Παχυσαρκία: Mια παγκόσμια επιδημία

 «Η παχυσαρκία σήμερα θεωρείται οριστικά μια χρόνια, εξελισσόμενη και υποτροπιάζουσα νόσος. Τα αίτιά της δεν είναι απλώς το αυξημένο φαγητό και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, αλλά γενετικοί, φυσιολογικοί, συμπεριφορικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες». Αυτά σημειώνει ο δρ Γεώργιος Πανοτόπουλος MD PhD, παθολόγος-διατροφολόγος, διεθνής ειδικός στην Παχυσαρκία (SCOPE Obesity International Fellow), αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Παχυσαρκίας, του Μεταβολισμού και των Διαταραχών Διατροφής. «Η παχυσαρκία επηρεάζει τη σωματική και την ψυχική υγεία και την ποιότητα της ζωής του ατόμου, και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές που οδηγούν σε πρόωρο θάνατο. Ο κίνδυνος της συνοδού νοσηρότητας αφορά και τους υπέρβαρους (δείκτης μάζας σώματος-ΒΜΙ > 27kg/m2) και τους παχύσαρκους (ΒΜΙ > 30 kg/m2) ασθενείς, ενώ και η θνητότητα αυξάνεται στους παχύσαρκους και ιδιαίτερα στα άτομα με σοβαρή ή νοσογόνο παχυσαρκία. Η παχυσαρκία συνδέεται με αυξημένη επίπτωση καρδιαγγειακής νόσου, υπέρτασης, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, αναπνευστικών προβλημάτων, χολολιθίασης, ορμονικών διαταραχών και ορισμένων μορφών καρκίνου.

»Ταυτόχρονα, η παχυσαρκία συνεπάγεται έναν αριθμό ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων. Ενώ είναι νόσος, για ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας τα άτομα με παχυσαρκία θεωρούνται αποκλειστικά υπεύθυνα για το πρόβλημα, αδύναμοι χαρακτήρες, οκνηροί και κοιλιόδουλοι, άσχημοι και καθόλου ελκυστικοί, με αποτέλεσμα οι σοβαρά παχύσαρκοι να εμφανίζουν άγχος, κατάθλιψη, ενοχή, απόρριψη». 

Γιατί όμως είναι τόσο δύσκολο να χάσουμε βάρος; Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα βρίσκεται σε αυτό που ονομάζεται «όριο ρύθμισης σωματικού βάρους» (ομοιοστασία ανθρώπινου σώματος). Το σωματικό βάρος ορίζεται από τον εγκέφαλο. Αν αυτό δεν γίνει σαφές, μας περιμένουν εκπλήξεις: μυαλό και σώμα αντεπιτίθενται στην προσπάθειά μας να αδυνατίσουμε. Γι’ αυτόν τον λόγο αποτυγχάνουν οι δίαιτες. Κάθε φορά που το βάρος μας αλλάζει υπερβολικά, ο εγκέφαλος επεμβαίνει και το σπρώχνει πίσω, σε αυτό που θεωρεί σωστό βάρος για εμάς. Ανεξάρτητα από το αν συμφωνούμε μαζί του.

Ο καθένας μας έχει ένα συγκεκριμένο επίπεδο λίπους στο σώμα, με το οποίο αισθάνεται καλά. Ο εγκέφαλος θα υπερασπιστεί αυτό το επίπεδο, όπως υπερασπίζεται τη θερμοκρασία του σώματος. Έτσι μεγιστοποιεί και την πείνα, κάτι που κάνει τις λιχουδιές ακαταμάχητες και τις λιγούρες αδύνατον να ξεπεραστούν. Είναι δύσκολο να νικήσουμε τους βιολογικούς μηχανισμούς που μας καθορίζουν. 

Παρ’ όλα αυτά, αν θέλουμε να χάσουμε βάρος, η απάντηση δεν βρίσκεται απλώς στο να τρώμε λιγότερο. Μια πιο εύκολη και βιώσιμη μέθοδος είναι να τρώμε έτσι ώστε ο εγκέφαλος να νιώσει πιο άνετα στο χαμηλό βάρος που επιδιώκουμε να φτάσουμε. Δηλαδή, να χαμηλώσουμε το «όριο ρύθμισης του βάρους» μας, σε σημείο που το σώμα να αισθάνεται ευτυχισμένο «κουβαλώντας» λιγότερο λίπος. Έρευνες σε ανθρώπους και ζώα έδειξαν ότι το κλειδί βρίσκεται σε μια δίαιτα απλών, μη επεξεργασμένων τροφίμων, πτωχών σε θερμίδες. Δηλαδή φρέσκα, αυτούσια και φυσικά τρόφιμα που τα απολαμβάνουμε όπως τα έφτιαξε η φύση. Έτσι, αντί να φάτε τηγανητά κολοκυθάκια και να λέτε «έφαγα λαχανικά», φάτε ψητά κολοκυθάκια με λίγο αλάτι.

Ίσως ακούγεται βαρετό, αλλά σε συνδυασμό με σωματική δραστηριότητα, αρκετό ύπνο, διαχείριση του άγχους και όχι υπερβολικές απαιτήσεις από το σώμα μας, μπορούμε να πετύχουμε αυτό που τώρα φαντάζει ακατόρθωτο. Θα είμαστε πιο υγιείς αν εστιάσουμε στην υιοθέτηση υγιών συμπεριφορών, παρά στο να χάσουμε βάρος.

Η βάση της θεραπείας της παχυσαρκίας είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής, με ποσοτικές και ποιοτικές αλλαγές στην πρόσληψη τροφής, αυξημένη σωματική δραστηριότητα και ψυχολογική στήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον και τον θεράποντα γιατρό. Η ύπαρξη κινήτρου είναι καθοριστική για την επιτυχία της θεραπείας, η οποία συχνά είναι δύσκολη και μακροχρόνια. 

Για την αποτελεσματική απώλεια και τη διατήρηση του βάρους, απαιτείται συχνά και πρόσθετη υποστήριξη με φαρμακοθεραπεία η οποία αυξάνει την απώλεια του βάρους, μειώνει τις επιπλοκές και διευκολύνει την αλλαγή του τρόπου ζωής.  

Η σύγχρονη φαρμακευτική έρευνα εμπλούτισε τις διαθέσιμες φαρμακευτικές θεραπευτικές επιλογές με νέους συνδυασμούς δραστικών ουσιών, εγκεκριμένων από τους επίσημους φορείς στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Γνωρίζοντας την επίδραση του κεντρικού νευρικού συστήματος στο ενεργειακό ισοζύγιο, αυτοί οι συνδυασμοί, με την κατάλληλη από τον γιατρό διαχείριση, μπορούν να γίνουν αποτελεσματικοί σύμμαχοι στην προσπάθεια για αντιμετώπιση των υποκείμενων αιτιών της παχυσαρκίας  και να επιδείξουν σημαντικό όφελος στους κινδύνους από την ασθένεια.

καθημερινή