Πως αυτοκτόνησε πολιτικά στις Κάννες ο Παπανδρέου

Κάννες, Νοέμβριος 2011. Το τραπέζι του δείπνου είναι στρωμένο για έξι. Γιώργος Παπανδρέου, Ανγκελα Μέρκελ, Νικολά Σαρκοζί, Χέρμαν Βαν Ρομπάι, Ζοζέ Μπαρόζο, Κριστίν Λαγκάρντ. Ο πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας έχει αφήσει πίσω του μια χώρα στα κάγκελα, εξαιτίας της αιφνίδιας απόφασής του να θέσει σε δημοψήφισμα την παραμονή ή μη στο ευρώ, και έχει έρθει η ώρα να κομίσει επισήμως το μήνυμα στους Ευρωπαίους ηγέτες.

Ολοι θυμούνται ίσως ότι επρόκειτο για μία από τις πλέον δραματικές πολιτικές στιγμές των τελευταίων δεκαετιών. Η έκτη δόση βρίσκεται στον αέρα και όσοι έχουν ενημερωθεί για την

«πρωτοβουλία» Παπανδρέου διαμηνύουν σε όλους τους τόνους ότι δεν θα δεχτούν καμία υπαναχώρηση. Αυτά που ακολούθησαν είναι γνωστά. Οχι όμως και οι λεπτομέρειες του «ελληνικού δράματος» που παίχτηκε εκείνο το βράδυ και την επόμενη μέρα στη Σύνοδο του G20 παρουσία και του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα. Σχεδόν έναν χρόνο μετά, αυτές οι λεπτομέρειες αποκαλύπτονται στο βιβλίο του πρώην υπουργού Οικονομικών της Γαλλίας Φρανσουά Μπαρουάν με τον τίτλο «Ημερολόγιο της κρίσης», αποσπάσματα του οποίου δημοσίευσε την Τετάρτη το περιοδικό «L’Express». Αυτές οι λεπτομέρειες, από τα πλέον επίσημα χείλη, επιβεβαιώνουν ότι η Ελλάδα ήταν το θύμα της μνημειώδους ανικανότητας των δικών της ηγετών να διαπραγματευτούν αλλά και των «λύκων» της Ευρώπης, που είχαν ήδη πιάσει στα δόντια τους το θήραμα.

Ο πρώην υπουργός περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τη στιγμή του «πολιτικού θανάτου» του Γιώργου Παπανδρέου αλλά και τους φόβους τού τότε προέδρου Νικολά Σαρκοζί ότι η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα σηματοδοτούσε ουσιαστικά και την έξοδο της Γαλλίας. Το γαλλικό υπουργείο Οικονομικών είχε εξετάσει τον Νοέμβριο του 2011 τις συνέπειες που θα είχε για τη χώρα κατάρρευση της ευρωζώνης, που θα συνδεόταν με την εγκατάλειψη του ευρώ από την Ελλάδα. «Το χειρότερο; Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ, αποτέλεσμα διάχυσης, μια θεωρία ντόμινο, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει ντε φάκτο την έξοδο της Γαλλίας» σημειώνει ο Μπαρουέν, αποκαλύπτοντας τα τεκταινόμενα στη μυστική σύσκεψη που έγινε για το θέμα στο γραφείο με την κωδική ονομασία «Μαύρος Κύκνος»· τεκταινόμενα που αποδεικνύουν ότι, βάσει αυτών των σεναρίων, δηλαδή ενός ενδεχόμενου Frexit, κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να διακινδυνεύσει και να βγάλει τη χώρα μας από την ευρωζώνη. Είναι η πρώτη φορά που μέλος της γαλλικής κυβέρνησης εκείνης της περιόδου αναγνωρίζει δημόσια ότι πράγματι το Παρίσι επεξεργαζόταν όλα τα σενάρια και τις συνέπειες που θα είχε για τη Γαλλία ένα Grexit. «Εκείνη τη στιγμή η νέα ευρωπαϊκή συμφωνία για την Ελλάδα, που συνίσταται στη διαγραφή του 50% του χρέους της, βρίσκεται στα πρόθυρα της αποτυχίας, η Ε.Ε. βρίσκεται σε έναν κυκλώνα, το ευρώ δέχεται επίθεση από όλες τις πλευρές» γράφει ο Μπαρουέν. Ο πρώην υπουργός αναφέρει ότι είχε καλέσει «τρεις έμπιστους ανθρώπους» στο γραφείο του στο Μπερσί τον Νοέμβριο του 2011 για τη συγκεκριμένη σύσκεψη, η οποία έως σήμερα ήταν απολύτως άγνωστη. «Δεν υπάρχει κανένα ίχνος, τη θίγω εδώ για πρώτη φορά: υποχρεωτική εχεμύθεια. Δεν θα πρέπει να μιλήσουν γι’ αυτήν σε κανέναν, ούτε στα μέσα ενημέρωσης προφανώς ούτε στο ίδιο τους το περιβάλλον» λέει ο Μπαρουέν. «Ζητώ από αυτούς τους έμπιστους ανθρώπους να εργαστούν πάνω σε δύο υποθέσεις: το κόστος της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη για τη Γαλλία και δύο είδη απωλειών, αυτές του τομέα τραπεζών - ασφαλειών από την μια πλευρά και αυτές της κατάρρευσης ολόκληρης της ευρωζώνης από την άλλη. Δεν θα κρατούσα καμία σημείωση πάνω στο ζήτημα αυτό. Σκοπίμως. Τα ανακαλώ από μνήμης. [...] Για να φανταστούμε την πιο ζοφερή υπόθεση της σύγχρονης οικονομικής μας Ιστορίας» εξηγεί.«Είναι μια συζήτηση χωρίς τεκμήρια. Χωρίς ίχνη». Σύμφωνα με τον ίδιο, «ο καθένας ξέρει ότι και μόνον το αντικείμενο της σύσκεψης, εάν γινόταν γνωστό, θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες». «Αυτό το ανεπίσημο ραντεβού αφορά ωστόσο μόνον υποθέσεις εργασίας. Θα ήταν ασυνειδησία να μην εξεταστούν» υπογραμμίζει ο Μπαρουέν.

«Τον έβλεπα να ιδρώνει, να μπερδεύει τα λόγια του και να καταρρέει ψυχολογικά»

Ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας περιγράφει τις στιγμές «πολιτικού θανάτου του Παπανδρέου» στις Κάννες, όλο το παρασκήνιο της δραματικής συνάντησης της 3ης Νοεμβρίου, όπου τέθηκε το θέμα διεξαγωγής δημοψηφίσματος στην Ελλάδα για το σχέδιο διάσωσης. «Είμαστε στις Κάννες, όπου διεξάγεται το G20. Ο Ελληνας πρωθυπουργός, ο οποίος έχει ανακοινώσει την πρόθεσή του να υποβάλει το σχέδιο βοήθειας προς την Ελλάδα για ένα εθνικό δημοψήφισμα, καλείται να δώσει εξηγήσεις. [...] Οι πόρτες κλείνουν. Η συζήτηση διήρκεσε σχεδόν δύο ώρες χωρίς διάλειμμα. Το κλίμα είναι βαρύ, η ένταση είναι ακραία. Αρχίζει μια αναμέτρηση με τον Παπανδρέου, επικουρούμενο από τον υπουργό του των Οικονομικών». Στη συζήτηση, που κράτησε δύο ώρες χωρίς διακοπή, ήταν παρόντες, εκτός από τον Ελληνα πρωθυπουργό και τον υπουργό Οικονομικών Ευάγγελο Βενιζέλο, ο Νικολά Σαρκοζί με τον Φρανσουά Μπαρουέν και τον υπουργό Εξωτερικών Αλέν Ζιπέ, η Ανγκελα Μέρκελ και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά και ο Μπαράκ Ομπάμα. «Από την πρώτη στιγμή άρχισε η επίθεση του Σαρκοζί» γράφει ο Μπαρουέν. «“Σ’ το λέμε καθαρά, αν κάνεις το δημοψήφισμα, δεν θα υπάρχει σχέδιο σωτηρίας” είπε ο Σαρκοζί. Ο Παπανδρέου κάνει ότι δεν καταλαβαίνει.

Με παγωμένο βλέμμα, η Μέρκελ του λέει το ίδιο με αυστηρό ύφος. Είναι ψυχολογικός πόλεμος. Η ένταση ανεβαίνει. Ο Σαρκοζί τού επαναλαμβάνει τους όρους με τόνο τελεσιγράφου. Ο Παπανδρέου ιδρώνει, αντιστέκεται, προσπαθεί να επιχειρηματολογήσει. Ο Ομπάμα παρατηρεί τη σκηνή, ακούει προσεκτικά. Μερικές φορές συνοψίζει τα πράγματα, ηρεμεί το παιχνίδι, όταν η ένταση ανεβαίνει. Ο Παπανδρέου παίζει την καριέρα του. Ιδρώνει όλο και περισσότερο, μπερδεύει τα λόγια του και μετά καταρρέει [ψυχολογικά]. Στριμωγμένος, δεν έχει άλλη επιλογή από το να πει [ότι το δημοψήφισμα είναι] ‛“ναι” ή “όχι” στο ευρώ. Καταλαβαίνει ότι δεν θα μπορέσει να ξεφύγει από αυτή την ερώτηση, υποβάλλοντάς τη στον λαό του. Είμαι παρών στον πολιτικό του θάνατο σε ζωντανή μετάδοση. Επειτα από δύο ώρες μάχης καταθέτει τα όπλα».

«Ερχεται η σειρά του Μπερλουσκόνι» συνεχίζει ο Μπαρουέν και σχολιάζει ότι και ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας δέχτηκε μεγάλη πίεση και λύγισε. «Είμαστε σε εποχή ειρήνης. Δύο αρχηγοί κρατών θα “πέσουν” από την ίδια διεθνή πίεση» λέει χαρακτηριστικά ο Μπαρουέν.

Η απώλεια του «τριπλού Α»

«13 Ιανουαρίου 2012, 10.30 π.μ. Είμαι στο Μπερσί, ο Ραμόν Φερνάντεζ, διευθυντής του Γενικού Λογιστηρίου, μου στέλνει ένα sms: “Τηλεφώνησέ μου επειγόντως”. Απόψε στις 22.30 ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor’s θα ανακοινώσει ότι η Γαλλία χάνει το ΑΑΑ της αξιολόγησής της». Ο Φρανσουά Μπαρουέν εξιστορεί ότι είδε τον Νικολά Σαρκοζί για να καταστρώσουν μια επικοινωνιακή στρατηγική. «Δεν μιλάμε για υποβάθμιση που μεταφράζει άσχημα το downgrading, αλλά για μείωση. H απώλεια του τριπλού Α είναι όπως ένας μαθητής που έπαιρνε όλη του τη ζωή 20 και τώρα θα πάρει 19. Δεν είναι και καταστροφή».