Η Ευρώπη είναι παρέα ή οικογένεια;

Είμαστε όλοι συγκλονισμένοι από τις μέρες που διαβιώνουμε και τρομαγμένοι για την επόμενη μέρα. Ενα σοβαρό θέμα που απασχολεί την Ελλάδα είναι πώς θα μας βοηθήσει η Ευρώπη. Γιατί δεν εκδίδεται ευρωομόλογο και γιατί δεν ακολουθούμε το παράδειγμα των ΗΠΑ; Εάν όμως περιγράφαμε με όρους οικογενειακών και φιλικών δεσμών την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, μήπως τότε παίρναμε απάντηση στο παραπάνω ερώτημα; Πόσο στενές και οικογενειακές είναι οι σχέσεις ανάμεσα στα κράτη της Ευρώπης και πόσο στις ΗΠΑ;

Στις ΗΠΑ η κεντρική κυβέρνηση και οι πολιτείες μοιάζουν με μια μεγάλη οικογένεια /δυναστεία τύπου Κένεντι ή Ροκφέλερ. Ο πάτερ φαμίλιας είναι η κεντρική κυβέρνηση που βάζει τους φόρους και φροντίζει για την άμυνα και την ασφάλεια όλης της οικογένειας. Τα παιδιά και τα εγγόνια είναι οι πολιτείες που παίρνουν ενίσχυση από τον πάτερ φαμίλια, αλλά έχουν αρκετούς βαθμούς ελευθερίας καθώς και δικά τους παράλληλα έσοδα. Κανένα παιδί /πολιτεία δεν μπορεί να φύγει από την οικογένεια χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των άλλων πολιτειών. Η περίπτωση Μεγάλης Βρετανίας δεν θα μπορούσε να συμβεί στις ΗΠΑ. Για την Ευρώπη θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε το ίδιο;
Πιο πολύ μας θυμίζει μια παρέα αριστοκρατών που αποφάσισαν να αφήσουν πίσω τους τις έχθρες και τους πολέμους και να μείνουν όλοι μαζί σε ένα μεγάλο αρχοντικό, μέσα σε ένα μεγάλο κτήμα. Λίγο αργότερα κάλεσαν και άλλους να μείνουν μαζί στην παρέα τους, όπως εμάς τους Έλληνες, προφανώς για το ιστορικό μας παρελθόν. Ύστερα κάλεσαν και τους ανατολικούς, που έφευγαν όπως όπως από τη σοβιετική καταπίεση. Συνέχισαν όμως να μένουν σε ξεχωριστά αρχοντικά διαμερίσματα μέσα στο κτήμα και να έχουν ξεχωριστά πορτοφόλια.
Όσο για εμάς, που ξαφνικά μας υποδέχτηκαν στο κάστρο, τρελαθήκαμε από τη χαρά μας, γιατί πιστέψαμε πως γίναμε σαν και αυτούς, αριστοκράτες. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν μείναμε ποτέ μέσα στα παλάτια τους, δεν ενσωματωθήκαμε, δεν αλλάξαμε τον τρόπο ζωής μας, δεν ενώσαμε ούτε τις καρδιές μας ούτε τα πορτοφόλια μας. Εξακολουθούσαμε να μένουμε στα φτωχικά μας σπίτια μέσα στο κτήμα και χαιρόμασταν όταν μας καλούσαν στις δεξιώσεις τους.
Οι αριστοκράτες είχαν φτιάξει ένα κοινό ταμείο που συνεισέφεραν στα κοινόχρηστα του κτήματος και παράλληλα προσπαθούσαν να μας βοηθήσουν να γίνουμε λίγο καλύτεροι. Μας έμαθαν πώς να κάνουμε ανακύκλωση, να βάλουμε φωτοβολταϊκά στις ταράτσες μας, να μη θάβουμε τα σκουπίδια όπου βρούμε και άλλα σχετικά. Κάποια στιγμή αποφάσισαν να φτιάξουν όλοι το ίδιο χρώμα πορτοφόλι και να μας δώσουν κι εμάς ένα.
Το πορτοφόλι το είπαν ευρώ, αλλά το πόσα χρήματα θα είχε μέσα, αυτό εξακολουθούσε να εξαρτάται από την ξεχωριστή ικανότητα του καθενός να παράγει οικονομική αξία. Ο υπόλοιπος κόσμος νόμιζε πως επειδή εμείς είχαμε το ίδιο χρώμα πορτοφόλι με τους υπόλοιπους αριστοκράτες, τότε θα είχαμε και τα ίδια χρήματα, και έτσι άρχιζαν να μας δανείζουν με πολύ χαμηλά επιτόκια.

Εδώ λησμόνησα να πω, πως όταν αποφάσισαν να μοιραστούμε το ίδιο χρώμα πορτοφόλι, δηλαδή το ευρώ, μας έβαλαν να υποσχεθούμε πως θα τηρούμε κάποιους κανόνες που τους έλεγαν Μάαστριχτ. Ούτε εμείς τηρήσαμε τους κανόνες, αλλά ούτε και αυτοί μας έλεγξαν ποτέ σοβαρά. Ετσι, κάποια στιγμή εμείς ξεσαλώσαμε, δανειζόμενοι χωρίς περίσκεψη.
Όταν οι αριστοκράτες φίλοι μας κατάλαβαν πως αυτά που είχαμε υποσχεθεί πως θα τηρήσουμε απείχαν παρασάγγες από την πραγματικότητα, έπιασαν τα μολύβια, δούλεψαν αμέτρητες ώρες για να σώσουν εμάς και τις τράπεζές τους που μας εμπιστεύθηκαν - ίσως όχι με τη σειρά που τα περιέγραψα…
Μέσα από αυτή τη διαδικασία διαχείρισης κρίσης, οι κάτοικοι του κτήματος ήρθαν πιο κοντά, δημιούργησαν πιο στενές σχέσεις, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν έλυσαν όλα τα θέματα. Πάρθηκαν όμως και αρκετές λανθασμένες αποφάσεις και μετέθεσαν φλέγοντα ζητήματα για το μέλλον. Όπως τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους που, ευελπιστούν να τη διαχειριστούν τα παιδιά τους και όχι αυτοί οι ίδιοι. Απέχουμε όμως πολύ από το να μοιάσουμε με την οικογένεια των ΗΠΑ που έχει κοινή πορεία αιώνων.
Εμείς είμαστε αυτή η παρέα από δυτικούς αριστοκράτες, μαζί με κανονικούς ανθρώπους από τον Νότο και πρώην ανατολικούς, μέσα σε ένα μεγάλο κτήμα. Συμπαθιόμαστε, απέχουμε όμως από το να αγαπιόμαστε. Μας αρέσει να λέμε ότι έχουμε φτιάξει μια ενδιαφέρουσα κοινότητα, αλλά στενοί συγγενείς δεν είμαστε ακόμα.
Έρχεται τώρα η καταστροφή και μπαίνει μέσα στα αρχοντικά με τον ίδιο τρόπο που μπαίνει και στις δικές μας νεόχτιστες με κόκκινα δάνεια μεζονέτες. Και είναι από τις ελάχιστες φορές που δεν φταίμε για την καταστροφή, αλλά αντιθέτως έχουμε κάνει και υποδειγματική διαχείριση της κατάστασης. Όμως την επόμενη μέρα θα χρειαστούμε χρήματα μέσα από το πορτοφόλι των αριστοκρατών, που και αυτοί οι ίδιοι θα έχουν πολύ μεγαλύτερες ανάγκες. Θα μας δουν σαν ίσους, θα αναγνωρίσουν πως αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά;
Η ιδέα της ευρωπαϊκής συγκατοίκησης γεννήθηκε από δυτικούς οραματιστές, ανθρώπους εμπνευσμένους από τις αρχές του ελληνικού πολιτισμού, της ειρήνης και της αλληλεγγύης... Δεν τα σκέφτηκαν όλα τέλεια από την αρχή. Είχαν όμως ένα όραμα, είχαν μια κουλτούρα, είχαν και χρήματα και είπαν πάμε. Στην πορεία, μας φώναξαν και εμάς και άλλους μαζί για να φτάσουμε εδώ που είμαστε τώρα.

Απέχουμε πολύ από το ιδανικό, από το να γίνουμε μια οικογένεια με στενές σχέσεις, που όμως παράλληλα θα σήμαινε και περιορισμούς στους βαθμούς ελευθερίας μας. Σήμερα στην ηγεσία της Ευρώπης βρίσκονται τα παιδιά αυτών των οραματιστών. Βρισκόμαστε και εμείς, που σίγουρα έχουμε ωφεληθεί από αυτήν τη συγκατοίκηση στο κτήμα. Είναι μια ιστορική ευκαιρία να προχωρήσουμε στη σύσφιξη των σχέσεων μέσα στην Ευρώπη, αναλαμβάνοντας ο καθένας από εμάς την προσωπική του ευθύνη για περισσότερη δουλειά, περισσότερο σεβασμό και μεγαλύτερη αλληλεγγύη.
Ας δώσουμε όμως το 51 σε αυτά που μας ενώνουν και το 49 σε αυτά που μας χωρίζουν και να ελπίσουμε πως η Ευρώπη μας θα συνεχίσει να είναι το καλύτερο μέρος για να περπατάμε στον κόσμο.
* Η στήλη «51+49» δημοσιεύεται στην οικονομική εφημερίδα «Liberal markets» που κυκλοφορεί με τον «Φιλελεύθερο» του Σαββάτου