Ζούμε έναν παρατεταμένο εφιάλτη. Αναρωτιόμαστε ποιος ή τι και πόσο φταίει. Αναρωτιόμαστε πότε θα τελειώσει. Αναρωτιόμαστε αν αυτοί που σχεδιάζουν και επιβάλουν αυτές τις πολιτικές είναι ανίκανοι ή υπηρετούν σκοπιμότητες ξένες προς τα Εθνικά και κοινωνικά μας συμφέροντα.
Και όμως ο εφιάλτης θα μπορούσε να είναι όνειρο. Θα μπορούσαμε και θα έπρεπε να προκαλούμε το φθόνο αντί να είμαστε ο περίγελως και το ενεργούμενο των ηττημένων.
Αρκεί η Ελλάδα, η υπερήφανη Ελλάδα του ΟΧΙ και της αντίστασης, μετά την απελευθέρωση να είχε ομαλή πολιτική ζωή. Όπως η υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη. Με δύο κύριους Αστικούς πολιτικούς σχηματισμούς να εναλλάσσονται στην εξουσία.
Τους υπαίτιους και τα αίτια που δεν ακολουθήσαμε αυτό το δρόμο αξίζει να τα μελετήσουμε. Η δική μου η φιλοδοξία δεν φτάνει τόσο μακριά. Δεν έχω ούτε τις γνώσεις ούτε τον απαιτούμενο χρόνο για να αναζητήσω τις πηγές. Ωστόσο η ιστορία διδάσκει και προφυλάσσει από την επανάληψη των ίδιων λαθών.
Η μεταπολεμική μας ιστορία είναι στο σκοτάδι. Και σε σημαντικό βαθμό έχει καλλιεργηθεί στους πολίτες και ιδιαίτερα στους νέους μια «εντύπωση ιστορίας» στρεβλή και παραχαραγμένη.
Μια «εντύπωση ιστορίας» που χρησιμοποίησε σαν πηδάλιο ο πολιτικός αμοραλισμός και μας οδήγησε στα βράχια.
Ένα σκαρίφημα ενός σύντομου «οδικού χάρτη» για την προσέγγιση ορισμένων αιτίων και υπαιτίων για την σημερινή κατάσταση επεχείρησα να χαράξω στις επόμενες σελίδες.
Δεν ξέρω αν με όσα υφιστάμεθα τα τελευταία δύο χρόνια θα μπορούσε όποιος καταπιανόταν με ένα τέτοιο εγχείρημα να είναι αντικειμενικός. Δεν ξέρω αν ούτως ή άλλως υπάρχει αντικειμενική καταγραφή και ιδιαίτερα αν υπάρχει αντικειμενική ερμηνεία των γεγονότων των αιτίων και των πρωταγωνιστών των γεγονότων. Ακόμα και όταν έχει μεσολαβήσει ο απαιτούμενος χρόνος για να καταλαγιάσουν τα πάθη που κάνουν πιο ουδέτερη την προσέγγιση της ιστορίας. Θεωρώ απόλυτα φυσικό λοιπόν, λόγω και της φύσης αυτού του σημειώματος, να έχει σε τελική ανάλυση πάρει έναν υποκειμενικό τόνο. Το κείμενο όμως δεν είναι τελικό και θα ήθελα τις παρατηρήσεις σας για να του δώσω μια μορφή πιο ολοκληρωμένη και αντικειμενική.
ΣΚΗΝΙΚΟ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ
Α) Το Φθινόπωρο του 44 μετά την απελευθέρωση έρχεται στην Ελλάδα από την Αγγλοκρατούμενη Μέση Ανατολή η μη εκλεγμένη Κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου.
Τον Δεκέμβριο του 44 ξεκινούν ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ των δυνάμεων του ΕΛΛΑΣ και των ενισχυμένων από Αγγλικά στρατεύματα κυβερνητικών δυνάμεων.
Τον Φεβρουάριο του 45 υπογράφεται η συμφωνία της Βάρκιζας για τον αφοπλισμό του ΕΛΛΑΣ (και των άλλων αντιστασιακών οργανώσεων).
Μέχρι το 49 ξεσπά ο λεγόμενος «τρίτος γύρος» των εμφυλίων συγκρούσεων και καταλήγει σε τελική επικράτηση των κυβερνητικών δυνάμεων ενισχυμένων από την Αγγλία κατ’ αρχήν και στη συνέχεια από την Αμερική.
Το μεγαλύτερο διάστημα αυτής της περιόδου οι πρωθυπουργοί όπως και τα σημαντικότερα κυβερνητικά στελέχη προέρχονταν από τον χώρο του Κέντρου και των Βενιζελικών - φιλελεύθερων, Σοφούλης, Σοφοκλής Βενιζέλος, Ν. Πλαστήρας, Παπανδρέου κ.λπ..
Επί των κυβερνήσεων αυτών δημιουργήθηκαν τα στρατόπεδα της Μακρονήσου και έγιναν οι μαζικοί εκτοπισμοί κομουνιστών. Επί των κυβερνήσεων αυτών και μέσα στο καμίνι της εμφύλιας σύγκρουσης παραγράφηκαν τα όποια εγκλήματα της Κατοχής.
Και μετά την λήξη των συγκρούσεων και την τελική ήττα των δυνάμεων του ΕΛΛΑΣ επί κυβέρνησης του Κέντρου (Πλαστήρας) έγινε το 52 η δίκη και η εκτέλεση Μπελογιάννη με τη σύμφωνη γνώμη και των Γ. Παπανδρέου, Σ. Βενιζέλου, Π. Κανελλόπουλου.
Έτσι μπορεί κάποιος βάσιμα να υποστηρίξει ότι, ανεξάρτητα από το επιμερισμό των ευθυνών για την εμφύλια σύγκρουση και ανεξάρτητα από την φανερή ή κρυφή εμπλοκή ξένων δυνάμεων και παραγόντων υπέρ των δύο εμπλεκομένων, αφ’ ενός μεν η σύγκρουση ήταν ανάμεσα στις δυνάμεις της Αστικής Δημοκρατίας και τις δυνάμεις της Λαϊκής Δημοκρατίας (δικτατορία του προλεταριάτου), και αφ’ ετέρου τον πρωταγωνιστικά ηγετικό ρόλο σε αυτή τη σύγκρουση δεν τον είχε διαδραματίσει η «Δεξιά» αλλά οι δυνάμεις του Κέντρου και της αχαρτογράφητης Σοσιαλδημοκρατίας.
Β) Η Ελλάδα πριν από τον πόλεμο ακόμα είχε βιώσει μια περίοδο 47 χρόνων ιδιαίτερα δύσκολων με αφετηρία την πτώχευση του 1893 και την ταπεινωτική ήττα στον πόλεμο του 1897 που σε συνδυασμό με τις πολεμικές αποζημιώσεις οδήγησε την χώρα υπό Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο.
Στη συνέχεια μέσα σε κλίμα φτώχιας πολιτικής αστάθειας (εναλλαγή 57 κυβερνήσεων από το 1893 μέχρι το 1941) και διχασμών (Βασιλικοί, Βενιζελικοί, κλπ.), των Βαλκανικών πολέμων που πρόσθεσαν νέα εδάφη και πληθυσμούς, του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου και της Μικρασιατικής καταστροφής που έστειλε 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες στην χώρα, της παγκόσμιας ύφεσης του 29 που οδήγησε σε νέα χρεωκοπία το 32 (χρέη που ρυθμίστηκαν το 53 και αποπληρώθηκαν το 67), μέσα από κινήματα αντικινήματα και δικτατορίες οδηγήθηκε στον Β’ παγκόσμιο Πόλεμο από τον οποίο βγήκε με διαλυμένες και τις όποιες υποτυπώδεις υποδομές είχε και με ένα ανθρώπινο δυναμικό που δεν είχε την δυνατότητα να θρέψει και το οποίο επιπλέον ήταν ανεκπαίδευτο. Δηλαδή χωρίς παραγωγικές δυνατότητες εξ ου και η προσωνυμία «ψωροκώσταινα».
Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ
Αμέσως μετά τη λήξη της εμφύλιας σύγκρουσης το σκηνικό της πολιτικής ρευστότητας επανήλθε στη χώρα. Από το καλοκαίρι του 49 μέχρι το φθινόπωρο του 52 άλλαξαν 9 κυβερνήσεις και έγιναν τρείς εθνικές εκλογές.
Με αφετηρία την εκλογική νίκη του ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΥ το 1952 για πρώτη φορά υπήρξε μέχρι και το 1963 σταθερή διακυβέρνηση στη χώρα. Παρά τα βαθειά τραύματα της δεκαετίας του 40 και τις αντικειμενικές δυσκολίες που φαίνονταν ανυπέρβλητες, παρά τα ποικίλα κατάλοιπα του εμφυλίου και τις οπισθοδρομικές συσσωματώσεις στις κρατικές δομές και στα σώματα ασφαλείας και τις ένοπλες δυνάμεις, και παρά την εμμονή των ανακτόρων να αναμειγνύονται στα πολιτικά δρώμενα, η χώρα γνώρισε πρωτοφανείς και μοναδικούς ρυθμούς ανάπτυξης δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για οριστική έξοδο από τις κακοδαιμονίες του παρελθόντος.
Κατ’ αρχήν με τον στρατάρχη Παπάγο και στη συνέχεια με τον Κ. Καραμανλή με ξεκάθαρη στρατηγική και ρεαλιστικούς στόχους ξέφευγε με γρήγορους ρυθμούς από την υπανάπτυξη των Βαλκανίων και προσέγγιζε τις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης με τις οποίες ήταν και η πρώτη χώρα που ζήτησε να συνεργασθεί στα πλαίσια της ΕΟΚ από το 1959.
Την ίδια περίοδο στο χώρο της Κεντροαριστεράς υπήρχε ένα κυριολεκτικό κομφούζιο από τον αλληλοσπαραγμό των διάφορων ομάδων και καπετανάτων.
