Κυριάκος Πιερρακάκης: Αλλο η τεχνολογία κι άλλο τα κινητά στα σχολεία

 

Τα ανατριχιαστικά στοιχεία για τις συνέπειες που έχει η εξάρτηση των παιδιών από τα smαrtphones παραθέτει ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης την επόμενη μέρα της απόφασης για απαγόρευση χρήσης των κινητών τηλεφώνων μέσα στα σχολεία.

Σημειώνει ότι όταν ένας μαθητής, σε μια ηλικία που θα έπρεπε να μιλά με τους συνομηλίκους του, να επικοινωνεί διά ζώσης, φτάνει να είναι εξαρτημένος από ένα κινητό τηλέφωνο, τότε τα επεισόδια κατάθλιψης πολλαπλασιάζονται στις ηλικίες μεταξύ 12-17 ετών, όπως συνέβη στις ΗΠΑ.

Ο υπουργός τονίζει ότι η σύνδεση της χρήσης κινητού στα σχολεία συνδέεται και με τη νεανική παραβατικότητα - «είναι μία πραγματικότητα αυτό», αναφέρει χαρακτηριστικά.

- Πώς φτάσαμε στο «κινητό στην τσάντα»; Πώς θα εφαρμοστεί;
Καταρχήν, πιστεύω ότι όλοι, γονείς και εκπαιδευτική κοινότητα, έχουμε κάθε λόγο να πείσουμε τους μαθητές και τις μαθήτριες ότι το μέτρο αυτό είναι σωστό και απαραίτητο. Και θα εφαρμοστεί. Οχι μόνο γιατί το κινητό τούς αποσπά την προσοχή από το μάθημα, αλλά κυρίως γιατί τα παιδιά πρέπει να αρχίσουν να αναπτύσσουν περισσότερες επαφές μεταξύ τους, να μιλούν πιο πολύ στα διαλείμματα, να συζητούν, να συμπεριφέρονται με την ανεμελιά της ηλικίας τους και όχι να ζουν αποκλειστικά μέσα από μία οθόνη κινητού. Ακόμη κι εμείς οι μεγάλοι πολλές φορές παρασυρόμαστε και βυθιζόμαστε στο κινητό. Εχουμε όμως τα αντανακλαστικά να το καταλάβουμε και να βάλουμε «φρένο». Τα παιδιά συχνά χάνουν το μέτρο και η τεχνολογία δεν αξιοποιείται πλέον προς όφελός τους, αλλά γυρίζει σε βάρος τους. Στα σχολεία λοιπόν θα απαγορεύεται από δω και στο εξής η εμφανής κατοχή και χρήση του κινητού, με τις σχετικές ενέργειες να υπόκεινται σε ένα καθορισμένο και δομημένο πλαίσιο συνεπειών.

- Υπάρχει διεθνώς αυτή η τάση για απαγόρευση των κινητών στα σχολεία;

Πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν προχωρήσει στην απαγόρευση των κινητών, όπως η Πορτογαλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, στα δημοτικά σχολεία. Και υπάρχουν κι άλλες τόσες που το συζητούν. Θα σας πω ότι και η UNESCO, πριν από μερικούς μήνες, απηύθυνε έκκληση να απαγορευτούν τα κινητά στα σχολεία προκειμένου να αντιμετωπιστεί η διάσπαση της προσοχής των μαθητών στην τάξη, να βελτιωθεί η διαδικασία της εκπαίδευσης και να προστατευτούν τα παιδιά από το διαδικτυακό bullying. Αύριο θα είμαι στο Παρίσι για ένα συνέδριο της UNESCO που αφορά την ψηφιακή τεχνολογία και θα τα συζητήσω όλα αυτά από κοντά με τους ομολόγους μου.

