Ο χορός του Ζαλόγγου

Αποφεύγω να μπω σε πολιτική συζήτηση. Όχι επειδή άλλαξε η κυβέρνηση ή γιατί έγιναν εκλογές τον καιρό που έγιναν. Σαν να έχω χάσει την επιθυμία να προσπαθώ. Κάθε φορά που κάτι αδιόρατο με κατακλύζει, ως άμυνα στέκομαι λίγο παράμερα για να συνειδητοποιήσω τι είναι αυτό που με εμποδίζει. Και βλέπω γύρω μου αρκετούς με τα ίδια αντανακλαστικά. Ανθρώπους που ακόμα κρατούν τα ίσα, σε μια κοινωνία έτοιμη να εκτραπεί.

Τα γεγονότα των τελευταίων μηνών, σε συνδυασμό με την ψυχαναλυτική εργασία μου, με κάνουν να σκέφτομαι ότι η ελληνική πολιτική σκηνή πλέον χρειάζεται άλλα εργαλεία για να προσεγγιστεί. Όχι μόνο με την επάρκεια της λογικής, διότι δεν κινείται πλέον μόνο στον χώρο του συνειδητού. Και αυτό είναι επικίνδυνο.

Απερχόμενοι πρωθυπουργοί που δεν υποδέχονται τον νέο, υπουργοί που χρησιμοποιούν τον

θώκο για καθαρά ναρκισσιστικούς λόγους, πρόεδροι Βουλής που πλέον αισθάνονται ότι η ζωή τους απέκτησε νόημα, διγλωσσίες, ψευδαισθήσεις, εθνικά πανηγύρια υπό τη σκέπη εναέριων ψεκασμών, άκομψες χειρονομίες, σιωπή στους δίπλα, υπόγειες επιθετικές κινήσεις και αδράνεια στα υπόλοιπα κόμματα.

Σαρξ εκ της σαρκός, ήρθε ένα κόμμα στην επιφάνεια για να εκφράσει ό,τι ποθούσε η κοινωνία. Κομμένη από τον μηρό του εκλογικού σώματος, η κυβέρνηση αισθάνεται την ανάγκη να μιλήσει εκ μέρους όλων των αδικημένων, και την ίδια στιγμή να ισορροπήσει ανάμεσα σε αυτό που είναι (που είναι πολλά και διαφορετικά), σε αυτό που θα ήθελε να είναι, σε αυτό που καλεί η περίσταση να είναι και σε αυτό που προδίδει για να είναι εκεί που είναι.

Κάποτε πίστευα ότι η πολιτική χαράζεται με αλήθειες. Δεν μπορείς να εκφράσεις στην κοινωνία κάτι που δεν είναι αληθές, μπορείς όμως να προβάλεις τη δική σου εκδοχή της πραγματικότητας. Η πραγματικότητα μπορεί να κόβεται σε πολλές, πρέπει όμως να συγκλίνουμε σε μία. Και ένα μεγάλο μέρος των πολιτών, είτε από αδυναμία συγκρότησης, είτε από κοντόφθαλμο συμφέρον, είτε από ζαριά στην καταστροφή, δεν είναι αμέτοχοι αυτού που συμβαίνει.

Στην ψυχοθεραπεία είναι δύο οι πόλοι. Για να θεραπευτεί κάποιος, δεν αρκεί μόνον ο θεραπευτής. Ο ασθενής πρέπει να αντιληφθεί την ευθύνη του. Να ενωθούν τα διαμελισμένα κομμάτια του, οι αντιφάσεις του, και στο επίπεδο της συνειδητότητας να αρχίσουν ακόμα και οι πιο δύσκολες όψεις να συνομιλούν, να αντέχουν να ιδωθούν υπό ένα συνολικό πρίσμα. Για να γίνει κάποιος υποκείμενο, πρέπει να μην κυριεύεται από φαντασιώσεις. Πρέπει να ελέγχει τις αδυναμίες του και όχι να τον ελέγχουν.

Ματαίωση. Ίσως ένα μέρος της κοινωνίας βιώνει αυτό το αίσθημα. Περνάμε μια περίοδο που έχουν βγει όλοι οι σκελετοί από την ντουλάπα. Τα ψυχικά φαινόμενα είναι τόσο διαλυτικά που η πραγματικότητα κατακερματίζεται. Κανείς δεν είναι σίγουρος για κανέναν. Ο ένας κρίνεται ακατάλληλος, ο άλλος πάσχει από ναρκισσιστική διαταραχή, ο τρίτος βρίσκεται σε κατάθλιψη, ο άλλος είναι στην παράνοια, ο έτερος ζει στιγμές μεγαλομανίας. Σχιζοειδείς, μανιοκαταθλιπτικοί, παρανοϊκοί, αγοραφοβικοί, το λεξιλόγιο της πολιτικής πλέον μοιάζει να μην ανήκει στους πολιτικούς επιστήμονες.

Οι άνθρωποι που μας κυβερνούν δείχνουν έντονα σημάδια ψυχικής ασθένειας και εάν δεν έχουν ακόμα νοσήσει, ίσως και να είναι ζήτημα χρόνου. Κι εκεί έρχεται το μεγάλο ερώτημα: η κότα έκανε το αβγό ή το αβγό την κότα; Εμείς όλοι γύρω τους τι είμαστε;

Τι είναι αυτή η χώρα –που σίγουρα δεν είναι ένα πράγμα– αλλά, στ’ αλήθεια, ποιος δίνει τον τόνο; Υπήρχε κάποτε ανοχή στην «τρέλα», στην παράνοια, στον ωχαδερφισμό και στις πολλαπλές προσωπικότητες των ΜΜΕ για χάρη των συμφερόντων. Αυτά, για να μπορέσουν να λειτουργούν, πρέπει οπωσδήποτε από κάτω να υπάρχει ένα γερό δίχτυ ασφαλείας, ένα όριο ψυχικό, θεσμικό, εθνικό, του τι κάνουμε τελικά ή τι δεν κάνουμε.

Μερικά πράγματα, σιωπηλά -συλλογικά- ασυνείδητα, πρέπει να προαποφασίζονται.

Δυστυχώς, διανύουμε εποχές που το καράβι είναι ακυβέρνητο. Όχι επειδή κάποιος θέλει να βγάλει τη χώρα από το ευρώ –είναι και αυτό μια πολιτική απόφαση, αρκεί να υπάρχει ευθύνη και σχέδιο– όσο γιατί ο καπετάνιος φαίνεται να είναι βαριά ψυχικά άρρωστος και οι περισσότεροι γύρω του βλέπουν μέσα από παραμορφωτικούς καθρέφτες. Και όσο και να καμωνόμαστε ότι είμαστε κάτι, ενήλικες, πατριώτες, υπεύθυνοι, δημοκράτες, φιλεύσπλαχνοι τόσο το βαθύ ανεξέλεγκτο καζάνι των πρωτογενών ορμών μας στήνει χορό σ’ έναν Ζάλογγο... όπου πέφτουν τα παιδιά μας.

Και αυτό μπορεί για κάποιον να είναι ωραίο, ηρωικό και εθνικό, ιδίως όταν τον ψεκάζουν. Το σίγουρο είναι αυτός ο κάποιος δεν έχει ούτε την ευθύνη, ούτε τον έλεγχο της λογικής του.

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗ 29 ΜΑΡΤΙΟΥ 2015

ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΛΕΝΑΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