ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΚΑΡΚΙΝΟΒΑΣΙΑ ΜΕ ΦΟΝΤΟ ΤΗ ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Γερμανικό «βέρτιγκο» από τις φήμες για ισπανικό πακέτο 300 δισ. ευρώ

Ενδείξεις ότι η Ευρώπη κινητοποιείται για να αποφύγει ένα νέο γύρο κερδοσκοπικών επιθέσεων εν μέσω θέρους που θα μπορούσαν να οδηγήσουν ακόμα και σε κατάρρευση του ευρώ διαφαίνονται στο τέλος μιας εβδομάδας που ξεκίνησε με το σφυροκόπημα της Ισπανίας σχεδόν μέχρι τελικής πτώσης, την επαναφορά των σεναρίων εξόδου της Ελλάδας από την ΟΝΕ διά χειρός Γερμανίας και την προειδοποίηση της Moody's ότι οι φωτιές της κρίσης χρέους «γλείφουν» πλέον και το σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης. Το πλαίσιο της διαφαινόμενης δράσης όμως παραμένει ασαφές, καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη σκληρές

διαπραγματεύσεις μεταξύ Βερολίνου, Φραγκφούρτης, Βρυξελλών, Παρισιού, Μαδρίτης και Ρώμης...

«Φωτιά» στην περιφέρεια

Ο Ισπανός υπουργός Οικονομικών Λουίς ντε Γκίντος με τον Γερμανό ομόλογό του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε

Το ένα σκέλος της διαπραγμάτευσης αφορά την Ελλάδα και τις σκέψεις για δεύτερο «κούρεμα» του χρέους, με τη συμμετοχή αυτή τη φορά του δημόσιου τομέα (βλέπε αναλυτικό ρεπορτάζ στη σελ. 8). Το δεύτερο την Ισπανία, καθώς η εκτόξευση του κόστους δανεισμού της στο 7,7%, την έφερε προ των πυλών ενός πλήρους πακέτου διάσωσης από την Ε.Ε. και έβαλε στο κάδρο των πιέσεων και την Ιταλία: Σύμφωνα με χθεσινές πληροφορίες του Reuters που επικαλείται αξιωματούχους των Βρυξελλών, το ενδεχόμενο διάσωσης της Ισπανίας συζητήθηκε στη συνάντηση του Ισπανού υπουργού Οικονομικών Λουίς ντε Γκίντος με τον Γερμανό ομόλογό του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε το βράδυ της Τρίτης, με την ισπανική πλευρά να κάνει λόγο για ένα πακέτο-μαμούθ ύψους 300 δισ. ευρώ! Πρόκειται για ποσό που υπερβαίνει κατά πολύ την υφιστάμενη δύναμη πυρός του προσωρινού Μηχανισμού Στήριξης EFSF, που υπολογίζεται μόλις στα 236 δισ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένων και των 100 δισ. που προορίζονται για τη στήριξη των ισπανικών τραπεζών.

Κατά τις ίδιες πηγές, η Γερμανία (που μάλλον θα έπαθε? σκοτοδίνη εάν το νούμερο αυτό έπεσε όντως στο τραπέζι), κατά τις ίδιες πηγές παρέπεμψε την όποια συζήτηση για το Σεπτέμβριο, μετά την ενεργοποίηση του Μόνιμου Μηχανισμού ESM που εξαρτάται από την ετυμηγορία του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Φραγκφούρτης. Η Μαδρίτη διέψευσε χθες κατηγορηματικά την πληροφορία, ενώ το Βερολίνο τήρησε σιγήν ιχθύος.

Μάριο Ντράγκι
Το βέβαιο είναι ότι λίγες ώρες αργότερα ήρθε το σήμα του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι ότι θα πράξει ό,τι απαιτείται για να προστατεύσει το ευρώ και όπως είπε χαρακτηριστικά: «Πιστέψτε με, θα είναι αρκετό», είπε χαρακτηριστικά.

Η φράση αυτή, σε συνδυασμό με την επισήμανση ότι τα υπερβολικά υψηλά επιτόκια δανεισμού χωρών όπως η Ιταλία και η Ισπανία εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιοτήτων της ΕΚΤ, οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η τράπεζα είναι έτοιμη να προχωρήσει σε μαζικές αγορές ισπανικών και ιταλικών ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά (το σχετικό πρόγραμμα παραμένει ανενεργό εδώ και πέντε μήνες) με τους αναλυτές να διερωτώνται τι στάση θα τηρήσει η πανίσχυρη γερμανική κεντρική τράπεζα Bundesbank, η οποία παγίως αντιτίθεται στη χρηματοδότηση των κυβερνήσεων μέσω της νομισματικής πολιτικής.

