ΑΕΙ – Νέο Θεσμικό Πλαίσιο για την Εκλογή Μελών ΔΕΠ: Αυστηροποίηση Διαδικασιών και Θωράκιση της Αξιοκρατίας

 

Το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων προχωρά σε μια συνολική αναμόρφωση του πλαισίου που διέπει την εκλογή και εξέλιξη των μελών Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ) στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ). Με νέα νομοθετική ρύθμιση, η οποία θα συνοδευτεί από Υπουργική Απόφαση και θα τεθεί σε ισχύ από 1η Ιανουαρίου 2026, επιχειρείται η ουσιαστική αντιμετώπιση φαινομένων αδιαφάνειας και πρακτικών που οδηγούσαν σε «φωτογραφικές» προκηρύξεις θέσεων.

Στόχος της μεταρρύθμισης είναι η ενίσχυση της αξιοκρατίας, η θωράκιση των διαδικασιών επιλογής και η διασφάλιση ενός ενιαίου, αντικειμενικού και αδιάβλητου πλαισίου για όλα τα ΑΕΙ της χώρας.

Κενά και προβλήματα στο υφιστάμενο σύστημα εκλογής ΔΕΠ

Από την εμπειρία των τελευταίων ετών, έχουνεντοπιστεί τρία κρίσιμα σημεία τα οποία δημιουργούν περιθώρια για προνομιακή μεταχείριση συγκεκριμένων υποψηφίων:

1. Η έννοια της «συνάφειας» με το γνωστικό αντικείμενο της θέσης

Η ερμηνεία της συνάφειας μεταξύ των επιστημονικών αντικειμένων των εκλεκτόρων και του αντικειμένου της προκηρυσσόμενης θέσης παραμένει ευάλωτη σε υποκειμενικές κρίσεις, επιτρέποντας ενίοτε τη σύνθεση ευνοϊκών εκλεκτορικών σωμάτων.

2. Η διαδικασία ηλεκτρονικής κλήρωσης εκλεκτόρων

Παρά την εφαρμογή της ηλεκτρονικής κλήρωσης, παραμένουν περιπτώσεις στις οποίες η επιλογή μελών των εκλεκτορικών σωμάτων επηρεάζεται από κενά στη σύνθεση των μητρώων ή από ελλιπή ορισμό των επιστημονικών αντικειμένων.

3. Ο καθορισμός του γνωστικού αντικειμένου της προκηρυσσόμενης θέσης

Ο τρόπος ορισμού του αντικειμένου από τα οικεία τμήματα επιτρέπει, σε ορισμένες περιπτώσεις, τη δημιουργία υπερβολικά στενών ή «κομμένων και ραμμένων» προκηρύξεων που περιορίζουν τεχνητά τον αριθμό των επιλέξιμων υποψηφίων.

Το Υπουργείο Παιδείας, λαμβάνοντας υπόψη τις επαναλαμβανόμενες επισημάνσεις φορέων, ελεγκτικών μηχανισμών και πανεπιστημιακών, προχωρά σε ουσιαστική μεταρρύθμιση του πλαισίου.

Θέσπιση νέου Μητρώου Γνωστικών Αντικειμένων – Ομπρέλα για όλα τα ΑΕΙ

Κεντρικός πυλώνας της νέας ρύθμισης είναι η δημιουργία ενιαίου, αυστηρά δομημένου μητρώου γνωστικών αντικειμένων.

Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση που αναμένεται να δημοσιευθεί στο ΦΕΚ εντός των επόμενων ημερών:

·        Τα γνωστικά αντικείμενα θα ομαδοποιηθούν συστηματικά ανά ευρύτερο επιστημονικό πεδίο.

·        Κάθε αντικείμενο θα ορίζεται ως υποσύνολο ευρύτερης επιστημονικής περιοχής, αποτρέποντας την υπερβολική εξειδίκευση.

·        Δεν θα επιτρέπεται η δημιουργία αντικειμένων που επικαλύπτονται ή που παρουσιάζουν υπερβολική στενότητα.

·        Κάθε Τμήμα θα διαθέτει πλήρη λίστα αναγνωρισμένων γνωστικών αντικειμένων, ανεξάρτητα από το αν έχει ήδη μέλη ΔΕΠ με αντίστοιχη ειδίκευση.

Ο στόχος είναι να καταργηθούν οι αυθαίρετες πρακτικές και να δημιουργηθούν διαφανείς, τυποποιημένες και ισότιμες διαδικασίες σε όλα τα Πανεπιστήμια.

Το νέο πλαίσιο – Τι θα ρυθμίζει η Υπουργική Απόφαση

Η Υπουργική Απόφαση θα αποτελέσει το θεσμικό εργαλείο για την εφαρμογή του νέου πλαισίου, ρυθμίζοντας αναλυτικά:

1. Τη διαδικασία εκλογής και εξέλιξης των μελών ΔΕΠ των ΑΕΙ

Η εκλογή θα πρέπει να ολοκληρώνεται εντός 12 μηνών, προκειμένου να μπει τέλος στις εκτεταμένες καθυστερήσεις.

2. Το μητρώο γνωστικών αντικειμένων και τα μητρώα εκλεκτόρων

·        Θα καθοριστεί ο τρόπος συγκρότησης και ενημέρωσης των μητρώων εσωτερικών και εξωτερικών εκλεκτόρων.

·        Τα μητρώα θα συνδέονται με το νέο σύστημα καθορισμού γνωστικών αντικειμένων.

3. Η συγκρότηση των εκλεκτορικών σωμάτων μέσω ηλεκτρονικής κλήρωσης

Η διαδικασία θα αναμορφωθεί ώστε να εξασφαλίζεται:

·        πλήρης αντιστοίχιση των εκλεκτόρων με το γνωστικό αντικείμενο της θέσης,

·        ενίσχυση της διαφάνειας,

·        ελαχιστοποίηση των περιθωρίων χειραγώγησης.

4. Η υποβολή υποψηφιοτήτων και ο έλεγχος νομιμότητας

Η απόφαση θα περιλαμβάνει ρυθμίσεις για:

·        τον τρόπο ηλεκτρονικής κατάθεσης υποψηφιοτήτων,

·        τον έλεγχο πληρότητας και νομιμότητας των διαδικασιών,

·        ειδικά ζητήματα που αφορούν τις διαδικασίες εκλογής και εξέλιξης.

Ενίσχυση της αξιοκρατίας – Θωράκιση του πανεπιστημιακού συστήματος

Με τις νέες ρυθμίσεις, το Υπουργείο Παιδείας επιδιώκει:

·        να βάλει οριστικό τέλος σε «φωτογραφικές» προκηρύξεις,

·        να ενισχύσει την ακαδημαϊκή ανεξαρτησία,

·        να διασφαλίσει την πλήρη ταύτιση γνωστικού αντικειμένου – εκλέκτορα – θέσης,

·        να κατοχυρώσει ένα αντικειμενικό και αδιάβλητο σύστημα εκλογής ΔΕΠ,

·        να επιταχύνει τις διαδικασίες στελέχωσης των ΑΕΙ,

·        να ενισχύσει την ποιότητα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.