Για πάντα νέος του Αντώνη Αντωνάκου.

Για πάντα νέος.

cogito ergo sum.

Η πρόσφατη δημοσκόπηση της MRB(δείγμα 2.000 ατόμων) αποτελεί δικαίωση για τον νυν Π.τ.Δ.. Παρά τον ανηλεή –άκρως προσβλητικό κυρίως για τον θεσμό- και, εν πολλοίς, βρώμικο προσωπικό πόλεμο που δέχεται τα τελευταία χρόνια, παρά το «προεδρικό γιουσουρούμ» των τελευταίων μηνών, η πλειοψηφία των πολιτών επιθυμεί την ανανέωση της θητείας του. Συγκεκριμένα στο σύνολο όσων απάντησαν στο σχετικό ερώτημα(85,9%) η πλειοψηφία(52,15%) επιθυμεί την ανανέωση της θητείας του. Ανεξάρτητα πάντως από την τελική απόφαση του Πρωθυπουργού, η ιστορία τελικά θα αναγνωρίσει στον νυν Π.τ.Δ. ότι ανήκει σε εκείνες τις ξεχωριστές προσωπικότητες που το πνεύμα τους δεν φυλακίζεται στα «χρυσά κλουβιά» της εξουσίας. Από όποια αξιώματα κλήθηκε να υπηρετήσει το Έθνος και του πολίτες, το έπραξε με ακάματη εργατικότητα και αδιαμφισβήτητο ήθος. Ταυτόχρονα όμως ποτέ δεν «πρόδωσε» τον εαυτό του. Αυτό που αποτελεί το βαθύτερο «είναι» του. Τον άνθρωπο του πνεύματος που οι αμφιβολίες του, οι «αγωνίες» του, οι προβληματισμοί του δεν τον αφήνουν σε ησυχία. Αγωνίες και προβληματισμοί που αφορούν το μέλλον του Έθνους και της κοινωνίας σε μια μεταβατική εποχή παγκόσμιας ρευστότητας και ανακατατάξεων.

Οι παρεμβάσεις του, με τις δημόσιες τοποθετήσεις του αλλά και με τις εξαιρετικά τεκμηριωμένες(πλούσιες σε βιβλιογραφικές παραπομπές και αναφορές) μονογραφίες του, αναλύουν με σαφήνεια –στον βαθμό που επιτρέπει το αξίωμα του- τα κυριότερα προβλήματα που αφορούν τις παγκόσμιες εξελίξεις επηρεάζοντας καθοριστικά και το μέλλον της Ελλάδας. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από το «Λυκόφως των πολιτικών ηγεσιών» -όπως αυτή έχει μοιραία και ανεπιστρεπτί(;) δρομολογηθεί από την «επικυριαρχία του οικονομικού επί του θεσμικού»- το οποίο επέφερε η παγκοσμιοποίηση και επιβάλλει η «παγκόσμια οικονομική διακυβέρνηση» είναι κρίσιμο να ανατρέξουμε στο παρελθόν και να αναστοχαστούμε το παρόν και το μέλλον.

Σε αυτό τον αναστοχασμό μας οφείλουμε να μην χάνουμε ούτε στιγμή τον προσανατολισμό μας. Εξελίξεις που δεν υπηρετούν τον άνθρωπο και την κοινωνία, εξελίξεις που ναρκοθετούν την δημοκρατία και το κράτος δικαίου, εξελίξεις που θέτουν σε κίνδυνο τον πολιτισμό και την ανελικτική πορεία του πρέπει να αποτραπούν.  Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας της πληροφορίας και οι πρόοδοι της έρευνας στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης ανοίγει προοπτικές αλλά δημιουργεί και κινδύνους. Μεταξύ αυτών που επισημαίνει ο Π.τ.Δ. στην τελευταία μονογραφία του(«Από την Βιομηχανική Επανάσταση στην Τεχνολογική», Gutenberg 2019) είναι ο κίνδυνος να βυθιστούμε στον ωκεανό της πληροφορίας χάνοντας τον δρόμο προς την επιστήμη(σοφία). Παραθέτοντας στίχους του Τ.Σ. Έλιοτ:

«Πού είν’ η Ζωή, που την σπαταλήσαμε ζώντας;

Πού είν’ η σοφία, που τη χάσαμε μέσα στη γνώση;

Πού είν’ η γνώση, που τη χάσαμε στις πληροφορίες;»

ο Π.τ.Δ. επισημαίνει έναν, δυνητικό, κίνδυνο που ελλοχεύει κυρίως για την νέα γενιά και που αφορά ασφαλώς και το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Η ευκολία πρόσβασης στις πληροφορίες, καθώς και η συσσώρευση γνώσεων αν δεν συνοδεύονται από την διασφάλιση της ικανότητας επεξεργασίας τους είναι επικίνδυνη οπισθοδρόμηση. Παραθέτοντας επίσης τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την πιθανότητα μελλοντικής αυτονόμησης της τεχνητής νοημοσύνης –όσο και αν προς το παρόν φαντάζει εξωπραγματική- καταλήγει στην, ήδη παρούσα, «τεχνολογική ανεργία» επισημαίνοντας τον κίνδυνο να γίνει «δομική» και συνεπώς άκρως επικίνδυνη για την κοινωνία.

Επισημαίνει ότι δημιουργείται ένα νέο τοπίο στον «παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας και στους μηχανισμούς καπιταλιστικής συσσώρευσης». Η εξέλιξη αυτή «μπορεί να οδηγήσει σε ένταση την σχέση κεφαλαίου-εργασίας» λόγω της ανεργίας που θα δημιουργηθεί. Ως εκ τούτου «η ομαλή πορεία του Κοινοβουλευτισμού και το μέλλον της Δημοκρατίας σε εθνικό αλλά και σε υπερεθνικό επίπεδο –π.χ. στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης- θα κριθούν σε μεγάλο βαθμό, από τον τρόπο που θα απαντήσουμε στο πως βλέπουμε την παραγωγή και την διάδοση της γνώσης, τους σκοπούς και τα μέσα της εκπαίδευσης, την σχέση Επιστήμης, Κοινωνίας και Πολιτισμού, στην εποχή της λεγόμενης 4^ης Βιομηχανικής Επανάστασης».

Η πενταετία που συμπληρώνεται σε λίγες μέρες από την εκλογή του Π.τ.Δ. ήταν ιδιαίτερα κρίσιμη. Η άτυπη μεν αλλά επώδυνη χρεωκοπία στην οποία οδηγήθηκε η χώρα είχε συσσωρεύσει κοινωνική ένταση η οποία εξ αιτίας κακών επιλογών και χειρισμών οδήγησε στην εξουσία έναν συνασπισμό  περιφερειακών δυνάμεων και ομάδων της Αριστεράς. Το πρώτο εξάμηνο της νέας διακυβέρνησης αποδείχθηκε ιδιαίτερα επώδυνο για την χώρα. Ο Ιούλιος του 2015 οδηγούσε σε ρήξη με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η παρέμβαση του Π.τ.Δ. τότε(«εγώ Πρόεδρος της δραχμής δεν γίνομαι») υπήρξε καθοριστική. Καθοριστική υπήρξε επίσης και η δημόσια «απαίτησή» του για την αλλαγή του Συντάγματος των Σκοπίων. Ταυτόχρονα οι επαφές του με ξένους ηγέτες και διεθνείς παράγοντες υπήρξε καθοριστικό «αντέρεισμα» σοβαρότητας και υπευθυνότητας, παρέχοντας την απόδειξη –αλλά και την εγγύηση- ότι υπάρχει και η «άλλη Ελλάδα». Η Ελλάδα της Δημοκρατίας, του Πολιτισμού, της δημιουργίας, της σοβαρότητας, της συνεννόησης και της ευθύνης.

Δεν παρέλειψε, παράλληλα, όλο αυτό το διάστημα να μας υπενθυμίζει με το έργο του ότι παραμένει ένας βαθειά στοχαζόμενος πολίτης. Επιβεβαιώνοντας το φιλοσοφικό-οντολογικό απόφθεγμα του Καρτέσιου(cogito ergo sum) αποδεικνύει ότι –αντιστρέφοντας το δόγμα του Πλάτωνα- είναι σημαντικό οι ηγέτες να φιλοσοφούν. Γιατί έτσι πέραν όλων των άλλων αποδεικνύεται ότι γι’ αυτούς η εξουσία δεν είναι αυτοσκοπός αλλά μέσο για την εξυπηρέτηση του Έθνους και των πολιτών. Για την διασφάλιση της ισοπολιτείας και της ισονομίας, των ατομικών και των κοινωνικών δικαιωμάτων, του σεβασμού της προσωπικότητας και της αξιοπρέπειας των πολιτών. Ο Σεφέρης, στο ποίημα «Τελευταίος Σταθμός», μιλάει για:

«ψυχές μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες,

καθένας κι ένα αξίωμα σαν το πουλί μες στο κλουβί του»,

παρουσιάζοντας ένα από τα προβλήματα που συνάπτονται της εξουσίας και των αξιωμάτων. Είναι γεγονός ότι οι ευθύνες, η μέθη της δύναμης και της προβολής που συχνά οδηγεί στην αλαζονεία, καθώς και τα «τείχη» της κολακείας που ορθώνονται γύρω από τους ανθρώπους της εξουσίας συνήθως «μαραγκιάζουν την ψυχή» τους. Όμως η αλήθεια είναι ότι πολλοί, αν όχι η πλειοψηφία, μπαίνουν στο κυνήγι της εξουσίας με «ψυχές» ήδη «στεγνές», γερασμένες. Ενώ είναι λίγοι, δυστυχώς, εκείνοι στους οποίους, όπως και «σε τούτα δω τα μάρμαρα», καμία «κακιά σκουριά δεν πιάνει», αφήνοντας πάντα το πνεύμα τους ανεπηρέαστο, δημιουργικό και «νέο».

Γι’ αυτό, για το νέο έτος κύριε Πρόεδρε αυτό που Σας εύχομαι είναι: Για πάντα νέος.   

Αντωνάκος Αντώνης

27-12-2019

antonakosantonis@gmail.com           http://www.antonakos.edu.gr