WSJ: Η Ελλάδα θα επιστρέψει σε ρυθμούς ανάπτυξης το 2014

Η ευρωζώνη αποδείχθηκε ιδιαίτερα ανθεκτική το 2013, σε μια σειρά από κρίσεις στην Κύπρο, την Ελλάδα, την Ιταλία και την Πορτογαλία, γράφει ο Simon Nixon.

Για τη ζώνη του ευρώ, η πραγματική ιστορία του 2013 είναι αυτό που δεν συνέβη και όχι αυτό που συνέβη. Αντιμέτωπο με μια σειρά από κρίσεις που τα προηγούμενα χρόνια μπορεί να αναθέρμαινε τις ανησυχίες για την επιβίωση του κοινού νομίσματος, το ευρώ έχει αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτικό.

Η απόφαση να αναγκάσουν τους ανασφάλιστους καταθέτες στις δύο μεγαλύτερες τράπεζες της Κύπρου να αναλάβουν τις απώλειες δεν οδήγησε σε bank runs στις τράπεζες της περιφέρειας, όπως φοβήθηκαν πολλοί. Η ανεργία παρέμεινε δυσβάσταχτη σε μεγάλο μέρος της Νότιας Ευρώπης, αλλά λίγα ήταν τα στοιχεία της κοινωνικής αναταραχής που οι είχαν προβλέψει οι απαισιόδοξοι. Υπήρχαν

πολιτικές κρίσεις στην Ιταλία, την Ελλάδα και την Πορτογαλία. Αλλά σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα ήταν μια σταθερή κυβερνητική δέσμευση στις μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούσε στο να κάνει την οικονομία πιο παραγωγική και ανταγωνιστική.

Αντ ‘αυτού, ο φόβος της κατάρρευσης υποχώρησε και η οικονομία ανέκαμψε . Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της ζώνης του ευρώ είναι πιθανόν να επεκταθεί κατά 0,5 % κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2013. Η Πορτογαλία βγήκε από την ύφεση το δεύτερο τρίμηνο, η Ισπανία κατά το τρίτο τρίμηνο. Η Ιταλία ανέκοψε τη συρρίκνωση της οικονομίας της κατά το τέταρτο τρίμηνο και η Ελλάδα αναμένεται να επιστρέψει στην ανάπτυξη το 2014, για πρώτη φορά σε επτά χρόνια. Η Ιρλανδία αψήφησε τις περισσότερες προβλέψεις, με την ανάπτυξη 1,5 % το τρίτο τρίμηνο και μόνο.
Η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα περιόρισαν τα τεράστια ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών, μειώνοντας την εξάρτησή τους από τον εξωτερικό δανεισμό – και όχι μόνο μειώνοντας τις εισαγωγές. Οι εξαγωγές στην Ιβηρική, ιδίως, σημείωσαν άνοδο, με τη βοήθεια των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που έχουν τονώσει την ανταγωνιστικότητα . Τα δημοσιονομικά ελλείμματα έχουν μειωθεί: η δημοσιονομική προσαρμογή της Ελλάδας  κατά 19% αποτελεί ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα που επιτρέπει στη χώρα να πετύχει το 2013 πρωτογενές πλεόνασμα.

Σε αυτό το πιο ευνοϊκό οικονομικό σκηνικό, οι αποδόσεις των ομολόγων έχουν υποχωρήσει σε επίπεδα του 2010, καθώς οι ξένοι επενδυτές έχουν επιστρέψει στις αγορές των χωρών με κρίση χρέους. Η Ιρλανδία ήταν σε θέση να βγει από το πρόγραμμα διάσωσης και η Πορτογαλία ελπίζει να το πράξει το επόμενο έτος. Ο ισολογισμός της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που διογκώθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης καθώς οι αγορές της χρηματοδότησης έκλεισαν, έχει συρρικνωθεί επειδή οι τράπεζες ήταν σε θέση να αποπληρώσουν τα δάνεια έκτακτης ανάγκης. Ο δημοσιονομικός κατακερματισμός σε ολόκληρη την ευρωζώνη υποχώρησε, καθώς το κόστος δανεισμού στην περιφέρεια έχει  επιτέλους αρχίσει να μειώνεται.