Πληθώρα μικρών κομμάτων κατεβαίνουν στις εκλογές είτε σε συνασπισμό είτε ανεξάρτητα. Στις εκλογές του 56 συνεργάζονται εκλογικά με την ΕΔΑ. Στις εκλογές του 58 καταποντίζονται και γίνονται τρίτο κόμμα μετά την ΕΡΕ και την ΕΔΑ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Γ. Παπανδρέου που στις εκλογές του 50 και του 51 κατεβαίνει επικεφαλής του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, στις εκλογές του 52 κατεβαίνει συνεργαζόμενος με τον Συναγερμό του Παπάγου. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι στις εκλογές του 56 απέναντι στην ΕΡΕ του Κ. Καραμανλή κατεβαίνει η Δημοκρατική Ένωση ένας συνασπισμός 7!!! Κομμάτων της Κεντροαριστεράς.
Αυτό που υπήρχε στις άλλες δημοκρατίες της Ευρώπης και που χρειαζόταν και η Ελλάδα ήταν ένα δεύτερο ισχυρό και υπεύθυνο αστικό κόμμα, γιατί η εναλλαγή στην εξουσία είναι αναγκαία και εξυγιαντική λειτουργία στη δημοκρατία αλλά και γιατί η υπεύθυνη αξιωματική αντιπολίτευση είναι επίσης πολύτιμη για την ισορροπία του πολιτεύματος.
Και δυστυχώς αυτό το έλλειμμα δεν έγινε δυνατό να καλυφθεί με αποτέλεσμα η Χώρα να το πληρώσει με βαρύ τίμημα και να το πληρώνει ακόμα και σήμερα.
Οι πολλές φιλοδοξίες στο χώρο του Κέντρου των Φιλελευθέρων και των «σοσιαλδημοκρατών» και οι διάφοροι αρχηγοί που δεν κατάφεραν να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων εμπόδισαν την δημιουργία ενός σταθερού και υπεύθυνου δεύτερου δημοκρατικού κοινοβουλευτικού πόλου.
Τελικά μετά από μια περίοδο δώδεκα ετών με κοκορομαχίες και λυκοφιλίες και αφού, (σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες από μένα πληροφορίες), ο Κ. Καραμανλής αρνήθηκε τη συνεργασία που του πρόσφερε ο Γ. Παπανδρέου, ο νέος σχηματισμός των «σταυροφόρων» που συμπτύχθηκε, όχι βασικά με πολιτικά κριτήρια αφού σε αυτόν συμμετείχαν θεωρούμενοι αριστεροί όπως ο Η. Τσιριμώκος και στελέχη της Δεξιάς όπως ο πρώην υπαρχηγός του Συναγερμού Σ. Στεφανόπουλος, υποστηριζόμενοι από διάφορους παράγοντες και συσσωματώσεις, θεσμικές και εξωθεσμικές, προκειμένου να ανακόψουν και την άνοδο της αριστεράς η οποία στις εκλογές του 58 είχε αναδειχθεί δεύτερη δύναμη, κατεβαίνει στις εκλογές του 61 και χάνει.
Αμέσως μετά κηρύσσει τον «ανένδοτο» αγώνα και εκμεταλλευόμενη αφ’ ενός μεν κάποια περιστατικά βίας, (απόρροια κυρίως προσπαθειών εξωθεσμικών κέντρων, μη ελεγχόμενων πολιτικά, να αποτρέψουν την επανάληψη των αποτελεσμάτων του 58 και την άνοδο της Αριστεράς), αφ’ ετέρου την κόπωση του εκλογικού σώματος από την 11ετή διακυβέρνηση από την ίδια παράταξη αλλά κυρίως τη σύγκρουση του Καραμανλή με τα Ανάκτορα που οδήγησε στην παραίτηση του τον Ιούνιο του 63, στις εκλογές που τελικά πραγματοποιούνται τον Νοέμβριο του 63 έρχεται πρώτο κόμμα με μικρή διαφορά και χωρίς να έχει αυτοδυναμία.
Με την στήριξη της ΕΔΑ σχηματίζει κυβέρνηση η οποία αφού κάνει διάφορες παροχές παραιτείται τον Δεκέμβριο. Στις εκλογές του Φεβρουαρίου του 64 σημειώνει μεγάλη νίκη και σχηματίζει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Στις εκλογές αυτές για πρώτη φορά κατεβαίνει ο Α. Παπανδρέου φυσικά εκλέγεται και γίνεται υπουργός.
ΠΡΩΤΗ ΠΡΑΞΗ:
Καλός καπετάνιος είναι εκείνος που, έχοντας να κάνει ένα δεδομένο δρομολόγιο με ένα δεδομένο καράβι, κουμαντάρει καλά το πλήρωμα, (θεωρητικά εύκολο αν το έχει διαλέξει ο ίδιος), υπολογίζει τον καιρό, αποφεύγει τους σκοπέλους και τους υφάλους, (που είναι στη θέση τους γνωστοί και αμετακίνητοι), οδηγεί με ασφάλεια το σκάφος και τους επιβάτες στο λιμάνι του προορισμού.
Αυτό λέει η απλή λογική. Τα υπόλοιπα είναι κατασκευάσματα της προπαγάνδας της διαστρέβλωσης της Ιστορίας και της προσπάθειας χειραγώγησης της κοινής γνώμης.
Η Ένωση Κέντρου κέρδισε στις εκλογές του 64 μια ισχυρή πλειοψηφία. Η ευκαιρία να σταθεροποιηθεί ένα δεύτερο Αστικό κόμμα και να αρχίσει η διαδικασία ομαλής εναλλαγής στην εξουσία ήταν προφανής. Η προϊστορία τόσο του Γ. Παπανδρέου όσο και των κυριότερων στελεχών του κόμματος δεν δικαιολογούσε καμιά ανησυχία, σε αυτούς που γνώριζαν και που μπορούσαν να επηρεάσουν καταστάσεις, όσον αφορά την ένταξη της χώρας στο Δυτικό κόσμο. Κάποιες μεμονωμένες παρουσίες με την έκφραση παιδικών απωθημένων και ουτοπικών βερμπαλισμών ήταν κυρίως προπαγανδιστικές και ακίνδυνες αν όχι γραφικές (όπως λέει ο λαός «αριστερός με το πορτοφόλι στη δεξιά τσέπη»).
Ποίος ευθύνεται και ποίος είναι ανεύθυνος που το καράβι οδηγήθηκε στις ξέρες τον Ιούλιο του 65;
Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματα του. Αλλά είναι δεδομένο ότι τόσο τα πρόσωπα όσο και οι δομές, πολιτειακές και μη, θεσμικές και μη ήταν γνωστές. Και αυτοί που είχαν την ευθύνη όφειλαν να χειριστούν ανάλογα τις καταστάσεις.
Σε κάθε περίπτωση η ευκαιρία για τη δημιουργία ενός λειτουργικού και σύγχρονου πολιτικού δίπολου είχε χαθεί. Η εξέλιξη και οι συνέπειες ήταν τραγικές και δεν ήταν μόνο η δικτατορία και το Κυπριακό. Είναι και η αφετηρία για τη σημερινή περιπέτεια της χώρας.
Είναι γεγονός αναμφισβήτητο όμως ότι ο τίτλος «ο γέρος της Δημοκρατίας» ήταν σαφώς αποτέλεσμα της επικοινωνιακής πολιτικής και μόνο.
ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ:
Μετά την κατάρρευση της δικτατορίας εδραιώθηκε από τον Καραμανλή η σύγχρονη Ελληνική Δημοκρατία. Νομιμοποιήθηκε το ΚΚΕ. Λύθηκε το Πολιτειακό και το Γλωσσικό. Ξεπεράστηκαν οι δύο πετρελαϊκές κρίσεις χωρίς ιδιαίτερες επιπτώσεις στην ανάπτυξη ή οποία ήταν όλο αυτό το διάστημα σχεδόν διπλάσια από την αντίστοιχη της τότε ΕΟΚ των εννέα κρατών.
Δρομολογήθηκαν και υλοποιήθηκαν μεγάλα έργα υποδομής. Έγιναν μεγάλες κρατικοποιήσεις όπου κρίθηκε αναγκαίο, (Ιονική, Εμπορική, Ολυμπιακή, Ναυπηγεία Ελευσίνας κλπ.).
Η χώρα έγινε το 10ο μέλος της ΕΟΚ παρά τη σκληρή αντιευρωπαϊκή στάση του ΠΑΣΟΚ και του Α. Παπανδρέου, (παραμονές της ένταξης διέγραφε το Σημίτη για την αφίσα «ναι στην Ευρώπη των λαών, όχι στην Ευρώπη των μονοπωλίων»).
Το βιοτικό επίπεδο όλου του πληθυσμού είχε βελτιωθεί θεαματικά. Χαρακτηριστικά ο μισθός του καθηγητή που το 61 ήταν 40 δολάρια το 81 ήταν 440 δολάρια έχοντας αυξηθεί κατά 1100%.
Η ανεργία ήταν σχεδόν στο 2% και το δημόσιο χρέος στο 30% του ΑΕΠ. Η χώρα αναπτυσσόταν δεν ζούσε με δανεικά. Δεν υποθήκευε το μέλλον της.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΑΞΗ:
Μετά της εκλογές του 81 το ΠΑΣΟΚ είχε να υλοποιήσει «σημαντικές προεκλογικές» δεσμεύσεις! και οράματα!
Φυσικά στα πλαίσια της πορείας στον «τρίτο δρόμο για το Σοσιαλισμό».
Να θυμηθούμε μερικά:
· ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο.
· Έξω οι βάσεις του θανάτου.
· Φονιάδες των λαών Αμερικάνοι.
· Σοσιαλδημοκράτες λακέδες του Ιμπεριαλισμού και του Καπιταλισμού
· Η Δεξιά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.
· Απόψε πεθαίνει η Δεξιά.
· Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες .
Παρ’ όλα αυτά ήταν μια χρυσή ευκαιρία να κερδηθεί ο χαμένος χρόνος. Η ουσιαστική στήριξη που είχε ο Α. Παπανδρέου από τους οπαδούς του και οι ευκαιρίες που δημιουργούσε η ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ έδιναν τη δυνατότητα για την απογείωση της οικονομικής ανάπτυξης τον εκσυγχρονισμό των υποδομών του κράτους και την περαιτέρω βελτίωση των κοινωνικών θεσμών.
Δυστυχώς το ΠΑΣΟΚ και ο Α. Παπανδρέου παρέμειναν παγιδευμένοι στα συνθήματα και τις ουτοπίες. Έκαναν «χρυσό κανόνα» της πολιτικής τους τον ακραίο λαϊκισμό και την υποταγμένη στον αυτοσκοπό της εξουσίας ανευθυνότητα.
Παρέλαβε την χώρα 10ο μέλος της ΕΟΚ χωρίς ανεργία, με ασήμαντο χρέος και ιδιαίτερα θετικές αναπτυξιακές προοπτικές.
Αντί να προχωρήσει υπεύθυνα και να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που δημιουργούσαν τα γερά θεμέλια της χώρας και οι ιδιαίτερα ευνοϊκές συγκυρίες, αναβίωσε τα πάθη και τις διαιρέσεις που είχαν οδηγήσει στο διχασμό, παρουσίασε το άσπρο μαύρο διακηρύσσοντας ότι παρέλαβε «καμένη γη» και από αυτή την καμένη γη μοίρασε χρήματα, διορισμούς συντάξεις επιδοτήσεις και ότι άλλο εξυπηρετούσε την κομματική πελατεία και το πάθος του για την εξουσία.
Το κακό είναι ότι την ίδια εποχή είχε κηρυχτεί από το ΠΑΣΟΚ σε διωγμό η επιχειρηματικότητα και το κέρδος. Αποτέλεσμα η αποδόμηση της οικονομίας, η υπερχρέωση της χώρας και η αποβιομηχάνιση. Μοίρασε δανεική ευημερία υποθηκεύοντας το μέλλον. Παράλληλα αποδόμησε τη Δημόσια Διοίκηση υποτάσσοντας την απολύτως στην κομματική Νομενκλατούρα. Το χειρότερο όμως ήταν οι καταστροφικές συνέπειες στην νοοτροπία του λαού και οι αλλαγές στα ήθη και τις νοοτροπίες.
Η καθιέρωση των αυθαιρεσιών αρκεί να «εξυπηρετούσαν» τις κομματικές λογικές, η αποδοχή των «δώρων» αρκεί να μην ήταν της τάξης των 500 εκατομμυρίων, τα «κολόσπιτα» και η προσωπική ζωή του ηγέτη που μπορεί να μην προσφερόταν ακριβώς ως πρότυπο έγιναν αποδεκτά χωρίς αντιδράσεις και κόστος, σαν ένα δείγμα της αλλαγής της νοοτροπίας του κόσμου έστω και επιλεκτικά.
Δημιουργήθηκε μια αναστροφή στους ρυθμούς ανάπτυξης παρά τα κεφάλαια που εισέρρευσαν και από την ΕΟΚ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της χώρας έπεσε από το 4,8% την προηγούμενη δεκαετία στο 0,7%. Την ίδια περίοδο ο ρυθμός αύξησης στην Ε.Ε. ήταν 2%, με άμεσο αποτέλεσμα η Ελληνική οικονομία να αποκλίνει.
Έτσι στα τέλη της δεκαετίας του 80 το χρέος ξεπερνούσε το 70% του ΑΕΠ αλλά στην πραγματικότητα άγγιζε το 100% αν υπολογισθούν και οι επισφαλείς εγγυήσεις ύψους 20% του ΑΕΠ που είχε αναλάβει το Δημόσιο για λογαριασμό άλλων. Επιπλέον είναι χαρακτηριστικό ότι το έλλειμμα του προϋπολογισμού το 1990 ήταν 17,5%.
Σε υπόμνημα του προς τον Α. Παπανδρέου στις 10/6/88 ο πρώτος Υπουργός Συντονισμού του ΠΑΣΟΚ επεσήμαινε: «Το κύριο χαρακτηριστικό της οικονομικής πολιτικής» έγραφε ο κ. Λάζαρης «ήταν η ραγδαία αύξηση των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Μέσα σε οκτώ χρόνια ο συνολικός κρατικός προϋπολογισμός πενταπλασιάστηκε (από 625 δισ. δρχ. το 1981 σε 3,2 τρισεκατομμύρια το 1988). Και θα πρέπει να σημειωθεί ότι η επέκταση αυτή έγινε σε συνθήκες οικονομικής στασιμότητας, αφού κατά την επταετία η αύξηση του πραγματικού εθνικού εισοδήματος δεν ξεπερνά το 7% (δηλαδή 1% ετησίως)».
Στο ίδιο υπόμνημα σημείωνε:
«Σ’ αυτή τη δύσκολη κατάσταση φτάσαμε λόγω των ανεξέλεγκτων αυξήσεων των δημοσίων δαπανών κατά τα προηγούμενα χρόνια. Και το πρόβλημα τώρα είναι ότι δεν μπορούμε πια εύκολα να ελέγξουμε την κατάσταση, γιατί μπήκε ήδη σε λειτουργία ο αυτόματος πιλότος του δημοσίου χρέους και άλλων ανελαστικών κονδυλίων, που επηρεάζουν αυτόνομα τη διαμόρφωση του προϋπολογισμού, ανεξάρτητα, δηλαδή, από την κυβερνητική βούληση».
Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν το 1990, επί Οικουμενικής κυβέρνησης Ζολώτα, να κτυπήσει το καμπανάκι της χρεοκοπίας από την Ευρωπαϊκή επιτροπή (επιστολή NTELOR).
Η Δεύτερη πράξη του δράματος βρήκε την Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 90 να παραπαίει ανάμεσα στη σκύλα (υπερχρέωση) και στη Χάρυβδη (ύφεση).
Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ ΠΟΥ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΥΛΟΠΟΙΗΘΗΚΕ
Παρά τα περιοριστικά μέτρα στην εισοδηματική πολιτική και την πρώτη ουσιαστική παρέμβαση στο ασφαλιστικό το χρέος, λόγω της δυναμικής (αυτόματος πιλότος) που είχε το έλλειμμα και το χρέος, το 1993 εκτοξεύτηκε στο 110% του ΑΕΠ. Και βέβαια αυτή δεν ήταν και η απόλυτη αλήθεια γιατί πάλι υπήρχαν επισφαλείς εγγυήσεις ύψους 10% του ΑΕΠ.
Η συνειδητοποίηση της κατάστασης οδήγησε τον Α. Παπανδρέου να πει «ή το Έθνος θα δαμάσει την υπερχρέωση ή η υπερχρέωση θα καταστρέψει το Έθνος».
Όμως ήταν πια εξαιρετικά δύσκολο να ακολουθηθεί με συνέπεια μια μακροχρόνια πορεία ήπιας προσαρμογής των οικονομικών δεικτών αφού όλη την προηγούμενη περίοδο, από το 1974 μέχρι και τη δεκαετία του 80 το ΠΑΣΟΚ είχε εξαπολύσει τους καταστροφικούς ανέμους του λαϊκισμού και της ανευθυνότητας, που είχαν οδηγήσει στην απόλυτη στρέβλωση την νοοτροπία τόσο των πολιτικών όσο και των λειτουργών και του εκλογικού σώματος. Έτσι η όποια βελτίωση ήταν αργή και ανατρεπόταν από περιόδους χαλαρότητας που συνήθως κυριαρχούσαν οι κομματικές ή προσωπικές σκοπιμότητες.
Παρά το γεγονός ότι δεν έγιναν οι ακρότητες της δεκαετίας του 80 και τη σχετική βελτίωση του ετήσιου ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ που τη δεκαετία του 90 ξεπέρασε ελάχιστα τον αντίστοιχο μέσο όρο της ΕΕ (2 έναντι 1,9%) η χώρα δεν κατάφερε να μπει σε υγιή αναπτυξιακή τροχιά με σταθερούς ρυθμούς και δεν κατάφερε να περιορίσει της δαπάνες αφού οι τόκοι από την υπερχρέωση η κρατικοδίαιτη οικονομία και η καταστροφική νοοτροπία της πλειοψηφίας της ηγεσίας και του λαού λειτουργούσαν ανασχετικά.
Έτσι το 2004 το Δημόσιο Χρέος ήταν πάλι στο 110% του ΑΕΠ και το έλλειμμα, αν υπολογισθεί με τα σύγχρονα κριτήρια (και περιληφθούν τόσο τα χρέη των Ταμείων όσο και των ΔΕΚΟ καθώς και το περιβόητο SWAPS του Σημίτη) ξεπερνούσε το 10% του ΑΕΠ.
Σε αυτό είχε συμβάλει σημαντικά και η δαπάνη της τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων και το «πάρτι» των εργολάβων και των προμηθευτών που τη συνόδευσε.
Το δε σκάνδαλο του χρηματιστηρίου το 1999-2000 που οδήγησε σε μια βίαιη αναδιανομή του εισοδήματος, της τάξεως των 100 δισεκατομμυρίων Ευρώ, αδυνάτισε την αποταμιευτική βάση και το τραπεζικό σύστημα και κατά συνέπεια τη δυνατότητα της χώρας να δανείζεται από εγχώριες πηγές (πολίτες και τράπεζες) όπως είχε γίνει τις προηγούμενες δεκαετίες.
Αυτή η έλλειψη αποταμίευσης αποδείχθηκε μοιραία όταν η χώρα οδηγήθηκε από τον Γ. Παπανδρέου σε αδυναμία δανεισμού το 2010.
Με άλλα λόγια το Ελληνικό σκάφος συνέχισε να παραδέρνει ανάμεσα στη Σκύλα (υπερχρέωση) και στη Χάρυβδη (ύφεση) με χαλασμένο πηδάλιο (νοοτροπία ηγεσίας) αναρχούμενο πλήρωμα (Διοίκηση) και κακομαθημένους επιβάτες (νοοτροπία της πλειοψηφίας των πολιτών).
ΠΡΑΞΗ ΤΡΙΤΗ
Η ένταξη στη ζώνη του ευρώ ήταν για τη χώρα μεγάλη ευκαιρία αλλά και παγίδα. Ευκαιρία γιατί μείωσε το κόστος δανεισμού και παγίδα γιατί οδήγησε σε απότομη αύξηση του κόστους των προϊόντων και των υπηρεσιών μειώνοντας την αγοραστική δύναμη και την ανταγωνιστικότητα. Ασφαλώς και για άλλους λόγους οδηγηθήκαμε στην υπερχρέωση κράτους επιχειρήσεων και ιδιωτών.
Παρά την βελτίωση των δεικτών ως ποσοστό του ΑΕΠ (χρέος και αύξηση ΑΕΠ) η οικονομία ήταν εύθραυστη και σε πήλινα πόδια. Αρκούσε έτσι ένας κακός χειρισμός σε μια κακή συγκυρία για να οδηγηθούμε στην καταστροφή.
Να οδηγηθούμε από το πρόβλημα χρέους (κοινό με πολλές άλλες χώρες και της ΕΕ και του Πλανήτη) σε αδυναμία δανεισμού.
Όταν ξέσπασε η παγκόσμια κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος το φθινόπωρο του 2008 το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα στηρίχθηκε άμεσα και αποτράπηκε ο καταστροφικός πανικός με την εγγύηση των καταθέσεων.
Η κυβέρνηση πήρε σχετικά ήπια περιοριστικά και εισπρακτικά μέτρα τον Φεβρουάριο του 2009 και εξασφάλισε έγκαιρα το δανεισμό για όλο το χρόνο με σχετικά καλούς όρους.
Το δηλητηριασμένο πολιτικό κλίμα, τα έκτροπα και οι καταστροφές του Δεκεμβρίου, οι Ευρωεκλογές και η περιαλειφόμενη μακρά προεκλογική περίοδος λόγω της διακηρυγμένης θέσης του ΠΑΣΟΚ να οδηγηθεί η χώρα στις εκλογές με την αφορμή της εκλογής του προέδρου της Δημοκρατίας, επιβάρυναν τις ασφυκτικές συνθήκες που δημιουργούσε η ύφεση που είχε πλήξει τις οικονομίες της Ευρώπης το 2008.
Η κυβέρνηση νομοθέτησε νέα μέτρα τον Ιούνιο του 2009 και προχώρησε σε επίσπευση των εκλογών (αντί για τον Μάρτιο του 10 τον Οκτώβριο του 09) εξαγγέλλοντας νέα ήπια περιοριστικά και εισπρακτικά μέτρα.
Ο κύριος Παπανδρέου υποσχόταν αυξήσεις και ενισχύσεις διακηρύσσοντας, «λεφτά υπάρχουν».
Κέρδισε τις εκλογές με μεγάλη πλειοψηφία.
Τα spreadsήταν 131 μονάδες βάσης. Μπορούσαμε να δανειστούμε με επιτόκιο 1,3% μεγαλύτερο από τη Γερμανία.
Φούσκωσε το έλλειμμα, φώναζε χρεοκοπούμε βουλιάζουμε, φώναζε δεν θα πάρω μέτρα, φώναζε θα μοιράσω χρήματα, διαπραγματευόταν μυστικά με το ΔΝΤ.
Οδήγησε την Ελλάδα σε αδυναμία δανεισμού, στη διεθνή ταπείνωση, στην εκχώρηση σημαντικού μέρους της εθνικής της ανεξαρτησίας.
Οδήγησε τους πολίτες στη φτώχια, τους νέους στην ανεργία, την οικονομία σε κατάρρευση, τους αποταμιευτές σε πανικό, τράπεζες και επιχειρήσεις σε χρεωκοπία σε ξεπούλημα ή σε κλείσιμο.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Aγαπητοί φίλοι ελπίζω να βρείτε χρήσιμα τουλάχιστον κάποια σημεία από το κείμενο και τις διαδικτυακές παραπομπές. Οι παρατηρήσεις σας θα ήταν πολύτιμες γιατί θέλω να το συμπληρώσω ή να το διορθώσω όπου έχει κενά, ανακρίβειες ή λάθη. Προσπάθησα να είναι όσο το δυνατόν πιο σύντομο για μια αναδρομή σε μια τόσο μεγάλη χρονική περίοδο. Ο στόχος μου είναι να λειτουργήσει κυρίως σαν «οδικός χάρτης» για την ψηλάφηση της σύγχρονης ιστορίας. Ασφαλώς όπως και από την αρχή δήλωσα, όχι χωρίς προκατάληψη. Για να επιβεβαιώσω το τελευταίο παραθέτω μερικά ερωτηματικά που έχω.
· Τι έγινε με την Ιστορία του Α. Παπανδρέου και την παρέα των Τροτσκιστών κατά την δικτατορία του Μεταξά και πότε ακριβώς έφυγε με παρέμβαση του πατέρα του για την Αμερική; Ο πόλεμος στην Ευρώπη είχε αρχίσει;
· Η ακαδημαϊκή του καριέρα ήταν άσχετη με τον πατέρα του;
· Τη δεκαετία του 50 στις ΗΠΑ ο Μακαρθισμός και οι φυλετικές διακρίσεις σάρωναν την κοινωνία (ιδιαίτερα τους χώρους της εκπαίδευσης). Πως ο «αριστερός» Ανδρέας όχι μόνο δεν είχε πρόβλημα αλλά αναδείχθηκε την ίδια περίοδο;
· Όταν ήρθε στην Ελλάδα μετά από παράκληση του πατέρα του στον Κ. Καραμανλή για να αναλάβει πρόεδρος ενός νέου οργανισμού δεν τον ενοχλούσε το κράτος και το παρακράτος της «Δεξιάς»; Γιατί παρέμεινε αδρανής μετά τις «εκλογές βίας και νοθείας» του 61;
· Γιατί δεν αναμείχθηκε στην πολιτική παρά μόνο στις επαναληπτικές εκλογές του 1964 όταν η εκλογική νίκη της Ένωσης Κέντρου (και η υπουργοποίησή του;) ήταν βέβαιες;
· Γιατί μετά την πτώση της χούντας άργησε σχεδόν ένα μήνα να έρθει στην χώρα;
Και μερικά ερωτηματικά για τον Πρωθυπουργό.
· Γιατί αμέσως μετά τις εκλογές του 2007, και ενώ είχε ξεκαθαρίσει το κομματικό του μέτωπο, άρχισε μετωπική επίθεση στην κυβέρνηση, χωρίς καμία εποικοδομητική διάθεση παρά τις αρνητικές οικονομικές συγκυρίες;
· Γιατί σε κάθε προσπάθεια ήπιων και αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, όπως απέδειξε η εκ των υστέρων πολλαπλάσιας σκληρότητας πολιτική που εφαρμόζει, υποκινούσε και στήριζε ακραίες και μετωπικές αντιδράσεις συμμετέχοντας και ο ίδιος στην πρώτη γραμμή των διαδηλώσεων, ανάμεσα στους προέδρους ΓΕΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ. Χαρακτηριστική η περίπτωση της απεργίας για το ασφαλιστικό τον Μάρτιο του 2008;
· Γιατί σε κάθε προσπάθεια αναπτυξιακής επέκτασης της Ελλάδας, τορπίλιζε τις συμφωνίες και πρωτοστατούσε στις αντιδράσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα η στάση του στον αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη και στην επένδυση της COSCO στον Πειραιά;
· Γιατί, αντί να συστρατευθεί στην εθνική προσπάθεια στην πάγια αρχή « η Κύπρος αποφασίζει η Ελλάδα στηρίζει», έσπευσε να υιοθετήσει το σχέδιο Ανάν για το Κυπριακό;
· Γιατί, ενώ ήξερε την κατάσταση της Ελληνικής οικονομίας και τους κίνδυνους που εγκυμονούσε, στα πλαίσια της μεγαλύτερης παγκόσμιας κρίσης μετά το κραχ του 1929, υποδαύλιζε φανερά ή συγκαλυμμένα κάθε κοινωνική αναταραχή και πλειοδοτούσε σε κάθε διεκδίκηση;
· Γιατί, ενώ συμφωνούσε στην επανεκλογή του κυρίου Παπούλια και ενώ ήξερε ότι η οικονομική κρίση απαιτούσε τη λήψη επώδυνων μέτρων, οδήγησε τη χώρα σε πρόωρες εκλογές και εγκλώβισε σε παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, αναγκάζοντας την κυβέρνηση απλώς να συντομεύσει τον χρόνο των εκλογών από τον Μάρτιο του 10 στον Οκτώβριο του 09, αφού στις δεδομένες συνθήκες και με την συγκεκριμένη αντιπολίτευση η παράταση για πέντε μήνες της πολιτικής αβεβαιότητας θα ήταν καταστροφική;
· Γιατί ενώ ήξερε την κατάσταση της οικονομίας προεκλογικά είπε συνειδητά ψέματα «λεφτά υπάρχουν» και υποσχέθηκε στους πάντες τα πάντα σε ένα πακέτο μέτρων κόστους 10 δισεκ.;
· Γιατί μετά τις εκλογές, αντί να πάρει ήπια μέτρα, παράτεινε την προεκλογική δυσλειτουργία του κράτους καθυστερώντας τη στελέχωση του κρατικού μηχανισμού, ακόμα και σε κρίσιμους τομείς όπως είναι η Γ.Γ. του Υπουργείου Οικονομικών, για πολλούς μήνες;
· Γιατί αμέσως μετά τις εκλογές αντί να εφαρμόσει τουλάχιστον τα μέτρα που είχε νομοθετήσει η Ν.Δ. όπως ημιυπαίθριοι ΕΤΑΚ και απόσυρση τα ακύρωσε για να τα επαναφέρει με καθυστέρηση τουλάχιστον ενός χρόνου και αντίθετα έσπευσε να υλοποιήσει πληρωμές μέσα στο 2009 που διόγκωσαν το έλλειμμα;
· Γιατί, όπως αποκαλύφθηκε πρόσφατα από ανθρώπους διορισμένους από τον ίδιο, διογκώθηκε λογιστικά το έλλειμμα;
· Γιατί ενώ τα SPREDS τον Οκτώβριο ήταν κάτω από 200 μονάδες δεν δανείστηκε τα αναγκαία χρήματα αλλά φρόντιζε να κάνει αδύνατο το δανεισμό διαβάλλοντας την χώρα;
· Γιατί φρόντισε να βγει στις αγορές όταν είχε πια εκθέσει τη χώρα τόσο ανεπανόρθωτα που οι αγορές είχαν κλείσει για την Ελλάδα;
· Γιατί τον Δεκέμβριο του 09, ενώ δεν είχε προκύψει πρόβλημα δανεισμού (ο τελευταίος δανεισμός έγινε ένα μήνα μετά) συζητούσε με το ΔΝΤ και στην παρατήρηση του Διευθυντή του ότι θα αντιδράσουν οι Ευρωπαίοι του απαντούσε ότι θα τους πείσει;
· Γιατί αρνήθηκε τη συνεργασία και τη βοήθεια από την Ρωσία και την Κίνα;
ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ 
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου