Η πρώτη νίκη της Ελληνικής Επανάστασης, η μάχη στο Βαλτέτσι

Επιμέλεια κειμένου:               

Βαζούρας Σπύρος, Εκπαιδευτικός,

πρόεδρος Ν.Τ. ΑΔΕΔΥ Βοιωτίας

Το Βαλτέτσι είναι ένα μικρό χωριό σε υψόμετρο 1.000μ, 12χλμ νοτιοδυτικά της Τρίπολης. Την άνοιξη του 1821, (24/4) και (12-13/5), έγινε στο Βαλτέτσι μια διπλή μάχη, από τις σημαντικότερες μάχες της Ελληνικής Επανάστασης και έληξε με θριαμβευτική νίκη των “ατάκτων” ελληνικών δυνάμεων υπό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Η νίκη στο Βαλτέτσι συνέβαλε καθοριστικά στην πτώση της Τριπολιτσάς (23 Σεπτεμβρίου 1821), καθώς από τη μια πλευρά αναπτέρωσε το ηθικό των επαναστατών και από την άλλη προκάλεσε σοβαρές απώλειες στη τουρκική στρατιωτική δύναμη της Πελοποννήσου.  Για  την ιδιαίτερη αξία της μάχης αυτής στον Αγώνα,  ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αναφέρει στα Απομνημονεύματά του, μεταξύ άλλων, ότι:  “πρέπει να νηστεύσωμεν όλοι διά δοξολογίαν εκείνης της ημέρας και να δοξάζεται αιώνας αιώνων, έως ου στέκει το έθνος, διατί  ήτον  η ελευθερία της πατρίδος”.

Τον Απρίλιο του 1821, οι επαναστατημένοι Έλληνες ξεκίνησαν την πολιορκία της Τριπολιτσάς, του τουρκικού στρατιωτικού και διοικητικού κέντρου ολόκληρης της Πελοποννήσου. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης διέγνωσε σωστά πως οι Τούρκοι θα προσπαθούσαν να σπάσουν την πολιορκία, και αποφάσισε να οχυρώσει τα στρατόπεδα των επαναστατών στους λόφους δυτικά και νοτιοδυτικά της πόλης. Δημιουργήθηκαν ελληνικά στρατόπεδα στο Βαλτέτσι, το Χρυσοβίτσι και την Πιάνα, με πρωτοβουλία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, για τον συντονισμό των πολεμικών επιχειρήσεων. Ο ίδιος πηγαινοερχόταν καθημερινά στα τρία στρατόπεδα, επιλύοντας κάθε πρόβλημα και ενθαρρύνοντας τους αγωνιστές. «Εκοιμόμουν εις το Βαλτέτσι, εγευμάτιζα στην Πιάνα και εδείπναγα εις το Χρυσοβίτσι»,  γράφει χαρακτηριστικά στα Απομνημονεύματά του. Στα τρία στρατόπεδα συγκεντρώθηκαν οι ομάδες του Κολοκοτρώνη, των Μαυρομιχαλέων, του Αναγνωσταρά, του Γιατράκου και άλλων οπλαρχηγών, κι από εκεί διενεργούσαν εφόδους κατά της Τρίπολης. Οι Τούρκοι την περίοδο εκείνη είχαν εκστρατεύσει, υπό τον Χουρσίτ πασά, εναντίον των δυνάμεων του Αλή πασά στην Ήπειρο. Από κει ο Χουρσίτ, μαθαίνοντας τα επαναστατικά γεγονότα στο Μωριά, στέλνει στις αρχές Απριλίου ισχυρό πολεμικό σώμα 3.500 Τουρκαλβανών, υπό τον Κεχαγιάμπεη Μουσταφά, για να ενισχύσει την Τρίπολη και να καταπνίξει την επανάσταση.  Ο Κεχαγιάμπεης - τη νύχτα της 23ης Απριλίου- φτάνει στα περίχωρα της Τρίπολης. Την επομένη επιτίθεται αιφνιδιαστικά στο Βαλτέτσι, στο οποίο έχει μείνει η μισή φρουρά, λόγω μιας επιθετικής ενέργειας των επαναστατών κοντά στη λίμνη Τάκκα. Η τουρκική επίθεση αρχικά επιτυγχάνει και το μεγαλύτερο τμήμα του στρατοπέδου παραδίδεται στη φωτιά, αλλά η λυσσαλέα αντίσταση των Ελλήνων συνεχίζεται. Την πιο κρίσιμη στιγμή της μάχης καταφθάνουν ενισχύσεις, με επικεφαλής τον οπλαρχηγό Πλαπούτα.  Έτσι, η τουρκική επίθεση αποδυναμώνεται και η πρώτη μάχη στο Βαλτέτσι λήγει.  Στο χρονικό διάστημα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη μάχη του Βαλτετσίου, το στρατόπεδο αναδιοργανώνεται, οχυρώνεται εκ νέου και η φρουρά του ενισχύεται με 1.000 πολεμιστές, με επικεφαλής τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη. Ταυτόχρονα τοποθετούνται παρατηρητές στους λόφους γύρω απ’ την Τρίπολη που έχουν εντολές να διευκολύνουν την επικοινωνία -με φωτιές- για τις κινήσεις των Τούρκων. Μια φωτιά σημαίνει ότι οι Τούρκοι κατευθύνονται προς Λεβίδι, δύο φωτιές προς Βαλτέτσι και τρεις προς Βέρβαινα. Έτσι, λόφο με λόφο, θα ειδοποιηθούν όλα τα ελληνικά τμήματα και θα σπεύσουν σε βοήθεια του σημείου που απειλείται. Πραγματικά, τη νύχτα της 12ης Μαΐου, ο Κεχαγιάμπεης με 12.000 άντρες και πολιορκητικά κανόνια βγαίνει απ’ την Τρίπολη. Το σύνθημα δίνεται. Πάνε ξανά για το Βαλτέτσι. Μέσα στο χωριό έχουν συγκεντρωθεί περίπου 2.300 επαναστάτες και έχουν λάβει θέσεις. Έχουν περιορισμένο οπλισμό και αμφίβολη μαχητική ικανότητα. Ο κίνδυνος για την Επανάσταση, που μετρούσε κοντά στους δύο μήνες, είναι προφανής. Στο πρώτο ταμπούρι βρίσκονται οι Μαυρομιχαλαίοι με όλους τους Μανιάτες, στο δεύτερο ο Κατριβάνος απ’ τη Μεγαλόπολη, ο Μητροπέτροβας, ο Δαγρές απ’ την Καλαμάτα με τα τμήματά τους, στο τρίτο είναι οχυρωμένοι οι Φλεσσαίοι, οι Λιονταρίτες και άλλοι Γορτύνιοι, και στην εκκλησιά βρίσκονται οι Μπουραίοι, ο Κυριάκος, ο Τσαλαφατίνος και οι Τριπολιτσιώτες. Η σκληρή μάχη θα διαρκέσει όλη τη μέρα, με τους Έλληνες να κρατούν τους Τούρκους.  Το απόγευμα φθάνουν οι ενισχύσεις των Ελλήνων από τα υπόλοιπα στρατόπεδα των επαναστατών, υπό τον οπλαρχηγό Πλαπούτα (από το Χρυσοβίτσι), αλλά και ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης (από την Πιάνα) με 800 άνδρες, και εγκλωβίζουν τους Τούρκους σε διασταυρούμενα πυρά.  Αργά το βράδυ η μάχη σταμάτησε, με τους αντιπάλους να διατηρούν τις θέσεις τους. Το ίδιο βράδυ ήλθαν και κάποιες ενισχύσεις Ελλήνων από τα Βέρβαινα περίπου 400 άνδρες, με επικεφαλής τους Πέτρο Βαρβιτσιώτη, Δημήτριο Πουλικάκο, Αντώνη Μαυρομιχάλη, Αναγνώστη Κονδάκη και Παναγιώτη Γιατράκο. Την αυγή της επόμενης η μάχη συνεχίσθηκε με την ίδια σφοδρότητα. Χαρακτηριστικοί είναι οι στίχοι του λαϊκού ποιητή Παναγιώτη Κάλα ή Τσοπανάκου (1789-1825) «… στο Βαλτέτσι στο Λεβίδι / πέφτει αλύπητο λεπίδι…».  Σε μια από τις τουρκικές εφόδους την αυγή, το τουρκικό πυροβολικό ρίχνει μια ομοβροντία πάνω στο δικό του πεζικό, με καταστρεπτικές συνέπειες. Τις πρωινές ώρες της 13ης Μαΐου, ο Κολοκοτρώνης διασπά τον τουρκικό κλοιό και ανεφοδιάζει τους ταμπουρωμένους με τροφές και πολεμοφόδια. Οι απόπειρες των Τούρκων να καταλάβουν τους προμαχώνες αποτύγχαναν η μία μετά την άλλη.  Ο Κεχαγιάμπεης αντιλαμβάνεται τον  κίνδυνο  περικύκλωσης από τις ελληνικές ενισχύσεις και δίνει εντολή για υποχώρηση των Τούρκων, η οποία γρήγορα μετατρέπεται σε άτακτη φυγή προς την Τρίπολη, αφήνοντας πίσω το βαρύ οπλισμό τους και οτιδήποτε δεν μπορούν να μεταφέρουν.

Η δεύτερη μάχη στο Βαλτέτσι κράτησε σχεδόν 24 ώρες και ήταν η πρώτη σημαντική νίκη του Αγώνα.  Ο  Κανέλλος Δεληγιάννης, που έλαβε μέρος στη μάχη, έγραψε μετά την Ανεξαρτησία: «Αυτή η ένδοξος νίκη ήταν η κρίσις της Ελληνικής Επαναστάσεως και εις αυτήν χρεωστείται η ανεξαρτησία της πατρίδος καθ’ ότι ενεθάρρυνε και εμψύχωσε τους Έλληνας».

Πηγές:

http://ardin-rixi.gr