Από τη στείρα διδασκαλία στην ουσιώδη εκμάθηση

Ο στόχος της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας είναι σαφής: Το ελληνικό σχολείο από τη στείρα διδασκαλία να περάσει στην εκμάθηση, την αφομοίωση της γνώσης από τους μαθητές. «Από το teaching στο learning», όπως ανέφερε στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου. Oμως, δεν είναι η πρώτη φορά που ένα υπουργικό επιτελείο και οι θεσμικοί συνεργάτες του, όπως το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), μιλούν για στόχους, η υλοποίηση των οποίων απαιτεί αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών. Το στοίχημα, λοιπόν, είναι εάν θα δημιουργηθεί στέρεος μηχανισμός αξιολόγησης, ο οποίος θα επιτρέψει να κινηθούν τα δύσκαμπτα γρανάζια του –επί δεκαετίες αναξιολόγητου– σχολείου.

Η «Κ» σήμερα παρουσιάζει τον σχεδιασμό του υπουργείου Παιδείας για την αξιολόγηση των σχολείων, η οποία θα ξεκινήσει από το επόμενο σχολικό έτος. Τα κύρια βήματα είναι τα εξής: Αφού οριστούν από το υπουργείο οι γενικοί άξονες αξιολόγησης, πάνω σε αυτούς τα σχολεία θα συντάξουν σχέδιο εργασίας στο οποίο θα περιγράφουν τι θέλουν μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς να πετύχουν και με ποιο τρόπο. Στο τέλος της χρονιάς θα συντάσσεται η έκθεση αξιολόγησης. Η αξιολόγηση θα συνδυαστεί με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών πάνω στα νέα προγράμματα σπουδών, πολλά εκ των οποίων θα εισαχθούν από τη νέα χρονιά. Κύρια πρόσωπα της αξιολόγησης, πλην του συλλόγου διδασκόντων, θα είναι ο διευθυντής κάθε σχολικής μονάδας και ο σχολικός σύμβουλος (ή σύμβουλος εκπαίδευσης, όπως πιθανόν θα ονομαστεί). Οι βασικοί άξονες της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου των σχολείων θα είναι οι εξής:

1. Διεπιστημονικές δραστηριότητες και διαθεματική προσέγγιση: Θα κριθεί η επιτυχία των σχολείων στη διαθεματικότητα, η οποία θα διατρέχει τη φιλοσοφία των νέων προγραμμάτων σπουδών. Ενδεικτικά, το ΙΕΠ επεξεργάζεται προγράμματα, τα οποία θα εφαρμοστούν πιλοτικά από τον προσεχή Σεπτέμβριο στους μαθητές της Α΄ Γυμνασίου, στα οποία οι τρεις φυσικές επιστήμες (φυσική, χημεία και βιολογία) θα διδάσκονται μαζί. Επίσης, θα ενθαρρυνθεί η διδασκαλία «παράδοξες συμπράξεις» μαθημάτων όπως τα μαθηματικά και η λογοτεχνία.

2. Τα μαθησιακά αποτελέσματα, οι επιδόσεις των μαθητών: Η αποτύπωση των βαθμών θα βοηθήσει το υπουργείο να αποκτήσει πλήρη εικόνα, ώστε να υπάρξουν παρεμβάσεις και ένα οργανωμένο σχέδιο βελτίωσης της κατάστασης. Σαφώς τα σχολεία δεν θα κατηγοριοποιηθούν με βάση τις επιδόσεις των μαθητών, τις οποίες άλλωστε επηρεάζει όχι μόνο η προσπάθεια και το έργο των εκπαιδευτικών αλλά και το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο κάθε περιοχής.

3. Η φοίτηση των μαθητών: Σαφώς και δεν είναι πρόβλημα η μαθητική διαρροή –κυρίως εντοπίζεται σε ομάδες όπως πρόσφυγες και Ρομά–, ωστόσο είναι υπαρκτό σε διάφορες περιοχές. Παράλληλα, αναζητείται νέο πλαίσιο απουσιών ώστε να μην αδειάζουν τα λύκεια την άνοιξη, από τους μαθητές που μένουν σπίτι ή πηγαίνουν μόνο φροντιστήριο, καθώς προετοιμάζονται για τις εξετάσεις. Το σημερινό πλαίσιο δίνει τη δυνατότητα για 114 ωριαίες απουσίες, δηλαδή 19 ημέρες ετησίως. Το προηγούμενο έδινε τη δυνατότητα για 65 αδικαιολόγητες απουσίες, αλλά οι γονείς, με χρήση δικαιολογητικών από γιατρούς, το είχαν καταστρατηγήσει. Από το υπουργείο θεωρείται ότι απαιτείται και μεγαλύτερη επιτήρηση της διαδικασίας.

4. Το κλίμα στο σχολείο: Το βάρος θα δοθεί σε κρίσιμα ζητήματα όπως ο σχολικός εκφοβισμός, αλλά και στις σχέσεις των εκπαιδευτικών με τους μαθητές αλλά και των εκπαιδευτικών με τους γονείς. Το βασικό ερώτημα, στο οποίο θα κληθεί να αξιολογηθεί κάθε σχολείο, είναι εάν οι μαθητές θέλουν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα με κέφι, είναι ευχαριστημένοι από το κλίμα του σχολείου. Πώς θα συμβεί αυτό; Εάν το σχολείο αναπτύσσει τις δεξιότητες και τις κλίσεις των μαθητών, εάν καταφέρνει να εμπλέξει τα παιδιά στην εκπαιδευτική διαδικασία.

5. Η υλικοτεχνική υποδομή: Η αποτύπωση των ελλείψεων θα συμβάλει στην κάλυψή τους. Επίσης, σημαντική είναι η αναβάθμιση των κομπιούτερ και η απόκτηση σύγχρονου εποπτικού υλικού.

6. Η σχέση του σχολείου με την κοινωνία και την περιοχή: Η εξωστρέφεια κάθε σχολείου αποτυπώνεται μέσα από δράσεις του σχολείου που αφορούν αντικείμενα, project, εστιασμένα στην τοπική κοινωνία. Ενδεικτικά, πριν από το 2016 υπήρχαν τα δίωρα για δραστηριότητες στα οποία τα σχολεία μπορούσαν να μελετήσουν την τοπική ιστορία με εργασίες και επιτόπιες επισκέψεις, να αναδείξουν τα τοπόσημα της πόλης τους, να στήσουν θεατρικές ομάδες και να δείχνουν το έργο τους.
Βασικός κρίκος της αξιολόγησης θα είναι οι σχολικοί σύμβουλοι που θα επιλεγούν έως τον Ιούνιο. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», υπολογίζεται να επιλεγούν περίπου 800 σύμβουλοι, οι οποίοι θα λειτουργούν ως το «εξωτερικό μάτι» της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Μάλιστα, όπως αναφέρει ο πρόεδρος του ΙΕΠ κ. Γιάννης Αντωνίου, θα υπάρχει ένας συντονιστής σχολικών συμβούλων σε κάθε Περιφέρεια, ενώ οι σχολικοί σύμβουλοι θα επιδιώκεται να έχουν καθημερινή επικοινωνία-καθοδήγηση με τα σχολεία της αρμοδιότητάς τους. Μάλιστα, το γραφείο τους, με τη γραμματειακή υποστήριξη, θα βρίσκεται σε ένα από τα σχολεία αρμοδιότητάς τους. Οι σχολικοί σύμβουλοι θα έχουν τη δυνατότητα να μπαίνουν στην τάξη την ώρα του μαθήματος, και όπως τόνισε στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου, «όχι για έλεγχο αλλά για υποβοήθηση του εκπαιδευτικού έργου».

Αγώνας δρόμου έως τον Σεπτέμβριο και στο βάθος αντιδράσεις
Σε παρατεταμένο σπριντ μετ’ εμποδίων πρέπει να επιδοθεί το υπουργείο Παιδείας για να ξεκινήσει η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου τον προσεχή Σεπτέμβριο. Και αυτό διότι έως τώρα το υπουργείο έχει μείνει πίσω στο σχετικό νομοθετικό έργο, ενώ υπάρχει δρόμος (προθεσμίες αιτήσεων, ενστάσεις κ.λπ.) έως την αδιάβλητη επιλογή των σχολικών συμβούλων. Οσο για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, η υπουργός κ. Νίκη Κεραμέως διαβεβαίωσε την «Κ» ότι θα ξεκινήσει τη σχολική χρονιά 2021-2022. Για να συμβεί αυτό η ηγεσία του υπουργείου θα πρέπει να υπερπηδήσει εμπόδια που συναρτώνται και από το πώς θα εξελιχθεί η αξιολόγηση σχολικών μονάδων, αλλά και τις αντιδράσεις των συνδικαλιστών.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ο νόμος για την αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου θα δημοσιοποιηθεί αφού ολοκληρωθεί η ψήφιση στη Βουλή ρυθμίσεων όπως για τη θεσμοθέτηση Τράπεζας Θεμάτων, την αλλαγή του πλαισίου των Προτύπων-Πειραματικών Σχολείων, τα νέα προγράμματα σπουδών, τις δομές εκπαίδευσης. Ο νόμος για την αξιολόγηση θα καταρτιστεί σε συνεργασία με την Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΑΔΙΠΠΔΕ).
Με δεδομένες τις ασφαλιστικές δικλίδες που απαιτούνται, ζητούμενο είναι να επιλεγούν το συντομότερο δυνατό οι νέοι σχολικοί σύμβουλοι. Χαρακτηριστικά, κατά την προηγούμενη επιλογή σχολικών συμβούλων το 2011, η διαδικασία χρειάστηκε ένα οκτάμηνο. Στελέχη του υπουργείου ανέφεραν στην «Κ» ότι η διαδικασία θα τρέξει, ώστε όλοι να είναι στη θέση τους κατά την έναρξη της επόμενης σχολικής χρονιάς. Παράλληλα, θα πρέπει να αρχίσει η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η οποία θα πραγματοποιηθεί εντός των σχολικών μονάδων και εξ αποστάσεως. Για να καταδειχθεί το έργο της επιμόρφωσης, συνολικά οι εκπαιδευτικοί είναι 146.392 σύμφωνα με την τελευταία έκθεση (Δεκέμβριος 2019) της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
Από την άλλη, ας μην αγνοούνται οι δεδομένες αντιδράσεις των εκπαιδευτικών για την αξιολόγησή τους, που θα αρχίσει σε δεύτερη φάση. Ηδη, η ΔΑΚΕ (συνδικαλιστική παράταξη της Ν.Δ.) έχει στείλει τα πρώτα μηνύματα, έχοντας, σύμφωνα με πληροφορίες, αποστείλει επιστολή προς τους βουλευτές της Ν.Δ. κατά του προέδρου του ΙΕΠ Γιάννη Αντωνίου που τάσσεται υπέρ της αξιολόγησης. Ωστόσο, για το θέμα αντιδρούν –έστω και με διαφορετική πολιτική αφετηρία– όλες οι συνδικαλιστικές παρατάξεις. «Ο συνδικαλισμός είναι ένα κόμμα με διάφορες συνιστώσες», λέει σκωπτικά στην «Κ» στέλεχος του υπουργείου. Πόσο μάλλον που σε κρίσιμη πολιτική θέση στο υπουργείο Παιδείας έχει τοποθετηθεί εκπαιδευτικός που, όπως λένε κάποιοι, εκφράζει «την ψυχή της συντεχνίας στο υπουργείο Παιδείας».

 ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΛΑΚΑΣΑΣ