Οταν τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα του ευρώ κυκλοφορούσαν για πρώτη φορά, λίγο μετά τα μεσάνυχτα της πρώτης Ιανουαρίου του 2002, πανηγυρικά πυροτεχνήματα είχαν κάνει την εμφάνισή τους πάνω από τα κεντρικά γραφεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη Φρανκφούρτη. Η ιστορική γέφυρα Pont Neuf στο Παρίσι είχε φωτιστεί με 12 ακτίνες του μπλε χρώματος της Ε.Ε., συμβολίζοντας τις 12 χώρες στις οποίες κυκλοφορούσε τότε το ευρώ.Την ίδια ώρα, οι άνθρωποι σχημάτιζαν ουρές έξω από τις τράπεζες για να πιάσουν στα χέρια τους τα νέα χαρτονομίσματα, για τους οποίους θα αποτελούσαν μια καθημερινή υπενθύμιση του έργου της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και του στόχου της ευρωπαϊκής ενότητας.
Δέκα χρόνια αργότερα, η λέξη «ευρώ» είναι πλέον τις περισσότερες φορές συνώνυμη με τη λέξη «κρίση». Η διάθεση που επικρατεί αυτή στη στιγμή στην Ευρώπη είναι η παραίτηση και όχι ο θρίαμβος. Εκτός αυτού, πολλοί φοβούνται ότι, αντί τελικά να ενώσει την ευρωπαϊκή ήπειρο, το ευρώ καταφέρνει απλώς να δημιουργήσει ένα ρήγμα μεταξύ των χωρών.
Παρ' όλα τα προβλήματά του, όμως, το ευρώ στέφθηκε με επιτυχία από πολλές απόψεις, όπως το να αντικαταστήσει το γερμανικό μάρκο ως το δεύτερο μεγαλύτερο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο μετά το δολάριο, αλλά και να καταστήσει ευκολότερες τις συναλλαγές μεταξύ των 17 χωρών που το χρησιμοποιούν. Ο βασικός στόχος της ΕΚΤ, ο πληθωρισμός, έχει τεθεί υπό έλεγχο.
Επιπλέον, το ευρώ εξακολουθεί να έχει μεγαλύτερη αξία σε σχέση με το δολάριο από την εισαγωγή του ως νόμισμα συναλλαγών το 1999, όταν διαμορφωνόταν στα 1,18 δολάρια, τρία χρόνια δηλαδή πριν κυκλοφορήσουν τα πρώτα χαρτονομίσματα. Τις τελευταίες ημέρες, ωστόσο, υποχώρησε σε χαμηλό 15 μηνών έναντι του δολαρίου και σε χαμηλό 10 ετών έναντι του γιεν.
Πάντως, ο διευθυντής ερευνών στο Γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών αλλά και μέλος της νομισματικής επιτροπής εμπειρογνωμόνων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ανγκσαρ Μπέλκε, δεν αναμένει διάλυση του ευρώ κατά το τρέχον έτος, χωρίς ωστόσο αυτό να αποδίδεται σε κάποια δέσμευση στα ευρωπαϊκά ιδεώδη και σε κάποια αισιοδοξία για το μέλλον του, αλλά περισσότερο στους φόβους για τις απρόβλεπτες συνέπειες μιας αποτυχίας. «Η διαδικασία μετάβασης θα μπορούσε να αποβεί τόσο καταστροφική, που δεν έχουμε φτάσει ακόμα στο σημείο όπου θα άξιζε τον κόπο», συμπλήρωσε.
Το ευρώ έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να προσελκύσει στην Ευρωζώνη ελάχιστη από την αγάπη ή τον πατριωτισμό που εμπνέει το δολάριο στις ΗΠΑ. Οι πιο δυνατές αναμνήσεις εξακολουθούν να είναι αυτές των παλιών εθνικών νομισμάτων. «Εγώ μεγάλωσα με τη λίρα, την οποία αισθανόμουν ως μέλος της οικογένειάς μου», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ιβάν Γκρόσι, ένας αντιπρόσωπος πωλήσεων που εργάζεται στη Ρώμη.
«Ενιωσα μια μεγάλη θλίψη όταν υιοθετήθηκε το ευρώ». Ενας 20χρονος Γάλλος σπουδαστής στο Λονδίνο, o Τζέισον Καρμπί, χαρακτηρίζει τα χαρτονομίσματα του ευρώ «χρήματα της Μονόπολης». Ο Μάικλ Πριούρ, ένας νομισματολόγος από το Παρίσι και μέλος της ομάδας συλλεκτών «Φίλοι του Ευρώ», σχολίασε ότι εάν ο σκοπός των φορέων χάραξης πολιτικής ήταν να δημιουργήσουν θερμά συναισθήματα προς το νόμισμα, τότε απέτυχαν παντελώς, χαρακτηρίζοντας τα σχέδια των νομισμάτων και χαρτονομισμάτων ως αρχιτεκτονικά αποστειρωμένα. Τα χαρτονομίσματα απεικονίζουν «απλώς γέφυρες που έρχονται από το πουθενά και δεν οδηγούν πουθενά», και «άδεια παράθυρα».
Ο Ράιχολντ Γκέρστετερ, ένας γραφίστας που εργαζόταν κατά την περίοδο σχεδιασμού των χαρτονομισμάτων στο Ομοσπονδιακό Τυπογραφείο της Γερμανίας, ήταν παρών στις προκαταρκτικές συζητήσεις στην ΕΚΤ. Προκειμένου να μην προσβάλουν κάποια συγκεκριμένη χώρα, οι σχεδιαστές είχαν στόχο να εξασφαλίσουν ότι «καμία από τις χώρες δεν θα ήταν αναγνωρίσιμη», ανέφερε ο κ. Γκέρστετερ στην ιστοσελίδα του γερμανικού Spiegel.
«Τα πάντα ήταν εντελώς ουδέτερα». Ο κ. Πριούρ δεν θα μπορούσε να αναφερθεί με πιο καυστικό τρόπο για τους υπεύθυνους για τα σχέδια: «Αυτοί οι ανόητοι αντικατέστησαν την εθνική ταυτότητα με το τίποτα», υπογράμμισε. «Αυτό που θα έπρεπε να είχαν πράξει θα ήταν να επιλέξουν ορισμένες ιδιοφυείς φυσιογνωμίες της Ευρώπης», υπονοώντας τον Λεονάρντο ντα Βίντσι ή τον Μότσαρτ.
«Δεν πρόκειται να είσαι σε θέση να δημιουργήσεις ένα νόμισμα που θα μπει στις καρδιές και στις συνειδήσεις των ανθρώπων εάν δεν το δημιουργήσεις με βάση μια ταυτότητα», συνεχίζει ο κ. Πριούρ.
Αντίστοιχα, για τους Γερμανούς, το μάρκο συμβόλιζε την ανάκαμψη, ή ακόμα και την αναγέννηση, της οικονομίας τους μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε μια χώρα όπου απορρίφθηκαν τα στολίδια του εθνικισμού, υπήρχε ένας ασυνήθιστα υψηλός βαθμός υπερηφάνειας για το μάρκο ως σύμβολο της γερμανικής εξαγωγικής ισχύς.
Η Μαρία Λουίζα Φεράρις, σύμβουλος διοίκησης σε μία μικρή επιχείρηση στο Μιλάνο, διατηρεί ευχάριστες αναμνήσεις από την εισαγωγή του ευρώ. «Είχα τον ενθουσιασμό της νεολαίας και της καινοτομίας, αισθανόμουν ότι κάτι θετικό θα βγει από όλη αυτήν την κατάσταση», τόνισε, επικαλούμενη την ελευθερία τού να ταξιδεύεις στην Ευρώπη «χωρίς να ανησυχείς για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες». «Υπήρχε η ιδέα του μοντερνισμού, της μετάβασης προς ένα ολοκληρωμένο μέλλον».
Ο ενθουσιασμός της εξακολουθεί να υφίσταται. «Το ευρώ παραμένει κάτι θετικό και μια αμετάκλητη επιλογή», τονίζει. «Εξακολουθώ να πιστεύω πως οδεύουμε προς τη σωστή κατεύθυνση. Δεν υπάρχει καμία επιστροφή ή, τουλάχιστον, ελπίζω ότι δεν θα υπάρξει».
Σχεδιασμός που δεν εμπνέει τους πολίτες
Αντί να διοργανώσουν εορταστικές εκδηλώσεις για την επέτειο των δέκα ετών του ευρώ, οι φορείς χάραξης πολιτικής διατηρούν όσο το δυνατόν χαμηλότερους τόνους. Είναι σαν να ελπίζουν να μη διαταραχθεί το κλίμα ηρεμίας που έχουν επιφέρει οι διακοπές των Χριστουγέννων, απολαμβάνοντας την πρόσφατη ανάπαυλα που παρείχε η προσφορά ρευστότητας ύψους 489 δισ. ευρώ από την ΕΚΤ στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα τον Δεκέμβριο.Στις Βρυξέλλες δεν έχει σχεδιαστεί κάποια τελετή ή ακόμα και συνέντευξη Τύπου για να τιμηθεί η επέτειος, και μία εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είπε ότι δεν θα υπάρξουν εορτασμοί και πυροτεχνήματα. Η συγκεκριμένη προσέγγιση των Βρυξελλών ως προς την επέτειο έθεσε τον τόνο και για τις άλλες χώρες της Ευρωζώνης, πολλές εκ των οποίων έκαναν απλώς το ελάχιστο δυνατόν, δηλαδή να προετοιμαστούν για την κυκλοφορία ενός επετειακού νομίσματος των δύο ευρώ.
Στο κέρμα απεικονίζεται μια σειρά γενικών συμβόλων, μία οικογένεια, ένα πλοίο, ένα εργοστάσιο και κάτι ανεμογεννήτριες, τα οποία επιβεβαιώνουν τη φήμη ενός νομίσματος που έχει σχεδιαστεί, όχι με σκοπό να εμπνεύσει, αλλά να μην προσβάλει κανέναν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου