170o
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Υπάρχει η παραδοχή ότι η κοινωνική διάδραση των μαθητών με πιο ανεπτυγμένους
γνωστικά ή ικανότερους άλλους είναι αυτή που οικοδομεί τον τρόπο που σκέπτονται
και νοηματοδοτούν την εμπειρία τους. Στη βάση αυτή, συγκροτείται μια κοινότητα
μάθησης, όπου όλοι εργάζονται με ομαδικές δραστηριότητες, ανταλλαγές και
αλληλεξάρτηση, για να ικανοποιήσουν συγκεκριμένες μαθησιακές ανάγκες και να
μοιραστούν τις πηγές και τις δεξιότητες. Τότε, η γνώση, η μάθηση των μαθητών
μπορεί να προβάλλεται ως κοινό επίτευγμα.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Απογευματινοί όμιλοι ρητορικής τέχνης: 10-12 μαθητές προερχόμενοι
και από τις τρεις τάξεις του Γυμνασίου, κάποιοι με 2 χρόνια ήδη συμμετοχής στους
ομίλους.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Σε όμιλο ρητορικής τέχνης, που λειτουργεί
σε δημόσιο Γυμνάσιο συνυπάρχουν μαθητές διαφορετικών τάξεων, που βρίσκονται
σε διαφορετικό επίπεδο γνωστικής ανάπτυξης. Όσοι μαθητές, κυρίως της τρίτης
τάξης του Γυμνασίου, έχουν ήδη συμμετάσχει στους ομίλους 1-2 χρόνια,
δυσανασχετούν με την επανάληψη κανόνων, οδηγιών αλλά και δραστηριοτήτων που
αφορούν σε ρητορικά αγωνίσματα και δραστηριότητες. Από την άλλη, μαθητές της
πρώτης τάξης του Γυμνασίου πιέζονται να ακολουθήσουν γρήγορους ρυθμούς
εξάσκησης, και χάνουν το ενδιαφέρον τους. Οι συντονιστής του ομίλου αναζητά
τρόπους εξισορρόπησης αυτής της ανομοιογένειας.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΡΟΣΛΑΒΕΙ ΣΩΣΤΑ ΤΗΝ ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΧΗ,
ΜΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΝΑ ΜΗΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΕΙ.
Τι θα προτείνατε στον συντονιστή να κάνει, ώστε να αξιοποιήσει την ανομοιογένεια
των μελών προς όφελος όλων;
= ΑΝ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΕΙ ΜΙΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΣΗΣ, ΟΠΟΥ ΟΛΑ
ΤΑ ΜΕΛΗ, ΠΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ, ΝΑ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΟΜΑΔΙΚΕΣ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, ΑΝΤΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ, ΓΙΑ ΝΑ
ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΝΑ
ΜΟΙΡΑΣΤΟΥΝ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ. ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ
ΠΑΡΑΔΟΧΗ ΟΤΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΠΙΟ
ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΟΥΣ ΓΝΩΣΤΙΚΑ Η ΙΚΑΝΟΤΕΡΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΗ
ΠΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΕΙ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΠΟΥ ΣΚΕΠΤΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΝ
ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥΣ, ΘΑ ΠΡΠΕΙ ΝΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ ΙΣΟΠΕΔΩΤΙΚΗ Η
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ, ΔΗΛΑΔΗ ΝΑ ΕΧΕΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ
ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΛΑΙΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΑ ΜΕΛΗ, ΑΛΛΑ ΝΑ ΠΡΟΣΔΙΔΕΙ
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ, ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΝΟΜΕΝΟ ΕΙΤΕ ΣΤΑ ΠΑΛΑΙΑ
ΕΙΤΕ ΣΤΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΜΕΛΗ, ΑΞΙΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΣΥΝΑΜΑ ΤΟΥΣ
ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥΣ ΠΙΟ ΑΝΕΠΤΥΓΜΕΝΟΥΣ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ή ΙΚΑΝΟΤΕΡΟΥΣ.
171o
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Υποστηρίζεται ότι τα προβλήματα της σχολικής τάξης ελαχιστοποιούνται, όταν ο
διδάσκων αναπτύσσει θετικές διαπροσωπικές σχέσεις και, ταυτόχρονα, απαιτεί από
τους μαθητές του να συμπεριφέρονται ως υπεύθυνα άτομα.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: Όλες οι τάξεις του Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα
και Λογοτεχνία
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Ένας φιλόλογος εργάζεται σε Γυμνάσιο.
Στο τμήμα στο οποίο διδάσκει τα μαθήματα της Νεοελληνική Γλώσσας και
Λογοτεχνίας φοιτούν 30 μαθητές. Ο φιλόλογος διαπιστώνει σύντομα ότι πολλοί
μαθητές μιλούν σχεδόν συνέχεια μεταξύ τους στη διάρκεια του μαθήματος, ξεσπούν
σε γέλια, διασπούν την προσοχή όλης της τάξης και παρεμποδίζουν το μάθημα. Ο
καθηγητής κρίνει ότι έχει δοκιμάσει τα πάντα: καλοπροαίρετες συμβουλές,
αυστηρότητα, διάλογο, ποινές, σχετική ανοχή κλπ. Το πρόβλημα, όμως, παραμένει.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΤΟ ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΤΑΞΗΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΤΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΞΕΙ
ΘΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΕΙ ΤΟΥΣ
ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΟΝΤΑΙ ΩΣ ΥΠΕΥΘΥΝΑ ΑΤΟΜΑ. ΣΥΣΧΤΙΖΕΤΑΙ
ΕΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΟ ΤΡΟΠΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ.: Ο ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΠΕΛΕΞΕ ΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΟ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ
ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΤΡΕΨΕΙ ΤΙΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ, ΑΝΤΙ
ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΕΙ ΟΤΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ Ο ΙΔΙΟΣ ΚΑΙ ΟΧΙ
ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΓΙΑΤΙ ΑΝΕΧΘΗΚΕ ΤΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΣΕ
ΑΙΘΟΥΣΑ ΚΑΦΕΝΕΙΟΥ.
2. Τι θα συμβουλεύατε τον εκπαιδευτικό, για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά
τα προβλήματα της τάξης του;
= ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙ ΟΤΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ
ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ, ΟΤΑΝ Ο ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΙ ΘΕΤΙΚΕΣ
ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ, ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ, ΑΠΑΙΤΕΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ
ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΝΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΟΝΤΑΙ ΩΣ ΥΠΕΥΘΥΝΑ ΑΤΟΜΑ. ΜΕ
ΑΛΛΑ ΛΟΓΙΑ, ΟΤΑΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟ ΚΛΙΜΑ
ΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΕΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΟΝΤΑΙ ΩΣ
ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΩΣ ΘΑΜΩΝΕΣ ΚΑΦΕΤΕΡΙΑΣ.
172o
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Σε γενικές γραμμές η ερευνητική βιβλιογραφία υποστηρίζει ότι ως υγιής ομαδική
εργασία μπορεί να οριστεί η κατάσταση κατά την οποία οι μαθητές εργάζονται μαζί,
με παραγωγικό τρόπο, έχοντας ένα κοινό στόχο ή/ και αποτέλεσμα, και ότι οι
διδάσκοντες είναι το κλειδί για να ενορχηστρωθεί αυτό το αποτέλεσμα.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: Όλες οι τάξεις του Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα
και Λογοτεχνία
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Φιλόλογοι που διδάσκουν τα μαθήματα
της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας σ’ ένα τυπικό Γυμνάσιο επιχειρούν να
οργανώσουν τα μαθήματά τους με ομαδοσυνεργατικό τρόπο. Υποδεικνύουν στους
μαθητές τους να συνεργαστούν με το συμμαθητή που κάθεται δίπλα τους και τη
δυάδα των μαθητών του μπροστινού θρανίου. Μετά από μια σύντομη εισαγωγή στην
ενότητα (ή μια ανάγνωση του λογοτεχνικού κειμένου) και λίγες βασικές ερωτήσεις
κατανόησης, αναθέτουν στους μαθητές να επεξεργαστούν ομαδικά τις ερωτήσεις ή/
και ασκήσεις του βιβλίου. Σύντομα διαπιστώνουν δυσλειτουργίες: οι μαθητές,
μολονότι υποτίθεται ότι συνεργάζονταν ως ομάδα, στην πραγματικότητα έκαναν τις
εργασίες μόνοι τους. Άλλοτε πάλι εξαντλούνταν σε άγονες αντιπαραθέσεις και δεν
τελείωναν την εργασία στον προβλεπόμενο χρόνο. Οι διδάσκοντες συζητούν μεταξύ
τους και αναζητούν τρόπους να κάνουν παραγωγική την ομαδική εργασία.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΚΑΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ
ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΤΡΟΠΟΥ. ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ, ΔΕΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΑΝ
ΕΧΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ ΤΟΥΣ ότι οι διδάσκοντες είναι το κλειδί για να ενορχηστρωθεί
αυτό το αποτέλεσμα, ΚΑΙ ΑΠΛΩΣ ΑΝΕΘΕΣΑΝ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΑ
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΟΥΝ ΟΜΑΔΙΚΑ ΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Η/ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ
ΒΙΒΛΙΟΥ. ΝΑΙ ΑΛΛΑ Ο ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
ΑΠΑΙΤΕΙ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΕΝΟΡΧΗΣΤΡΩΘΕΙ
ΤΟ ΕΠΙΔΙΩΚΟΜΕΝΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ.
2. Τι θα προτείνατε στους εκπαιδευτικούς, για να διαμορφώσουν τις
προϋποθέσεις μιας υγιούς και παραγωγικής ομαδικής εργασίας στις τάξεις
τους;
= ΟΤΑΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΝ ΝΑ ΟΡΓΑΝΩΣΟΥΝ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ ΜΕ
ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟ ΤΡΟΠΟ, ΝΑ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΥΠΟΨΗ ΤΟΥΣ ΟΤΙ ΟΙ
ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΓΙΑ ΝΑ ΕΝΟΡΧΗΣΤΡΩΘΕΙ ΑΥΤΟ ΤΟ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ.
173o
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Παιδαγωγικές έρευνες διαπιστώνουν ότι η κινητοποίηση του μαθητικού
ενδιαφέροντος κατά την έναρξη του μαθήματος αποτελεί ένα από τα στοιχεία της
αποτελεσματικής διδασκαλίας. Σε αυτή την προοπτική ενεργοποιούνται τα κίνητρα
μάθησης. Οι μαθητές, υποστηρίζουν οι θεωρητικοί, κινητοποιούνται περισσότερο,
όταν οι στόχοι που σχετίζονται με το σχολείο βρίσκονται σε αρμονία με τις δικές τους
επιθυμίες, ανάγκες και προσδοκίες. Και κυρίως όταν οι διαδικασίες στις οποίες
εμπλέκονται έχουν νόημα για τους ίδιους, καθώς δεν αποκλείουν τους τρόπους με
τους οποίους έχουν μάθει να επικοινωνούν με τους άλλους ή να προσεγγίζουν τη
γνώση ούτε περιφρονούν την προσωπική και την οικογενειακή τους ιστορία.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: Όλες οι τάξεις του Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα
και Λογοτεχνία
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Νεοδιόριστος εκπαιδευτικός αρχίζει την
«παράδοση» του νέου μαθήματος χωρίς καμία προετοιμασία. Αιτιολογεί την επιλογή
του με βάση «την πίεση της ύλης και του χρόνου».
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Ως Σχολικός Σύμβουλος πώς θα του εξηγήσετε το ρόλο και την αναγκαιότητα
της κινητοποίησης του ενδιαφέροντος των μαθητών;
= 1.ΜΕ ΔΙΚΗ ΜΟΥ «ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ», ΩΣΤΕ Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ
ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΕΙ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΟΣΟ ΤΗΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ
ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ, ΟΣΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΑΦΟΡΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ.
2.ΘΑ ΤΟΥ ΕΞΗΓΟΥΣΑ ΟΤΙ Η ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΤΡΙΑ ΣΤΑΔΙΑ: ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ =>
ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ => ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΑΝ ΠΑΡΑΛΕΙΨΕΙ ΕΝΑ ΑΠΟ
ΤΑ ΤΡΙΑ, Η ΔΙΑΔΙΑΚΣΙΑ ΜΕΝΕΙ ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΕΛΛΙΠΗΣ..
2. Τι και πώς θα του προτείνατε να εφαρμόσει εναλλακτικά προς κινητοποίηση
του μαθητικού ενδιαφέροντος για το νέο μάθημα της ημέρας;
= ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙ ΤΟ ΜΑΘΗΤΙΚΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ, ΝΑ
ΦΡΟΝΤΙΖΕΙ ΩΣΤΕ Η ΑΦΟΡΜΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΝΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ
ΑΡΜΟΝΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ, ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ
ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ: ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ, ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ, ΟΤΑΝ ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ
ΕΧΟΥΝ ΝΟΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ, ΚΑΘΩΣ ΔΕΝ ΑΠΟΚΛΕΙΟΥΝ ΤΟΥΣ
ΤΡΟΠΟΥΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΕΧΟΥΝ ΜΑΘΕΙ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΜΕ
ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ Η ΝΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΥΝ ΤΗ ΓΝΩΣΗ ΟΥΤΕ ΠΕΡΙΦΡΟΝΟΥΝ
ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ.
174ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Ολοένα και περισσότεροι θεωρητικοί της εκπαίδευσης και της Διδακτικής της
Γλώσσας (μητρικής και ξένης) διαπιστώνουν ότι, στη νέα πραγματικότητα των
σύγχρονων πολυπολιτισμικών και τεχνολογικά ανεπτυγμένων κοινωνιών, η γλώσσα,
ως γραπτός ή ως προφορικός λόγος δεν αποτελεί πια τον μοναδικό τρόπο μετάδοσης
του νοήματος ενός κειμένου. Η γλώσσα συνδιαμορφώνει πλέον το νόημα με άλλους
σημειωτικούς τρόπους (π.χ. εικόνα, οργάνωση μιας ιστοσελίδας), οι οποίοι δεν είναι
δευτερεύοντες, αλλά συντελούν όλοι μαζί στην πολυτροπική σύνθεση του κειμένου
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: Γ’ Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική .
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Ένας φιλόλογος εργάζεται σε ένα
Γυμνάσιο εργατικής συνοικίας της περιφέρειάς σας. Για να ανεβάσει το γλωσσικό
επίπεδο των μαθητών του, επιλέγει να διδάσκει από το σχολικό εγχειρίδιο
μονοτροπικά κείμενα, κυρίως κείμενα δοκιμιακού τύπου ή λογοτεχνικά. Γρήγορα
διαπιστώνει μεγάλες αδυναμίες των μαθητών στην κατανόηση των κειμένων αυτών.
Αγνοεί τα πολυτροπικά κείμενα του εγχειριδίου κρίνοντας ότι τέτοια κείμενα είναι
οικεία στους μαθητές (ηλεκτρονικά παιχνίδια, διαδίκτυο, τηλεόραση) και δεν τους
βοηθούν να βελτιωθούν γλωσσικά. Μετά από λίγους μήνες και παρά τις επίμονες
προσπάθειες κατανόησης των μονοτροπικών κειμένων που επιλέγει, τα προβλήματα
στην τάξη του παραμένουν.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΣΧΕΣΗ ΑΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΧΗΣ (= ΧΡΗΣΗ
ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ) ΜΕ ΕΦΑΡΜΟΖΟΜΕΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ (= ΧΡΗΣΗ
ΜΟΝΟΤΡΟΠΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ)
2. Τι θα λέγατε στον εκπαιδευτικό για να τον πείσετε να αξιοποιήσει
πολυτροπικά κείμενα στη διδασκαλία του;
= ΜΙΛΑΕΙ ΑΠΟ ΜΟΝΗ ΤΗΣ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΛΙΓΟΥΣ
ΜΗΝΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑ ΤΙΣ ΕΠΙΜΟΝΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΤΩΝ
ΜΟΝΟΤΡΟΠΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΛΕΓΕΙ, ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ
ΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ. ΑΡΑ ΚΑΛΟΝ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ ΤΡΟΠΟ
ΚΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
175ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Στη σχετική βιβλιογραφία αλλά και στην εισαγωγή του Βιβλίου του Εκπαιδευτικού
της Νεοελληνικής Γλώσσας της Γ’ Γυμνασίου τονίζεται η αναγκαιότητα μελέτης
στην τάξη κειμένων που «συνομιλούν», δηλαδή που αναφέρονται στο ίδιο –
κοινωνικά αμφιλεγόμενο- ζήτημα και παρουσιάζουν συχνά αντικρουόμενες θέσεις.
Τέτοια κείμενα μπορούν να πυροδοτήσουν στην τάξη ζωηρές συζητήσεις όπου θα
παρατίθενται αντίθετες απόψεις. Έτσι οι μαθητές βρίσκονται μπροστά σε
διλημματικές καταστάσεις απέναντι στις οποίες καλούνται να πάρουν θέση και
αναπτύσσουν έτσι την κριτική τους σκέψη.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: Γ’ Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Ένας φιλόλογος εργάζεται σε ένα
πειραματικό Γυμνάσιο της περιφέρειάς σας. Όταν προσεγγίζει αμφιλεγόμενα
κοινωνικά ζητήματα, επιλέγει να διδάσκει από το σχολικό εγχειρίδιο μόνο ένα
κείμενο, αυτό που εκφράζει τη δική του άποψη, η οποία είναι και η κοινωνικά
κυρίαρχη. Αγνοεί τα κείμενα που εκφράζουν διαφορετικές ή και αντίθετες απόψεις.
Ουσιαστικά δηλαδή προσεγγίζει τα κείμενα ως υποδειγματικά / πρότυπα κείμενα, από
κάθε πλευρά, ακόμα και από την ιδεολογική, και υποβάλλει στους μαθητές του την
αντίληψη ότι υπάρχει μία μόνο άποψη σε κάθε ζήτημα και αυτή θα πρέπει να
υιοθετήσουν.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΑΝΑΙΡΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΧΗΣ,
ΔΗΛΑΔΗ ΝΑ ΕΠΙΛΕΓΕΙ ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ «ΣΥΝΟΜΙΛΟΥΝ», ΔΗΛΑΔΗ ΠΟΥ
ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΙΔΙΟ –ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΜΦΙΛΕΓΟΜΕΝΟ- ΖΗΤΗΜΑ ΚΑΙ
ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΣΥΧΝΑ ΑΝΤΙΚΡΟΥΟΜΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ.
2. Τι θα λέγατε στον εκπαιδευτικό για να τον πείσετε να αξιοποιήσει στη
διδασκαλία του κείμενα που παρουσιάζουν αντικρουόμενες θέσεις;
= ΘΑ ΤΟΥ ΤΟΝΙΖΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ
ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΟΥ «ΣΥΝΟΜΙΛΟΥΝ», ΔΗΛΑΔΗ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ
ΙΔΙΟ –ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΜΦΙΛΕΓΟΜΕΝΟ- ΖΗΤΗΜΑ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ
ΣΥΧΝΑ ΑΝΤΙΚΡΟΥΟΜΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΩΝΤΑΣ ΘΑ ΤΟΥ
ΕΛΕΓΑ ΟΤΙ ΤΕΤΟΙΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΥΡΟΔΟΤΗΣΟΥΝ ΣΤΗΝ
ΤΑΞΗ ΖΩΗΡΕΣ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ ΟΠΟΥ ΘΑ ΠΑΡΑΤΙΘΕΝΤΑΙ ΑΝΤΙΘΕΤΕΣ
ΑΠΟΨΕΙΣ. ΈΤΣΙ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΘΑ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΕ
ΔΙΛΗΜΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΘΑ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ
ΝΑ ΠΑΡΟΥΝ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΘΑ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΥΝ ΕΤΣΙ ΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥΣ
ΣΚΕΨΗ.
176ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Στη σχετική βιβλιογραφία αλλά και στην εισαγωγή του Βιβλίου του Εκπαιδευτικού
της Νεοελληνικής Γλώσσας της Γ’ Γυμνασίου προτείνονται ανακαλυπτικές –
επαγωγικές διαδικασίες για τη συνειδητοποίηση των διδασκόμενων γραμματικών
φαινομένων. Λ.χ., ξεκινώντας οι μαθητές από το κείμενο να εντοπίζουν το υπό
εξέταση φαινόμενο και, μέσα από την παρατήρηση, να καταλήγουν επαγωγικά –είτε
μόνοι τους είτε με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού- στη διατύπωση του γραμματικού
κανόνα. Η παρατήρηση της λειτουργίας του φαινομένου στο λόγο του κειμένου
μπορεί να διευκολύνει το πέρασμα του μαθητή από τις αυτόματες στις συνειδητές
γλωσσικές επιλογές.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: Γ’ Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Ένας φιλόλογος εργάζεται σε ένα κεντρικό
Γυμνάσιο της περιφέρειάς σας. Επιλέγει να διδάσκει παραγωγικά τα γραμματικά
φαινόμενα υποστηρίζοντας ότι οι ανακαλυπτικές – επαγωγικές διαδικασίες είναι πολύ
χρονοβόρες και του στερούν τη δυνατότητα να καλύψει την ύλη: ξεκινά, λοιπόν, από
το γραμματικό κανόνα και ζητά εφαρμογές σε πολλές περιπτώσεις και παραδείγματα.
Η επιλογή του αυτή δεν κερδίζει το ενδιαφέρον και τη συμμετοχή των μαθητών, ούτε
βελτιώνει την επίδοσή τους.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΥΤΗ ΠΟΥ
ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ Η ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΧΗ. : ΑΝΤΙ ΔΗΛΑΔΗ ΝΑ
ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΙΚΕΣ – ΕΠΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ (= ΑΠΟ
ΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ => ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ [= ΣΤΟΝ ΓΕΝΙΚΟ ΚΑΝΟΝΑ]),
ΠΡΟΤΙΜΑΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ (= ΑΠΟ
ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ).
2. Πώς θα επιχειρηματολογούσατε, για να τον πείσετε να αξιοποιήσει
ανακαλυπτικές – επαγωγικές διαδικασίες στη διδασκαλία της γραμματικής;
= 1.ΘΑ ΤΟΥ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΤΑ ΩΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΙΚΩΝ
– ΕΠΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ. ΟΤΙ ΔΗΛΑΔΗ Η ΕΠΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΕΙ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΑΠΟ ΤΙΣ
ΑΥΤΟΜΑΤΕΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΕΙΔΗΤΕΣ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ. 2.ΕΠΙΣΗΣ, ΘΑ
ΤΟΥ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΟΤΙ Η ΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΣΚΟΠΟΣ,
ΑΛΛΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΔΥΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΣΚΟΠΟ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
ΤΗΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ.
177ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Θεωρητικοί της εκπαίδευσης και της Διδακτικής της Γλώσσας διαπιστώνουν ότι κατά
τη διδασκαλία της πρώτης γλώσσας είναι απαραίτητες συχνά οι εξατομικευμένες
παρεμβάσεις, μια και οι μαθητές –για ποικίλους λόγους- δεν έχουν ποτέ την ίδια
γλωσσική αφετηρία. Τέτοιες εξατομικευμένες παρεμβάσεις και γενικότερα μια
διαφοροποιημένη παιδαγωγική μοιάζει ουσιαστική αναγκαιότητα πια για το σύγχρονο
πολυπολιτισμικό και πολυγλωσσικό ελληνικό σχολείο στο οποίο φοιτά μαθητικός
πληθυσμός με εξαιρετική ανομοιογένεια.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: οποιαδήποτε τάξη του Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική
Γλώσσα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Ένας φιλόλογος εργάζεται σε ένα
Γυμνάσιο εργατικής συνοικίας της περιφέρειάς σας, όπου φοιτά ένα μεγάλο ποσοστό
αλλοδαπών μαθητών που διδάσκονται τη Νεοελληνική ως δεύτερη γλώσσα. Ο
εκπαιδευτικός ακολουθεί πιστά το σχολικό εγχειρίδιο και δε διαφοροποιεί τη
διδασκαλία του ανάλογα με τους μαθητές που έχει απέναντί του. Υποστηρίζει
μάλιστα ότι, αν έκανε κάτι τέτοιο, δεν θα κάλυπτε την ύλη. Για τον ίδιο λόγο δεν
χρησιμοποιεί καθόλου το Τετράδιο Εργασιών που συνοδεύει το σχολικό εγχειρίδιο.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= Ο ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΩΣ ΕΛΛΗΝΑΣ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΠΟΥ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΓΙ’
ΑΥΤΟ ΚΑΙ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΜΕΘΟΔΟ ΠΟΥ ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ ΟΤΑΝ ΔΙΔΑΣΚΕΙΣ
ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΩΣ ΠΡΩΤΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΩΣ ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΛΩΣΣΑ. ΣΤΗΝ
ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΒΕΒΑΙΑ ΚΑΛΕΙΤΑΙ ΝΑ ΔΙΔΑΞΕΙ ΤΗΝ
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΩΣ ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΤΑ
ΤΟΥ ΑΛΛΟΓΛΩΣΣΟΥ ΑΛΛΟΔΑΠΟΥ, ΚΑΙ ΝΑ ΑΔΙΑΦΟΡΗΣΕΙ ΓΙΑ ΤΑ
ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ. ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΑΥΤΟ ΤΟ
ΕΥΦΑΝΤΑΣΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ-ΙΔΕΟΛΟΓΗΜΑ ΣΙΓΟΥΡΑ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΣ
ΜΕΤΑΝΑΣΤΗΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΕΛΛΗΝΑΣ.
2. Πώς θα προτείνατε στον εκπαιδευτικό να κινηθεί, για να δοκιμάσει
εξατομικευμένες παρεμβάσεις και διαφοροποιήσεις στη γλωσσική διδασκαλία
του;
= ΚΑΘΕ ΑΛΛΟΓΛΩΣΣΟΣ ΜΑΘΗΤΗΣ ΝΑ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΟΥΣ ΟΜΟΕΘΝΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΙ Ο ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΝΑ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΤΗΝ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΩΣ ΜΗΤΡΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ
178ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Θεωρητικοί της εκπαίδευσης και της Διδακτικής της Γλώσσας (μητρικής και ξένης)
τονίζουν τη σημασία διαδικασιών αυτοαξιολόγησης του μαθητή στη γλωσσική
διδασκαλία. Συγκεκριμένα υποστηρίζουν ότι τέτοιες διαδικασίες συμβάλλουν
καθοριστικά στη βελτίωση της γλωσσικής έκφρασης του μαθητή και διακρίνονται
από υψηλή μαθησιακή αξία. Την ίδια θεωρητική παραδοχή φαίνεται ότι υιοθετεί και
το ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα.
Β. Περιγραφή σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: οποιαδήποτε τάξη του Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική
Γλώσσα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Φιλόλογος που διδάσκει Νεοελληνική
Γλώσσα σε Γυμνάσιο ολοκληρώνει τη διδασκαλία κάθε ενότητας με τη διόρθωση της
παραγωγής λόγου που έκαναν οι μαθητές του. Ανακεφαλαιώνει ουσιαστικά και
συζητά τα λάθη τους. Τους υποδεικνύει τι θα έπρεπε να έχουν αποφύγει και
επισημαίνει τρόπους ορθής έκφρασης. Παρατηρεί όμως ότι δεν παρουσιάζουν
βελτίωση τα κείμενα που γράφουν οι μαθητές του στο πέρασμα του χρόνου.
Διαισθάνεται ότι η διαδικασία διόρθωσης που κάνει δεν πιάνει τόπο. Έχει διαβάσει
στο ΔΕΠΠΣ για την αυτοαξιολόγηση του μαθητή, αλλά δεν θέλει να τη δοκιμάσει,
γιατί πιστεύει ότι θα αφαιρέσει πολύ χρόνο από τη διδασκαλία της Γλώσσας.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΚΑΙ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΝΑ
ΕΙΝΑΙ ΣΥΜΒΑΤΗ ΜΕ ΤΟΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΤΟΧΟ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΠΟΥ
ΕΙΝΑΙ Η ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΕΚΑΣΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ,
ΔΗΛΑΔΗ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ. Ο
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ, ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ ΑΠΛΩΣ ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΝΕΙ ΑΝΤΙ ΝΑ
ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΔΙΟΡΘΩΣΗΣ ΤΟΥ
ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΘΑ ΕΚΠΗΓΑΖΕΙ Η ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ
ΜΑΘΗΤΗ.
2. Τι θα λέγατε στον εκπαιδευτικό για να τον πείσετε να επιχειρήσει διαδικασίες
αυτοαξιολόγησης του μαθητή στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας;
= ΘΑ ΤΟΥ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΚΑΙ Ο ΙΔΙΟΣ ΑΝΤΙΛΗΦΘΗΚΕ: ΟΤΙ
ΔΗΛΑΔΗ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΟΡΘΩΣΗΣ ΠΟΥ ΚΑΝΕΙ ΔΕΝ ΠΙΑΝΕΙ ΤΟΠΟ.
ΑΦΟΥ ΙΣΧΥΡΙΖΕΤΑΙ ΟΤΙ ΈΧΕΙ ΔΙΑΒΑΣΕΙ ΣΤΟ ΔΕΠΠΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ, ΚΑΛΟΝ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΤΗ
ΔΟΚΙΜΑΣΕΙ, ΚΑΙ ΝΑ ΑΦΗΣΕΙ ΚΑΤΑ ΜΕΡΟΣ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ, ΟΤΙ ΔΗΛΑΔΗ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΟΤΙ ΘΑ ΑΦΑΙΡΕΣΕΙ ΠΟΛΥ
ΧΡΟΝΟ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ. ΑΦΟΥ ΔΕΝ ΤΟ ΔΟΚΙΜΑΣΕ
ΠΟΤΕ, ΠΩΣ ΤΟ ΞΕΡΕΙ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΩΝ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ;
179ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Θεωρητικοί της Διδακτικής της Γλώσσας και της εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας
τονίζουν τη σημασία που έχει η έμφαση σε δραστηριότητες προφορικού λόγου στη
διδασκαλία τόσο της μητρικής όσο και της ξένης γλώσσας. Έτσι, απορρίπτουν
παραδοσιακές αντιλήψεις που εστίαζαν αποκλειστικά στην καλλιέργεια του γραπτού
λόγου και επισημαίνουν την αναγκαιότητα καλλιέργειας στο σχολείο και του
προφορικού λόγου.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: οποιαδήποτε τάξη του Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική
Γλώσσα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Φιλόλογος που εργάζεται σε Γυμνάσιο και
διδάσκει νεοελληνική Γλώσσα, συνειδητά εστιάζει τη διδασκαλία του στην
καλλιέργεια του γραπτού λόγου. Υποστηρίζει ότι δε χρειάζεται να αφιερώνεται
πολύτιμος διδακτικός χρόνος σε δραστηριότητες παραγωγής προφορικού λόγου: οι
μαθητές μιλούν αναγκαστικά στον κοινωνικό τους περίγυρο και έτσι βελτιώνουν
αναπόφευκτα τη γλωσσική τους έκφραση. Ο γνήσια εγγράμματος πολίτης είναι αυτός
που χειρίζεται αποτελεσματικά το γραπτό λόγο.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με το
πρόβλημα που περιγράφει το σενάριο;
= ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΓΙΑΤΙ ΕΧΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΜΕ ΤΗ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΗΛΩΣΗ
ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ ΣΤΗ ΜΟΝΟΜΕΡΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ
ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ, ΜΗ ΔΙΝΟΝΤΑΣ ΕΜΦΑΣΗ ΚΑΙ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΣΟ ΤΗΣ ΜΗΤΡΙΚΗΣ ΟΣΟ ΚΑΙ
ΤΗΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ.
2. Τι θα λέγατε στον εκπαιδευτικό για να τον πείσετε να αφιερώσει χρόνο σε
δραστηριότητες καλλιέργειας του προφορικού λόγου των μαθητών του;
= ΘΑ ΤΟΥ ΤΟΝΙΖΑ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΠΟΥ ΕΧΕΙ Η ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗ
ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΣΟ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ
ΛΟΓΟΥ ΟΣΟ ΚΑΙ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ,
ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΣΟ ΤΗΣ ΜΗΤΡΙΚΗΣ ΟΣΟ ΚΑΙ ΤΗΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ.
180ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Σύμφωνα με την επικοινωνιακή και κειμενοκεντρική προσέγγιση στη διδασκαλία
μητρικής ή ξένης γλώσσας η διεύρυνση του λεξιλογίου των μαθητών μπορεί να γίνει
μόνο μέσα από την επαφή τους με κείμενα. Οι λέξεις μπορούν μόνο μέσα στα κείμενα
να διδάσκονται, μέσα στο αυθεντικό συμφραστικό τους πλαίσιο, γιατί μόνο αυτό
είναι που καθορίζει σε κάθε περίπτωση όχι μόνο τη λειτουργία τους αλλά και την ίδια
τη σημασία τους. Έξω από αυτό, αποπλαισιωμένες οι λέξεις δε σημαίνουν τίποτα.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: οποιαδήποτε τάξη του Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική
Γλώσσα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Φιλόλογος που εργάζεται σε Γυμνάσιο και
διδάσκει νεοελληνική Γλώσσα, συνηθίζει να διδάσκει το λεξιλόγιο κάθε ενότητας
μέσα από την παράθεση εκτενών καταλόγων λέξεων εκτός συμφραζομένων. Έτσι
πιστεύει ότι μπορεί να διδάξει μεγάλη ποσότητα λέξεων κι όχι μόνο ορισμένες που
τυχόν θα βρεθούν στα κείμενα της ενότητας που διδάσκεται. Προβληματίζεται όμως
που παρά τις επίμονες προσπάθειές του να διδάξει τους καταλόγους λέξεων που
κατασκευάζει ειδικά για το μάθημα, οι μαθητές δε φαίνεται να υιοθετούν τις λέξεις
αυτές στο λόγο τους. Ενώ δηλαδή τις κατανοούν κατά τη διδασκαλία, δεν τις
χρησιμοποιούν κατά την παραγωγή λόγου που τους αναθέτει.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με το
πρόβλημα που περιγράφει το σενάριο;
= Ο ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΑΔΙΑΦΟΡΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΚΑΙ
ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΕΝΔΡΟ. ΔΗΛΑΔΗ ΔΕΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΕ ΟΤΙ
ΚΑΛΕΙΤΑΙ ΝΑ ΔΙΔΑΞΕΙ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΟΥ Η ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΤΟΥ
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΩΣ ΟΡΓΑΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΙ
ΟΧΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΚΑΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΑΠΟΚΟΜΜΕΝΟ ΟΡΓΑΝΙΚΑ
ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ. ΚΑΤΕΛΗΞΕ, ΩΣ ΕΚ ΤΟΥΤΟΥ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΜΙΑΣ
ΣΥΝΙΣΤΩΣΑΣ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ
ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΜΕ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΟ
ΤΡΟΠΟ.
2. Τι θα λέγατε στον εκπαιδευτικό για να τον πείσετε να εγκαταλείψει τη
διδασκαλία καταλόγων λέξεων και να προσπαθήσει να διευρύνει το λεξιλόγιο
των μαθητών του μέσα από την επαφή τους με κείμενα;
= ΘΑ ΤΟΥ ΕΛΕΓΑ ΝΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΘΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟΝ ΓΙΑ
ΕΝΑ ΔΕΝΔΡΟ. ΘΑ ΤΟΥ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΑΚΟΜΗ ΤΗ ΜΗΔΑΜΗΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΟΥ, ΛΟΓΩ ΑΚΡΙΒΩΣ ΤΗΣ
ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ, ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥ
ΚΕΦΑΛΙΟΥ ΤΟΥ ΚΑΙ ΜΗ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΕΙΜΕΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΜΗΤΡΙΚΗΣ Η ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, ΩΣΤΕ Η
ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΜΟΝΟ ΜΕΣΑ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΦΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ. ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙ ΔΗΛΑΔΗ ΟΤΙ ΟΙ
ΛΕΞΕΙΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΜΟΝΟ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΙ, ΜΕΣΑ
ΣΤΟ ΑΥΘΕΝΤΙΚΟ ΣΥΜΦΡΑΣΤΙΚΟ ΤΟΥΣ ΠΛΑΙΣΙΟ, ΓΙΑΤΙ ΜΟΝΟ ΑΥΤΟ
ΕΙΝΑΙ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΕΙ ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
ΤΟΥΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ. ΈΞΩ ΑΠΟ ΑΥΤΟ,
ΑΠΟΠΛΑΙΣΙΩΜΕΝΕΣ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΔΕ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΤΙΠΟΤΑ.
181ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Θεωρητικοί της Διδακτικής της Γλώσσας (μητρικής και ξένης) τονίζουν εμφατικά τη
σπουδαιότητα της αξιολόγησης του λόγου, και ειδικότερα του μαθητικού λόγου από
την πλευρά των μαθητών. Ανάγουν μάλιστα την αξιολόγηση του λόγου σε βασικό
εργαλείο για τη βελτίωσή του τονίζοντας την υψηλή μαθησιακή αξία της διαδικασίας.
Στην ίδια λογική κινείται και το ΔΕΠΠΣ, το οποίο τονίζει τη σημασία αξιολογικών
δραστηριοτήτων που βοηθούν τους μαθητές να αναγνωρίσουν και να
συνειδητοποιήσουν εκείνα τα γλωσσικά χαρακτηριστικά που καθιστούν το λόγο
κατάλληλο για τις εκάστοτε επικοινωνιακές περιστάσεις.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: οποιαδήποτε τάξη του Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική
Γλώσσα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Φιλόλογος που εργάζεται σε Γυμνάσιο και
διδάσκει ΝΕ Γλώσσα, ολοκληρώνει τη διδασκαλία κάθε ενότητας με την παραγωγή
γραπτού λόγου που αναθέτει στους μαθητές του και τη συνακόλουθη διόρθωση των
μαθητικών γραπτών από τον ίδιο. Αποφεύγει να χρησιμοποιήσει συγκεκριμένα κάθε
φορά κριτήρια αξιολόγησης του λόγου των μαθητών, γνωστά από πριν στους μαθητές
και απορρέοντα από την ενότητα που διδάχτηκε, γιατί θεωρεί ότι δεν μπορεί να
περιορίζεται η διόρθωση σε 3-4 ζητήματα που θίγονται στη συγκεκριμένη ενότητα,
αλλά πρέπει να επεκτείνεται σε όλο το φάσμα των λαθών των μαθητών. Όμως τον
προβληματίζει το γεγονός ότι οι μαθητές του μάλλον δεν αποκομίζουν πολλά οφέλη
από τη διαδικασία διόρθωσης, μιας και επαναλαμβάνουν πολλές φορές τα ίδια λάθη.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με το
πρόβλημα που περιγράφει το σενάριο;
= Ο ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΑΦΕΝΟΣ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ
ΣΥΝΕΧΩΣ ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΑΠΑΡΑΛΛΑΚΤΟ ΤΡΟΠΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΕ ΚΑΘΕ
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. ΑΦΕΤΕΡΟΥ ΠΡΟΒΑΙΝΕΙ ΣΕ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΤΩΝ
ΜΑΘΗΤΙΚΩΝ ΓΡΑΠΤΩΝ ΜΟΝΟΝ Ο ΙΔΙΟΣ.
2. Τι θα λέγατε στον εκπαιδευτικό για να τον πείσετε να εστιάσει την παραγωγή
λόγου από τους μαθητές και τη διόρθωση των γραπτών τους σε συγκεκριμένα
κάθε φορά κριτήρια αξιολόγησης του λόγου;
= ΘΑ ΤΟΥ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΤΗΝ ΜΟΝΟΜΕΡΗ ΚΑΙ ΩΣ ΕΚ ΤΟΥΤΟΥ ΕΛΛΙΠΗ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ. ΣΥΝΑΚΟΛΟΥΘΑ ΘΑ ΤΟΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΑ ΝΑ
ΕΦΑΡΜΟΣΕΙ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Η ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΧΗ:
ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ, ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΤΟΥ
ΜΑΘΗΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ, ΟΧΙ ΜΟΝΟΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΔΙΟΝ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ
ΠΛΕΥΡΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ. ΝΑ ΑΝΑΓΑΓΕΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ,
ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΥΨΗΛΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ. ΘΑ ΤΟΥ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΕΠΙΣΗΣ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΛΟΓΙΚΗ
ΚΙΝΕΙΤΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΔΕΠΠΣ, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΤΟΝΙΖΕΙ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ
ΑΞΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΠΟΥ ΒΟΗΘΟΥΝ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΑ
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΕΚΕΙΝΑ ΤΑ ΓΛΩΣΣΙΚΑ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΚΑΘΙΣΤΟΥΝ ΤΟ ΛΟΓΟ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΓΙΑ ΤΙΣ
ΕΚΑΣΤΟΤΕ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ. ΤΕΛΟΣ, ΘΑ ΤΟΝ
ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΑ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ, ΓΝΩΣΤΑ ΑΠΟ
ΠΡΙΝ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΕΟΝΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΟΥ
ΔΙΔΑΧΤΗΚΕ.
182o
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι «η ανάγνωση του κόσμου προηγείται πάντα της
ανάγνωσης της λέξης και η ανάγνωση της λέξης προϋποθέτει διαρκώς την ανάγνωση
του κόσμου». Εδώ η έννοια της «ανάγνωσης» του κόσμου προσδιορίζει μια
δημιουργική και κοινωνική διαδικασία άντλησης και απόδοσης νοήματος μέσα από
την κοινωνική εμπειρία και γνώση που διαθέτουμε από την καθημερινή ζωή μας.
Προτείνεται δηλ. η έμφαση στη γλωσσική διδασκαλία να δίνεται στην πραγμάτευση
πολλαπλών προσωπικών αναγνώσεων των μαθητών που στηρίζονται στα βιώματά
τους.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: Γ’ Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Φιλόλογος που εργάζεται σε Γυμνάσιο και
διδάσκει νεοελληνική Γλώσσα, σε κάθε ενότητα διδάσκει μόνο λίγα κείμενα.
