Αντιμετωπίζεται το μεταναστευτικό πρόβλημα της Ευρώπης;

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει έντονα προβλήματα εξαιτίας της μετανάστευσης. Οι πολιτικοί ηγέτες της είναι όμηροι ξενοφοβικών κομμάτων, και για να κερδίσουν τους ψηφοφόρους αναγκάζονται να υιοθετήσουν αντιμεταναστευτική ρητορική, την ώρα που οι ξένοι περιθωριοποιούνται παντού,  στα σχολεία, στις πόλεις και στους χώρους εργασίας.

Και όμως, παρά την υψηλή ανεργία σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο, πολλοί εργοδότες δεν μπορούν να βρουν εργατικά χέρια. Λείπουν μηχανικοί, γιατροί, και νοσοκόμες. Το ίδιο εργάτες γης, και ιατρικοί παρασκευαστές, βοηθοί, κλπ. Τέλος, η Ευρώπη ανέκαθεν χρειάζονταν περισσότερους επιχειρηματίες, οι ιδέες των οποίων οδηγούν την οικονομία, και δημιουργούν πολύτιμες θέσεις εργασίας.

Ο σκεπτικισμός που κυριαρχεί σχετικά με την μετανάστευση, δεν στερείται βάσης. Υπάρχουν πολλές

κοινότητες που είναι πολωμένες, και αυτό προκαλεί άγχος. Αλλά δεν φταίνε οι μετανάστες για αυτό, και το να τους κατηγορούμε είναι λάθος, ενώ επιπλέον μεγεθύνει και το πρόβλημα. Όλοι φταίμε συλλογικά.

Αποφεύγοντας να πάρουμε την ευθύνη, επιτρέψαμε στην μετανάστευση να γίνει ο αποδιοπομπαίος τράγος για μια σειρά από άσχετα προβλήματα. Η ανασφάλεια που προκλήθηκε από την παγκόσμια οικονομική κρίση, οι πολιτικές διαμάχες, και η ανάδυση νέων οικονομικών δυνάμεων, αντιμετωπίζονται με μένος εναντίον των …μεταναστών. Αυτό είναι άδικο, και παράλληλα μας αποπροσανατολίζει από τα πραγματικά προβλήματα της Ευρώπης.

Οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει επιτέλους να συνειδητοποιήσουν με ειλικρίνεια, ότι όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, και η Αυστραλία, έτσι κι αυτές αποτελούν πλέον χώρες μεταναστών. Το ποσοστό των κατοίκων που έχουν γεννηθεί αλλού σε αρκετά ευρωπαϊκά κράτη (Ισπανία, Βρετανία, Γερμανία, Ολλανδία, και Ελλάδα) είναι παρόμοιο με το αντίστοιχο των ΗΠΑ.

Παρόλα αυτά, δεν προχωράμε σε αναγκαίες επενδύσεις ώστε να ενσωματώσουμε τους νιόφερτους στα σχολεία και στην εργασία. Ούτε κάναμε τίποτα για να αναμορφώσουμε τους θεσμούς μας, ώστε να ανταποκρίνονται επαρκώς στις νέες ανομοιογενείς κοινωνίες που δημιουργήθηκαν.

Το θέμα δεν είναι πόσοι μετανάστες εισέρχονται στην ΕΕ, αλλά η αναγνώριση της φύσης και της σύνθεσης των κοινωνιών στις οποίες ζούμε.

Αποτελεί μια επικίνδυνη ειρωνεία, το γεγονός ότι τα αντιμεταναστευτικά συναισθήματα των Ευρωπαίων κορυφώνονται, την ώρα που οι παγκόσμιες θεσμικές αλλαγές μεταμορφώνουν θεμελιωδώς την ροή της μετανάστευσης.

Η πιο σημαντική μετάλλαξη είναι η ανάδυση νέων πόλων έλξης. Επιχειρηματίες, κάτοχοι διδακτορικών, και όλοι όσοι απλά θέλουν να βελτιώσουν τη ζωή τους σπεύδουν σε μέρη όπως είναι η Βραζιλία, η Ν. Αφρική, η Ινδονησία, το Μεξικό, η Κίνα, και η Ινδία. Στην επόμενη δεκαετία, η περισσότερη μετανάστευση θα γίνει  προς το νότιο ημισφαίριο. Η Δύση έπαψε πλέον να αποτελεί τη γη της επαγγελίας, κάτι που θέτει σε κίνδυνο την δυνατότητα της Ευρώπης να αντεπεξέλθει στην νέα παγκόσμια ανταγωνιστικότητα.

Η γήρανση του πληθυσμού της Ευρώπης είναι άνευ προηγουμένου. Ο αριθμός των εργαζομένων θα μειωθεί σημαντικά, και ως το 2050 θα μειωθεί κατά το 1/3, με απρόβλεπτες συνέπειες για το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, την ζωτικότητα των πόλεων, την ικανότητα ανταγωνισμού, την καινοτομία, και για τις σχέσεις μεταξύ γενεών, αφού οι ηλικιωμένοι θα είναι απόλυτα εξαρτημένοι από τους νέους.

