Μια ολοκληρωμένη πρόταση για το ελληνικό αδιέξοδο (ΙΙΙ)

Πολλοί με ρωτούν συνέχεια τι θα πρέπει να γίνει για λυθεί το πρόβλημα της χώρας μας. Κατ΄ αρχάς να πω για άλλη μια φορά ότι το πρόβλημα της Ελλάδος έχει δυο πτυχές. Το ένα είναι το πρόβλημα συναγωνιστικότητας της οικονομίας και το δεύτερο πρόβλημα είναι ταμειακής βιωσιμότητας. Είναι δυο διαφορετικά προβλήματα και απαιτούν και δυο διαφορετικές προσεγγίσεις, αλλά το πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας είναι αυτό που έχει επηρεάσει έτσι ώστε να είμαστε και μη ταμειακά βιώσιμοι.

Στο άρθρο της Παρασκευής, σας είπα ότι η κεντρική τράπεζα δεν είναι παρά μια ανεξάρτητη αρχή, που έχει εξουσιοδοτηθεί από τη βουλή να ασκεί νομισματική πολιτική. Είναι δηλαδή μέρος της κρατικής μηχανής.

Ως εκ τούτου, τα όποια κέρδη παρουσιάζει η κεντρική τράπεζα, επιστρέφουν στο τέλος του χρόνου

πίσω στο ταμείο του υπουργείου οικονομικών (όσοι νομίζεται τα περί του αντιθέτου, κάντε την ερεύνα σας). Για αυτό το λόγο, το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να γίνει είναι να εθνικοποιηθεί / κρατικοποιηθεί η Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδος.

Και ο λόγος που θα πρέπει να βγει η ΤτΕ από το ταμπλό, είναι ότι με τα παρακάτω που θα πούμε, η κεντρική τράπεζα θα παρουσιάσει μεγάλα κέρδη, που αν δεν επιστρέψουν πίσω στο υπουργείο οικονομικών, χάνει την έννοια αυτών που θα πω.

Πέραν αυτού, είναι αδιανόητο η κεντρική τράπεζα να είναι εισηγμένη. Ναι μεν υπάρχουν άλλες 2 κεντρικές τράπεζες που έχουν παρόμοιο καθεστώς, αλλά και αυτές οι απαράδεκτες. Αυτή η κρατικοποίηση μπορεί να γίνει με απλή νομοθετική πράξη σε ένα Σαββατοκύριακο (άσχετα του τι λέει το καταστατικό της τράπεζας).

Εφόσον λοιπόν γίνει αυτό, το επόμενο στάδιο είναι να γίνει πλήρη διαγραφή των προβληματικών παγίων στους τραπεζικούς ισολογισμούς. Αυτό μεταξύ άλλων σημαίνει ότι θα πρέπει να διαγραφούν μερικώς και στεγαστικά δάνεια, έτσι ώστε το ποσό του δανείου να είναι στα επίπεδα των πραγματικών τιμών του ακινήτου αυτού. Επίσης θα πρέπει να διαγραφούν καταναλωτικά δάνεια που δεν εξυπηρετούνται καθώς και τα εταιρικά δάνεια που είναι μη εισπρακτέα.

Οι διαγραφές αυτές είναι απαραίτητες για πολλούς λόγους. Κατ΄ αρχάς από την στιγμή που δεν μπορούν οι πιστώσεις αυτές να εξυπηρετηθούν, θα πρέπει έτσι και αλλιώς να διαγραφούν από τους τραπεζικούς ισολογισμούς, για να γνωρίζουν οι επενδυτές τι αγοράζουν (κάτι που είναι σε εξέλιξη). Αλλά υπάρχει και ένας άλλος λόγος. Καμία οικονομία δεν μπορεί να φουσκώσει από την αρχή (reflation) όσο είναι σε εξέλιξη οι αποπληθωριστικές δυνάμεις που διαβρώνουν τις αξίες (asset deflation) στους ισολογισμούς των τραπεζών.

Και όσο συνεχίζεται αυτός ο αποπληθωρισμός (asset deflation), τόσο δεν θα μπορεί να διορθωθεί το πρόβλημα και τόσο θα επιβαρύνεται το σύνολο της οικονομίας. Σας έχω πει εδώ και πολύ καιρό για την μεγάλη ευθύνη που έχει η πολιτική ηγεσία που έχει αγνοήσει το θέμα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και πόσο επιβαρυντικό είναι αυτό στο σύνολο της οικονομίας μας. Θα το αφήσω εκεί, διότι θα μπορούσα να πω πάρα πολλά, που μεταξύ άλλων απαιτούν να συνομολογήσω, κάτι που δεν αρέσκομαι να κάνω.

Εφόσον γίνουν αυτά, το επόμενο στάδιο είναι να ανακεφαλαιοποιηθεί το τραπεζικό σύστημα, έτσι ώστε να αναπληρωθούν αυτές οι απώλειες. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την κεντρική τράπεζα, καθώς δεν υπάρχουν αρκετά λεφτά για να μπορεί (βραχυπρόθεσμα) να γίνει από την αγορά.

Την διαδικασία την έχω περιγράψει εδώ. Διαβάστε: ”Μια ολοκληρωμένη πρόταση για το ελληνικό αδιέξοδο”. Για να καταλάβετε λίγο καλύτερα στο που βασίζω το πιο πάνω σχέδιο, παρακαλώ διαβάστε το καταστατικό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζες, παράγραφο, 14.4:

14.4. Οι εθνικές περιφερειακές κεντρικές τράπεζες μπορούν να εκτελέσουν και λειτουργίες άλλες από εκείνες που καθορίζονται στο καταστατικό αυτό, εκτός αν, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφανθεί, με πλειοψηφία των δύο τρίτων, ότι αυτές (οι λειτουργίες) προσκρούουν στους στόχους και τα καθήκοντα του ESCB. Τέτοιες λειτουργίες εκτελούνται με την ευθύνη των εθνικών κεντρικών τραπεζών και δεν θεωρούνται ότι αποτελούν μέρος των λειτουργιών του ESCB.

Σημειώστε ότι η πιο πάνω παράγραφος είναι ο λόγος που έχουμε τις λειτουργίες με κωδικό ELA που είναι δυνατόν να διενεργηθούν από τις περιφερικές κεντρικές τράπεζες.

Σημειώστε ότι δεν περιγράφει το καταστατικό τι είναι αυτό που μπορεί να εκτελεστεί (ή όχι) και τι είναι αυτό που προσκρούει στις λειτουργίες της ESCB. Όλα είναι αόριστα. Προπάντων δεν λέει πουθενά ότι η κεντρική τράπεζα δεν μπορεί να αγοράζει equity. Μάλιστα προκαλώ τον οποιονδήποτε να μου βρει οπουδήποτε στην επίσημη νομολογία της Ευρώπης και στις συνθήκες αυτής (opinions δεν μετράνε), το οτιδήποτε που να ξεκαθαρίζει τι είναι αυτό που μπορεί ή δεν μπορεί να γίνει και για πόσο διάστημα. Επίσης δεν χρειάζεται την έγκριση της ΕΚΤ όπως πολλοί νομίζουν. Η περιφερειακή κεντρική τράπεζα μπορεί να κάνει αυτές τις συναλλαγές από μόνη της.

Τέλος, σημειώστε ότι αυτή η παράγραφος βασικά σημαίνει ότι όλα μπορούν γίνουν και να καταπατηθούν, αρκεί όλοι να συμφωνήσουν να παραβιάσουν τους κανόνες. Μόνο και μόνο επειδή πριν από 150 χρόνια ο Walter Bageho είπε ότι η κεντρική τράπεζα πρέπει να είναι ο δανειστής της τελευταίας ευκαιρίας, δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να γίνει και ο προμηθευτής κεφαλαιακής ενίσχυσης της τελευταίας ευκαιρίας (equity). Οι καιροί αλλάζουν και πρέπει να προσαρμοζόμαστε στα καινούργια δεδομένα.

Σήμερα λοιπόν (για πολλούς και διάφορους λόγους) φτάνουμε στο σημείο να μην υπάρχουν αξιόλογα ενέχυρα προς δανεισμό από την κεντρική τράπεζα. Οι δε συναλλαγές ELA, ενώ θεωρητικά θα πρέπει είναι βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα, στην Ιρλανδία και την Ελλάδα έχουν γίνει μόνιμοι. Και τούτο διότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή.

Όπως πριν 2 χρόνια σας έλεγα ότι πρέπει να γίνει κούρεμα, διότι δεν μπορεί να γίνει αλλιώς, έτσι σας λέω και σήμερα ότι θα πρέπει η κεντρική τράπεζα να εκδώσει equity διότι δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για όλη την Ευρώπη.

Άρα λοιπόν φτιάχνουμε μια πιστωτική οντότητα που να είναι κρατική, εκδίδει η ΤτΕ ας πούμε μια πίστωση 70 δισ. ευρώ προς αυτή την οντότητα (κάτι σαν το ΤΧΣ) και στη συνέχεια με αυτά τα λεφτά γίνονται οι απαραίτητες αυξήσεις κεφαλαίου στο τραπεζικό σύστημα, έτσι ώστε να έχει την νόμιμη κεφαλαιακή επάρκεια κτλ (που επίσης σημαίνει ότι προσωρινά θα έχει κρατικοποιηθεί το σύνολο του τραπεζικού μας συστήματος).

Να τονίσω ότι απλά μετατρέποντας τις σημερινές πιστώσεις αξίας 60 δισ. ευρώ περίπου που έχουν εκδοθεί από τον ELA (αν δεν κάνω λάθος) , σε κοινές μετοχές, θα έχει το ίδιο αποτέλεσμα.

Με την ίδια λογική, μπορεί να γίνει και αγορά των διακρατικών δανείων της Ελλάδος και σχεδόν το σύνολο του χρέους της χώρας να ανήκει στην κεντρική τράπεζα (δηλαδή να χρωστάμε στους εαυτούς μας).

Το κόστος για το ελληνικό δημόσιο θα είναι σχεδόν μηδέν, διότι οι τόκοι που θα εισπράττει στο τέλος της χρονιάς η ΤτΕ θα επιστρέφονται πίσω στο υπουργείο οικονομικών. Είναι δηλαδή ένα zero sum (μείον το κόστος λειτουργίας της ΤτΕ). Και αυτός είναι ο λόγος που το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να γίνει είναι να βγει από το ταμπλό η ΤτΕ.

Επίσης, οι δημόσιες επενδύσεις παίζουν πολύ μεγάλη σημασία σε αυτή την εξίσωση. Είτε οι πιστώσεις βρεθούν από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, είτε χρησιμοποιώντας πάλι την ΤτΕ (με την απαιτούμενη δημιουργική λογιστική), είναι περίπου το ίδιο.

Από εκεί και πέρα, εφόσον λύσουμε το βασικό μας ταμειακό πρόβλημα (και πρόβλημα ρευστότητας), θα πρέπει να επικεντρωθούμε στο να γίνουμε ανταγωνιστικοί. Αυτό απαιτεί άλλα μέτρα. Το μεγαλύτερο μέρος του μνημονίου είναι στη σωστή κατεύθυνση όσον αφορά το κομμάτι της ανταγωνιστικότητας, αλλά δεν θα μας λύσει το πρόβλημα της ταμειακής βιωσιμότητας.

Το μόνο πρόβλημα με το μνημόνιο, είναι το ότι δεν είναι παρά ένα μικρο μέρος αυτών που θα πρέπει να υλοποιηθούν για να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί. Θα πρέπει να μηδενιστεί το κόστος του επιχειρείν, να απλοποιηθεί η νομοθεσία (και να κωδικοποιηθεί) να φτιάξουμε καλύτερα δικαστήρια (και εξειδικευμένα δικαστήρια), να γίνει μείωση της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης στο σύνολο της οικονομίας (και κατάργηση όλων των φόρων στα ακίνητα – θα ασχοληθώ περισσότερο με αυτό στο μέλλον για ποιο λόγο) σταθερό φορολογικό σύστημα και πάρα πολλά άλλα.

Το πρόβλημα όμως είναι ότι αυτοί που τα κατανοούν όλα αυτά δεν είναι αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις και δεν είναι ούτε σε ακτίνα ενός έτους φωτός από το κοινοβούλιο.

Σημειώστε επίσης (και είμαι κατηγορηματικός), αν δεν γίνουν όλα αυτά, η κάτι παρόμοιο με αυτά (ειδικά όσο αναφορά το κομμάτι με τις συναλλαγές της κεντρικής τράπεζας), δεν βλέπω με ποιον τρόπο η Ελλάδα θα μπορεί να βγει από το σημερινό της αδιέξοδο. 

Γιώργος Καισάριος