Υποστηρίζει ότι αυτό συμβαίνει γιατί πρέπει να αναλύσει το κάθε κείμενο αρκετά
προκειμένου να δώσει όλα τα απαραίτητα στους μαθητές του στοιχεία ώστε να
μπορέσουν να το διαβάσουν σωστά. Πιστεύει ότι ο ρόλος του εκπαιδευτικού κατά το
στάδιο προσέγγισης / κατανόησης των κειμένων είναι να αποκαλύψει στους μαθητές
του τη μια και μοναδική «σωστή» ανάγνωση.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με το
πρόβλημα που περιγράφει το σενάριο;
= ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ
ΠΑΡΑΔΟΧΗΣ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ Η ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗ
ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΝΑ ΔΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ
ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΟΥ
ΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΒΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥΣ, ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ
ΠΙΣΤΗΣ(;) ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΠΟΥ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΟΤΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ / ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΤΩΝ
ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΤΗ ΜΙΑ ΚΑΙ
ΜΟΝΑΔΙΚΗ «ΣΩΣΤΗ» ΑΝΑΓΝΩΣΗ. ΟΔΗΓΕΙΤΑΙ ΕΤΣΙ ΣΕ ΜΙΑ «ΕΞ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΣ», ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΔΗΛΑΔΗ, ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ.
2. Τι θα λέγατε στον εκπαιδευτικό για να τον πείσετε να εμπλέξει τους μαθητές
του σε απόπειρες προσωπικής «ενεργητικής» ανάγνωσης και προσπάθειες
διεπίδρασής τους με το κείμενο;
= ΝΑ ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΕ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΠΟΥ
ΕΧΟΥΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΩΣ Η ΑΝΩΤΕΡΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ
ΠΑΡΑΔΟΧΗ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ Η ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗ
ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΝΑ ΔΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ
ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΟΥ
ΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΒΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥΣ, ΚΑΙ ΟΧΙ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ
ΔΟΓΜΑΤΙΚΑ ΜΙΑ ΜΕΘΟΔΟ ΠΟΥ ΤΟΥ ΕΜΦΥΤΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ «ΕΞ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΣ».
.
183ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Βασική θεωρητική παραδοχή της Διδακτικής της Γλώσσας (μητρικής και ξένης)
αποτελεί η ολιστική προσέγγιση της γλώσσας. Η προσέγγιση των κειμένων και η
μελέτη των τρόπων με τους οποίους συγκροτούνται, [= ΤΙ ΛΕΕΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΤΟ
ΛΕΕΙ], διαμορφώνουν σταδιακά και εποικοδομητικά ένα σώμα γνώσης για τη
γλώσσα ως σύνολο, που αξιοποιείται σε πραγματικές συνθήκες επικοινωνίας στην
παραγωγή λόγου από την πλευρά των μαθητών.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: οποιαδήποτε τάξη του Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική
Γλώσσα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Ένας φιλόλογος διδάσκει Νεοελληνική
Γλώσσα σε ένα Γυμνάσιο. Οι μαθητές δείχνουν να αδιαφορούν, παρά το γεγονός ότι
επιλέγει κείμενα που φαίνεται να τους ενδιαφέρουν. Η προσπάθειά του να διδάξει τα
γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα, και το λεξιλόγιο της ενότητας μέσα από τα
κείμενα είναι ανεπιτυχής: οι μαθητές δε βρίσκουν το φαινόμενο στο κείμενο, χάνεται
χρόνος και διακόπτεται η ροή του μαθήματος. Έτσι ξαναγυρίζει στην παλιά τακτική
του: προηγείται η κατανόηση του νοήματος του κειμένου και ακολουθεί η διδασκαλία
της γραμματικής, του συντακτικού και λεξιλογίου με παραδείγματα (προτάσεις ή
λέξεις) που επιλέγει ο ίδιος. Οι μαθητές και πάλι παρακολουθούν αμέτοχοι.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με το
πρόβλημα που περιγράφει το σενάριο;
= ΑΝΤΙΠΑΡΑΤΙΘΕΝΤΑΙ ΔΥΟ ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ
ΓΛΩΣΣΑΣ (ΜΗΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΞΕΝΗΣ): ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΑ ΕΧΟΥΜΕ ΤΗΝ ΤΑΚΤΙΚΗ
ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ Η ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΧΗ, ΟΤΙ ΔΗΛΑΔΗ ΚΑΤΑ
ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΜΗΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΞΕΝΗΣ) ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕ
ΤΗΝ ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΕΧΟΥΜΕ
ΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΠΡΟΗΓΕΙΤΑΙ Η
ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Η
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ, ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ
ΜΕ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ (ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Η ΛΕΞΕΙΣ) ΠΟΥ ΕΠΙΛΕΓΕΙ Ο ΙΔΙΟΣ Ο
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ. Ο ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΔΕΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ
ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΣ ΟΛΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: ΠΕΡΙΟΡΙΣΕ
ΚΑΙ ΤΗ ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ
ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ (ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ) ΜΟΝΟΝ ΣΤΟ ΝΑ ΔΙΔΑΞΕΙ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ, ΚΑΙ ΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ:
ΕΦΑΡΜΟΖΕΙ ΔΗΛΑΔΗ ΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ. Ο ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΑΠΕΤΥΧΕ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΑΝ ΕΦΑΡΜΟΣΕ ΚΑΙ ΤΙΣ
ΔΥΟ ΜΕΘΟΔΟΥΣ, ΓΙΑΤΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΕ ΤΗΝ ΟΛΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΜΟΝΟΝ ΣΤΟ ΝΑ ΕΠΙΛΕΓΕΙ ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΝ
ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ. ΝΑΙ ΑΛΛΑ ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟΝ Η ΜΙΑ ΣΥΝΙΣΤΩΣΑ ΤΗΣ
ΜΑΘΗΣΙΑΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ.
2. Τι θα λέγατε στον εκπαιδευτικό για να τον πείσετε να συνεχίσει να μελετά
ολιστικά τη Γλώσσα, παρά τις πρακτικές δυσκολίες που συνάντησε;
= ΑΝ ΘΕΛΕΙ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΝΑ ΜΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΑΜΕΤΟΧΟΙ
ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΟΥ, ΑΛΛΑ ΝΑ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΟΙ ΙΔΙΟΙ,
ΤΟΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΟΛΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΟΝ ΣΤΟ
ΝΑ ΕΠΙΛΕΓΕΙ ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΝ ΤΟΥΣ
ΜΑΘΗΤΕΣ, ΑΛΛΑ ΝΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΤΑΙ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ
ΜΑΘΗΣΙΑΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ: ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ =>
ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ => ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ, ΜΕ
ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕΝΗ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΝ ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ
ΓΛΩΣΣΑΣ..
184ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Τόσο οι κειμενοκεντρικές θεωρίες (φορμαλιστική, δομιστική, νεοκριτική,
σημειολογική), που εστιάζουν στην εσωτερική προσέγγιση του κειμένου, όσο και οι
σύγχρονες αναγνωστικές θεωρίες, που καθιστούν τον αναγνώστη βασικό συντελεστή
της νοηματοδότησης παρέχουν πολλές εναλλακτικές ερμηνευτικές πρακτικές που,
σύμφωνα με αρκετούς μελετητές, ακόμη και κλασικούς φιλολόγους, μπορούν να
αξιοποιηθούν στην προοπτική μιας πιο διευρυμένης φιλολογικής ερμηνευτικής
ιδιαίτερα στη σχολική της εκδοχή, με στόχο να κάνει τους μαθητές κριτικούς
αναγνώστες των κλασικών κειμένων.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Όλες οι τάξεις Γυμνασίου. Μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γραμματεία
από μετάφραση και Αρχαία Ελληνική Γραμματεία από πρωτότυπο στο Λύκειο.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα:
Πολλοί εκπαιδευτικοί, ακολουθούν την παραδοσιακή φιλολογική ερμηνευτική
(προσέγγιση με βάση την υπάρχουσα φιλολογική ανάλυση, μεταφορά των έγκριτων
ερμηνειών και αναπαραγωγή τους από τους μαθητές), που σε αρκετές περιπτώσεις
προτείνεται και από τα επίσημα θεσμικά κείμενα (ΑΠΣ, βιβλίο Εκπαιδευτικού). Σε
αυτό, ωστόσο, το διδακτικό πλαίσιο πολλοί μαθητές αντιμετωπίζουν διεκπεραιωτικά
το μάθημα ή δεν συμμετέχουν.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζονται οι προτάσεις του ΑΠΣ με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΟΤΙ Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΠΡΟΒΑΙΝΕΙ ΑΠΛΩΣ ΣΕ ΜΙΑ
ΚΑΚΩΣ ΕΝΝΟΟΥΜΕΝΗ ΜΕΤΕΚΚΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ, ΑΝΕΥ ΔΗΛΑΔΗ
ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΔΕΚΤΗ ΑΥΤΗΣ
ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ. Η ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΟΥ ΔΕΝ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΜΟΝΟΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ
ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ.
2. Με ποια επιχειρήματα θα προσπαθούσατε να πείσετε τους εκπαιδευτικούς να
δοκιμάσουν εναλλακτικές πρακτικές και να ξεφύγουν από τον φιλολογικό
κανόνα με βάση τον οποίο εκπαιδεύτηκαν και είναι κυρίαρχος στη σχολική
πρακτική ευρύτερα.
= ΘΑ ΤΟΥ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΤΟΥΣ ΔΥΟ ΩΣ ΑΝΩ ΛΟΓΟΥΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΤΟΥ.
ΕΠΙΣΗΣ ΘΑ ΤΟΥ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ
ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΧΗΣ: ΤΟΣΟ ΟΙ ΚΕΙΜΕΝΟΚΕΝΤΡΙΚΕΣ
ΘΕΩΡΙΕΣ (ΦΟΡΜΑΛΙΣΤΙΚΗ, ΔΟΜΙΣΤΙΚΗ, ΝΕΟΚΡΙΤΙΚΗ, ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΚΗ),
ΠΟΥ ΕΣΤΙΑΖΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ, ΟΣΟ
ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ, ΠΟΥ ΚΑΘΙΣΤΟΥΝ ΤΟΝ
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΒΑΣΙΚΟ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ ΤΗΣ ΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ
ΠΑΡΕΧΟΥΝ ΠΟΛΛΕΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΟΥ,
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΑΡΚΕΤΟΥΣ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ, ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΟΥΣ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΥΣ, ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΜΙΑΣ
ΠΙΟ ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΗ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΧΗ, ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ
ΚΡΙΤΙΚΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΤΩΝ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ.
185ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Σύμφωνα με το ΔΕΠΠΣ του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στο
Λύκειο στο πλαίσιο ενός σύγχρονου ανθρωπισμού, όπως επισημαίνεται, το σχολείο
πρέπει και μέσα από την προσέγγιση των αρχαιοελληνικών κειμένων να εξασφαλίζει
«ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών αποβλέποντας σε ανθρώπους α) σκεπτόμενους, με
ανεπτυγμένη την κριτική ικανότητα β) καλλιεργημένους και ευαίσθητους… γ)
δημιουργικούς, οι οποίοι χωρίς να αποκόπτονται από το παρελθόν δρουν στο παρόν
και διαμορφώνουν το μέλλον ως ελεύθεροι και δημοκρατικοί πολίτες …». Βασικοί
στόχοι του μαθήματος έτσι σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο είναι η κριτική
ικανότητα, η καλλιέργεια ευαισθησίας, η δημιουργικότητα…
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Όλες οι τάξεις Λυκείου. Μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γραμματεία από
πρωτότυπο.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Πολλοί εκπαιδευτικοί αναιρούν
ουσιαστικά τον ανθρωπιστικό χαρακτήρα του μαθήματος προσαρμόζοντας τη
διδασκαλία στις απαιτήσεις του εξετασιοκεντρικού συστήματος. Η κυρίαρχη
διδακτική πρακτική που ακολουθούν είναι: Πλήρης συντακτική ανάλυση, διανομή
της μιας και μοναδικής έγκριτης μετάφρασης και αναπαραγωγή των ερμηνευμάτων
του σχολικού εγχειριδίου ή άλλων έγκριτων μελετητών. Οι μαθητές έτσι
μετατρέπονται σε δέκτες πολλών πληροφοριών, που μ’ αυτό τον τρόπο τους είναι
χρήσιμες μόνο για τις γραπτές εξετάσεις.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζονται οι προτάσεις του ΑΠΣ με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΡΟΛΩΝ: Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΑΠΟ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ ΜΕΤΑΒΑΛΛΕΤΑΙ ΣΕ «ΦΡΟΝΤΙΣΤΗ» ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ
ΑΝΤΑΠΕΞΕΛΘΕΙ ΣΤΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΞΕΤΑΣΙΟΚΕΝΤΡΙΚΟΥ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. ΤΟΙΟΥΤΟΤΡΟΠΩΣ ΟΜΩΣ ΤΟ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΚΑΤΑΝΤΑΕΙ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΙΚΟ: ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕΙ
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΑΙ ΩΣ ΜΑΘΗΤΗΣ ΚΑΙ ΩΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ. ΝΑΙ ΑΛΛΑ ΟΙ
ΣΚΟΠΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΑ ΑΛΛΗΛΟΑΠΟΚΛΕΙΟΜΕΝΟΙ, ΑΦΟΥ
ΑΠΟΚΛΕΙΝΟΥΝ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΑΝΤΙΘΕΤΙΚΑ. ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ, ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗ
ΜΙΑ ΜΟΝΟΝ ΚΟΡΥΦΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΥ ΤΡΙΓΩΝΟΥ: ΜΑΘΗΤΗΣ + ΥΛΗ +
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ, ΑΠΟΚΛΕΙΟΝΤΑΣ ΕΤΣΙ ΤΗΝ ΙΣΟΤΙΜΗ ΑΛΛΗΛΟΣΥΣΧΕΤΙΣΗ
ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΚΟΡΥΦΩΝ ΤΟΥ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΥ ΤΡΙΓΩΝΟΥ.
2. Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι οι εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να πείσουν
τους μαθητές ότι ένας άλλος προσανατολισμός θα ήταν και ενδιαφέρων γι’
αυτούς αλλά θα απέβαινε και χρήσιμος για τις εξετάσεις τους;
= 1.ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΠΟΥ ΘΑ ΕΔΙΝΑΝ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ,
ΟΠΩΣ ΑΥΤΟ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ
ΠΑΡΑΔΟΧΗ. 2. ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΖΟΥΝ ΩΣ ΚΥΡΙΑΡΧΗ
ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ
ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ. 3.ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΝ ΤΟΝ ΡΟΛΟ ΤΟΥΣ: ΟΤΙ
ΔΗΛΑΔΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ «ΦΡΟΝΤΙΣΤΕΣ» ΑΛΛΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ
ΕΝΤΑΞΟΥΝ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΣΤΟ
ΛΥΚΕΙΟ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΝΟΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ.
186ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Βασικές διδακτικές αρχές συγγραφής του σχολικού εγχειριδίου της Ελένης του
Ευριπίδη ήταν: «Η διεύρυνση της σχολικής φιλολογικής ερμηνευτικής των αρχαίων
κειμένων με την αξιοποίηση σύγχρονων θεωρήσεων από το χώρο της θεωρίας της
λογοτεχνίας και του θεάτρου, έτσι ώστε να ενθαρρύνονται οι μαθητές σε μια ανοιχτή,
άμεση και προσωπική αλλά όχι αυθαίρετη ανάγνωση του έργου, που λαμβάνει
υπόψη τη φύση του κειμένου που μελετούν». Η δημιουργία μιας γέφυρας ανάμεσα
στο παρόν και το παρελθόν προωθώντας μια στάση απέναντι στον αρχαίο κόσμο και
τα κείμενα που αυτός δημιούργησε που προκρίνει το διάλογο μεταξύ αρχαίου και
σύγχρονου κόσμου και που διερευνά τη σχέση ανάμεσα στο χθες και το σήμερα.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Γ΄ Τάξη Γυμνασίου. Μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γραμματεία από
μετάφραση.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα:
Πολλοί εκπαιδευτικοί ακολουθώντας την κυρίαρχη ερμηνευτική πρακτική αξιοποιούν
τα καινοτομικά στοιχεία του εγχειριδίου στην προοπτική της κατάκτησης μιας
συγκεκριμένης γνώσης και της αναπαραγωγής μιας συγκεκριμένης ερμηνευτικής
εκδοχής, αναιρώντας ουσιαστικά τον ανοικτό προσανατολισμό του σχολικού
εγχειριδίου. Διδάσκουν έτσι την εισαγωγή με τον παραδοσιακό τρόπο (κατά ποσόν
και κατά ποιόν μέρη της τραγωδίας), αξιοποιούν ελάχιστα το εικονογραφικό υλικό
και τα παράλληλα κείμενα, δεν αξιοποιούν προτάσεις για σχέδια εργασίας.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζονται οι αρχές συγγραφής του
σχολικού εγχειριδίου με τα προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΣΧΕΣΗ ΑΝΕΡΑΙΣΗΣ : ΑΝΑΙΡΟΥΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΤΟΝ ΑΝΟΙΚΤΟ
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ.
2. Με ποια επιχειρήματα πιστεύετε ότι οι εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να
πεισθούν να δοκιμάσουν την αξία των καινοτομικών στοιχείων του σχολικού
εγχειριδίου στην προοπτική της ανανέωσης του μαθήματος;
= ΘΑ ΤΟΥΣ ΕΠΕΙΘΑ ΜΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ
ΣΚΟΠΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΟΥ
ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΟΤΙ: Η ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗΣ
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΘΕΩΡΗΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ, ΟΔΗΓΕΙ ΕΙΣ ΤΟ ΝΑ ΕΝΘΑΡΡΥΝΟΝΤΑΙ
ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΕ ΜΙΑ ΑΝΟΙΧΤΗ, ΑΜΕΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΛΛΑ ΟΧΙ
ΑΥΘΑΙΡΕΤΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ, ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΥΠΟΨΗ ΤΗ
ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΟΥ ΜΕΛΕΤΟΥΝ». ΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ
ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΕΤΣΙ ΩΣΤΕ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ ΜΙΑ
ΓΕΦΥΡΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ. ΑΥΤΟ ΘΑ ΤΟ
ΠΕΤΥΧΟΥΝ ΠΡΟΩΘΩΝΤΑΣ ΜΙΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ
ΣΤΑΣΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΑΥΤΟΣ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ, ΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΠΡΟΚΡΙΝΕΙ ΤΟ ΔΙΑΛΟΓΟ ΜΕΤΑΞΥ ΑΡΧΑΙΟΥ
ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΟΥ ΔΙΕΡΕΥΝΑ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΑΝΑΜΕΣΑ
ΣΤΟ ΧΘΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ.
187ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Οι έννοιες διερευνητική μάθηση, οικοδόμηση της γνώσης (κονστρουκτιβισμός),
βιωματική μάθηση και διαθεματική προσέγγιση της γνώσης αποτελούν το βασικό
πυρήνα της διδακτικής μεθοδολογίας που προτείνεται από τα θεσμικά κείμενα
(ΔΕΠΠΣ, ΑΠΣ, σχολικά εγχειρίδια) για το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής
Γραμματείας από μετάφραση στο Γυμνάσιο. Αυτοί άλλωστε οι άξονες προβάλλονται
και από τους μελετητές ότι μπορούν να προσδώσουν έναν διαφορετικό
προσανατολισμό στο μάθημα.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Όλες οι τάξεις του Γυμνασίου. Μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γραμματεία
από μετάφραση.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Πολλοί εκπαιδευτικοί, υπερτονίζοντας τη
διάσταση ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη, υποστηρίζουν ότι η προσέγγιση αυτή
δεν μπορεί να εφαρμοστεί στο σύγχρονο εκπαιδευτικό περιβάλλον, όπου
καθοριστικοί παράγοντες για τις επιλογές των διδασκόντων παραμένουν οι
απαιτήσεις των εξετάσεων και το ασφυκτικό ωρολόγιο πρόγραμμα. Θεωρούν
μάλιστα κάποια σχέδια εργασίας και κάποιες διαθεματικές εργασίες πολύ
απαιτητικές. Κάποιοι επίσης υποστηρίζουν ότι τέτοιου είδους ασκήσεις, καθώς
ουσιαστικά απευθύνονται σε λίγους μαθητές, αναπαράγουν την ανισότητα των
ευκαιριών. Στο πλέγμα αυτό των παραδοχών, κατά κανόνα αγνοούν τις
προτεινόμενες προσεγγίσεις, δεν ανανεώνουν τη διδασκαλία τους και οδηγούν τους
μαθητές τους στην αδιαφορία και την απαξίωση του μαθήματος.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζονται οι προτάσεις του ΑΠΣ με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΣΧΕΣΗ ΑΓΝΟΗΣΗΣ ΚΑΙ ΜΟΝΟΔΙΑΣΤΑΤΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΤΟΥ
ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΜΟΝΟΝ ΣΤΗ ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ: ΟΙ ΩΣ ΑΝΩ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΚΑΤΑ ΚΑΝΟΝΑ ΑΓΝΟΟΥΝ ΤΙΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΟ
ΤΗΝ ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΧΗ, ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ, ΔΕΝ
ΑΝΑΝΕΩΝΟΥΝ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΟΥΝ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ
ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.. ΜΕ
ΑΛΛΑ ΛΟΓΙΑ, ΔΙΝΟΥΝ ΜΟΝΟΔΙΑΣΤΑΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ, ΑΦΟΥ ΕΜΜΕΝΟΥΝ ΜΟΝΟΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΤΗΣ
ΥΛΗΣ.. ΔΕΝ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΤΡΕΠΟΥΝ ΤΗ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΑΞΗ ΣΕ «ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ», ΑΦΟΥ ΤΟΥΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ
ΜΟΝΟΝ Η «ΥΛΗ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ».
2. Ποια επιχειρήματα θα προβάλατε, για να πείσετε τους εκπαιδευτικούς να
δοκιμάσουν την προτεινόμενη προσέγγιση;
= ΘΑ ΤΟΥΣ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΤΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟΔΙΑΣΤΑΤΑ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ, ΟΤΙ ΔΗΛΑΔΗ
ΑΓΝΟΟΥΝ ΤΙΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ, ΔΕΝ ΑΝΑΝΕΩΝΟΥΝ ΤΗ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΟΥΝ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ
ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΘΑ ΤΟΥΣ
ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΑΚΟΜΗ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΜΕΘΟΔΩΝ:
ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ, ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
(ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ), ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ. ΚΑΙ ΤΟΥΤΟ ΓΙΑΤΙ ΑΥΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΤΟΝ
ΒΑΣΙΚΟ ΠΥΡΗΝΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ
ΑΠΟ ΤΑ ΘΕΣΜΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ (ΔΕΠΠΣ, ΑΠΣ, ΣΧΟΛΙΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ) ΓΙΑ ΤΟ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΑΠΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ.
188ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Η διαθεματικότητα, βασικός πυρήνας του νέου ΔΕΠΠΣ του ΑΠΣ και των
προδιαγραφών συγγραφής, υποστηρίζεται ότι θα μπορούσε να προωθήσει
διερευνητικές μεθόδους προσέγγισης της αρχαιοελληνικής γραμματείας και
μέσω αυτής και του αρχαίου κόσμου. Πολλές θεμελιώδεις έννοιες διαθεματικής
προσέγγισης (Πολιτισμός, Μεταβολή, Εξέλιξη, Σύγκρουση, Αλληλεπίδραση,
Επικοινωνία, Σύστημα), οι δραστηριότητες που προτείνονται στο ΑΠΣ, αλλά και
πολλά από τα θέματα διαθεματικών εργασιών που υπάρχουν στα νέα βιβλία και η
μεθοδολογία των σχεδίων δράσης που εισηγούνται θα μπορούσαν να υποστηρίξουν
το μαθητή σε μια πιο διερευνητική και βιωματική, άρα και ενεργό, παρέμβαση κατά
την προσέγγιση των αρχαιοελληνικών κειμένων.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Όλες οι τάξεις Γυμνασίου. Μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γραμματεία από
μετάφραση.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Πολλοί εκπαιδευτικοί διαμαρτύρονται
υποστηρίζοντας ότι ο διαθεματικός άξονας δεν είναι εύκολο να λειτουργήσει
συμπληρωματικά και παράλληλα προς την κυρίαρχη οργανωτική δομή του σχολείου.
Διατηρούν επιφυλάξεις και συχνά υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μια πρακτική
αντιτιθέμενη προς την υπάρχουσα εκπαιδευτική δομή. Οι επιφυλάξεις τους
ενισχύονται και από την μαξιμαλιστική τάση που διακρίνει κάποιες διαθεματικές
δραστηριότητες και μπορεί να αποτρέψει εκπαιδευτικούς και μαθητές από τον όποιο
πειραματισμό.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζονται οι προτάσεις του ΔΕΠΠΣ και του
ΑΠΣ με τα προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΣΕ ΚΑΜΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΧΕΣΗ ΑΙΤΙΟΥ ΚΑΙ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ. ΚΑΙ ΤΟΥΤΟ ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΚΑΙ Η
ΑΠΟΡΡΙΠΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ
ΠΑΡΑΔΟΧΗΣ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΑΙ ΜΟΝΟΝ, ΑΦΟΥ ΔΕΝ
ΕΦΑΡΜΟΣΑΝ ΠΟΤΕ ΤΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ
ΘΕΣΗ
2. Με ποια επιχειρήματα θα προσπαθούσατε να πείσετε τους εκπαιδευτικούς να
δοκιμάσουν την εναλλακτική αυτή διαθεματική προσέγγιση και να
διερευνήσουν στην πράξη τις δυνατότητες που τους παρέχει αλλά και τις
αδυναμίες ή τους πιθανούς περιορισμούς;
= ΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΜΟΥ ΘΑ ΤΑ ΣΤΗΡΙΖΑ ΣΤΗΝ ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ
ΠΑΡΑΔΟΧΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ: Η ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ
ΠΡΟΩΘΗΣΕΙ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ
ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΣΩ ΑΥΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ
ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. ΚΑΙ ΤΟΥΤΟ ΓΙΑΤΙ, ΠΟΛΛΕΣ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ (ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ΜΕΤΑΒΟΛΗ, ΕΞΕΛΙΞΗ,
ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ, ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΣΥΣΤΗΜΑ), ΟΙ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΑΠΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ
ΑΠΟ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΑ ΝΕΑ
ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΡΑΣΗΣ ΠΟΥ ΕΙΣΗΓΟΥΝΤΑΙ
ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΝ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΟΥΝ ΤΟΝ ΜΑΘΗΤΗ ΣΕ ΜΙΑ ΠΙΟ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ, ΑΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΟ, ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ.
189ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Θεωρητικοί της Διδακτικής των Αρχαίων Ελληνικών υποστηρίζουν ότι και αυτή
καθαυτή η διερεύνηση της γλωσσικής έκφρασης των κειμένων δεν υπηρετεί παρά μόνο
τη νοηματική τους αποκωδικοποίηση. Η προσέγγιση της γλώσσας του κειμένου
αποτελεί το πρώτο βήμα για την αναγνώριση του γραμματειακού είδους, του
συγγραφέα, του κοινωνικού και ιδεολογικού του πλαισίου. Μια τέτοια προσέγγιση δεν
αρνείται την επισήμανση ή την αξιοποίηση των συντακτικών φαινομένων, τα διερευνά
όμως σε σχέση με τη λειτουργία τους στη συνολική λογική του κειμένου.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Όλες οι τάξεις του Λυκείου. Μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γραμματεία
από πρωτότυπο.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα:
Πολλοί εκπαιδευτικοί ακολουθούν την κυρίαρχη για δεκαετίες διδακτική πρακτική,
σύμφωνα με την οποία η διδασκαλία των συντακτικών φαινομένων γίνεται
ανεξάρτητα από τα κείμενα, ενώ η συντακτική ανάλυση του κειμένου δεν
συσχετίζεται με την ευρύτερη δομή του ούτε με την αναγνώριση του γραμματειακού
είδους και του ιστορικού πλαισίου παραγωγής του. Υποστηρίζουν μάλιστα ότι αυτή
είναι και η μόνη ενδεδειγμένη προσέγγιση, που θα επιτρέψει στους μαθητές να
μάθουν αρχαία ελληνικά.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζονται οι θεωρητικές παραδοχές με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= Η ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΧΗ ΣΩΣΤΑ ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ Η
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΙΝΑΙ ΜΕΣΟΝ ΚΑΙ ΟΧΙ
ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ, Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΙΝΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΜΟΝΟΝ ΟΤΑΝ Ο
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΤΑ ΔΙΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗ
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ. ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ, Ο ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΘΕΩΡΕΙ
ΟΤΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΣΚΟΠΟΣ. ΕΙΝΑΙ
ΣΥΝΕΠΩΣ ΣΧΕΣΗ ΠΑΡΑΝΟΗΣΗΣ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΣΤΗ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ.
2. Με ποια επιχειρήματα πιστεύετε ότι οι εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να πεισθούν
να αξιοποιήσουν την γλωσσική προσέγγιση των κειμένων με σκοπό την ανάδειξη των
ουσιαστικότερων παραμέτρων του;
= 1.ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΝ ΤΟ ΑΤΕΛΕΣΦΟΡΟΝ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΟΥ
ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
ΜΕ ΑΛΛΑ ΛΟΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΑΔΕΧΘΟΥΝ ΟΤΙ ΛΑΝΘΑΝΟΥΝ ΟΤΑΝ
ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΟΤΙ Η ΜΟΝΗ ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ, ΠΟΥ ΘΑ
ΕΠΙΤΡΕΨΕΙ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΙΝΑΙ
ΑΥΤΗ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΑΥΤΟΙ ΟΙ ΙΔΙΟΙ ΚΑΙ ΟΧΙ ΑΥΤΗ ΠΟΥ
ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ Η ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΧΗ. .2.ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΝ ΟΤΙ
ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΕΨΕΙ ΤΟ ΜΕΣΟΝ ΣΕ ΣΚΟΠΟ. 3.ΘΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΤΕΙΝΑ,
ΣΥΝΕΠΩΣ, Η ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΣΥΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ
ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΟΥΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΟΥ ΕΙΔΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
ΤΟΥ. ΚΑΙ ΤΟΥΤΟ ΓΙΑΤΙ, ΑΥΤΗ ΚΑΘΑΥΤΗ Η ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ
ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΔΕΝ ΥΠΗΡΕΤΕΙ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ ΤΗ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ
ΤΟΥΣ ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ. Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ
ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΟΥ ΕΙΔΟΥΣ, ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ, ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΑΙ
ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ. ΜΙΑ ΤΕΤΟΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΔΕΝ ΑΡΝΕΙΤΑΙ
ΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ Η ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΩΝ
ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ, ΤΑ ΔΙΕΡΕΥΝΑ ΟΜΩΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥΣ
ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ.
190ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Μια από τις προσεγγίσεις για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας από μια διαπολιτισμική
οπτική είναι αυτή που στηρίζεται στην ιδέα ότι τα κείμενα πρέπει να κατανοηθούν
ως προς τον τρόπο που συνομιλούν με τον σύγχρονο, εκτός πολιτισμικού πλαισίου
αναγνώστη. Η προσέγγιση αυτή αναδεικνύει τον ενεργό ρόλο του αναγνώστη στις
διαδικασίες της ανάγνωσης, και έχει θεωρηθεί ότι μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά
στη διαπολιτισμική ανάγνωση των κειμένων.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: οποιαδήποτε τάξη του Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική
Γλώσσα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Ένας φιλόλογος εργάζεται σε ένα
Γυμνάσιο εργατικής συνοικίας της περιφέρειάς σας, όπου φοιτά ένα μεγάλο ποσοστό
αλλοδαπών μαθητών. Ο εκπαιδευτικός, προσπαθώντας να υποστηρίξει τη
λογοτεχνική εκπαίδευση των αλλοδαπών, ακολουθεί μια θεματική προσέγγιση της
λογοτεχνίας, αγνοώντας τις πολιτισμικές διαφορές ή προβάλλοντας τις συνδέσεις
μεταξύ των πολιτισμών. Συχνά, όμως, διαπιστώνει ότι οδηγεί τους μαθητές σε
σύγχυση καθώς οι τελευταίοι αρχίζουν να ερμηνεύουν τα χαρακτηριστικά μιας
κουλτούρας με τα δεδομένα μιας άλλης.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΣΧΕΣΗ ΑΝΤΙΘΕΤΙΚΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΘΕΩΡΙΑΣ ΚΑΙ
ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕΝΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ: ΜΗ
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΧΗΣ: ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΜΙΑ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, ΑΓΝΟΩΝΤΑΣ ΤΙΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ Η ΠΡΟΒΑΛΛΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ
ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ.
2. Πώς θα προτείνατε στον εκπαιδευτικό να κινηθεί, για να βοηθήσει τους
μαθητές του στην κατεύθυνση μιας διαπολιτισμικής ανάγνωσης των κειμένων,
χωρίς να απολυτοποιεί, αλλά ούτε και να ισοπεδώνει τις πολιτισμικές
διαφορές;
= ΘΑ ΤΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΑ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΙ ΩΣ ΜΕΘΟΔΟ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ
ΕΝΟΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΑΥΤΗ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΜΕ
ΤΗ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ: ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ, ΘΑ ΤΟΥ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ
ΟΤΙ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
ΑΠΟ ΜΙΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΗ ΠΟΥ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ
ΣΤΗΝ ΙΔΕΑ ΟΤΙ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΘΟΥΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ
ΤΡΟΠΟ ΠΟΥ ΣΥΝΟΜΙΛΟΥΝ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ, ΕΚΤΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ
ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ. ΚΑΙ ΤΟΥΤΟ ΓΙΑΤΙ, Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΥΤΗ
ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΕΙ ΤΟΝ ΕΝΕΡΓΟ ΡΟΛΟ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ
ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ, ΚΑΙ ΕΧΕΙ ΘΕΩΡΗΘΕΙ ΟΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΝΕΙΣΦΕΡΕΙ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΣΤΗ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ.
191ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Θεωρητικοί της Διδακτικής των Αρχαίων Ελληνικών υποστηρίζουν ότι το αδίδακτο
κείμενο δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα τυχαίο απόσπασμα, που το
επεξεργαζόμαστε γλωσσικά ανεξάρτητα από τη θέση του και το ρόλο του στο συνολικό
έργο στο οποίο ανήκει. Αντίθετα, το αδίδακτο κείμενο, που θα πρέπει να έχει
νοηματική συνοχή και αυτοτέλεια, αντιμετωπίζεται ως ένα μικροκείμενο, κάποιες
συντεταγμένες του οποίου πρέπει να γνωρίζουν οι μαθητές: το γραμματειακό είδος,
τους εκφραστικούς κώδικες και τους ιδεολογικούς προσανατολισμούς του συγγραφέα
του. Το γεγονός ότι στο αδίδακτο κείμενο προκρίνουμε τη διερεύνηση της
γλωσσικής έκφρασης δεν σημαίνει ότι πρέπει να υποτιμούμε τη νοηματική του
σύνθεση.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Β΄ και Γ΄ Λυκείου. Μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Θεωρητικής
Κατεύθυνσης.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα:
Πολλοί εκπαιδευτικοί ακολουθούν την κυρίαρχη για δεκαετίες διδακτική πρακτική:
γραμματική - συντακτική ανάλυση και κατά λέξη μετάφραση. Διαμαρτύρονται,
ωστόσο, ότι η πλειονότητα των μαθητών είτε δεν μπορεί να μεταφράσει είτε παράγει
έναν τεχνητό μεταφραστικό λόγο που δεν αποδίδει το νόημα του αρχαίου ελληνικού
αποσπάσματος.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζονται οι θεωρητικές παραδοχές με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΑΙ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ, ΑΚΡΙΒΩΣ
ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΑΠΟ ΑΥΤΗ ΠΟΥ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Η ΩΣ ΑΝΩ ΣΩΣΤΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ
ΠΑΡΑΔΟΧΗ: ΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ ΠΡΟΚΡΙΝΟΥΝ ΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ
ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΤΙΜΟΥΝ ΤΗ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ
ΚΕΙΜΕΝΟΥ.
2. Με ποια επιχειρήματα θα συμβουλεύατε τους εκπαιδευτικούς να δοκιμάσουν
την εναλλακτική αυτή προσέγγιση του αδίδακτου κειμένου;
= ΘΑ ΤΟΥΣ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΟΤΙ ΤΟ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΕΝΑ ΤΥΧΑΙΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ, ΠΟΥ ΤΟ
ΕΠΕΞΕΡΓΑΖΟΜΑΣΤΕ ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟ
ΡΟΛΟ ΤΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΕΡΓΟ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΑΝΗΚΕΙ. ΑΝΤΙΘΕΤΑ, ΤΟ
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ, ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ ΚΑΙ
ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΕΝΑ ΜΙΚΡΟΚΕΙΜΕΝΟ, ΚΑΠΟΙΕΣ
ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ : ΤΟ
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΟ ΕΙΔΟΣ, ΤΟΥΣ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΟΥΣ ΚΩΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ
ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΤΟΥ.
ΠΡΟΠΑΝΤΩΝ ΘΑ ΤΟΥΣ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΟΤΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟ
ΕΠΕΞΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΙΔΙΟΙ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΠΑΘΗΤΙΚΑ,
ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΣ ΑΠΛΩΣ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ. ΤΕΛΟΣ, ΘΑ
ΠΡΟΤΕΙΝΑ ΣΤΟΥΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥΣ ΝΑ ΜΗΝ ΠΡΟΚΡΙΝΟΥΝ ΜΟΝΟΝ ΤΗ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΥΠΟΤΙΜΟΥΝ ΤΗ
ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ, ΑΛΛΑ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ
ΑΜΦΟΤΕΡΩΝ.
192ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας στη Μέση Εκπαίδευση έχει δεχθεί κριτική
για την αποσπασματικότητα και την αναντιστοιχία που διακρίνει τους στόχους που
υπάρχουν στο Αναλυτικό πρόγραμμα ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ
ΠΡΑΚΤΙΚΗ. Παρά την υιοθέτηση σύγχρονων θεωρητικών προσεγγίσεων στη
διδακτική της μητρικής γλώσσας, ο παραδοσιακός πυρήνας του μαθήματος στη
διδακτική πράξη συνεχίζει να ορίζεται από την έκθεση, τη γραμματική και το
συντακτικό.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Όλες οι τάξεις του Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα:
Οι εκπαιδευτικοί δυσκολεύονται να προγραμματίσουν μια συνεκτική διδασκαλία στο
συγκεκριμένο μάθημα. Δεν μπορούν να καλύψουν τους πολλούς και ποικίλους
γνωστικούς στόχους του μαθήματος και, κυρίως, δεν γνωρίζουν πώς να αξιοποιήσουν
τη λεγόμενη «επικοινωνιακή- κειμενοκεντρική» προσέγγιση στη διδακτική των
μορφοσυντακτικών φαινομένων.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζονται οι θεωρητικές παραδοχές με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΙΠΕΣΤΑΤΗ Η ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ:
ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ ΣΤΗ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΜΗΤΡΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΠΥΡΗΝΑΣ ΤΟΥ
ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΝΑ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ
ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ, ΤΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ.
2. Τι θα προτείνατε στον εκπαιδευτικό, για να προβληματισθεί και να οδηγηθεί
σε πρακτικές με τις οποίες θα αμβλύνει τις δυσκολίες του μαθήματος;
= 1.ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ, ΓΙΑΤΙ ΤΟΝ
ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΥ ΣΕ ΣΚΟΠΟ. Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΟΥ
ΠΡΑΞΗ ΝΑ ΠΑΨΕΙ ΝΑ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ, ΤΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ. 2. ΝΑ ΦΡΟΝΤΙΣΟΥΝ ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ
ΚΑΛΥΨΟΥΝ ΤΟΥΣ ΠΟΛΛΟΥΣ ΚΑΙ ΠΟΙΚΙΛΟΥΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ
ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ, ΚΥΡΙΩΣ, ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΠΩΣ ΝΑ
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΤΗ ΛΕΓΟΜΕΝΗ «ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ-ΚΕΙΜΕΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ»
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΜΟΡΦΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΩΝ
ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ.
193ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Δηλωτική της πρόθεσης των συντακτών του ΔΕΠΠΣ της Γλώσσας για το Γυμνάσιο
είναι η ενίσχυση της γλωσσικής ταυτότητας με όρους αλληλεπίδρασης και
εμπλουτισμού, στο πλαίσιο μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας. [= ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ
ΑΝΥΠΟΣΤΑΤΟ ΙΔΕΟΛΟΓΗΜΑ ΑΝΕΦΑΡΜΟΣΤΟ ΠΡΑΚΤΙΚΑ]. Είναι ενδεικτική
του γενικού προσανατολισμού του Προγράμματος η γενική αρχή ότι «όπως συμβαίνει
με όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, η σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας μεταβάλλεται
συνεχώς, εμπλουτιζόμενη με άτομα και φορείς διαφορετικών γλωσσικών και
πολιτισμικών παραδόσεων, με αποτέλεσμα την αύξηση της πολιτισμικής ποικιλότητας,
κατάσταση που μπορεί να θεωρηθεί υγιής υπό το πρίσμα της αναζωογόνησης των
κυρίαρχων παραδόσεων» [= ΑΥΤΑ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΦΑΝΕΙΣ ΑΝΟΗΣΙΕΣ
ΠΟΥ ΣΚΟΠΟ ΕΧΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ «ΠΛΥΣΗ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ» ΣΤΟΝ
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΑΟ. ΜΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ.
ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙ ΑΥΤΑ ΕΙΝΑΙ ΚΟΙΝΟΣ ΑΠΑΤΕΩΝΑΣ ΠΟΥ
ΕΞΑΠΑΤΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΑΟ ΚΑΙ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΤΗΝ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΣΕ
ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΟΝΟΝ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ. ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΝ ΜΑΛΙΣΤΑ ΣΤΟΥΣ
ΕΛΛΗΝΕΣ ΝΑ ΠΑΝΕ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ. ΤΟ «ΣΧΕΔΙΟ ΚΙΣΣΙΝΓΚΕΡ» ΠΑΕΙ
ΚΑΛΑ. ΒΡΕΘΗΚΑΝ ΠΡΟΔΟΤΕΣ ΝΑ ΤΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΟΥΝ].
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Γυμνάσιο στο κέντρο της Αθήνας με πολλούς αλλοδαπούς μαθητές.
Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα:
Οι εκπαιδευτικοί υιοθετώντας την παραδοσιακή γλωσσική διδασκαλία, στο πλαίσιο
της εκμάθησης της μητρικής γλώσσας, κατευθύνουν τους μαθητές στην εκμάθηση
ενός κανονιστικού – ρυθμιστικού γραπτού λόγου με βάση συγκεκριμένα γλωσσικά
πρότυπα. Ορισμένοι μαθητές τα καταφέρνουν, οι περισσότεροι ωστόσο δείχνουν
αμήχανοι και τελικά αδιάφοροι. Οι αλλοδαποί, στην πλειονότητά τους, οδηγούνται σε
σχολική αποτυχία.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζονται οι προτάσεις του ΑΠΣ με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= Η ΕΡΩΤΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΑΚΑΤΑΝΟΗΤΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΚΑΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΛΑΔΗ ΔΕΝ
ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΟΥΣ
ΑΛΛΟΔΑΠΟΥΣ; ΝΑ ΜΗΝ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΝΑ ΤΗ ΓΡΑΦΟΥΝ; ΝΑ ΜΗ
ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ ΝΑ ΓΡΑΦΟΥΝ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥΣ, ΓΙΑΤΙ
ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΗ
ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΚΑΙ ΟΥΤΕ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΤΗ ΜΑΘΟΥΝ;
2. Με ποια επιχειρήματα θα προσπαθούσατε να πείσετε τους εκπαιδευτικούς να
δοκιμάσουν εναλλακτικές πρακτικές;
= ΝΑ ΔΟΚΙΜΑΣΟΥΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΠΟΙΟ ΣΚΟΠΟ; ΓΙΑ
ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΤΑ ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΝ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, ή ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΞΕΧΑΣΟΥΝ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΤΑ
ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΠΡΩΤΗ ΜΗΤΡΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ; ΑΣ ΜΗ ΞΕΧΝΑΜΕ ΟΤΙ ΚΑΘΕ ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΤΑ
ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΑ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΙΛΑΝΕ ΓΙΑ
ΤΕΣΣΑΡΕΣ ΩΡΕΣ ΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ. ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΤΗ ΧΕΙΡΙΖΟΝΤΑΙ ΤΕΛΕΙΑ. ΤΟΥΣ
ΕΓΙΝΕ ΠΛΕΟΝ ΠΡΩΤΗ ΜΗΤΡΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. ΑΛΛΩΣΤΕ ΜΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΕ
ΓΙ’ ΑΥΤΟ Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΤΟ ΒΗΜΑ», ΟΤΑΝ ΠΡΟ ΕΙΚΟΣΑΕΤΙΑΣ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΛΑΤΙΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟ, ΔΗΛΑΔΗ
ΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΕ ΛΑΤΙΝΙΚΟΥΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ. ΕΤΣΙ
ΦΤΑΣΑΜΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΑ «ΓΚΡΙΚΧΛΙΣ». ΤΟ «ΣΧΕΔΙΟ ΚΙΣΣΙΝΓΚΕΡ
ΑΦΑΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΦΑΣΗ
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ. ΕΛΛΗΝΕΣ ΓΡΗΓΟΡΕΙΤΕ.
194ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Θεωρητικοί της εκπαίδευσης και της Διδακτικής, αλλά και το ισχύον ΔΕΠΠΣ θέτουν
ως γενικό και βασικό σκοπό διδασκαλίας της Ιστορίας την ανάπτυξη της ιστορικής
σκέψης και της ιστορικής συνείδησης των μαθητών. Συνδέουν μάλιστα την
ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης και συνείδησης με την κατανόηση ιστορικών
γεγονότων και συμπεριφορών σε συγκεκριμένες καταστάσεις.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Τάξη: οποιαδήποτε τάξη Γυμνασίου. Μάθημα: Ιστορία.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Ένας φιλόλογος που εργάζεται σε ένα
Γυμνάσιο διδάσκει την Ιστορία ως χρονολογική στατική περιγραφή, κυρίως πολιτικο-
στρατιωτικών γεγονότων, που συνδέονται γραμμικά μεταξύ τους στη λογική μιας
συνέχειας χωρίς αντιφάσεις. Παρόλο που καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια να κινήσει
το ενδιαφέρον των μαθητών του, αυτοί μάλλον αδιαφορούν. Η διαδικασία καταλήγει
σε μια μηχανιστική κάλυψη της διδακτέας ύλης από την πλευρά του εκπαιδευτικού,
και πιστή αναπαραγωγή της από τους μαθητές.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= 1. ΑΓΝΟΙΑ ΣΚΟΠΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ.
ΑΓΝΟΙΑ ΤΡΟΠΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ.
2. Τι θα λέγατε στον εκπαιδευτικό για να τον βοηθήσετε να αντιμετωπίσει τα
προβλήματα που αντιμετωπίζει;
= 1.ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΘΕΙ ΙΣΤΟΡΙΑ. 2.ΝΑ ΜΑΘΕΙ ΜΕΘΔΟΛΟΓΙΕΣ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ. 3.ΝΑ ΘΕΣΕΙ ΩΣ ΓΕΝΙΚΟ
ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΟ ΣΚΟΠΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΤΩΝ
ΜΑΘΗΤΩΝ. ΝΑ ΣΥΝΔΕΕΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ
ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ
ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ
ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ.
195ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Στη σχετική βιβλιογραφία αλλά και στο ισχύον ΑΠΣ της Ιστορίας ένας ειδικός
σκοπός του μαθήματος αναφέρει: «να συνειδητοποιήσουν την αναγκαιότητα
επιλογής και κριτικής αξιολόγησης των ιστορικών πηγών». Προβάλλεται,
επομένως, η παραδοχή ότι η ιστορία δεν είναι απλή εξιστόρηση γεγονότων, αλλά
αφήγηση που οικοδομείται πάντα με βάση την επιλογή από ένα πλήθος τεκμηρίων.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: οποιαδήποτε τάξη Γυμνασίου ή Λυκείου. Μάθημα: Ιστορία.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Ένας φιλόλογος διδάσκει Ιστορία,
κάνοντας κυρίως ιστορική αφήγηση, χωρίς καμία αναφορά σε ιστορικά τεκμήρια.
Έτσι, δε δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να συνειδητοποιήσουν ότι κάθε
ιστορική αφήγηση οικοδομείται με βάση την επιλογή συγκεκριμένων τεκμηρίων και
συγκεκριμένης ιδεολογικής αφετηρίας. Με τον τρόπο αυτό, ο φιλόλογος αποσιωπά τη
σχέση της αφήγησης με τα τεκμήρια που τη στηρίζουν και την πιθανή ύπαρξη
διαφορετικών οπτικών.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με το
πρόβλημα που περιγράφει το σενάριο;
= ΣΥΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ
ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕΝΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΜΟΝΟΝ ΚΑΤΑ ΤΟ
ΗΜΙΣΥ. Ο ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ, ΔΗΛΑΔΗ, ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΚΑΝΟΝΤΑΣ
ΚΥΡΙΩΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ, ΧΩΡΙΣ ΚΑΜΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΙΣΤΟΡΙΚΑ
ΤΕΚΜΗΡΙΑ.
2. Τι θα λέγατε στον εκπαιδευτικό για να τον πείσετε να ενθαρρύνει τον κριτικό
διάλογο ανάμεσα στον αναγνώστη-μαθητή και στον ιστορικό (συγγραφέα
κάποια πηγής ή και ενός ιστορικού βιβλίου);
= ΘΑ ΤΟΥ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΟΤΙ ΕΝΑΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ
ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΙΝΑΙ «ΝΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΟΙ
ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗΣ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ». ΠΡΟΒΑΛΛΕΤΑΙ, ΕΠΟΜΕΝΩΣ,
Η ΠΑΡΑΔΟΧΗ ΟΤΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΗ ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΗ
ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ, ΑΛΛΑ ΑΦΗΓΗΣΗ ΠΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΕΙΤΑΙ ΠΑΝΤΑ ΜΕ ΒΑΣΗ
ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟ ΕΝΑ ΠΛΗΘΟΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ. ΕΠΙΣΗΣ, ΘΑ ΤΟΥ
ΕΛΕΓΑ, Η ΜΑΛΛΟΝ ΘΑ ΤΟΥ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΟΤΙ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΙΣΤΟΡΙΑ,
ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΚΥΡΙΩΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ, ΧΩΡΙΣ ΚΑΜΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ. ΣΥΝΑΚΟΛΟΥΘΑ, ΘΑ ΤΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΑ ΝΑ
ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΕ ΤΡΟΠΟΝ ΩΣΤΕ ΝΑ ΔΙΝΕΤΑΙ Η
ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΟΤΙ ΚΑΘΕ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ΟΙΚΟΔΟΜΕΙΤΑΙ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ
ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗΣ
ΑΦΕΤΗΡΙΑΣ. ΣΥΝΕΠΩΣ, ΑΦΗΝΕΙ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΜΙΣΟ ΟΤΑΝ ΑΠΟΣΙΩΠΑ ΤΗ
ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ ΜΕ ΤΑ ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΠΟΥ ΤΗ ΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΚΑΙ ΤΗΝ
ΠΙΘΑΝΗ ΥΠΑΡΞΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ.
196ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Θεωρητικοί και ερευνητές συνδέουν τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας
στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με την εξοικείωση των μαθητών με τον αρχαίο
ελληνικό λόγο ή με τη γνώση των βασικών μορφοσυντακτικών δομών του, που
αποτελεί το πρώτο βήμα για την πρόσβαση στα αρχαιοελληνικά κείμενα στην
πρωτότυπη μορφή τους. Στο σκοποθετικό αυτό πλαίσιο, η συνειδητοποίηση της
ιστορικότητας της ελληνικής γλώσσας, η προσέγγιση δηλ. της ελληνικής γλώσσας
στη δυναμική της διάσταση, από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας, λειτουργεί μόνο
συμπληρωματικά, οπότε και δεν μπορεί να αποτελεί τον βασικό άξονα της
διδασκαλίας της.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Όλες οι τάξεις του Γυμνασίου. Μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γλώσσα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα:
Αρκετοί φιλόλογοι αντιμετωπίζουν την αρχαία γλώσσα ως γλώσσα πρότυπο, την
οποία πρέπει να μάθουν οι μαθητές ως άμεσο θεραπευτικό μέσο της «λεξιπενίας».
Θεωρούν ότι η προσέγγιση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας έχει μάλλον χρηστικό
προσανατολισμό, καθώς αποσκοπεί κυρίως στην ορθότερη χρήση της νεοελληνικής.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η θεωρητική παραδοχή με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΕΙΝΑΙ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ Η ΣΚΟΠΟΘΕΣΙΑ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΠΡΟΒΑΙΝΕΙ Ο
ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΜΕ ΤΗ
ΣΚΟΠΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΩΣ ΑΝΩ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΧΗΣ: ΟΙ ΩΣ ΑΝΩ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΓΛΩΣΣΑ ΩΣ ΓΛΩΣΣΑ
ΠΡΟΤΥΠΟ, ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΩΣ ΑΜΕΣΟ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΜΕΣΟ ΤΗΣ «ΛΕΞΙΠΕΝΙΑΣ. ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ, Η ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ
ΠΑΡΑΔΟΧΗ ΟΡΙΖΕΙ ΟΤΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΙΝΑΙ Η
ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΟΓΟ Η ΜΕ
ΤΗ ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΜΟΡΦΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ ΤΟΥ, ΠΟΥ
ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΑ
ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥΣ.».
2. Με ποιους τρόπους θα προσπαθούσατε να πείσετε τους νεοδιόριστους
εκπαιδευτικούς να επαναπροσδιορίσουν την προσωπική τους αυτή θεωρία;
= ΠΡΟΤΕΙΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΝΑ ΜΕΛΕΤΗΣΟΥΝ ΤΟΥΣ ΣΚΟΠΟΥΣ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΕΠΙΣΗΣ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ
ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.
197o
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Θεωρητικοί της Διδακτικής των Αρχαίων Ελληνικών υποστηρίζουν ότι η διδασκαλία
του αρχαίου ελληνικού λόγου μπορεί να φανεί ενδιαφέρουσα για τους μαθητές, αν
αξιοποιηθούν μέσα και τρόποι που θα εμπλέκουν τους ίδιους στη διαδικασία. Σε
ιδιαίτερα μάλιστα ετερογενείς τάξεις, όπως η πλειονότητα των τάξεων στο σύγχρονο
πολυπολιτισμικό σχολείο, η προσέγγιση αυτή μπορεί να ενδυναμώσει περισσότερους
μαθητές.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Όλες οι τάξεις του Γυμνασίου. Μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γλώσσα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα:
Πολλοί εκπαιδευτικοί ακολουθούν την γλωσσοκεντρική προσέγγιση (αυτόνομη
διδασκαλία γραμματικής και συντακτικού και εφαρμογή στο κείμενο), παρά το
γεγονός ότι αρκετοί μαθητές, ημεδαποί και αλλοδαποί, δείχνουν να μην τους
παρακολουθούν.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζονται οι θεωρητικές παραδοχές με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΟΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΤΡΕΨΕΙ ΤΟ ΜΕΣΟΝ
ΣΕ ΣΚΟΠΟ: ΠΡΟΒΑΙΝΟΥΝ ΣΕ αυτόνομη διδασκαλία γραμματικής και
συντακτικού και εφαρμογή στο κείμενο, ΑΝΤΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΣΤΗ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ ΤΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΩΣ ΜΕΣΟΝ
ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ.
2. Με δεδομένη την ετερογένεια των μαθητών ποιους εναλλακτικούς τρόπους θα
προτείνατε στους εκπαιδευτικούς για την προσέγγιση της αρχαιοελληνικής
γλώσσας;
= Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΦΑΝΕΙ
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ, ΑΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΜΕΣΑ ΚΑΙ
ΤΡΟΠΟΙ ΠΟΥ ΘΑ ΕΜΠΛΕΚΟΥΝ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ. ΣΕ
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΜΑΛΙΣΤΑ ΕΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΤΑΞΕΙΣ, ΟΠΩΣ Η ΠΛΕΙΟΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ
ΤΑΞΕΩΝ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ, Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
ΑΥΤΗ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ.
198ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Θεωρητικοί και ερευνητές συνδέουν συχνά τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στη
δευτεροβάθμια εκπαίδευση όχι μόνο με την αισθητική ή πολιτισμική της αξία αλλά
και με τη διαμόρφωση των ταυτοτήτων των μαθητών. Οι διαδικασίες για τη
διαμόρφωση της ταυτότητας περιλαμβάνουν ευκαιρίες για τους μαθητές να
εκτίθενται σε ευρύ φάσμα κειμένων με ενδιαφέρουσα για εκείνους θεματική αλλά και
σε πολλαπλές οπτικές για το ίδιο θέμα.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Όλες οι τάξεις του Λυκείου. Μάθημα: Λογοτεχνία
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα:
Πολλοί εκπαιδευτικοί που διδάσκουν λογοτεχνία αισθάνονται «ασφαλείς» μόνον
όταν μεταφέρουν στους μαθητές τους την «έγκυρη» ερμηνεία των κειμένων, η οποία,
κατά τη γνώμη τους, διασφαλίζεται είτε από το κύρος του ονόματος που έχει
διατυπώσει την ερμηνεία είτε από τη συμπερίληψή της στο βιβλίο του καθηγητή ή
και σε βοηθήματα του εμπορίου. Έτσι, μετατρέπουν την ερμηνευτική διαδικασία σε
μια πάγια και ήδη ιεραρχημένη γνώση, την οποία οι μαθητές πρέπει να
απομνημονεύουν και να ανακαλούν. Οι μαθητές αντιμετωπίζουν τη λογοτεχνία ως
ένα ακόμη γνωστικό αντικείμενο, το οποίο, κατά κανόνα, δεν τους κερδίζει.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζονται οι θεωρητικές παραδοχές με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΥΠΟ ΤΗΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ
ΠΑΡΑΔΟΧΗΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ
ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕΝΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΩΣ ΑΝΩ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ. ΈΤΣΙ, ΜΕΤΑΤΡΕΠΟΥΝ ΤΗΝ
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΕ ΜΙΑ ΠΑΓΙΑ ΚΑΙ ΗΔΗ ΙΕΡΑΡΧΗΜΕΝΗ
ΓΝΩΣΗ, ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΟΥΝ ΚΑΙ
ΝΑ ΑΝΑΚΑΛΟΥΝ.
2. Τι θα προτείνατε στους εκπαιδευτικούς, για να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες
του μαθήματος προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης των ταυτοτήτων των
μαθητών;
= ΝΑ ΣΥΝΔΕΟΥΝ ΣΥΧΝΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΟΧΙ ΜΟΝΟ
ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΤΗΣ ΑΞΙΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗ
ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ. ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΑ
ΕΚΤΙΘΕΝΤΑΙ ΣΕ ΕΥΡΥ ΦΑΣΜΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΜΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΓΙΑ
ΕΚΕΙΝΟΥΣ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΕ ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΙΔΙΟ
ΘΕΜΑ. ΝΑ ΜΗΝ ΜΕΤΑΤΡΕΠΟΥΝ ΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΕ
ΜΙΑ ΠΑΓΙΑ ΚΑΙ ΗΔΗ ΙΕΡΑΡΧΗΜΕΝΗ ΓΝΩΣΗ, ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΑΚΑΛΟΥΝ.
199ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Έρευνες για την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών επισημαίνουν ότι
συχνά η τελευταία επέρχεται, όταν οι εκπαιδευτικοί αναλύουν συστηματικά και
κριτικά τις τρέχουσες πρακτικές τους καθώς και τις εσωτερικές τους αντιφάσεις,
σ’ ένα πλαίσιο οριζόντιων διαδράσεων με τους συναδέλφους τους (κοινότητες
πρακτικής). Όσα αποκομίζουν σ’ ένα τέτοιο πλαίσιο αλληλεπιδράσεων
συνεπιφέρουν και τη βελτίωση της διδασκαλίας.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Όλες οι τάξεις του Λυκείου. Μάθημα: Όλα τα μαθήματα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Σε ένα πολυπληθές Λύκειο της
περιφέρειάς σας φοιτούν μαθητές πολλών διαφορετικών επιπέδων και προέλευσης.
Οι φιλόλογοι συνεδριάζουν, για να επιλύσουν τα προβλήματα που τους δημιουργούν
οι συχνές αλλαγές στις κατευθύνσεις του αναλυτικού προγράμματος, των εγχειριδίων
και των εξετάσεων. Εστιάζουν ιδιαίτερα στο ότι δεν επιμορφώνονται ικανά για να
αντεπεξέλθουν στις νέες απαιτήσεις, και για το λόγο αυτό δεν μπορούν να
εγκαταλείψουν τις «δοκιμασμένες» πρακτικές τους, όπως λ.χ., τη «φροντιστηριακού
τύπου» διδασκαλία με τον συνεχή έλεγχο των επιδόσεων με τεστ και διαγωνίσματα.
Από την άλλη, κάποιοι αναζητούν μια πιο ουσιαστική διέξοδο, καθώς οι
«δοκιμασμένες» μέθοδοι έχουν δείξει προ πολλού τα όρια τους. Αποφασίζουν, έτσι,
να καλέσουν τον σχολικό σύμβουλο ειδικότητας.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η ερευνητική διαπίστωση με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΕΙΝΑΙ ΣΧΕΣΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ: ΟΙ ΩΣ ΑΝΩ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΟΥΝ
ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΟΥΝ ΤΙΣ
«ΔΟΚΙΜΑΣΜΕΝΕΣ» ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥΣ, ΟΠΩΣ Λ.Χ., ΤΗ
«ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΥ ΤΥΠΟΥ» ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΕΠΕΙΔΗ ΔΕΝ
ΕΠΙΜΟΡΦΩΝΟΝΤΑΙ ΙΚΑΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΕΠΕΞΕΛΘΟΥΝ ΣΤΙΣ ΝΕΕΣ
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ.
2. Έχοντας υπόψη την συγκεκριμένη συνθήκη, τι θα συμβουλεύατε τους
εκπαιδευτικούς, για να οδηγηθούν σε μια πιο αυτόνομη επαγγελματική
ανάπτυξη και σε μια ουσιαστική ανανέωση των διδακτικών πρακτικών τους;
= ΘΑ ΤΟΥΣ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ ΟΤΙ ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΑΥΤΟΣ
ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΝΑ ΑΝΑΛΥΟΥΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ
ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΑ ΤΙΣ ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥΣ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΙΣ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΤΟΥΣ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ, Σ’ ΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΟ ΟΡΙΖΟΝΤΙΩΝ
ΔΙΑΔΡΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΥΣ ΤΟΥΣ (ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ
ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ). ΚΑΙ ΤΟΥΤΟ ΓΙΑΤΙ, ΤΑ ΌΣΑ ΑΠΟΚΟΜΙΖΟΥΝ Σ’ ΕΝΑ ΤΕΤΟΙΟ
ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΩΝ ΣΥΝΕΠΙΦΕΡΟΥΝ ΚΑΙ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ.
200ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Ερευνητικά ευρήματα για την ανταπόκριση των εκπαιδευτικών στις μεταρρυθμίσεις
«από πάνω προς τα κάτω» δείχνουν ότι οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ανταποκριθούν
και να λειτουργήσουν ως παράγοντες μιας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, με την
προϋπόθεση ότι ενθαρρύνονται να αναπτύξουν προβληματισμούς, να δοκιμάσουν
νέες πρακτικές και υλικά, και να αναστοχαστούν πάνω σ’ αυτά, μέσα στο ίδιο το
περιβάλλον της εργασίας τους.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Όλες οι τάξεις του Γυμνασίου. Μάθημα: Όλα τα φιλολογικά μαθήματα.
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Σε ένα Γυμνάσιο της περιφέρειάς σας
φοιτούν μαθητές διαφορετικών επιπέδων και προέλευσης. Οι φιλόλογοι, παρά το ότι
παρακολούθησαν μια ταχύρρυθμη «ισχνή» επιμόρφωση, είναι δύσπιστοι απέναντι
στις νέες προτάσεις του ΔΕΠΠΣ : άλλοι αμφισβητούν την αξία του ίδιου του
διαθεματικού ιστού που συνέχει τα γνωστικά αντικείμενα, ενώ άλλοι υποστηρίζουν
ότι οι διαθεματικές συνδέσεις που προτείνονται (κυρίως με τις εργασίες) δεν είναι
επιτυχημένες ούτε μορφωτικά επωφελείς. Πολλοί συμφωνούν στο ότι θα
επιθυμούσαν να κάνουν τέτοιες προσεγγίσεις, αλλά δεν μπορούν να
προσανατολιστούν στο σωστό σκοπό & τρόπο. Αποφασίζουν, έτσι, να καλέσουν τον
σχολικό σύμβουλο ειδικότητας.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η ερευνητική διαπίστωση με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΣΥΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΑΦΕΝΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΙΠΟΥΣ
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΑΝΩ ΣΤΙΣ ΝΕΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ
ΔΕΠΠΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥΣ. ΑΦΕΤΕΡΟΥ
ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΟΤΙ Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΠΡΙΝ
ΑΚΟΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΘΟΥΝ ΤΑ ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. ΑΡΑ Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ
ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΣΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ.
2. Έχοντας υπόψη την συγκεκριμένη συνθήκη, τι θα συμβουλεύατε τους
εκπαιδευτικούς, για να μπορέσουν να λειτουργήσουν ως παράγοντες της
μεταρρύθμισης και όχι ως απλοί τεχνικοί της εφαρμογής της;
= ΤΟ ΕΝΑ ΣΚΕΛΟΣ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΠΑΡΟΤΡΥΝΘΟΥΝ ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΝΑ
ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΟΥΝ ΩΣ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ. ΤΟ ΑΛΛΑ
ΣΚΕΛΟΣ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΞΟΥΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥΣ, ΝΑ
ΔΟΚΙΜΑΣΟΥΝ ΝΕΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ, ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΤΟΥΝ
ΠΑΝΩ Σ’ ΑΥΤΑ, ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΤΟΥΣ.
201ο
Α. Θεωρητικές Παραδοχές
Ερευνητικά ευρήματα δείχνουν ότι οι πεποιθήσεις, οι αξίες και οι ιδεολογικές
αναφορές των εκπαιδευτικών διαχέονται αναπόφευκτα στη διδασκαλία μέσα από μια
ποικιλία επιλογών και συμπεριφορών. Ιδιαίτερα επηρεάζουν τη διδασκαλία των
λογοτεχνικών κειμένων, τα οποία έχουν αναπόφευκτα και τις δικές τους αξιακές και
ιδεολογικές εγγραφές. Όταν οι εκπαιδευτικοί έχουν επίγνωση των δικών τους αξιών
και ιδεολογικών προσανατολισμών, τις οποίες δεν προβάλλουν ως απόλυτες
αλήθειες, τότε μπορούν να ενδυναμώσουν τους μαθητές να αναπτύξουν ελεύθερα την
προσωπική τους αξιακή και ιδεολογική ταυτότητα.
Β. Περιγραφή Σεναρίου
1. Δεδομένα: Όλες οι τάξεις του Γυμνασίου. Μάθημα: Νεοελληνική Λογοτεχνία
2. Υπάρχουσα Κατάσταση – Πρόβλημα: Οι φιλόλογοι ενός Πειραματικού
Γυμνασίου που διδάσκουν λογοτεχνία κάνουν κάποιες συναντήσεις, στις οποίες,
μεταξύ άλλων, συζητούν τις ερμηνευτικές τους προσεγγίσεις στα κείμενα. Άλλες
φορές επισκέπτονται και τις τάξεις των συναδέλφων τους, ιδιαίτερα όταν εκείνοι
προσφέρουν δειγματικές διδασκαλίες σε ασκούμενους φοιτητές. Σύντομα
διαπιστώνουν ότι, μολονότι διδάσκουν τα ίδια κείμενα, ο καθένας εστιάζει σε
διαφορετικά στοιχεία, πράγμα που κατανοούν ότι απορρέει από τους προσωπικούς
τους προσανατολισμούς. Επιπλέον, ως προς τα αξιακά/ ιδεολογικά ζητήματα που
ανακύπτουν, κάποιοι τηρούν αυστηρή ουδετερότητα προβάλλοντας απλώς την
«επίσημη» άποψη, ενώ κάποιοι άλλοι υπερασπίζονται εκείνες τις ιδέες και αξίες των
κειμένων τις οποίες συμμερίζονται. Το ζήτημα της διδακτικής διαχείρισης των αξιών
έρχεται πια στην επιφάνεια. Οι φιλόλογοι αποφασίζουν να συμβουλευτούν το
σύμβουλο ειδικότητας.
Γ. Ενδεικτικές Ερωτήσεις
1. Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η ερευνητική διαπίστωση με τα
προβλήματα που περιγράφει το σενάριο;
= ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΕΡΧΕΤΑΙ ΠΙΑ
ΣΤΗΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ.
2. Έχοντας υπόψη τα ευρήματα της έρευνας, τι θα συμβουλεύατε τους
εκπαιδευτικούς, ώστε να ενδυναμώσουν τους μαθητές να αναπτύξουν
ελεύθερα την προσωπική τους αξιακή και ιδεολογική ταυτότητα;
= 1.ΘΑ ΤΟΥΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΑ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΥΠΟΨΗ ΤΟΥΣ ΟΤΙ, ΟΙ
ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ, ΟΙ ΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΙΑΧΕΟΝΤΑΙ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΑ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΜΕΣΑ
ΑΠΟ ΜΙΑ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ, ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΩΣ
ΑΥΤΟ ΝΑ ΤΟ ΕΧΟΥΝ ΥΠΟΨΗ ΤΟΥΣ ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, ΚΑΙ ΤΟΥΤΟ ΓΙΑΤΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΕΧΟΥΝ
ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΟΥΣ ΑΞΙΑΚΕΣ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΕΣ
ΕΓΓΡΑΦΕΣ. 2.ΘΑ ΤΟΥΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΑ, ΕΠΙΣΗΣ, ΟΤΙ, ΌΤΑΝ ΟΙ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΕΧΟΥΝ ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΩΝ ΤΟΥΣ ΑΞΙΩΝ ΚΑΙ
ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΩΝ, ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΔΕΝ ΠΡΟΒΑΛΛΟΥΝ ΩΣ
ΑΠΟΛΥΤΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ, ΤΟΤΕ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΟΥΝ ΤΟΥΣ
ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΞΟΥΝ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΤΟΥΣ
ΑΞΙΑΚΗ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου