυρά , ούτε να διαφύγουν…
Η συνέχεια είναι λίγο ή πολύ γνωστή.  Την νύκτα της 17/8/1922 τα υπολείμματα των έξι ελληνικών μεραρχιών συγκροτήθηκαν σε τρεις φάλαγγες και κάθε μία από αυτές ακολούθησε διαφορετική πορεία υποχώρησης , αφού δεν ήταν γνωστές πόσες και ποιές από τις οδούς διαφυγής  ήταν ελεύθερες. Μόνον μία φάλαγγα , αυτή υπό τον συνταγματάρχη Γαρδίκα κατάφερε να διαφύγει την αιχμαλωσία . Οι άλλες  δύο αιχμαλωτίσθηκαν από τον εχθρό.
Μεταξύ των αιχμαλωτισθέντων ήσαν και οι υποστράτηγοι Τρικούπης και Διγενής , διοικητές των Α΄και Β΄Σωμάτων Στρατού , αντίστοιχα  !
Γιά τους ηρωικώς αγωνισθέντες και πεσόντες κατά την μεγάλη μάχη του Αλή Βεράν ,  την  17ην Αυγούστου 1922, σαν σήμερα πριν 89 χρόνια, γράφονται οι γραμμές αυτές , αντί Μνημοσύνου…
Μιχάλης Σ. Βάρδας