- Γιατί ξαφνικά υπάρχει αυτή η αντίστροφη πορεία από την έκρηξη των κινητών στον περιορισμό τους;
Γιατί μας απασχολεί το σύνδρομο της εξάρτησης των παιδιών μας από τα κινητά. Επίσης, γιατί πλέον έχουμε στα χέρια μας μετρήσιμα αποτελέσματα για τις επιπτώσεις της υπερχρήσης τους στην ψυχική υγεία των ανηλίκων. Σας προτρέπω να διαβάσετε το βιβλίο του κοινωνικού ψυχολόγου, καθηγητή στο Stern School of Business του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, Jonathan Haidt, το οποίο τιτλοφορείται «The Anxious Generation». Το βιβλίο περιγράφει τις συνέπειες που είχε στην ψυχική υγεία των παιδιών η έκρηξη των smartphones και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από το 2010 και μετά. Στην Αμερική, εκτοξεύτηκαν τα επεισόδια κατάθλιψης στις ηλικίες 12 έως 17 ετών. Στα κορίτσια η αύξηση έφτασε το 145% και στα αγόρια το 161%! Το ίδιο ακριβώς συνέβη και με τις κρίσεις άγχους. Ο ερευνητής τα συνδέει όλα αυτά με το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τα likes, την αποδοχή ή την απομόνωση που αισθάνονται πολλά παιδιά στο Διαδίκτυο. Ο Haidt προτείνει οι γονείς να μην αγοράζουν smartphones στα παιδιά πριν πάνε στο Λύκειο, να μην επιτρέπουν την πρόσβασή τους στα social media νωρίς και να απαγορευτούν τα κινητά στα σχολεία από το Δημοτικό έως και το Λύκειο.

- Συνδέετε τα κινητά και με την παραβατικότητα; Γιατί όλοι έχουμε δει βίντεο με περιστατικά βίας μέσα σε σχολεία, βίντεο που τα έχουν γυρίσει μαθητές και μαθήτριες με τα κινητά τους τηλέφωνα.

Είναι μια πραγματικότητα αυτή και προσπαθούμε να την αντιμετωπίσουμε με πολλούς τρόπους μέσα στη σχολική κοινότητα. Ενας εξ αυτών είναι οι αυστηρές κυρώσεις που πλέον θα επιβάλλονται για τους μαθητές που φωτογραφίζουν, μαγνητοφωνούν ή βιντεοσκοπούν συμμαθητές ή καθηγητές τους μέσα στο σχολείο. Οι κυρώσεις θα ξεκινούν από ημερήσια έως και πενθήμερη αποβολή και θα καταλήγουν ακόμα και στην αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος για παιδιά που παραβίασαν τα προσωπικά δεδομένα των συμμαθητών τους. Φυσικά, δεν φτάνει μόνο αυτό για να καταπολεμηθεί το bullying στα σχολεία. Η πλατφόρμα stop-bullying.gov.gr είναι ήδη σε λειτουργία από τον περασμένο Απρίλιο με μετρήσιμα αποτελέσματα, καθώς υπεβλήθησαν και εξετάστηκαν 326 αναφορές. Το σημαντικότερο βεβαίως είναι η αυξημένη παρουσία ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών στα σχολεία για την υποστήριξη των παιδιών, αλλά και το νέο πρόγραμμα σπουδών που αφορά τις δράσεις του Ενεργού Πολίτη. Εκεί οι μαθητές με τη βοήθεια επιμορφωμένων εκπαιδευτικών θα επιδοθούν σε δράσεις για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού. Θέλουμε σχολεία ασφαλή και φιλικά για όλους.

- Παρ' όλα αυτά, υπολογιστές και κινητά θα χρησιμοποιούν οι μαθητές για να συνδεθούν με το ψηφιακό φροντιστήριο.
Η χρήση της τεχνολογίας για εκπαιδευτικούς σκοπούς είναι απολύτως επιθυμητή. Οπως βλέπετε, ως υπουργείο Παιδείας δίνουμε όλα τα τεχνολογικά εργαλεία στους μαθητές. Ενα από αυτά είναι το ψηφιακό φροντιστήριο που απευθύνεται σε όλα τα παιδιά από την Ε’ Δημοτικού έως και τη Γ’ Λυκείου. Μέσα από πολύ σύγχρονα βίντεο θα μπορούν να παρακολουθήσουν όλη την ύλη του σχολείου όποια στιγμή το επιθυμούν. Οι υποψήφιοι δε για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις θα έχουν τη δυνατότητα τα απογεύματα να κάνουν «ζωντανά» διαδικτυακά μαθήματα με τη βοήθεια 98 καθηγητών από τα στούντιο που ήδη έχουν στηθεί γι’ αυτό τον λόγο στο υπουργείο Παιδείας. Είναι μια τεράστια αλλαγή για την εκπαίδευση, καθώς όλες οι οικογένειες θα μπορούν πλέον να έχουν δωρεάν πρόσβαση στην ενισχυτική διδασκαλία.
Τεχνολογική επανάσταση όμως που εισάγεται από φέτος στα σχολεία είναι και οι 36.000 διαδραστικοί πίνακες. Μέσα από αρχειακό υλικό, ντοκιμαντέρ και πολλές πηγές μάθησης, η διδασκαλία θα γίνει πλέον πιο ενδιαφέρουσα και το μάθημα πιο «ζωντανό». Αντιλαμβάνεστε ότι είμαι ο τελευταίος που μπορεί να χαρακτηριστεί τεχνοφοβικός ή λουδίτης που σπάει τις μηχανές. Λέω ναι στην τεχνολογία, αλλά όχι στην υπερχρήση των κινητών από τα παιδιά.

- Η επαναφορά της πενθήμερης αποβολής και η αποβολή για χρήση κινητού δεν συνθέτουν ένα αυστηρό πλαίσιο λειτουργίας για τα σχολεία;
Κάθε κοινωνία έχει κανόνες, αλλιώς δεν λειτουργεί. Το ίδιο και τα σχολεία. Επρεπε να αποκτήσουν έναν πιο λειτουργικό κανονισμό λειτουργίας και οι μαθητές να γνωρίζουν ότι έχουν δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις. Ως υπουργείο προσπαθούμε να βελτιώνουμε μέρα με τη μέρα το σχολείο για να παίρνουν τα παιδιά βαθιές ανάσες. Οι 10.000 μόνιμοι διορισμοί, που είναι αριθμός ρεκόρ, θα ενισχύσουν το αίσθημα ασφάλειας στο εκπαιδευτικό προσωπικό και έτσι θα μπορούν απερίσπαστοι να αναβαθμίσουν την εκπαιδευτική διαδικασία. Τα λογοτεχνικά βιβλία που θα διανεμηθούν σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης θα αναπτύξουν την κριτική σκέψη των μαθητών. Τα τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού που θα εφαρμοστούν στην Α’ Λυκείου υπό την καθοδήγηση εξειδικευμένων συμβούλων θα βοηθήσουν τους μαθητές να αναζητήσουν τις κλίσεις τους.

Τα βήματα που κάνουμε και αυτά που θα προστεθούν στην πορεία δεν είναι μικρά και φοβικά. Είναι άλματα στην κατεύθυνση να αλλάξουμε το σχολείο. Θέλουμε ένα δημόσιο σχολείο ανοιχτό, ελεύθερο, ψηφιακό, το οποίο θα λειτουργεί με ασφάλεια και κανόνες.

Πανευρωπαϊκό το ρεύμα απαγόρευσης των κινητών
Ισχύει ήδη σε Γαλλία, Πορτογαλία, Γερμανία, Ιταλία, Βέλγιο και Φινλανδία

Οπως ανέφερε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη διάρκεια της σύσκεψης στο Μέγαρο Μαξίμου εν όψει της έναρξης της νέας σχολικής χρονιάς, πολλές ευρωπαϊκές χώρες κινούνται στην ίδια κατεύθυνση με την Ελλάδα, δηλαδή της απαγόρευσης της χρήσης του κινητού τηλεφώνου από τους μαθητές μέσα στα σχολεία.

Ποια είναι η ακριβής εικόνα; Πράγματι, φαίνεται πως το ρεύμα της απαγόρευσης είναι πανευρωπαϊκό. Σε κάποιες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης ήδη έχει μάλιστα υιοθετηθεί η καθολική απαγόρευση της χρήσης των κινητών χωρίς καμία εξαίρεση για οιονδήποτε λόγο ή είναι προ των πυλών η επιβολή της. Τη στάση αυτή έχει υιοθετήσει η Γαλλία. Επίσης, στην Ολλανδία, τα ίδια τα σχολεία ήταν αυτά που πήραν την πρωτοβουλία και αποφάσισαν πέρυσι, με την υποστήριξη του αρμόδιου υπουργείου, μια συλλογική απαγόρευση της χρήσης των κινητών. Στη χώρα δηλαδή δεν υπάρχει μεν σχετική νομοθεσία, αλλά ισχύει η συμφωνία αυτή ανάμεσα σε όλα τα σχολεία. Τα δε πρώτα σχόλια στα ΜΜΕ για την πρωτοβουλία είναι απολύτως θετικά.

Ηδη την ίδια γραμμή ακολουθεί και η Φινλανδία, της οποίας η κυβέρνηση προετοιμάζει σχετική νομοθετική πρωτοβουλία. Ηδη, πάντως, η Φινλανδική Αρχή Εκπαίδευσης έχει εκδώσει σύσταση απαγόρευσης της χρήσης των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία.

Στο ίδιο ακριβώς μήκος κύματος κινείται και η Κύπρος, με τη σχετική πρόταση της κυβέρνησης να συζητείται στο Κοινοβούλιο. Η κυβέρνηση της Ιρλανδίας, εξάλλου, εξήγγειλε πρόσφατα την πρόθεσή της να προχωρήσει στην εφαρμογή του μέτρου της απαγόρευσης των κινητών στα σχολεία, με περισσότερες λεπτομέρειες να αναμένεται να ανακοινωθούν τις αμέσως επόμενες εβδομάδες.

Επίσης, στο Βέλγιο, στη γαλλική κοινότητα η νέα κυβέρνηση απαγόρευσε τη χρήση των κινητών στα Νηπιαγωγεία και τα Δημοτικά, ενώ σε εκείνα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης η απαγόρευσή τους εναπόκειται σε απόφαση των ίδιων των σχολείων.

Στην Πορτογαλία στην απαγόρευση, εκτός των κινητών, περιλαμβάνονται και τάμπλετ, πλην εξαιρέσεων αποκλειστικά εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Το ίδια και στη Γερμανία με την απαγόρευση κινητών και τάμπλετ να έχει οριζόντιο χαρακτήρα, επίσης με την εξαίρεση χρήσης εκπαιδευτικού -και μόνο- χαρακτήρα.

Η ιταλική κυβέρνηση προχώρησε στην απαγόρευση από τη φετινή σχολική χρονιά της χρήσης κινητών στα σχολεία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

Επίσης, στο Κοινοβούλιο του Λουξεμβούργου ήδη συζητείται πρόταση απαγόρευσης της χρήσης κινητού τηλεφώνου στα σχολεία. Σε ανάλογη κατεύθυνση κινείται και η κυβέρνηση της Σουηδίας, εξετάζοντας αυτή την περίοδο την ίδια πρόταση.

Στην Ισπανία υπάρχει σύσταση απαγόρευσης της χρήσης των κινητών και των τάμπλετ στα δημοτικά σχολεία, και χρήσης τους μόνο για εκπαιδευτικούς σκοπούς υπό την επίβλεψη μάλιστα καθηγητή στα γυμνάσια και τα λύκεια.

Σε κάποιες άλλες ευρωπαϊκές χώρες, πολύ λιγότερες ωστόσο, ισχύει ένα διαφορετικό, πιο χαλαρό καθεστώς για τα κινητά στα σχολεία, για παράδειγμα, στην Εσθονία και τη Λετονία όπου δεν προβλέπεται γενική απαγόρευση.

Το ίδιο ισχύει και στην Τσεχία, όμως οι θεσμοθετημένες αρχές, καθώς και μεμονωμένα σχολεία μπορούν να εισαγάγουν μια τέτοια απαγόρευση σε περιφερειακό ή ατομικό επίπεδο.

Επίσης, στην Αυστρία δεν υπάρχει οριζόντια απαγόρευση σε εθνικό επίπεδο, αλλά κάθε σχολείο μπορεί να αποφασίσει εσωτερικά σχετικά με τη χρήση των κινητών από τους μαθητές εντός των χώρων του.

Στη Βουλγαρία, όπου επίσης τα σχολεία αποφασίζουν εσωτερικά για τη χρήση των κινητών, πολλά ήδη την απαγορεύουν, ενώ στην Κροατία, υπό το ίδιο καθεστώς αποφάσεων, αρκετά σχολεία έχουν προχωρήσει σε επιβολή περιορισμών στη χρήση των κινητών.