Όλη αυτή η πρόοδος ήταν αρκετή για να πείσει ορισμένες γενναίες ψυχές να κηρύξουν το τέλος της κρίσης του ευρώ. « Όλοι οι σχετικοί οικονομικοί και χρηματοοικονομικοί δείκτες , πράγματι, δείχνουν ότι η συστημική κρίση έχει τελειώσει», δήλωσε ο Holger Schmieding , επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank, σε ένα ερευνητικό σημείωμα την περασμένη εβδομάδα. Είναι αλήθεια ότι δεν είναι όλοι έτοιμοι να δηλώσουν κάτι τέτοιο, αλλά οι περισσότεροι αναλυτές αναμένουν ότι η ευρωζώνη θα συνεχίσει σε μια σύγχυση μέσα στο 2014, αν και με υποτονική ανάπτυξη στην περιοχή του 1%. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει για την επόμενη χρονιά ανάπτυξη 1,1 %.
Φυσικά, ακόμη και ο υπεραισιόδοξος κ.Schmieding αναγνωρίζει ότι παραμένουν ακόμα μεγάλα ρίσκα. Η σημερινή ηρεμία αντανακλά σε μεγάλο βαθμό την υπόσχεση της ΕΚΤ από τον Ιούνη του 2012 να κάνει «ό,τι χρειαστεί» για να διατηρήσει το ευρώ και να αρχίσει το  πρόγραμμα Outright Monetary Transactions για συναλλαγές κρατικών ομολόγων. Αλλά η νομιμότητα του OMT αμφισβητείται από το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο με την ετυμηγορία να αναμένεται στις αρχές του 2014. Ένα αρνητικό αποτέλεσμα θα μπορούσε να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στην ικανότητα αντιμετώπισης της κρίσης της ευρωζώνης, αυξάνοντας και πάλι το κόστος δανεισμού των χωρών της περιφέρειας.

Την ίδια στιγμή, τα επίπεδα του δημόσιου χρέους παραμένουν επικίνδυνα υψηλά, αφήνοντας τις οικονομίες ευάλωτες σε εξωτερικά πλήγματα, μεταξύ άλλων, από την Κίνα ή ως αποτέλεσμα της απόφασης της Federal Reserve των ΗΠΑ να ανακαλέσει την αγορά ομολόγων. Ορισμένοι οικονομολόγοι φοβούνται ότι η ευρωζώνη κινδυνεύει να «γίνει Ιαπωνία» και υποστηρίζουν ότι χρειάζεται πολύ χαλαρότερη νομισματική πολιτική, υπό τη μορφή της εκτύπωσης χρημάτων από την ΕΚΤ ώστε να αποτραπεί ο αποπληθωρισμός.
Ούτε και η περαιτέρω πολιτική αστάθεια μπορεί να αποκλειστεί. Η οικονομία μπορεί να ανακάμπτει, αλλά αυτό δεν γίνεται αισθητό από πολλούς πολίτες. Είναι πιθανό να χρειαστούν χρόνια ώστε οι  ευρωπαϊκές οικονομίες του Νότου να εξισορροπήσουν, μακριά από μη εμπορευματικούς τομείς όπως οι κατασκευές και οι κυβερνητικές υπηρεσίες προς έναν νέο εξαγωγικό προσανατολισμό σε εμπορευματικούς τομείς. Ως αποτέλεσμα, η ανεργία είναι πιθανό να κατέβει με αργούς ρυθμούς, γεγονός που επιδεινώνει τις κοινωνικές εντάσεις .