Η απάντηση ήρθε την Παρασκευή την πρωί, με τον εκπρόσωπο της BuBa να επαναλαμβάνει την αντίθεσή της στις αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ, προσθέτοντας ότι θεωρεί «λιγότερο προβληματικό» το να πράξει κάτι τέτοιο ο EFSF:

Υπενθυμίζεται ότι η Σύνοδος Κορυφής του Ιουνίου έδωσε το «πράσινο φως» για παρεμβάσεις του EFSF στη δευτερογενή αγορά ομολόγων, χωρίς η δυνατότητα αυτή να έχει αξιοποιηθεί μέχρι στιγμής. Την ίδια στιγμή, δημοσίευμα της γαλλικής Le Monde υποστήριξε ότι η EΚΤ θα δράσει σε συντονισμό με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κι ότι είναι διατεθειμένη να προχωρήσει σε αγορές ομολόγων σε συνεργασία με τους μηχανισμούς στήριξης EFSF/ESM.

Στη συνέχεια, η σκυτάλη πέρασε στους πολιτικούς, με το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών να ανακοινώνει ότι καλωσορίζει τη δέσμευση του Μ. Ντράγκι να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία του ευρώ, εντός του πεδίου αρμοδιοτήτων της ΕΚΤ. Πρόσθεσε όμως, εμμέσως πλην σαφώς, ότι η τράπεζα πρέπει να δράσει σε αρμονία με τις κυβερνήσεις (και δη το Βερολίνο), σημειώνοντας ότι: «Η προϋπόθεση είναι οι πολιτικοί να αποφασίσουν και να υλοποιήσουν τα απαραίτητα μέτρα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η οικονομική κρίση και η έλλειψη εμπιστοσύνης» των αγορών.

Το πλαίσιο δράσης των πολιτικών συζητήθηκε κατά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν το απόγευμα ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ με την -ευρισκόμενη σε διακοπές- καγκελάριο της Γερμανίας Αγκέλα Μέρκελ. Παράλληλα, έγινε γνωστό ότι την Τρίτη θα μεταβεί στο Παρίσι ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Μόντι για συνομιλίες με τον Φρανσουά Ολάντ και στη συνέχεια θα μεταβεί στη Φινλανδία, χώρα που σκληραίνει διαρκώς τη στάση της σχετικά με τη στήριξη των αδύναμων κρίκων της Ευρωζώνης.

• Το ευρώ κατέγραψε σημαντικά κέρδη μετά τις δηλώσεις Μέρκελ - Ολάντ, πλησιάζοντας το 1,24 δολάριο έναντι του χαμηλού διετίας στο 1,2040 δολ./ευρώ που είχε προσεγγίσει λίγες ημέρες πριν

Γερμανικές αντιρρήσεις και επερχόμενη στροφή;
Τι κρύβει η συζήτηση για τον ESM

Οι δεσμεύσεις Ντράγκι, Μέρκελ και Ολάντ, ότι θα προστατεύσουν πάση θυσία το ευρώ, καταδεικνύουν ότι όλοι θέλουν να ανασχέσουν τις πιέσεις των αγορών προς την Ισπανία, ώστε η τελευταία να μην οδηγηθεί σε πλήρη διάσωση, παρότι φαίνεται ότι διαφωνούν στο πώς θα γίνει αυτό.

Και είναι το ιλιγγιώδες κόστος της διάσωσης της Μαδρίτης (300 δισ. ευρώ σύμφωνα με τη διαρροή του Reuters) αυτό που φαίνεται ότι επανέφερε στο τραπέζι την «ξεχασμένη» γαλλική πρόταση περί χορήγησης τραπεζικής άδειας στον ESM, με τον Αυστριακό κεντρικό τραπεζίτη Εβαλντ Νοβότνι να δηλώνει την Τετάρτη ότι θα έβλεπε με καλό μάτι το ενδεχόμενο αυτό.

Η χορήγηση τραπεζικής άδειας στον ESM ουσιαστικά θα του έδινε ανεξάντλητη δύναμη πυρός (σε αντιδιαστολή με τα «πεπερασμένα» 500 δισ. ευρώ, που δεν θα είναι καν άμεσα διαθέσιμα στο σύνολό τους, αφού η χρηματοδότηση του μηχανισμού από τα κράτη θα γίνει σε δόσεις), αφού θα του επέτρεπε να αντλεί ρευστότητα από την ΕΚΤ. Και φυσικά βρίσκει αντίθετους το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών και την Bundesbank, για τους ίδιους λόγους που απορρίπτουν και τις μαζικές αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ: Θεωρούν ότι ισοδυναμεί με νομισματική χρηματοδότηση από την «πίσω πόρτα» και απαράδεκτη «αμοιβαιοποίηση» της ευθύνης για τα χρέη κρατών και τραπεζών.

Αλλάζουν θέση
Παρ' όλα αυτά παραμένει το φλέγον ερώτημα πώς θα χρηματοδοτηθεί ένα πακέτο διάσωσης της Ισπανίας σε περίπτωση που απαιτηθεί κάτι τέτοιο. «Δεν ήταν τυχαίες οι δηλώσεις του Νοβότνι, ήθελε να δοκιμάσει τα νερά», δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος στο Reuters. Και πρόσθεσε: «Εχω την αίσθηση ότι οι Γερμανοί αλλάζουν θέση. Φοβούνται και οι αντιστάσεις τους κάμπτονται».

Σαφώς δεν είναι τυχαία η χρονική στιγμή που επέλεξε η Moody's να αναθεωρήσει σε αρνητική την προοπτική για την πιστοληπτική ικανότητα της Γερμανία και των δορυφόρων της (πλην Φινλανδίας), στέλνοντας ηχηρό μήνυμα προς το σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης ότι σε περίπτωση «Grexit» ή/και κατάρρευσης της Ισπανίας και της Ιταλίας, καμία χώρα δεν θα παραμείνει αλώβητη και το κόστος που θα κληθούν να επωμιστούν θα είναι πολύ υψηλότερο από αυτό που αντιστοιχεί στην ενίσχυση των αμυντικών μηχανισμών της περιοχής.

Η Moody's επισήμανε, μάλιστα, ότι η τακτική που ακολουθεί το Βερολίνο από την απαρχή της κρίσης -επιλέγοντας κάθε φορά να κάνει το ελάχιστο δυνατό για να αποφύγει την άμεση καταστροφή και αποφεύγοντας μέτρα μακράς πνοής που θα σταθεροποιούσαν την Ευρωζώνη σε βάθος χρόνου- μπορεί να αυξήσει το δυνητικό κόστος γι' αυτή.

Η δε προειδοποίησή της συνέπεσε με το «καμπανάκι» του ινστιτούτου ΙΝΕΤ (στο οποίο συμμετέχουν επιφανείς οικονομολόγοι, μεταξύ των οποίων και δύο εκ των πέντε σοφών συμβούλων της γερμανικής κυβέρνησης) ότι η Ευρώπη υπνοβατεί προς μια ανυπολόγιστη καταστροφή εάν τα ισχυρότερα μέλη της και η ΕΚΤ δεν επωμιστούν μεγαλύτερο μέρος των χρεών των πιο αδύναμων εταίρων.

Μέρκελ-Ολάντ: Ασπίδα για το ευρώ, αλλά...

• Η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκέλα Μέρκελ και ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ δεσμεύθηκαν χθες, με τη σειρά τους, να πράξουν ό,τι είναι δυνατό για να προστατεύσουν το ευρώ.
• Οι κρίσιμες αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής του Ιουνίου πρέπει να εφαρμοστούν γρήγορα (σ.σ. πρόκειται για το σκέλος που αφορά την ενιαία εποπτική αρχή για τις τράπεζες που θα πρέπει να έχει συσταθεί έως το τέλος του χρόνου, με την πρόταση της Κομισιόν που θα αποτελέσει τη βάση της διαπραγμάτευσης να αναμένεται τον Σεπτέμβριο), όπως αναφέρεται στο ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά την τηλεφωνική επικοινωνία των δυο ηγετών.
• Ολες οι κυβερνήσεις και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί πρέπει να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους στο πεδίο των αρμοδιοτήτων τους -συμφώνησαν οι δύο ηγέτες- σε μια φράση που θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως έμμεση σύσταση προς την ΕΚΤ...

Η «αχίλλειος πτέρνα» του ESM και το αδιανόητο σενάριο
Χρειάζεται τώρα ισχυρότερο τείχος προστασίας της Ε.Ε.

Αρθρο του Gene Frieda, επικεφαλής της Moore Capital Management από τους Financial Times.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιχειρούν να αντιμετωπίσουν τη χρηματοοικονομική κρίση σπάζοντας το φαύλο κύκλο μεταξύ των κρατών και των τραπεζών. Έχοντας συμφωνήσει σε ένα φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα για την ενιαία εποπτεία των τραπεζών τον Ιούνιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ξεκίνησε επίσημα πόλεμο σε δύο μέτωπα, με την τραπεζική ένωση να λαμβάνει προτεραιότητα έναντι της δημοσιονομικής.

Δύο παράλληλοι πόλεμοι απαιτούν περισσότερα πυρομαχικά και στέρεα στρατηγική. Με το να του εκχωρούνται περισσότερες αρμοδιότητες χωρίς πρόσθετους πόρους, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) αποδυναμώνεται και καθίσταται αναποτελεσματικός ως τείχος προστασίας έναντι πληθώρας κινδύνων: Χρεοστάσιο κρατών, καταρρεύσεις τραπεζών, ενδεχόμενο επιστροφής χώρας στο εθνικό της νόμισμα.

Η αρχική έμφαση στις ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών απευθείας από τον ESM αντανακλά μια κακή στρατηγική επιλογή: Ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα εγγύησης καταθέσεων θα ήταν ένα πολύ πιο αποτελεσματικό και άμεσης χρήσης εργαλείο. Όμως, απορρίφθηκε, επειδή οδηγεί σε συλλογική ευθύνη έναντι του κινδύνου κατάρρευσης τραπεζών. Έτσι το σχετικό ρίσκο παραμένει υψηλό, ιδιαίτερα για τις τράπεζες της περιφέρειας της Ευρωζώνης.

Ανεξάρτητα από το ποιος προσφέρει τα κεφάλαια για την ενίσχυση των τραπεζών, οι τελευταίες παραμένουν έντονα εκτεθειμένες στις τοπικές οικονομίες. Αυτό επηρεάζει την κερδοφορία τους και την ποιότητα των ενεχύρων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να δανείζονται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Εάν τα «καλά» ενέχυρα σπανίζουν, όπως συμβαίνει στην περιφέρεια της Ευρωζώνης, τότε οι τράπεζες θα χρειαστούν κρατικές εγγυήσεις για να αποκτήσουν πρόσβαση ακόμα και σε έναν εξαιρετικά γενναιόδωρο δανειστή εσχάτου ανάγκης. Και επιστρέφουμε πάλι στην αρχή.

Η επικίνδυνη αλληλοσύνδεση κρατών και τραπεζών καταδεικνύει την «αχίλλειο πτέρνα» του ESM: Πάνω από το 40% των κεφαλαίων του μηχανισμού στηρίζεται σε εγγυήσεις των προβληματικών κρατών της περιφέρειας. Ένα τείχος προστασίας υποκείμενο σε υψηλό κίνδυνο ρευστότητας και υποβάθμισης της πιστοληπτικής του ικανότητας αποτελεί αναξιόπιστο μέσο για να διαρραγούν οι δεσμοί μεταξύ κρατών και τραπεζών.

Εκκαθάριση τραπεζών
Το τείχος προστασίας πρέπει να γίνει ισχυρότερο. Η κοινή εγγύηση καταθέσεων και ένα κοινό ταμείο για τη λύση και εκκαθάριση των μη βιώσιμων τραπεζών είναι περισσότερο πρακτικοί και «ευκολοχώνευτοι» -από πολιτικής πλευράς- τρόποι για να ενισχυθούν οι άμυνες του τείχους σε σχέση με την αύξηση της δύναμης πυρός του ESM.

Οι απευθείας ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών από τον ESM περιορίζουν την ευθύνη των κρατών για τους κινδύνους από τις τράπεζες μόνο εάν ο ESM είναι διατεθειμένος να απορροφήσει τις πιθανές απώλειες, αγοράζοντας μερίδια στις τράπεζες.

Τέλος, μέχρι να υπάρχει μια σαφής προσπάθεια για την αντιμετώπιση του κινδύνου επιστροφής στα εθνικά νομίσματα, το μόνο που μπορεί να ελπίζει κανείς από τον ESM είναι να σταθεροποιήσει κάπως την κατάσταση. Όσο οι Βρυξέλλες θα αναζητούν κοινώς αποδεκτή φόρμουλα για την εποπτεία των τραπεζών, οι τράπεζες και οι ιδιώτες επενδυτές θα γίνονται όλο και πιο εσωστρεφείς για να θωρακιστούν έναντι του αδιανόητου: Του ενδεχόμενου διάσπασης της Ευρωζώνης.

 Της Λαλέλας Χρυσανθοπούλου