ΕΛΛΑΔΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΧΑΡΤΗΣ  ΕΛΛΑΔΑΣ

 

Θεσσαλία 

Ιστορία, Γεωγραφία

Πρότυπο:Greece/departments Βρίσκεται στο κέντρο του ανατολικού τμήματος της Ηπειρωτικής Ελλάδας και περιλαμβάνει και τα νησιά των Βορείων Σποράδων. Συνορεύει από Β. με τους Νομούς Πιερίας, Κοζάνης, Γρεβενών, από Δ. τους Νομούς Ιωαννίνων και Άρτας, από Ν. με τους Νομούς Αιτωλοακαρνανίας, Ευρυτανίας, Φθιώτιδας και Ευβοίας, και από Α. βρέχεται από το Αιγαίο Πέλαγος.

Έχει έκταση 13.904 τετρ. χιλ. και πληθυσμό 734.846 κατοίκους.

Το διαμέρισμα της Θεσσαλίας περιβάλλεται από ψηλά βουνά, από τα οποία ξεχωρίζει ο Όλυμπος, το
ψηλότερο βουνό της Ελλάδας (2.917 μ.). Στα ΒΔ του Ολύμπου υψώνεται το βουνό Τιτάριον (ή Τίταρος,1.839 μ.). ΝΔ του Τιταρίου και κατά μήκος των Θεσσαλομακεδονικών ορίων απλώνονται τα Καμβούνια βουνά.

Στη συνέχεια ΝΔ των Καμβουνίων βρίσκεται το βουνό Βουνάσα (1.615 μ.) και δυτικά του,
υψώνονται τα βουνά Χάσια.(1.564 μ.). ΝΑ των Χασίων υψώνονται τα Αντιχάσια, στη ΝΔ άκρη των οποίων υψώνονται οι απότομοι βράχοι των Μετεώρων. Δυτικά των Χασίων και Αντιχασίων υψώνονται τα βουνά της Πίνδου. Από τα βουνά της οροσειράς της Πίνδου που βρίσκεται μέσα στη Θεσσαλία το ανατολικότερο είναι ο Κόζιακας.(1.901 μ.). Ανατολικά του Κόζιακα και από Β. προς Ν. υψώνονται τα βουνά Λάκμος, στα βόρεια των οποίων, βρίσκεται ο αυχένας της Κατάρας και τα Αθαμανικά βουνά.

Στη συνέχεια προς Ν. των Αθαμανικών υψώνονται τα Θεσσαλικά Άγραφα, όπου ξεχωρίζουν τα βουνά Κακαρδίτσα (2.429 μ.), Βουτσικάκι (2.154 μ.), Ίταμος (1.490 μ.), Βουλγάρα (1.654 μ.), Κατάχλωρο (948 μ.) και Άγιος Ηλίας (1.280 μ.). Μετά από κάποια διακοπή και Α. των παραπάνω βουνών υψώνεται το βουνό Ναρθάκιον (1.011 μ.) και στη συνέχεια τα βουνά της Γκούρας.

Στην Ανατολική Θεσσαλία από Β. προς Ν. υψώνονται τα βουνά Όσσα (ή Κίσσαβος, 1.978 μ.) Μαυροβούνι (1.054 μ.) και το Πήλιο (1.547 μ.). Τέλος στην Κεντρική Θεσσαλία υψώνονται τα χαμηλά βουνά Ζάρκος (730 μ.), Τίτανον (693 μ.), Φυλληϊον (533 μ.), και Χαλκοδόνιο (725 μ.). Τα βουνά αυτά χωρίζουν σε τμήματα τη Θεσσαλική πεδιάδα.

Πεδιάδες έχει: των Τρικάλων-Καρδίτσας, Λάρισας-Τιρνάβου και Φαρσάλων. Εκτός από τις πεδιάδες αυτές υπάρχουν και μικρότερες πεδιάδες του Αλμυρού, του Βελεστίνου, του Αμουρίου, της Ελασσόνας, και των εκβολών του Πηνειού ποταμού.

Στο νησιωτικό τμήμα του γεωγραφικού διαμερίσματος της Θεσσαλίας ανήκουν τα νησιά των Βορείων Σποράδων (Εκτός από την Σκύρο ).

Στο μεγαλύτερο μέρος της Θεσσαλίας επικρατεί το ηπειρωτικό κλίμα.

Κυριότερος ποταμός της Θεσσαλίας είναι ο Πηνειός. Οι υπόλοιποι είναι παραπόταμοί του. Ο Πηνειός διασχίζει ολόκληρη τη Θεσσαλία και σχεδόν στη μέση της. Οι παραπόταμοι του Πηνειού από δεξιά του είναι: ο Ενιππεύς, ο Κλινοβίτικος, ο Πορταΐτικος, ο Πάμισος και ο Καρδιτσιώτικος.

Από αριστερά του δέχεται τους παραποτάμους Μίκανη, Τρικαληνό, Νεοχωρίτη και Τιταρήσιο.

Άλλοι δευτερεύοντες παραπόταμοι του Πηνειού στην πλευρά αυτή είναι ο Κομέρκης, ο Καλομοίρης, ο Καστανιώτικος κ.ά. Την νότια και κεντρική Θεσσαλία διασχίζει ο Ενιππεύς με τους παραποτάμους Βελισιώτικο, Πενταμύλη, Κουμαρά και Χιλιαδιώτικο.

Τέλος την δυτική ορεινή Θεσσαλία διασχίζει για ένα διάστημα ο Αχελώος.

Παλαιότερα υπήρχαν πολλές λίμνες, οι οποίες αποξηράνθηκαν όπως η Κάρλα, η Ασκουρίς και η Νεσσωνίς. Σήμερα υπάρχει μόνο η τεχνητή λίμνη του Μέγδοβα.

Το γεωγραφικό διαμέρισμα της Θεσσαλίας αποτελείται από τέσσερις Νομούς: Καρδίτσας, Λάρισας, Μαγνησίας, και Τρικάλων.

Το γεωγραφικό διαμέρισμα της Θεσσαλίας αποτελείται από τέσσερις Νομούς:

Ένα από τα διαμερίσματα της Ελλάδας.

Έχει στα Β. τη Μακεδονία, στα Δ. την Ήπειρο, στα Ν. τη Στερεά Ελλάδα και στα Α. το Αιγαίο πέλαγος, τον Παγασητικό και το Θερμαϊκό κόλπο.

Το όνομα της Θεσσαλίας συνδέεται με τους αρχαιότερους ελληνικούς μύθους. Μυθικός ήρωας της Θεσσαλίας αναφέρεται ο Θεσσαλός. Αυτός, κατά την παράδοση, ήταν γιος του Ηρακλή και της Χαλκιόπης. Άλλοι τον θεωρούν γιο του Ιάσονα και της Μήδειας, που σώθηκε και, επιστρέφοντας, έγινε βασιλιάς της Θεσσαλίας και της έδωσε το όνομά του. Η Θεσσαλία λεγόταν και Πελασγία, Αιολίς και Πανδώρα. Η χώρα φαίνεται πάντως ότι πήρε το όνομά της από τους Θεσσαλούς που την κατάκτησαν την εποχή του Τρωικού πολέμου.

Η χώρα της Θεσσαλίας αποτελείται από μια πεδινή λεκάνη κι από τμήματα βουνών που την περικλείνουν. Η πεδινή αυτή λεκάνη στους αρχαιότατους χρόνους ήταν λίμνη, αλλά τα νερά, διαμέσου των Τεμπών, δημιούργησαν διέξοδο στη θάλασσα. Αυτό, άλλωστε, φαίνεται κι από τη γεωλογική σύσταση των βράχων στα Μετέωρα.

Σήμερα έχει απομείνει από την εσωτερική αυτή λίμνη μόνο η λίμνη Κάρλα, που το μεγαλύτερο μέρος της έχει αποξηρανθεί.

Η Θεσσαλία έχει έκταση 13.488 χιλ. Σ' αυτήν ανήκουν και οι βόρειες Σποράδες, Σκόπελος, Σκιάθος κι Αλόννησος, εκτός από τη Σκύρο.

Η Θεσσαλία χαρακτηρίζεται από το πεδινό της έδαφος που σχηματίζει τη μεγάλη Θεσσαλική πεδιάδα. Η πεδιάδα χωρίζεται, από μια χαμηλή οροσειρά από βορρά προς νότο, στη δυτική πεδιάδα, που λέγεται των Τρικάλων και στην ανατολική που λέγεται πεδιάδα της Λάρισας.

Τα βουνά που περικλείνουν τη Θεσσαλική πεδιάδα είναι και τα σπουδαιότερα της περιοχής. Στη Β.Α. γωνία της βρίσκεται ο Όλυμπος, όπου, κατά τη μυθολογία, κατοικούσαν οι αρχαίοι θεοί και είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας (ύψος 2918 μ.). Στη συνέχεια είναι τα Καμβούνια που τη χωρίζουν από τη δυτική και κεντρική Μακεδονία. Δυτικά από τα Καμβούνια είναι τα όρη Χάσια και στα Β.Δ. τα βουνά Λίγγος, Λάκμος και Κόζιακας από όπου πηγάζει ο Πηνειός ποταμός. Στα νότια βρίσκονται τα Άγραφα και η Όρθρη. Απέναντι από τον Όλυμπο είναι η Όσσα, ο γνωστός Κίσσαβος και σχηματίζουν την περίφημη κοιλάδα των Τεμπών.

Στα ανατολικά, στη χερσόνησο της Μαγνησίας, υψώνεται το Πήλιο, ονομαστό για τη βλάστησή του και τα γραφικά χωριά στις πλαγιές του. Πρέπει επίσης ν' αναφέρουμε και τους απόκρημνους κι ιδιόρρυθμους βράχους κοντά στην Καλαμπάκα και τα Μετέωρα. Στα Μετέωρα υπάρχουν και τα περίφημα μοναστήρια που ιδρύθηκαν το 14ο αι.

Ολόκληρη η θεσσαλική πεδιάδα διασχίζεται από τον Πηνειό ποταμό, που στην κοιλάδα των Τεμπών δημιουργεί μαγευτικά τοπία και χύνεται στο Αιγαίο πέλαγος. Υπάρχουν και πολλοί μικρότεροι ποταμοί. Το πεδινό έδαφος της Θεσσαλίας και τα άφθονα νερά της συντελούν στην πλούσια παραγωγή σιτηρών, όσπριων, φρούτων, λαχανικών και καπνών.

Τα απέραντα λιβάδια της Θεσσαλίας βοηθάνε την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας.

Η Θεσσαλία, αν και δεν έχει ορυκτό πλούτο, έχει αναπτυγμένη βιομηχανία με κυριότερο βιομηχανικό κέντρο το Βόλο. Η οικονομική ανάπτυξη οφείλεται και στην πολύ καλή συγκοινωνία που διαθέτει: οδική, σιδηροδρομική και αεροπορική.

Η Θεσσαλία, όπως είπαμε, έχει μεγάλη ιστορία που αρχίζει από τα μυθολογικά χρόνια.

Το όνομα της Θεσσαλίας συνδέεται με την πρώτη κοιτίδα των φυλών που κατοίκησαν μετά ολόκληρη την Ελλάδα. Ο Όλυμπος, η κατοικία των θεών, η κοιλάδα των Τεμπών, όπου ο Απόλλωνας έδρεψε την πρώτη δάφνη, η Τρίκκη, η πατρίδα του πατέρα της ιατρικής Ασκληπιού και πολλές άλλες παραδόσεις έχουν ως κοιτίδα τη Θεσσαλία.

Από τους θρύλους της Θεσσαλίας σπουδαίος είναι ο θρύλος με τους Κένταυρους και τους Λαπίθες και του φοβερού αγώνα μεταξύ τους. Οι κενταυρομαχίες συμβολίζουν μάλλον τις καταιγίδες και ανάλογα φυσικά φαινόμενα. Ως πρώτος άρχοντας αναφέρεται ο Άδμητος, ο βασιλιάς των Φερών. Επίσης ο Πηλέας, που από τη Θέτιδα απέκτησε τον Αχιλλέα.

Στην αρχαιότερη ελληνική ιστορική περίοδο, οι πόλεις της Θεσσαλίας διοικούνταν ολιγαρχικά από ισχυρές οικογένειες και ποτέ δεν ενώθηκαν. Στους περσικούς πολέμους οι Αλευάδες (οικογένεια αρχηγών) δήλωσε συμπαράσταση στους Πέρσες για την κατάληψη της Ελλάδας. Στους πολέμους του Μακεδόνα Φίλιππου του Ε' (200-197 π.Χ.) η Θεσσαλία έπαθε μεγάλες καταστροφές, γιατί στην περιοχή της έγιναν πολλές μάχες. Στη βυζαντινή εποχή, η Θεσσαλία αποτελούσε μέρος του βυζαντινού κράτους και δέχτηκε πολλές επιδρομές βαρβάρων, Γότθων κλπ.

Επί τουρκοκρατίας γνωστά είχαν γίνει τα 24 χωριά του Πηλίου που είχαν σχετική αυτονομία κι έτσι αναπτύχθηκαν οικονομικά και εξελίχθηκαν σε μεγάλα κέντρα βιοτεχνίας και εμπορίου. Παράλληλα με την οικονομική άνθηση παρουσίασαν και πνευματική και το Πήλιο έγινε ένα από τα φυτώρια του Ελληνικού Διαφωτισμού. Στη Ζαγορά ιδρύθηκε σχολή το "ελληνομουσείον", όπου σπούδασε και ο φλογερός επαναστάτης και αγωνιστής Ρήγας Φεραίος (γεννήθηκε στις Φερές) που τόσο πρόσφερε στον ελληνικό αγώνα εναντίον των Τούρκων.

Ονομαστά ήταν επίσης και τα Αμπελάκια, χωριά κοντά στον Κίσσσαβο, που είχαν δημιουργήσει τον πρώτο στην Ευρώπη συνεταιρισμό και στα βαφεία τους έκαναν βαφές με ανεξίτηλα χρώματα.

Η Θεσσαλία ενώθηκε με την ελεύθερη Ελλάδα, εκτός από την επαρχία της Ελασσόνας το 1881. Στη νεότερη ιστορία γνωστή είναι η εξέγερση των Θεσσαλών αγροτών στα 1910 για την κατάργηση των τσιφλικιών και το ξαναμοίρασμα της γης στους γεωργούς που την καλλιεργούσαν, ώστε να μην την κατέχουν οι τσιφλικάδες, και οι γεωργοί να είναι κολίγοι. Στο Κιλελέρ έγινε σύγκρουση των αγροτών με την αστυνομία και το στρατό, αλλά η αγροτική μεταρρύθμιση έγινε.

Στη Θεσσαλία έχουν βρεθεί σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα από το 3.000 π.Χ.

Από ανασκαφές στο Διμηνιό αποκαλύφθηκε θολωτός τάφος και στις Παγασές αρχαίο νεκροταφείο.

Επίσης στο Σέσκλο βρέθηκε αρχαία ακρόπολη, όμοια μ' εκείνη στο Διμήνι.

Αλλά τα σπουδαιότερα είναι τα αγγεία που βρέθηκαν σε διάφορα μέρη και δείχνουν την εξέλιξη της κεραμικής τέχνης στη Θεσσαλία, αλλά και την ανάπτυξη της ζωγραφικής στην αρχαιότατη αυτή περίοδο από την οποία δεν έχουμε άλλες ζωγραφικές παραστάσεις.

Η Θεσσαλία διοικητικά διαιρείται στους εξής 4 νομούς: Μαγνησίας, Λάρισας, Τρικάλων και Καρδίτσας. Ο νομός Μαγνησίας περιλαμβάνει και τις βόρειες Σποράδες δηλαδή Σκιάθο, Σκόπελο, Αλόννησο, Κυρά Παναγιά, Γιούρα, Ψαθούρα και μερικά μικρότερα νησάκια.

Πρωτεύουσα του νομού είναι ο Βόλος, σπουδαίο εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο. Άλλες πόλεις του νομού είναι: ο Αλμυρός, η Ζαγορά του Πηλίου, η Νέα Αγχίαλος, η Σκιάθος, η Σκόπελος κ.ά.

Ο νομός Λάρισας έχει πρωτεύουσα τη Λάρισα, όπου βρίσκεται και το εργοστάσιο παραγωγής ζάχαρης από κοκκινογούλια. Άλλες πόλεις είναι η Ελασσόνα, ο Τύρναβος, τα Φάρσαλα, η Αγιά, ο Αμπελώνας, οι Γόννοι κ.ά. Στο νομό βρίσκονται το παραθαλάσσιο Στόμιο και τα μαγευτικά Τέμπη που προσελκύουν πολλούς τουρίστες.

Στο νομό Τρικάλων πρωτεύουσα είναι τα Τρίκαλα. Άλλη πόλη του νομού είναι η Καλαμπάκα που είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στην αριστερή όχθη του Πηνειού. Εκεί βρίσκονται και τα Μετέωρα που τα επισκέπτονται πολλοί τουρίστες.

Και τέλος, ο νομός Καρδίτσας, με πρωτεύουσα την Καρδίτσα. Εδώ βρίσκονται και τα λουτρά Σμοκόβου, πηγές με ιαματικά νερά για αναπνευστικές παθήσεις.