«Ελεύθερο» σχολείο και vouchers. του Αντώνη Αντωνάκου.

Τις δεκαετίες του 70 και του 80 «φοριόταν» πολύ στην Ελλάδα στα πλαίσια της Αριστερής ορθοδοξίας η «ειρήνη». Η ελευθερία ήταν στα αζήτητα. Εδώ και λίγα χρόνια η «ελευθερία» άρχισε να γίνεται της μόδας. Ξεκίνησε ως «ελευθερία» να κάνεις «ότι σου γουστάρει», να χτίζεις όπου θέλεις, να οδηγείς όπως θέλεις, να πληρώνεις αν θέλεις, να πετάς τα σκουπίδια σου όπου θέλεις αλλά εξελίχθηκε αλλιώς. Έτσι τώρα έχουμε «ελευθερία» παντού, στην περικοπή μισθών και συντάξεων, στις απολύσεις, στην ανασφάλιστη εργασία. Είσαι «ελεύθερος» να επιλέξεις της ανασφάλιστη εργασία και την εκβιαστική επιστροφή στον εργοδότη δώρων και δεδουλευμένων από την ανεργία. Η «αυτορρύθμιση» να είναι καλά που θα φέρει την ποθητή ανάπτυξη. Όπως η ευσέβεια θα αποφέρει στους  μουσουλμάνους την Τζάνα και τα 72 ουρί με τα μεγάλα μάτια και τα μεγάλα στήθη.

Επειδή όμως τόση «ελευθερία» μπορεί να βγάλει κακό όνομα καλό είναι να της φοράμε που και που ένα «κεντροαριστερό φερετζέ» για ξεκάρφωμα. Αν θέλουμε να προωθήσουμε την χρήση κουπονιών για τη χρηματοδότηση από το κράτος της ιδιωτικής εκπαίδευσης καλό είναι να την κάνουμε ολίγον σοσιαλιστική. Αφού ο σοσιαλισμός «καθαγιάζει» τα πάντα  και τα vouchers πρέπει να είναι «σοσιαλιστικά». Τώρα μάλιστα, που λόγω της κρίσης πολλές αίθουσες ιδιωτικών σχολείων μένουν άδειες, είναι η κατάλληλη στιγμή.

Δεν είναι τυχαίος ο τίτλος άρθρου κυριακάτικης έκδοσης: «Σουηδικά κουπόνια εκπαίδευσης»! Στο πρελούδιο του άρθρου τονίζεται η «σοσιαλδημοκρατική ταυτότητα» της «καλής πρακτικής». Συγκεκριμένα γράφει ο συντάκτης του άρθρου: «Στην πρωτεύουσα χώρα της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας γίνεται από το 1992 ένα ενδιαφέρον όσο και αποδοτικό για την παιδεία πείραμα. Οι Σουηδοί πολίτες είναι ελεύθεροι να διαλέξουν το σχολείο των παιδιών τους. Παίρνουν από το κράτος ένα κουπόνι που αντιστοιχεί στα δίδακτρα των παιδιών τους και το καταθέτουν στο σχολείο της επιλογής τους, που μπορεί να είναι δημόσιο (δηλαδή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης), μη κερδοσκοπικό, ή ιδιωτικό».

Επομένως οι κάτοικοι της «πρωτεύουσας χώρας της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας» είναι «ελεύθεροι» να επιλέξουν το σχολείο του παιδιού τους με έξοδα της κοινωνίας. Φυσικά και οι ιδιοκτήτες των ιδιωτικών σχολείων είναι ελεύθεροι να λειτουργήσουν όπως κάθε καλός επιχειρηματίας, κατ’ αρχήν προς όφελος της επιχείρησης. Διευκρινίζεται μάλιστα ότι εκτός των άλλων: «… τα ανεξάρτητα σχολεία είναι ελεύθερα να οργανώνουν τα εκπαιδευτικά προγράμματά τους, καθώς και τις παιδαγωγικές τους μεθόδους. Η μεταρρύθμιση των ελεύθερων σχολείων συνοδεύτηκε από απορρύθμιση, από ένα σύστημα που το κράτος ρύθμιζε κάθε λεπτομέρεια, μέχρι και το μέγεθος της σχολικής τάξης, …».

Αν λοιπόν στη χώρα μας λειτουργήσουν τα, με κρατική δαπάνη, «ανεξάρτητα σχολεία» θα έχουν ελευθερίες που σήμερα δεν έχουν ούτε τα ιδιωτικά που λειτουργούν δαπάνες των γονέων. Μια άλλη επίπτωση φυσικά θα είναι ότι το σημαντικότερο μέρος της δαπάνης που επωμίζονται τώρα οι τελευταίοι θα περάσει στις πλάτες της κοινωνίας.

Φυσικά η άποψη του Ο.Ο.Σ.Α. για το θέμα, όπως σημείωνα και σε σχετικό άρθρο μου («Πολύς καπνός και στο βάθος… vouchers»  Ε. Τύπος 26/1/2003) δεν είναι καινούργια. Το γεγονός όμως ότι το πείραμα της Σουηδίας δεν έχει βρει μιμητές στην υπόλοιπη Ευρώπη δείχνει γιατί πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί και καχύποπτοι σε κάθε άμεση ή έμμεση προσπάθεια προβολής δήθεν καινοτόμων πρακτικών που στην πραγματικότητα προωθούν οικονομικά συμφέροντα. Γιατί η «άνθιση» των Κ.Ε.Κ. και των Ι.Ε.Κ. άνοιξε σε πολλούς την όρεξη. 

Είναι  δικαιολογημένη λοιπόν η έντονη αντίδραση της συνδικαλιστικής οργάνωσης της φιλελεύθερης παράταξης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση στις εξαγγελίες του κόμματος για «…πιο αυτόνομα και πιο δημιουργικά σχολεία. Με μεγαλύτερη ελευθερία στην οργάνωση, τη διαχείριση πόρων, την επιλογή διδακτικού προσωπικού. Αλλά και με μεγαλύτερη  ελευθερία στην κατάρτιση προγράμματος σπουδών και στην επιλογή διδακτικών μεθόδων...».

Φυσικά η συνοπτική διατύπωση της εξαγγελίας αφήνει περιθώρια για διπλή ανάγνωση. Γιατί πράγματι κάποιες παράμετροι ελευθερίας στα Δημόσια (φυσικά και στα Ιδιωτικά) σχολεία θα έδινε δημιουργική πνοή. Όμως επειδή τα σημάδια πληθαίνουν και συνήθως «ο διάβολος κρύβεται στις σκιές» καλό θα ήταν να μην αφήνονται περιθώρια για παρερμηνείες. Γιατί όπως πίσω από την άνθηση των κινημάτων ειρήνης τις δεκαετίες του 70 και του 80 στην ουσία καλυπτόταν ο πόλεμος προπαγάνδας των υπερδυνάμεων, έτσι τώρα πίσω από τα «κουπόνια» κρύβεται ο κερδώος Ερμής.

30-01-2018