Νέο Χαρτοφυλάκιο για ΑΕΙ και Έρευνα: Σε Τροχιά Διαμόρφωσης το Κυβερνητικό Σχέδιο

 

 

Σε τροχιά υλοποίησης εισέρχεται ο κυβερνητικός σχεδιασμός για τη δημιουργία νέου, αυτοτελούς χαρτοφυλακίου που θα συνενώνει την Έρευνα, την Καινοτομία και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, με στόχο τον εκσυγχρονισμό του οικοσυστήματος γνώσης και την ενίσχυση της διασύνδεσής του με την οικονομία και την ανάπτυξη. Το ισχύον Υπουργείο θα αναδιαρθρωθεί, διατηρώντας την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, την Κατάρτιση, τα Θρησκεύματα και τον Αθλητισμό, ενώ η Ανώτατη Εκπαίδευση θα ενσωματωθεί στο νέο χαρτοφυλάκιο Έρευνας και Καινοτομίας.

Ήδη έχει συγκροτηθεί ειδική επιτροπή, η οποία επεξεργάζεται το θεσμικό πλαίσιο, με στόχο η τελική πρόταση να είναι έτοιμη μέχρι τον Μάρτιο του 2026, ώστε εντός της επόμενης τετραετίας να προχωρήσει η πλήρης λειτουργική συγκρότηση του νέου υπουργείου. Στην αρμοδιότητα του νέου φορέα θα υπαχθούν επίσης τα μη κρατικά πανεπιστήμια.

Στρατηγικοί Στόχοι του Νέου Χαρτοφυλακίου

Η κυβερνητική πρωτοβουλία αποσκοπεί:

·         Στην αναβάθμιση της έρευνας και την ενίσχυση της παραγωγής γνώσης.

·         Στην καλύτερη σύνδεση της επιστημονικής εργασίας με τις ανάγκες της οικονομίας και τις σύγχρονες παραγωγικές δομές.

·         Στη συγκράτηση νέων επιστημόνων στη χώρα και την επιστροφή όσων δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό.

·         Στη δημιουργία ενός ενιαίου, ανταγωνιστικού και ευέλικτου συστήματος Έρευνας & Καινοτομίας.

Στο πλαίσιο αυτό, θα διεξαχθεί οργανωμένος διάλογος με τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, την ακαδημαϊκή κοινότητα της διασποράς και τους εκπροσώπους της επιχειρηματικότητας.

Δεδομένα και Τάσεις στην Έρευνα & Ανάπτυξη (Ε&Α) – Έτος 2024

Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία της ετήσιας στατιστικής έρευνας του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), οι συνολικές δαπάνες Έρευνας & Ανάπτυξης το 2024 ανήλθαν σε 3.655,33 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 8,6% ή 290,21 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2023. Λαμβάνοντας υπόψη την άνοδο του ΑΕΠ κατά 5,4%, ο δείκτης έντασης Ε&Α διαμορφώθηκε στο 1,54% από 1,50% το 2023, κατατάσσοντας τη χώρα στη 14η θέση στην Ε.Ε. των 27.

Δαπάνες Ε&Α ανά τομέα δραστηριότητας

·         Επιχειρηματικός τομέας:
2.001,48 εκατ. ευρώ — 54,8% του συνόλου, αύξηση 20,7% σε σχέση με το 2023.

·         Τριτοβάθμια Εκπαίδευση:
928,95 εκατ. ευρώ — 25,4% του συνόλου, μείωση 5,5% ή 53,6 εκατ. ευρώ.

·         Κρατικός τομέας:
706,74 εκατ. ευρώ — 19,3%, με οριακή μείωση 0,2%.

·         Ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα (PNP):
18,16 εκατ. ευρώ — 0,5% του συνόλου.

Ανθρώπινο Δυναμικό στην Έρευνα – Δείκτης Ισοδυνάμων Πλήρους Απασχόλησης (ΙΠΑ)

Το 2024 καταγράφεται μείωση στο ανθρώπινο δυναμικό Ε&Α:

·         Συνολικό προσωπικό: 69.270 ΙΠΑ — μείωση 5,4%.

·         Ερευνητές: 50.835 ΙΠΑ — μείωση 7,0%.

Ισοκατανομή ανά τομέα

·         Τριτοβάθμια Εκπαίδευση:
29.768 ΙΠΑ (43,0%) — και 24.040 ΙΠΑ ερευνητών (47,3%), με μειώσεις -10,7% και -12,8% αντίστοιχα.

·         Επιχειρήσεις:
Σημαντική συνεισφορά, δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη σε προσωπικό.

·         Κρατικός τομέας:
15.898 ΙΠΑ (23%), 9.649 ερευνητές (19%) — μείωση -6,2% και -2,1%.

·         Ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα:
Ποσοστό σταθερό στο 0,5%.

Προοπτικές και Χρονοδιάγραμμα

Η πρόταση για το νέο υπουργείο αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τον Μάρτιο 2026, ενώ σε ορίζοντα τετραετίας θα έχει υλοποιηθεί πλήρως η οργανωτική μετάβαση. Το νέο μοντέλο συνδυάζει την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού σκέλους της Ανώτατης Εκπαίδευσης με την ενίσχυση του ερευνητικού δυναμικού της χώρας, διαμορφώνοντας ένα ενοποιημένο σύστημα παραγωγής, διάχυσης και αξιοποίησης της γνώσης.

Στόχος είναι ένα σύγχρονο, εξωστρεφές οικοσύστημα που θα προσελκύει ταλέντο, θα ενισχύει την καινοτομία και θα συμβάλλει ουσιαστικά στη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας.