ΑΣΦΥΞΙΑ ΣΤΗ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Τρία δισ. ετησίως το έλλειμμα στο ισοζύγιο φαρμάκων

Σταθερά ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο στον κλάδο των φαρμάκων -που έχει φτάσει τα 3 δισ. ευρώ ετησίως- παρουσιάζει η χώρα μας, όταν διαθέτει εγχώρια φαρμακοβιομηχανία με τη δυνατότητα να παράγει πάνω από το 50% των απαιτούμενων φαρμάκων σε χαμηλές τιμές. Ανεξάρτητη μελέτη από την ΜcKinsey («Η Ελλάδα 10 χρόνια μπροστά»), που εκδόθηκε το Σεπτέμβριο του 2011, χαρακτήρισε την εγχώρια παραγωγή γενοσήμων φαρμάκων ως ένα από τους «αναδυόμενους αστέρες» της ελληνικής οικονομίας. Αναγνωρίζει, μάλιστα, την αναμενόμενη αύξηση της αγοράς παγκοσμίως, την υπάρχουσα εδραιωμένη βιομηχανία και τις επιτυχημένες εξαγωγικές δραστηριότητες και συνιστά κυρίως την

ανάπτυξη εθνικής στρατηγικής που θα ανοίξει το «παράθυρο ευκαιρίας» με αύξηση της προστιθέμενης αξίας, ενίσχυση της απασχόλησης και στήριξη της ελληνικής οικονομίας.

Ασφυξία
Αντ' αυτού, σε κατάσταση ασφυξίας έχει περιέλθει η ελληνική φαρμακοβιομηχανία λόγω της αναστολής των πληρωμών από τον ΕΟΠΥΥ και τα δημόσια νοσοκομεία. Επιπλέον, η έκθεσή της στα ομόλογα που δόθηκαν για την αποπληρωμή των χρεών των δημόσιων νοσοκομείων, τα οποία έχουν ενταχθεί στο PSI+, φέρνει την εγχώρια φαρμακοβιομηχανία όλο και πιο κοντά στο χείλος του γκρεμού.

Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: μέσα σε ένα χρόνο η ελληνική φαρμακοβιομηχανία υπέστη «καθίζηση» κατά 21%. Το 2011, ο τζίρος της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας ανήλθε σε περίπου ένα δισ. ευρώ, από 1,2 δισ. που ήταν το προηγούμενο έτος.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Πανελλήνιας Ενωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ), η ελληνική φαρμακοβιομηχανία αριθμεί περισσότερες από είκοσι παραγωγικές μονάδες στη χώρα, οι πέντε εκ των οποίων δημιουργήθηκαν τα τελευταία τρία χρόνια. Διατηρεί, μάλιστα, πάνω από το 50% της απασχόλησης του ευρύτερου κλάδου, δηλαδή 8.500 θέσεις εργαζόμενων, μεταξύ των οποίων επιστήμονες υψηλής εξειδίκευσης (με μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο).

Το δυναμικό αυτό απασχολείται στην παραγωγή γενοσήμων με εμπορική ονομασία (brandedge­nerics), τα οποία προορίζονται τόσο για την ελληνική αγορά όσο και για αγορές του εξωτερικού. Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκονται τουλάχιστον 85 ερευνητικά προγράμματα σε συνεργασία με πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού. Η εγχώρια φαρμακοβιομηχανία διοχετεύει σημαντικούς πόρους σε επενδύσεις που υποστηρίζουν την ποιότητα της παραγωγής της και τον εξωστρεφή χαρακτήρα της, ο οποίος αντανακλάται σε μια έντονη εξαγωγική δραστηριότητα σε περισσότερες από εξήντα χώρες. Παράγουν τουλάχιστον 3.500 γενόσημα φάρμακα (εκ των 7.000 φαρμάκων που κυκλοφορούν ετησίως στην ελληνική αγορά). Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων, τα φάρμακα έχουν αποτελέσει για δύο συνεχόμενες χρονιές από τα πλέον εξαγώγιμα προϊόντα της χώρας.

«Φάρμακο» στην οικονομική κρίση είναι, σύμφωνα με την Πανελλήνια Ενωση Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ), το ελληνικό φάρμακο. Σύμφωνα, μάλιστα, με τους εκπροσώπους της, η ελληνική φαρμακοβιομηχανία αποτελεί μέρος της λύσης στο πρόβλημα της φαρμακευτικής δαπάνης και της επάρκειας της φαρμακευτικής αγοράς με ποιοτικά και ασφαλή φάρμακα. Υπογραμμίζουν, ωστόσο, ότι η πολιτική φαρμάκου, εκτός από μέριμνα για την προστασία της Δημόσιας Υγείας, εκτός από το να ελέγχει και να συγκρατεί τη δαπάνη, οφείλει να είναι και αναπτυξιακή πολιτική.

Βιωσιμότητα
Σε πρόσφατη εκδήλωση, για την παρουσίαση της ΠΕΦ, η γενική διευθύντρια της Ένωσης, Φαίη Κοσμοπούλου, μίλησε για την ανάπτυξη του κλάδου και τόνισε ότι η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος είναι άμεσα συνδεδεμένη και με τη βιωσιμότητα της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας. Και πρόσθεσε ότι η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να δώσει απάντηση στο δίλημμα «παραγόμενα ή εισαγόμενα φάρμακα». Η ίδια, παρουσιάζοντας το προφίλ του κλάδου, είπε ότι τα φάρμακα που παράγονται στην Ελλάδα εξάγονται σε εξήντα χώρες του εξωτερικού, μεταξύ των οποίων είναι και οι ΗΠΑ, γεγονός που αποτελεί απόδειξη σε ό,τι αφορά την ποιότητα των φαρμάκων.

Ο πρόεδρος της ΠΕΦ, Δημήτριος Δέμος, εξέφρασε την υποστήριξη του κλάδου στην προσπάθεια της κυβέρνησης για περιστολή της φαρμακευτικής δαπάνης. Διευκρίνισε, όμως, ότι η υπερσυνταγογράφηση κυρίως νέων και ακριβών φαρμάκων αυξάνει σημαντικά τα κόστη για να προσθέσει: Το μερίδιο της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας στην υπέρογκη φαρμακευτική δαπάνη που καταγράφεται στην Ελλάδα δεν ξεπερνά το 3%, καταδεικνύοντας έτσι ότι το φάρμακο που παράγεται στη χώρα μας δεν αποτελεί το πρόβλημα αλλά μέρος της λύσης.

Δαπάνη
Ειδικότερα, από στοιχεία της ΠΕΦ, το 2009, η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη (δηλαδή το τι πληρώνουν τα Ταμεία για φάρμακα) ήταν 5,09 δισ. ευρώ. Το 2010 η δαπάνη μειώθηκε στα 4,35 δισ. και το 2011 στα 3,7 δισ. (ποσό στο οποίο συμπεριλαμβάνονται και 262 εκατ. που έδωσε η φαρμακοβιομηχανία ως εισιτήριο εισόδου στη γνωστή λίστα «φάντασμα» που ακόμα σήμερα, έπειτα από δύο σχεδόν χρόνια από την εξαγγελία της, δεν έχει τεθεί σε λειτουργία).

Ο στόχος του 2012 είναι η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη να φτάσει στα 2,88 δισ. ευρώ, στόχος που σε πρώτη ανάγνωση ξεπερνά τα όρια αντοχής της φαρμακοβιομηχανίας, τουλάχιστον όσον αφορά την ελληνική φαρμακοβιομηχανία και ενδεχομένως δεν θα επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας για πρόσβαση στο φάρμακο.

Σημειώνουμε ότι τα γενόσημα που παράγει η ελληνική φαρμακοβιομηχανία αναλογούν στο 15% της φαρμακευτικής δαπάνης και έχουν τζίρο 550 εκατ. ευρώ!

Ακόμα και τα off patent να προσθέσει κανείς, το συνολικό κόστος (με στοιχεία 2011) είναι περί το 1,7 δισ. ευρώ (45% της συνολικής δαπάνης).

Επίσης, σήμερα, τα γενόσημα φάρμακα ουσιαστικά έχουν βυθιστεί στα επίπεδα του 30% της τιμής του πρωτοτύπου (40% η τιμή και 9% η υποχρεωτική έκπτωση). Αρα, ήδη, επιτυγχάνεται τεράστια εξοικονόμηση χωρίς ακόμα να έχει αυξηθεί ο όγκος, όπως γίνεται σε άλλες χώρες το παράδειγμα των οποίων επικαλούνται διάφοροι αρμόδιοι.

«Νάρκη» για τον κλάδο αποτελούν τα χρέη των νοσοκομείων
«Αγκάθια» για την ανάπτυξη του κλάδου αποτελούν τα συσσωρευμένα χρέη των δημοσίων νοσοκομείων και το «πάγωμα» της εφοδιαστικής αλυσίδας (αδυναμία εξόφλησης φαρμακείων από τον ΕΟΠΥΥ), ενώ πρόσθεσε ότι «ασφυξία» προκάλεσε στην ελληνική αγορά το «κούρεμα» των ομολόγων. Ωστόσο, «κόκκινο πανί» για την ΠΕΦ, όπως και για το σύνολο της φαρμακοβιομηχανίας και του ιατρικού κόσμου, αποτελεί η συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία.

Στο βασικό επιχείρημα της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας περί της αναγκαιότητας του μέτρου, ώστε να συρρικνωθεί σε αυτή τη φάση η δαπάνη και να επιβιώσει το σύστημα δημόσιας υγείας, ανταπαντούν ότι «αντιθέτως οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης και στην επιβάρυνση των ασθενών που θα πληρώνουν από την τσέπη τους, προκειμένου να έχουν σταθερή θεραπεία, αλλά και στη διάλυση της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας, διότι ανοίγει την πόρτα για την αθρόα εισαγωγή φαρμάκων ποιότητας με αμφισβητήσιμη ποιότητα».

Συγκεκριμένα, η ΠΕΦ υποστηρίζει ότι η συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ανοίγει το δρόμο στους μεγαλο-εισαγωγείς γενόσημων, που θα αλώσουν την αγορά με γενόσημα σε εξευτελιστικές τιμές που παράγονται σε τρίτες χώρες. Όμως, η ανάπτυξη στη χώρα δεν θα έρθει από τα ινδικά, κινεζικά η πακιστανικά γενόσημα. Αφενός η όποια εξοικονόμηση θα πρέπει να συνεξεταστεί με την τεράστια οικονομική και κοινωνική ζημία από τη διάλυση της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας και την εξώθηση στην ανεργία 8.500 εργαζομένων, την απώλεια φορολογητέας ύλης, εισφορών, παραβόλων και τεχνογνωσίας.

Οπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της: «Δεν μπορούμε να είμαστε οι φθηνότεροι. Με πάνω από το 50% των θέσεων εργασίας του κλάδου, με τεράστια έξοδα παραγωγής, με υψηλό κόστος συμμόρφωσης στα αυστηρά ευρωπαϊκά ποιοτικά πρότυπα, με δέσμευση σημαντικών πόρων σε επενδύσεις, με σημαντικό χρηματοοικονομικό κόστος προκειμένου να παραμείνουμε ζωντανοί σε μια αγορά που πληρώνει όποτε και όπως θέλει π.χ. ομόλογα αντί χρεών νοσοκομείων μιας πενταετίας τα οποία επιπλέον δέχονται «κούρεμα», δεν μπορούμε να παράξουμε ποιοτικό ευρωπαϊκό φάρμακο με κόστος Ευρώπης αλλά τιμές τρίτου κόσμου.

Δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε τους μεγαλο-εισαγωγείς που έχουν μηδενικά γενικά έξοδα, μηδενικά έξοδα παραγωγής, μηδενικές επενδύσεις στην Ελλάδα και κόστος εργασίας της τάξης των 150 ευρώ το μήνα». Και καταλήγει: «Μπορούμε, όμως, να είμαστε οι συμφερότεροι. Παράγουμε, εξάγουμε και επενδύουμε στη χώρα σε ένα περιβάλλον πλήρους αποβιομηχάνισης και αφελληνισμού της αγοράς. Δημιουργούμε θέσεις εργασίας, κάνουμε έρευνα και κατοχυρώνουμε ελληνική τεχνογνωσία. Έχουμε πέντε νέα εργοστάσια με εξαγωγικό προσανατολισμό στα τελευταία τρία χρόνια».

Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία με μια ματιά

21 μεγάλες παραγωγικές μονάδες σε πλήρη λειτουργία αριθμεί η ελληνική φαρμακοβιομηχανία.

Περισσότερους από 15.000 εργαζομένους σε θέσεις υψηλής εξειδίκευσης απασχολεί η φαρμακοβιομηχανία στην Ελλάδα. Πάνω από 50% των θέσεων αυτών αντιστοιχεί στις ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες (περισσότεροι από 800 επιστήμονες στην παραγωγή).

Το 15%-17% της φαρμακευτικής αγοράς κατέχει η ελληνική φαρμακοβιομηχανία.

6 νέες παραγωγικές μονάδες έχει δημιουργήσει, την τελευταία τριετία, με αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Σε πάνω από 60 χώρες οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες πραγματοποιούν εξαγωγές αναπτύσσοντας και αξιοποιώντας εμπορικά σημαντική ελληνική τεχνογνωσία.

Πάνω από 80 ερευνητικά προγράμματα έχουν καταθέσει οι ελληνικές εταιρείες σε συνεργασία με πανεπιστήμια, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος πλέον της ερευνητικής δραστηριότητας στη χώρα να γίνεται από τις φαρμακοβιομηχανίες.

Της Ελένης Πετροπούλου