Το νέο φιλόδοξο σχέδιο του Νταβούτογλου Η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία και το Κατάρ έχουν κοινά συμφέροντα

Την προηγούμενη εβδομάδα, σε στενή συνεργασία με τις κυβερνήσεις του Κατάρ, της Σαουδικής Αραβίας και της Αιγύπτου, η Άγκυρα προσέφερε χείρα βοήθειας στην Χαμάς και στους κατοίκους της Γάζας. Στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας, ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν και ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου επισκέφθηκαν εκτάκτως την Αίγυπτο και έλαβαν μέρος στις διαπραγματεύσεις για την άμεση εξασφάλιση της κατάπαυσης πυρός στην Μέση Ανατολή.Μετά την επιστροφή του κ. Ερντογάν στην τουρκική πρωτεύουσα, ο κ. Νταβούτογλου, ο στενός συνεργάτης του Τούρκου Πρωθυπουργού σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, Ομέρ Τσελίκ και ο αρχηγός των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ), Χακάν Φιντάν παρέμειναν στην Αίγυπτο και συντόνισαν μαζί με τους εκπροσώπους των κυβερνήσεων της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ τις κοινές προσπάθειες για την εξασφάλιση της κατάπαυση του πυρός.

Η στενή συνεργασία της Τουρκίας, του Κατάρ, της Σαουδικής Αραβίας και της Αιγύπτου, η οποία βρέθηκε στο επίκεντρο των εξελίξεων της Μέσης Ανατολής την προηγούμενη εβδομάδα, είναι μια νέα έκφανση του νέου φιλόδοξου σχεδίου του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών. Μετά την ανατροπή των καθεστώτων της Τυνησίας, της Αιγύπτου και της Υεμένης εξαιτίας της δυναμικής που ανέπτυξε η περίφημη «Αραβική Άνοιξη» στις αραβικές κοινωνίες στις αρχές του προηγούμενου έτους, ο κ. Νταβούτογλου στοχεύει στην ανάπτυξη και στην εδραίωση ενός «σουνιτικού άξονα» στην Μέση Ανατολή, ο οποίος θα έχει δυο βασικούς στόχους: Την εξισορρόπηση των δυτικών συμφερόντων, των συμφερόντων της Τουρκίας και των σουνιτικών χωρών της Μέσης Ανατολής καθώς και τον περιορισμό της ακτίνας δράσης του «σιιτικού άξονα» της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν. Χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, οι οποίες εκφράζουν έντονο προβληματισμό σχετικά με τις πυρηνικές και περιφερειακές φιλοδοξίες της Τεχεράνης, προσεγγίζουν με μεγάλο ενδιαφέρον τις νέες διπλωματικές μανούβρες της Άγκυρας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Σύμφωνα με την ακαδημαϊκό Τουγτσέ Ερσόϊ Οζτούρκ, στο επίκεντρο του νέου «άξονα» βρίσκεται η Τουρκία και το Κατάρ. Η Σαουδική Αραβία διατηρεί «αποστάσεις ασφαλείας» επειδή θεωρεί ότι οι ανατροπές των καθεστώτων στον αραβικό κόσμο, είναι μια αρνητική εξέλιξη, η οποία ενδέχεται να επισκιάσει μακροπρόθεσμα την εσωτερική ασφάλεια και σταθερότητα στο αραβικό βασίλειο. Παρόλα αυτά, το Ριάντ υποστηρίζει τις κοινές ενέργειες της Τουρκίας και του Κατάρ. Η κ. Οζτούρκ τονίζει τα εξής: «Η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία και το Κατάρ έχουν κοινά συμφέροντα. Και οι τρεις χώρες εκφράζουν την αντίθεση τους με τα σχέδια του Ιράν. Μετά την αποσαφήνιση της πολιτικής κατάστασης στην Αίγυπτο, στις σχέσεις της Τουρκίας – Κατάρ – Σαουδικής Αραβίας θα έχουμε την δυνατότητα να μιλήσουμε για μια σταθερή βάση συνεργασίας. Η Σαουδική Αραβία ενδέχεται να εκφράσει προβληματισμούς για την ενίσχυση της θέσης του Κινήματος των Μουσουλμάνων Αδελφών στην εξουσία της Αιγύπτου. Ωστόσο, η νέα κυβέρνηση της Αιγύπτου θα έχει την υποστήριξη της Τουρκίας και του Κατάρ».

Την παραπάνω άποψη της κ. Οζτούρκ την συμμερίζεται και το τουρκικό κέντρο στρατηγικών αναλύσεων «ORSAM», το οποίο υποστηρίζει ότι η κοινή ιστορία και οι κοινοί προβληματισμοί ανοίγουν τον δρόμο για την στενή συνεργασία της Τουρκίας με τις αραβικές μοναρχίες: «Οι αραβικές μοναρχίες θεωρούν ότι η Τουρκία εξισορροπεί και περιορίζει τις ηγεμονικές φιλοδοξίες του Ιράν στην Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με τις κοινωνίες αυτών των χωρών, η ασφάλεια των αραβικών μοναρχιών εξαρτάται από την συνεργασία των κυβερνήσεων τους με την Τουρκία. Από την άλλη, εκτός από το Κατάρ, οι υπόλοιπες χώρες του κόλπου δεν έχουν υπάρξει κομμάτι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και για αυτό τον λόγο οι κοινωνίες τους δεν έχουν αρνητική άποψη και προκαταλήψεις για την Τουρκία. Ακόμη και στην περίπτωση του Κατάρ γνωρίζουμε ότι μέχρι το 1916, η οικογένεια Αλ Θανί είχε πολύ καλές σχέσεις με τις οθωμανικές κυβερνήσεις».

Το κουρδικό «αγκάθι»Σε μια περίοδο που ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών επιχειρεί να αναπτύξει στενή συνεργασία με τις κυβερνήσεις των σουνιτικών χωρών, το Κουρδικό Ζήτημα εξακολουθεί να επισκιάζει τις φιλοδοξίες της Άγκυρας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών δείχνουν ότι η Τουρκία βρίσκεται ακόμη πολύ μακριά από την επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος.

Το προηγούμενο σαββατοκύριακο, οι Κούρδοι και σοσιαλιστές κρατούμενοι, πολιτικοί και ακτιβιστές τερμάτισαν την μεγάλη απεργία πείνας στις τουρκικές φυλακές, η οποία έχει ξεκινήσει στις 12 Σεπτεμβρίου. Ο τερματισμός της μεγάλης απεργίας πείνας ήρθε ύστερα από κάλεσμα του φυλακισμένου ηγέτη του κουρδικού αυτονομιστικού κινήματος, Αμντουλλάχ Οτζαλάν. Την προηγούμενη εβδομάδα, ο κ. Οτζαλάν συναντήθηκε στις φυλακές του νησιού Ίμραλι με τον αδελφό του και ζήτησε δημοσίως από τα μέλη του κουρδικού αυτονομιστικού κινήματος τον άμεσο τερματισμό της απεργία πείνας. Κατά την άποψη του, η απεργία πείνας κατάφερε να φέρει στο προσκήνιο της τουρκικής πολιτικής σκηνής τα αιτήματα του κουρδικού κινήματος.

Σύμφωνα με τους κύκλους της τουρκικής κυβέρνησης, ο τερματισμός της απεργίας πείνας και το κάλεσμα του κ. Οτζαλάν εξασφαλίστηκε με βάση τις πρόσφατες επαφές της ΜΙΤ με τον κ. Οτζαλάν. Σε αυτές τις συναντήσεις τέθηκαν επί τάπητος σημαντικά ζητήματα όπως το μέλλον της απεργίας πείνας και του Κουρδικού Ζητήματος.

Οι κύκλοι του αυτονομιστικού κινήματος δεν διαψεύδουν τον παραπάνω ισχυρισμό της τουρκικής πλευράς. Ωστόσο, τονίζουν ότι από τώρα και στο εξής, η τελική κατάπαυση πυρός στο Κουρδικό Ζήτημα εξαρτάται αποκλειστικά από την τουρκική κυβέρνηση. Κατά την διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας, οι Κούρδοι πολιτικοί τόνισαν ότι η κατάπαυση πυρός εξαρτάται από την στάση της τουρκικής κυβέρνησης απέναντι στα τρία αιτήματα του κινήματος: Ελεύθερη χρήση της κουρδικής γλώσσας, απελευθέρωση του κ. Οτζαλάν και αναγνώριση της αυτονομίας των Κούρδων.  

 *Ο Νίκος Στέλγιας είναι ανταποκριτής της «Κ» στην Κωνσταντινούπολη