Διεθνές Απολυτήριο στα Δημόσια Λύκεια: Καταγράφονται ενστάσεις – Προτάσεις για βελτιώσεις και διασφάλιση της ελληνικής εκπαιδευτικής ταυτότητας

 

Το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού προχωρά στην προετοιμασία για την εισαγωγή του Διεθνούς Απολυτηρίου (International Baccalaureate – Ι.Β.) σε δημόσια Λύκεια της χώρας, ξεκινώντας από επιλεγμένα Πρότυπα, Πειραματικά και Μουσικά σχολεία. Η πρωτοβουλία εντάσσεται στη στρατηγική αναβάθμισης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εναρμόνισης της ελληνικής εκπαίδευσης με διεθνή πρότυπα.

Το Ι.Β., το οποίο ήδη λειτουργεί σε ορισμένα ιδιωτικά σχολεία της χώρας, αποτελεί πρόγραμμα πλήρως αγγλόφωνης διδασκαλίας. Οι μαθητές της Β’ και Γ’ Λυκείου που θα επιλέγουν το πρόγραμμα θα παρακολουθούν αποκλειστικά τα μαθήματα του Ι.Β., με έμφαση στις Θετικές Επιστήμες και τα Οικονομικά. Η ελληνική γλώσσα θα διδάσκεται μόνο ως ξένη γλώσσα, ενώ τα μαθήματα του ελληνικού αναλυτικού προγράμματος δεν θα περιλαμβάνονται στην ύλη τους.

Παρά τα πλεονεκτήματα του Ι.Β., όπως η ενίσχυση της αγγλικής γλώσσας, η καλλιέργεια ερευνητικών δεξιοτήτων και η απομάκρυνση από την αποστήθιση, έχουν τεθεί σημαντικές ενστάσεις από εκπαιδευτικούς, θεσμικούς φορείς και την κοινωνία.

Κύρια σημεία προβληματισμού

1. Κίνδυνος ενίσχυσης του «brain drain»
   Η φοίτηση σε πλήρως αγγλόφωνο πρόγραμμα προσανατολίζει τους μαθητές προς σπουδές στο εξωτερικό (κυρίως σε Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ), γεγονός που μπορεί να ενισχύσει τη φυγή ικανών αποφοίτων αντί να ενδυναμώνει τα ελληνικά ΑΕΙ.
2. Απομάκρυνση από τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες
   Στο πρόγραμμα Ι.Β. δεν περιλαμβάνονται μαθήματα όπως Ελληνική Ιστορία, Αρχαία Ελληνικά και Θρησκευτικά. Ελλείπουν, συνεπώς, θεμελιώδη στοιχεία της ανθρωπιστικής και εθνικής παιδείας.
3. Ζήτημα συνταγματικής συμβατότητας
   Το άρθρο 16 παρ. 2 του Συντάγματος ορίζει ότι η Παιδεία οφείλει, μεταξύ άλλων, να καλλιεργεί την εθνική και θρησκευτική συνείδηση. Η οριστική απουσία σχετικών μαθημάτων δημιουργεί θεσμικό προβληματισμό.
4. Κίνδυνος εκπαιδευτικής δυσαναλογίας
   Η εφαρμογή του Ι.Β. σε Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία ενδέχεται να οδηγήσει σε απομάκρυνση αριστούχων μαθητών από το ελληνικό εκπαιδευτικό πλαίσιο, στερώντας από τη χώρα πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό.
5. Απουσία Ελληνικής Ιστορίας και Πολιτισμού
   Από το πρόγραμμα λείπουν κομβικά στοιχεία της ελληνικής ιστορικής και πολιτισμικής κληρονομιάς. Κείμενα όπως η «Αντιγόνη» ή ο «Επιτάφιος» του Περικλή, αλλά και η Ελληνική Επανάσταση, δεν αποτελούν αντικείμενο διδασκαλίας.

Θέσεις θεσμικών φορέων

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, με έγγραφό της προς το Υπουργείο, ζητεί:

• να διατηρηθεί η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και των Θρησκευτικών
• να ενταχθούν συμπληρωματικά στην ύλη του Ι.Β.
• να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, σύμφωνα με τις οποίες το μάθημα των Θρησκευτικών έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα σε όλες τις βαθμίδες.

Προτεινόμενες βελτιωτικές κινήσεις

• Ενσωμάτωση μαθημάτων Ελληνικής Ιστορίας και Πολιτισμού σε συμπληρωματική μορφή.
• Δυνατότητα συνδυασμού επιλεγμένων μαθημάτων του ελληνικού προγράμματος με το Ι.Β.
• Διασφάλιση της πρόσβασης των μαθητών του Ι.Β. στα ελληνικά ΑΕΙ με ξεκάθαρες διαδικασίες.
• Θέσπιση μηχανισμών που αποτρέπουν την εκπαιδευτική «διαρροή» αριστούχων προς το εξωτερικό.

Η εισαγωγή του Διεθνούς Απολυτηρίου στα δημόσια σχολεία αποτελεί σημαντική καινοτομία που μπορεί να προσφέρει ουσιαστικές δυνατότητες στους μαθητές. Ωστόσο, η εφαρμογή του οφείλει να γίνει με τρόπο που δεν θα αποκόπτει τους νέους από την ελληνική πολιτιστική και ιστορική τους ταυτότητα ούτε θα υποβαθμίζει τη θέση των ανθρωπιστικών επιστημών.
Η χώρα χρειάζεται πολίτες με διεθνείς προοπτικές αλλά και βαθιά επίγνωση των ριζών και της ιστορίας τους.