Εν τω μεταξύ, δύο από τις μεγαλύτερες οικονομίες της ευρωζώνης, η Γαλλία και η Ιταλία, έχουν σημειώσει ελάχιστη πρόοδο όσον αφορά τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητάς τους μέσω της κρίσης, που αντικατοπτρίζεται σε πολύ χαμηλές προοπτικές ανάπτυξης. Είναι ένα ανοιχτό ερώτημα αν το Παρίσι ή τη Ρώμη έχουν τη βούληση να αναλάβουν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις ή να αντιμετωπίσουν την αναπόφευκτη αντίσταση από κατεστημένα συμφέροντα.

Αλλά ενώ οι κίνδυνοι αυτοί είναι πραγματικοί, δεν πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ανοδικών εκπλήξεων. Εξάλλου, οι χρηματιστηριακές αγορές της ευρωζώνης εκτινάχθηκαν στα ύψη το 2013, γεγονός που υποδηλώνει ότι τουλάχιστον οι επενδυτές πραγματικών χρημάτων αναμένουν ουσιαστική ανάκαμψη των εταιρικών κερδών κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο ετών, σε αντίθεση με τις πιο δυσοίωνες μακροπρόθεσμες προβλέψεις.

Αυτό που θα μετέτρεπε τις οικονομικές προοπτικές και θα βοηθούσε στην χαλάρωση του αποπληθωρισμού, είναι η ανάκαμψη των επιχειρηματικών επενδύσεων και η γερμανική εγχώρια ζήτηση. Και στα δύο μέτωπα, υπάρχουν λόγοι για αισιοδοξία. Οι εταιρικές επενδύσεις ήταν εξαιρετικά αδύναμες για πέντε χρόνια, γεγονός που υποδηλώνει σαφείς δυνατότητες για ένα ισχυρό συμπληρωματικό πρόγραμμα που θα επιστρέψει την εμπιστοσύνη. Ταυτόχρονα, υπάρχουν ενδείξεις ότι το υπερβολικά χαμηλό κόστος δανεισμού είναι τελικά δελεαστικό για να αρχίσουν οι Γερμανοί τις δαπάνες: η γερμανική εγχώρια ζήτηση αυξήθηκε κατά ένα εκπληκτικό 0,7% το τρίτο τρίμηνο και ήταν ο μεγαλύτερος παράγοντας που συνέβαλε στην ανάπτυξη.

Πολλά εξαρτώνται από την ικανότητα του τραπεζικού συστήματος να διαθέσει πίστωση. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν πως οι πιστωτικές συνθήκες μπορεί τελικά να υποχωρούν, βοηθούμενες από μια απότομη αύξηση του ενδιαφέροντος των ξένων  επενδυτών για τα κεφάλαια στις πληγείσες τράπεζες στην Νότια Ευρώπη. Το τελευταίο δεκαπενθήμερο, μια τράπεζα της Βενεζουέλας συμφώνησε να καταβάλει 1 δις ευρώ για να αγοράσει τον κρατικό δανειστή της Ισπανίας NCG Banco SA, μετά από μία έντονα αμφισβητούμενη δημοπρασία και το αμερικανικό hedge funds Cerberus κατέβαλε  950 εκατ. ευρώ για να αγοράσει ένα χαρτοφυλάκιο μη εξυπηρετούμενων δανείων από την ιταλική Unicredit SpA .
Οι προσπάθειες από τις τράπεζες και τις ρυθμιστικές αρχές να ενισχύσουν τους κεφαλαιακούς δείκτες προτού η ΕΚΤ να αναλάβει την ευθύνη για την εποπτεία των τραπεζών στο τέλος του 2014 θα πρέπει επίσης να συμβάλει στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης.

Πράγματι, είναι πιθανόν το 2014 να δούμε ακόμα και μια αντιστροφή του φαύλο κύκλου των τελευταίων ετών με υψηλότερη ανάπτυξη, μείωση της ανεργίας και σταθεροποίηση των τιμών των κατοικιών που θα οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησης και της παροχής πιστώσεων. Εξάλλου, αυτό ακριβώς φαίνεται να έχει συμβεί στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2013 -και κανείς δεν το είδε να έρχεται.

wsj