Και ενώ η ιστορία αποδεικνύει ότι οι χώρες που εκμεταλλεύονται την ενεργητικότητα των νιόφερτων τα πάνε καλά οικονομικά σε παγκόσμιο επίπεδο, η Ευρώπη δείχνει να επιλέγει μια αντίθετη άποψη, κλείνοντας τα σύνορά της.

Δεν έχουν χαθεί όλα. Η Ευρώπη μπήκε σ αυτή τη δύσκολη θέση εξαιτίας της αδράνειας, και της κοντόφθαλμης πολιτικής της. Για αυτό, υπάρχει αρκετός χώρος για βελτίωση. Μάλιστα, σε πολλές γωνιές της Ευρώπης, υπάρχει ελπίδα.

Για παράδειγμα, η Σουηδία, που άλλαξε την μεταναστευτική της πολιτική επιτρέποντας στους εργοδότες να επιλέγουν τους μετανάστες εργαζόμενους που χρειάζονται (με δικλείδες ασφαλείας υπέρ των πολιτών της ΕΕ). Η πολιτική αυτή θα ήταν ιδιαίτερα αξιοζήλευτη σε καλές εποχές, ειδικά αν αναλογιστούμε την αντοχή της σουηδικής οικονομίας. Ακόμη όμως και σήμερα, η Αμερική και η Αυστραλία ζήλεψαν, και θέλουν να αντιγράψουν τις σουηδικές μεθόδους και μεταρρυθμίσεις.

Παράλληλα, καινοτομίες σημειώθηκαν και στην ένταξη των μεταναστών. Υπάρχουν πρωτοβουλίες, αν και μετριοπαθείς, που ενθαρρύνουν τους μετανάστες να κάνουν αίτηση για εργασία στην αστυνομία, στην πυροσβεστική, στα ΜΜΕ, και αλλού. Αυτού του είδους τα μέτρα συντελούν στην επείγουσα ανάγκη οι δημόσιοι θεσμοί μιας χώρας να μοιάζουν με τους πληθυσμούς τους οποίους και υπηρετούν.

Υπάρχουν και άλλα χρήσιμα εργαλεία ενσωμάτωσης. Η αρχική παιδεία παίζει μεγάλο ρόλο στα παιδιά, και χρειάζονται εκπαιδευτικά προγράμματα που να μειώνουν το χάσμα μεταξύ ντόπιων και ξένων παιδιών. Εξίσου σημαντική είναι η ανεύρεση εργασίας. Χρειάζονται τρόποι αναγνώρισης των ταλέντων και των ειδικοτήτων των μεταναστών, καθώς και παροχή επαγγελματικής τους εκπαίδευσης. Οι διακρίσεις στις προσλήψεις θα πρέπει να σταματήσουν.

Όλα αυτά είναι γνωστά. Όμως ενώ γνωρίζουμε το τι πρέπει να κάνουμε, δεν υπάρχει η πολιτική βούληση για να τα κάνουμε. Αν όμως τα κάνουμε σωστά, τότε και το κοινό θα συμφωνήσει στις νέες πολιτικές.

Σημαντική επίσης είναι η διεθνής συνεργασία επί της μετανάστευσης. Πέρσι, στη διάρκεια των αραβικών εξεγέρσεων, η ΕΕ έχασε μια ιστορική ευκαιρία να ξεκινήσει τη σύνδεση των δυο πλευρών της Μεσογείου. Δεν άνοιξε τις πόρτες της σε νέους φοιτητές, επιχειρηματίες και άλλους Βορειοαφρικανούς. Σήμερα το προσπαθεί. Μέσω συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου, χαλάρωσης των προϋποθέσεων βίζας για φοιτητές, προγράμματα προσωρινής εργασίας, και κίνητρα για προσέλκυση νέων επιχειρηματιών.

Καμιά χώρα δεν είναι νησί, όταν πρόκειται για την μετανάστευση, και καμιά χώρα δεν μπορεί να την αντιμετωπίσει από μόνη της. Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε, και μάλιστα σε ένα εχθρικό για την μετανάστευση κλίμα, που μάλλον θα διαρκέσει πολλά ακόμη χρόνια. Το πόσο θα μπορέσουμε να τα καταφέρουμε θα εξαρτηθεί από τους πόσους μύθους περί της μετανάστευσης θα μπορέσουμε να καταρρίψουμε.

Η μετανάστευση έχει αλλάξει θεμελιωδώς, και θα πρέπει να βρούμε συστήματα και προσεγγίσεις που θα ανταποκρίνονται στην νέα πραγματικότητα.

Αν το πετύχουμε, η διακίνηση πληθυσμών ίσως καταστεί ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια του 21^ου αιώνα.

http://www.project-syndicate.org/commentary/europe-s-immigration-challenge