Έτος παροχών, έτος εκλογών;

Μέρες 2014 τότε που η επαναφορά της 13ης σύνταξης και η αύξηση του κατώτατου μισθού έδιναν τον τόνο, παραμονές της κάλπης, θυμίζουν οι κυβερνητικές ανακοινώσεις στο νήμα της χρονιάς.

Μερίσματα, 120 δόσεις για οφειλές στα Ταμεία, Κοινωνικό Τιμολόγιο στο ρεύμα, κλείσιμο του ματιού για αύξηση του κατωτάτου μισθού το 2018, αναδρομική αύξηση του επιδόματος θέρμανσης για το 2017 (για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις από το κουτσουρεμένο κατά 50% φετινό επίδομα), εφάπαξ βοήθημα για επανασύνδεση του κομμένου ηλεκτρικού, μπόνους απόδοσης σε εργαζόμενους, παράταση του ευνοϊκού καθεστώτος ΦΠΑ για πέντε νησιά, επίδομα σε νέους ανέργους, και προσλήψεις, η λίστα με τις δεσμεύσεις για καλύτερες ημέρες καθημερινά μακραίνει.

Ένα προεκλογικό άρωμα διαχέεται στο πολιτικό σκηνικό, με την κυβέρνηση να επιχειρεί να καλλιεργήσει την ψευδαίσθηση ότι οι τωρινές παροχές δεν είναι παρά τα ορεκτικά ενός χορταστικού γεύματος που θα κορυφωθεί γύρω στον Αύγουστο του 2018.

Το μπαράζ παροχών έχει σαν αποτέλεσμα η κοινωνία να ζητά, οι βουλευτές και οι υπουργοί να πιέζουν για να ικανοποιήσουν τις εκλογικές τους πελατείες, και οι δανειστές να προειδοποιούν ότι αυτή η ροπή στη παροχολογία μπορεί να τινάξει στον αέρα το ούτως ή άλλως ασθενικό αφήγημα της κυβέρνησης.

Και αν το 2014 την υποσχεσιολογία πάτησε μετά σαν οδοστρωτήρας το 3ο μνημόνιο, η σημερινή παροχολογία προοιωνίζεται ένα μάλλον επώδυνο και επικίνδυνο οκτάμηνο μετάβασης στη μεταμνημονιακή εποχή. Προς το παρόν οι παροχές βρίσκονται εντός των δημοσιονομικών περιθωρίων, ωστόσο τίποτα δεν αποκλείει τους επόμενους μήνες η κυβέρνηση προκειμένου να ξαναχτίσει το φιλολαϊκό της προφίλ, να διολισθήσει σε επιλογές αντίθετες με τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια.

Οι ανακοινώσεις της κυβέρνησης αγγίζουν για την ώρα απλώς τα όρια παραβίασης των συμφωνηθέντων. Είναι ωστόσο πιθανός ο κίνδυνος να τα ξεπεράσει μπροστά στις δυσκολίες των επομένων μηνών (π.χ. μαζικοί πλειστηριασμοί, αποκρατικοποιήσεις, κλπ), προκειμένου να κατευνάσει τις αντιδράσεις της εσωκομματικής της βάσης και των βουλευτών. Δηλώσεις σαν αυτές της κας Αχτσιόγλου ότι ένας από τους στόχους της νέας χρονιάς είναι η αύξηση του κατώτατου μισθού και η ενίσχυση όσων έχασαν το ΕΚΑΣ, μπορεί για την ώρα να μην κοστολογούνται, ωστόσο καταγράφονται.

Και ενισχύουν την αίσθηση όσων πιστεύουν ότι το 2018 θα είναι μια εκλογική χρονιά. Σε μια χρονιά που απομένουν ακόμη να επιλυθούν πολλά ζητήματα, μια κλιμάκωση της παροχολογίας εκ μέρους της κυβέρνησης με ταυτόχρονο φρενάρισμα των μεταρρυθμίσεων είναι σε θέση να αλλάξουν τη στάση των δανειστών, και να ακυρώσουν τη συζήτηση για την ελάφρυνση του χρέους. Σε ένα τέτοιο σενάριο όπου οι τελευταίοι θα αρνηθούν να εγκρίνουν μέτρα για το χρέος, δημιουργούνται όλες οι προϋποθέσεις για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, προφανώς πριν τον Αύγουστο του 2018, και μέσα σε συνθήκες οξείας αντιπαράθεσης με τους δανειστές.

Προς το παρόν η κυβέρνηση δεν κινείται προς μια τέτοια κατεύθυνση, παρά με προσανατολισμό όπως φαίνεται η επόμενη εκλογική αναμέτρηση να γίνει είτε τον Νοέμβριο του 2018 είτε, στην έσχατη περίπτωση, τον Ιούνιο του 2019.

Επιδεικνύει ωστόσο μια αυξανόμενη τάση να αποσιωπά τις δυσκολίες των επόμενων μηνών και να στέκεται μόνο στο ρόδινο σενάριο της «καθαρής εξόδου». Τι πιο χαρακτηριστικό από την πρόσφατη απαξιωτική της στάση προς τις υποδείξεις του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Ι.Στουρνάρα υπέρ της ύπαρξης ενός «προληπτικού προγράμματος στήριξης» μετά τον Αύγουστο του 2018 ή από την απάντηση του Αλέξη Τσίπρα «να λείπει το βύσσινο» στην ανάλογη επισήμανση του πρόεδρου της ΕΚΤ.

Αν συνδυάσουμε τα παραπάνω με την δεδομένη αλλεργία της κυβέρνησης στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που τάχιστα ψηφίζει αλλά μετά σαμποτάρει, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι είναι σε θέση να επεξεργαστεί άλλη πολιτική από την επιδοματική διανομή του υστερήματος της υπερφορολόγησης.

Ενισχυτικά των παραπάνω είναι και τα πρόσφατα στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού ως το τέλος Νοεμβρίου. Ενώ οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας είχαν προϋπολογιστεί στα 2,77 δισ ευρώ για το σύνολο του έτους, πληρώθηκαν μόλις 1,15 δισ ευρώ. Αν σε αυτά προσθέσει κανείς τα 727 εκατ. ευρώ από την καταβολή του κοινωνικού μερίσματος φτάνουμε στα 1,87 δισ ευρώ, παρατηρείται δηλαδή και πάλι μια μαύρη τρύπα 900 εκατ. ευρώ. Επίσης στα τέλη Νοεμβρίου, οι πάσης φύσεως δαπάνες του προϋπολογισμού ήταν κατά 1,73 δισ ευρώ χαμηλότερες έναντι του αρχικού στόχου. Το βασικό με άλλα λόγια επίτευγμα αυτής της κυβέρνησης ήταν ότι έχτισε ένα πλεόνασμα επειδή το κράτος πληρώνει με το σταγονόμετρο τις δαπάνες και οι συνεπείς φορολογούμενοι έχουν φτάσει στα όρια των αντοχών τους. 

Εκσυγχρονισμός του κράτους, αναβάθμιση στα πανεπιστήμια, βελτίωση στη λειτουργία των θεσμών, μεταρρυθμίσεις, όλ' αυτά είναι σαν υποχρεώσεις που η κυβέρνηση δεν τους αναγνωρίζει την πατρότητα. Των παροχών όμως, ναι, αυτών μάλιστα, η κυβέρνηση όχι μόνο αναγνωρίζει τη πατρότητα, την διατυμπανίζει κιόλας.

Του Γιώργου Φιντικάκη

liberal.gr