Εθνικό Απολυτήριο – Ώρα για πολιτική και κοινωνική ωριμότητα στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση

 

Η ανάγκη ριζικής αναμόρφωσης της δομής του ελληνικού λυκείου αποτελεί πλέον κοινό τόπο για όλους τους πολιτικούς και εκπαιδευτικούς φορείς. Εδώ και δεκαετίες, το λύκειο έχει χάσει τον ουσιαστικό του εκπαιδευτικό ρόλο, μετατρεπόμενο σε προθάλαμο των Πανελλαδικών Εξετάσεων και σε ένα απλό πέρασμα προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι μαθητές επικεντρώνουν σχεδόν αποκλειστικά την προσοχή τους στα τέσσερα μαθήματα στα οποία εξετάζονται (Αρχαία, Ιστορία, Μαθηματικά, Φυσική, Βιολογία κ.λπ.), παραμελώντας τα υπόλοιπα, ενώ το απολυτήριο λυκείου έχει χάσει, στην πράξη, την αξία του.

Παρά την αύξηση των ωρών διδασκαλίας των πανελλαδικώς εξεταζομένων μαθημάτων, το σχολείο δεν αποτελεί πλέον τον κύριο πυλώνα προετοιμασίας των μαθητών. Οι περισσότεροι γονείς, αναγνωρίζοντας τις πιέσεις του εξεταστικού συστήματος, επιλέγουν τη λύση των φροντιστηρίων, πληρώνοντας δίδακτρα ώστε το παιδί τους να έχει εξατομικευμένη υποστήριξη. Αποτέλεσμα; Το λύκειο λειτουργεί περισσότερο ως θεσμική υποχρέωση παρά ως εκπαιδευτική βαθμίδα που παρέχει ουσιαστική μόρφωση και αξιολόγηση.

Η πρόταση για τη δημιουργία ενός «Εθνικού Απολυτηρίου», την οποία προωθεί η κυβέρνηση και έχουν κατά καιρούς υιοθετήσει και άλλα κόμματα –όπως το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ–, αποτελεί ένα βήμα προς τον εκσυγχρονισμό και την αποκατάσταση του κύρους του ελληνικού λυκείου. Το εθνικό απολυτήριο, εμπνευσμένο από επιτυχημένα διεθνή πρότυπα όπως το Baccalauréat της Γαλλίας, το Abitur της Γερμανίας και το International Baccalaureate (IB), μπορεί να προσφέρει μια συνολική και αξιόπιστη αποτίμηση των γνώσεων και των δεξιοτήτων των μαθητών, συνδέοντας επιτέλους το λύκειο με τη σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα.

Ωστόσο, το κρίσιμο ερώτημα παραμένει: θα είναι πράγματι αξιόπιστο το νέο απολυτήριο;
Η ανησυχία πηγάζει από το γεγονός ότι θα συνυπολογίζεται ο προφορικός βαθμός του εκπαιδευτικού, γεγονός που γεννά φόβους για μεροληψία ή ευνοιοκρατία. Πίσω από αυτή τη δυσπιστία κρύβεται μια βαθύτερη παθογένεια του ελληνικού κράτους: η διαχρονική έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς και στους ανθρώπους που τους υπηρετούν.

Η ελληνική κοινωνία έχει εθιστεί στην αναξιοκρατία και στα ρουσφέτια, στην ιδέα ότι «οι δικοί μας» θα τύχουν καλύτερης μεταχείρισης. Αυτή η κουλτούρα της καχυποψίας έχει διαβρώσει και το εκπαιδευτικό σύστημα, οδηγώντας πολλούς γονείς να αμφισβητούν τη δικαιοσύνη και την αντικειμενικότητα των ίδιων των εκπαιδευτικών του παιδιού τους.

Η επιτυχία του Εθνικού Απολυτηρίου εξαρτάται, λοιπόν, από δύο κρίσιμες παραμέτρους:

1. Την πολιτική συναίνεση – Όλα τα κόμματα οφείλουν να στηρίξουν τη μεταρρύθμιση, ώστε να αποκτήσει σταθερότητα και διάρκεια, πέρα από κομματικές εναλλαγές και αντιπαραθέσεις.

2. Την εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς – Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές της χώρας πρέπει να στηριχθούν θεσμικά, με σαφείς ασφαλιστικές δικλίδες και διαδικασίες διαφάνειας, που θα εγγυώνται την αξιοκρατία και την αμεροληψία της αξιολόγησης.

Η θεσμοθέτηση του Εθνικού Απολυτηρίου δεν είναι απλώς μια διοικητική αλλαγή. Είναι μια εμβληματική μεταρρυθμιστική τομή, που μπορεί να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του μαθητή με το σχολείο, να αποκαταστήσει το κύρος του λυκείου και να ενισχύσει την αξιοπιστία του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος.

Για να πετύχει, όμως, χρειάζεται πολιτικό θάρρος, διακομματική συνεργασία και κοινωνική ωριμότητα. Χρειάζεται να αφήσουμε πίσω μας τη νοοτροπία της καχυποψίας και να εμπιστευθούμε, επιτέλους, τους ανθρώπους της εκπαίδευσης.

Μόνο έτσι το Εθνικό Απολυτήριο θα γίνει όχι ακόμη ένα νομοθέτημα που αλλάζει με κάθε κυβέρνηση, αλλά ένας σταθερός θεσμός αξιολόγησης και παιδείας, αντάξιος μιας σύγχρονης ευρωπαϊκής χώρας.