Το σχολείο είναι ένας χώρος ζωής, ελευθερίας, αλληλεγγύης, αξιοπρέπειας, δημιουργικής έκφρασης κι ελπίδας!

Το σχολείο είναι ένας χώρος ζωής, ελευθερίας, αλληλεγγύης, αξιοπρέπειας, δημιουργικής έκφρασης και ελπίδας! Είναι ίδρυμα σχεδιασμένο να επιτρέπει και ενθαρρύνει τους μαθητές να μαθαίνουν, υπό την καθοδήγηση δασκάλων.

Η λέξη σχολείο, προέρχεται από τη λέξη σχόλη που σημαίνει απραξία ή χρόνος ανάπαυσης ή διαθέσιμος χρόνος ή αργία.

Οι περισσότερες χώρες έχουν σχολεία ενταγμένα σε εκπαιδευτικά συστήματα, η παρακολούθηση των οποίων είναι συνήθως υποχρεωτική. Τα ονόματα αυτών των σχολείων ποικίλουν ανάλογα με τη χώρα, αλλά εν γένει περιλαμβάνουν την πρωτοβάθμια ή στοιχειώδη εκπαίδευση- Δημοτικό σχολείο- για τα νεαρά παιδιά και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση- Γυμνάσιο, Λύκειο- για τους εφήβους που

έχουν συμπληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Επιπρόσθετα σε αυτά τα δύο βασικά σχολεία, σε πολλές χώρες οι μαθητές έχουν επίσης πρόσβαση και παρακολουθούν σχολεία πριν και μετά την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τέτοια είναι τα νηπιαγωγεία, ή εν γένει τα σχολεία προσχολικής αγωγής που προσφέρουν σχολική αγωγή, σε πολύ μικρά παιδιά, συνήθως 3 έως 5 ετών.

Μετά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή και παράλληλα προς αυτήν, υπάρχουν αφ’ ενός τα Πανεπιστήμια, Τεχνολογικά Ιδρύματα, Κολλέγια ή Σεμινάρια που απαρτίζουν την Τριτοβάθμια εκπαίδευση και αφ’ ετέρου η επαγγελματική ή τεχνική εκπαίδευση.

Τα εναλλακτικά σχολεία, πάλι, προσφέρουν μη παραδοσιακή ύλη διδασκαλίας και ακολουθούν μη παραδοσιακές μεθόδους.

Υπάρχουν επίσης μη κρατικά σχολεία: Τα ιδιωτικά σχολεία που είτε απευθύνονται σε μαθητές με ειδικές ανάγκες που δεν καλύπτονται από τα κρατικά σχολεία είτε λειτουργούν παράλληλα με τα δημόσια σχολεία, τα θρησκευτικά σχολεία, ή σχολεία που έχουν διαφορετικές προδιαγραφές εκπαίδευσης.

Τα σχολεία για ενήλικες περιλαμβάνουν τα Ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης και τις Επαγγελματικές, Στρατιωτικές κ.α. σχολές, πολλές από τις οποίες είναι ενταγμένες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Στην κατ’ οίκον διδασκαλία και στα διαδικτυακά σχολεία, όπως είναι το Ανοικτό Πανεπιστήμιο, η διδασκαλία και η μάθηση γίνονται εκτός του παραδοσιακού κτηρίου του σχολείου.

Ας προχωρήσω, όμως, στην ιστορία και στην εξέλιξη του σχολείου!

Η έννοια της ομαδοποίησης των μαθητών σε συγκεκριμένες τοποθεσίες για να μάθουν υφίσταται από την εποχή των Κλασσικών χρόνων της ελληνικής αρχαιότητας.

Η Ακαδημία του Πλάτωνα και η Περιπατητική Σχολή αποτελούσαν οργανωμένα δημόσια εκπαιδευτικό ίδρυμα κατ’ αντίθεση της κατ’ οίκον ιδιαίτερης διδασκαλίας.

Επίσης οργανωμένα σχολεία συναντάμε στην αρχαία Ινδία και στην αρχαία Κίνα. Η Βυζαντινή αυτοκρατορία είχε, από το 425 μ.Χ., εκπαιδευτικό σύστημα που ξεκινούσε από τη στοιχειώδη εκπαίδευση η οποία ήταν προαπαιτούμενο για τους στρατιωτικούς.

Ο Ισλαμικός πολιτισμός ανέπτυξε εκπαιδευτικό σύστημα με τη μοντέρνα έννοια του όρου.

Κατ’ αρχήν τα τζαμιά συνδύαζαν αμφότερες τις θρησκευτικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες αλλά, κατά τον 9ο αιώνα, ιδρύθηκαν οι μεντρεσέδες που ήταν κανονικά σχολεία. Επίσης εισήχθη η έννοια της δημόσιας δωρεάν παιδείας, κάτω από τον έλεγχο του Χαλίφη.

Επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας, οι πόλεις Προύσα και Αδριανούπολη έγιναν τα κύρια κέντρα μάθησης.

Το οθωμανικό σύστημα του Kulliye, ένα σύνθετο κτήριο που περιελάμβανε τζαμί, νοσοκομείο, μεντρεσέ, δημόσιες κουζίνες και εστιατόρια, έκανε την μάθηση προσιτή σε ευρύτερο κοινό μέσω δωρεάν γευμάτων, ιατρικής περίθαλψης και μερικές φορές δωρεάν διαμονής.

Στην Ευρώπη του Μεσαίωνα και στην πρώιμη Μοντέρνα εποχή, ο κύριος στόχος των σχολείων, ήταν η διδασκαλία των Λατινικών. Αυτό οδήγησε στον όρο grammar school και στον αντίστοιχο Ελληνικό όρο γραμματοδιδασκαλείο που χαρακτηρίζει το σημερινό Δημοτικό σχολείο.

Σημαντική πρόκληση, λοιπόν, το σχολείο… Τρόπος διαφύλαξης ιδανικών της ειρήνης, της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Πώς;

Η απάντηση είναι: κατάλληλη αγωγή και παιδεία.

Με καλλιέργεια, προσωπική κατάκτηση, μάλιστα, που απαιτεί θυσίες.

Ρωτώντας, έναν συνταξιούχο, πλέον, καθηγητή, με διαβεβαίωσε, πώς η δια βίου εκπαίδευση και κατάρτιση μετατοπίζει το κέντρο βάρους από το κράτος στο άτομο, το οποίο οφείλει να έρθει σε επαφή με πολλούς τομείς γνώσης σε διάφορες μορφές της. Η μετάδοση από την τοπική στην παγκόσμια κοινωνία προϋποθέτει γλωσσομάθεια, ανοχή στη διαφορετικότητα και στον πολυπολιτισμικό, πνεύμα συνεργασίας και συναδέλφωσης στο παγκόσμιο χωριό, στο οποίο έχει μεταβληθεί ο πλανήτης μας.

Και εδώ στην Ελλάδα έχουν γίνει ορατές οι πολλαπλές όψεις της παγκοσμιοποίησης στην κοινωνιολογική και οικονομική εκδοχή της.

Οι Έλληνες λογίζονται φιλεκπαιδευτικός λαός. Είτε λόγω της αρχαιοελληνικής παράδοσης, είτε λόγω της γεωγραφικής θέσης και του γεωγραφικού ανάγλυφου, είτε λόγω της ιδιαιτερότητας της ελληνικής γλώσσας ή οποία επί Ελληνιστικών χρόνων ήταν η κυρίαρχη γλώσσα του δυτικού κόσμου, η λαϊκή σοφία έχει αποκρυσταλλωμένη άποψη υπέρ του σχολείου.

Η φράση: άνθρωπος αγράμματος, ξύλο απελέκητο αντικατοπτρίζει τον διαρκή πόθο των Ελλήνων για το σχολείο.

Μετά την Ακαδημία του Πλάτωνα και το Λύκειο του Αριστοτέλη, οι Έλληνες δούλοι που αναλαμβάνουν την μόρφωση των Ρωμαίων, το Βυζάντιο που ιδρύει σχολεία και κατά το Μεσαίωνα, ο ελληνικός Χριστιανισμός με τα ιερογράμματα, διατηρούν την παράδοση του σχολείου.

Με την άφιξή του στην Ελλάδα το 1828, ο Ιωάννης Καποδίστριας ιδρύει ορφανοτροφεία στην Αίγινα και τον Πόρο, όπου τα ορφανά ελάμβαναν γενική μόρφωση και επαγγελματική εκπαίδευση και όπου παράλληλα λειτουργούσαν διδασκαλεία για την μόρφωση των δασκάλων.

Ιδρύεται γεωργική σχολή στην Τίρυνθα, ιερατική σχολή στον Πόρο και στρατιωτικό σχολείο στο Ναύπλιο.

Με τον Όθωνα, το 1933, εκδόθηκε διάταγμα που καθόριζε τις αρμοδιότητες της επί των Εκκλησιαστικών γραμματείας που ήταν το πρώτο υπουργείο παιδείας.
Οι Βαυαροί διαίρεσαν την όλη εκπαίδευση σε τρεις κύκλους, τη στοιχειώδη εκπαίδευση, τη μέση και την ανώτερη.

Τη στοιχειώδη εκπαίδευση ονόμασαν Δημοτική, διότι η διοίκηση και η εποπτεία ανατέθηκαν στους Δήμους, σύμφωνα με τον νόμο της 6 Φεβρουαρίου 1834 που ήταν πιστό αντίγραφο του γαλλικού νόμου του 1833, και η διάρκεια φοίτησης προβλεπόταν να είναι επταετής. Βάση αυτού του νόμου ιδρύθηκε Διδασκαλείο στο Ναύπλιο το 1835, όπου εισήχθη η αλληλοδιδακτική μέθοδος.

Το 1836 συστάθηκε η Φιλεκπαιδευτική εταιρία που ίδρυσε σχολεία θηλέων και προετοίμασε τις πρώτες δασκάλες. Δυστυχώς όμως ούτε η υποχρεωτική φοίτηση ούτε η επταετής διάρκεια εφαρμόστηκαν και η θέση των δασκάλων ήταν τραγική.

Το 1944, λόγω της απροθυμίας των δήμων να ιδρύσουν και συντηρήσουν σχολεία εκδόθηκε διάταγμα σύμφωνα με το οποίο εις την δημοτική εκπαίδευσιν συντρέχει και το κράτος κατά το μέτρον της ανάγκης των δήμων.

Παρ όλα ταύτα η κατάσταση χειροτέρεψε και το 1863 το διδασκαλείο έκλεισε. Το 1871 ιδρύεται στην Αθήνα ο Σύλλογος προς διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων μέλη του οποίου το 1874 ιδρύουν το εξατάξιο Πρότυπο δημοτικό σχολείο στην Αθήνα και το τετρατάξιο Παιδαγωγείο στη Θεσσαλονίκη. Έτσι σ’ αυτήν την περίοδο ο εκπαιδευτικός κύκλος αποτελείται από το δημοτικό σχολείο με τετραετή φοίτηση ακολουθεί το Ελληνικό σχολείο με τριετή φοίτηση και τέλος το Γυμνάσιο με τετραετή φοίτηση.

Οι δάσκαλοι το 1873 ιδρύουν τον Ελληνικόν διδασκαλικόν σύλλογον ο οποίος εκδίδει το περιοδικό Πλάτων και κατορθώνουν να υψώσουν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και των πολιτικών για τα εκπαιδευτικά θέματα. Έτσι το 1876 ο υπουργός παιδείας στη Βουλή χαρακτηρίζει την κατάσταση της εκπαίδευσης εμπαιγμόν δια το έθνος.

Ιδρύεται Διδασκαλείο τριετούς φοίτησης στην Αθήνα, καθώς καθ άλλα δύο στην Τρίπολη και στην Κέρκυρα και το 1881 άλλο ένα στη Λάρισα.

Το 1895, ο νόμος Περί στοιχειώδους ή δημοτικής εκπαίδευσης διαιρεί τα σχολεία σε κοινά, με έναν δάσκαλο όταν έχουν μέχρι 80 μαθητές, και πλήρη με δύο δασκάλους όταν έχουν μέχρι 140 μαθητές. Όταν οι μαθητές είναι μέχρι 200 το σχολείο είναι τριθέσιο και για περισσότερους από 200 τετραθέσιο. Όπου δεν ήταν δυνατόν να ιδρυθούν κοινά- μονοθέσια- σχολεία προβλεπόταν η ίδρυση γραμματοδιδάσκαλων.

Επίσης ιδρύονται εξατάξια σχολεία οι απόφοιτοι των οποίων μπορούν να εγγραφούν στην τρίτη τάξη των Ελληνικών σχολείων.

Το 1921, τα “κοινά” σχολεία αφομοιώνονται με τα εξατάξια, το 1929 επί Βενιζέλου καθορίζεται εξαετής η διάρκεια της δημοτικής εκπαίδευσης και το όριο για την ίδρυση μονοθέσιου δημοτικού σχολείου κατεβαίνει στους 15 μαθητές, με στόχο την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, διότι σύμφωνα με την απογραφή του 1828 υπήρχαν 3500 συνοικισμοί με λιγότερα από 15 παιδιά σχολικής ηλικίας και έτσι, κάθε χρόνο, πάνω από 25.000 παιδιά δεν γραφόντουσαν σε κανένα σχολείο.

Παρ’ όλα αυτά, κατά τη στατιστική του 1936, ενώ στην πρώτη τάξη γραφόντουσαν 200.000 μαθητές, από την έκτη τάξη αποφοιτούσαν μόνο 75.000. Το 1954, στο νομοθετικό διάταγμα περί καταπολεμήσεως του αναλφαβητισμού ιδρύονται τα νυχτερινά σχολεία για την παροχή της βασικής μόρφωσης σε μαθητές ηλικίας 14 έως 20 ετών, οι οποίοι λόγω της κατοχής και του εμφυλίου δεν είχαν ολοκληρώσει τη στοιχειώδη εκπαίδευση.

Στο ίδιο διάταγμα προβλέπεται ότι, μετά το 1962, όποιος δεν έχει απολυτήριο δημοτικού σχολείου δεν θα μπορεί να διευθύνει επιχείρηση ή βιοτεχνικό κατάστημα. Έτσι το 1953-54 λειτούργησαν 2.300 νυχτερινά σχολεία με 67.000 μαθητές και 2.350 δασκάλους, πολλοί από τους οποίους εργάστηκαν δωρεάν. Στη στατιστική της UNESCO για το 1957, το ποσοστό αναλφαβητισμού στην Ελλάδα ανερχόταν σε 25%, ενώ στην Τουρκία σε 68% και στη Γιουγκοσλαβία σε 27%.

Η μέση εκπαίδευση επίσης ξεκινάει με τη Βαυαρική αντιβασιλεία το 1836 και χωρίζεται σε δύο κύκλους : κατ’ αρχάς το τριετές “Ελληνικό σχολείο” κατ αντιστοιχία του Βαυαρικού Latina και κατόπιν το τετραετές Γυμνάσιο το οποίο έχει ως στόχο την προπαρασκευήν των μαθητών που θέλουν να σπουδάσουν ανώτερες επιστήμες στα Πανεπιστήμια.

Οι δάσκαλοι των πρώτων καλούνται Ελληνοδιδάσκαλοι και των γυμνασίων καθηγητές.

Όταν το Πανεπιστήμιο άρχισε να δίνει διπλώματα, διοριζόντουσαν στη μέση εκπαίδευση πτυχιούχοι της φιλολογίας και της φυσικομαθηματικής.

Το Ελληνικόν σχολείο, ιδρύθηκε, φίλοι μου, για να εκπληρώσει ειδικόν εκπαιδευτικόν σκοπόν που ήταν η ανάπτυξις και μόρφωσις της διανοίας, τως εις αυτό φοιτούντων μαθητών, η ηθική αγωγή και ειδικώς η προπέδευσις προς αυτάρκη σπουδήν των θετικών επιστημών.

Τελειώνοντας, θα ήθελα, να θέσω τις δικές μου απόψεις, περί θέματος, τι είναι, δηλαδή, σχολείο;

Μέρος, όπου, έχω τη δυνατότητα, να μαθαίνω και να αποκτώ τη γνώση, συνδυάζοντας ικανοποιητικά μια ευρύτατη γενική παιδεία με τη δυνατότητα εμβάθυνσης σε ορισμένα θέματα.

Να έχω τη δυνατότητα, να ενεργώ με τέτοιον τρόπο, ώστε να αποκτώ όχι μόνο επαγγελματική κατάρτιση αλλά και γενικότερα τη δυνατότητα να αντιμετωπίζω και να εργάζομαι αρμονικά σε ομάδες.

Κυριότερο, όμως, συμβάν, για εμένα; Να μαθαίνω να συμβιώνω, κατανοώντας τους άλλους και έχοντας επίγνωση των κοινωνικών αλληλεξαρτήσεων συμβάλλοντας στην πραγματοποίηση κοινών δράσεων και στη διευθέτηση των συγκρούσεων, με σεβασμό στις αξίες του πλουραλισμού, της αμοιβαίας κατανόησης και της ειρήνης.
Να μαθαίνω να ζω με τέτοιον τρόπο, ώστε να αναπτύσσω την προσωπικότητα μου και να κρίνω τους γύρω μου.

Για το λόγο αυτόν, η εκπαίδευση δεν πρέπει να παραμελεί την ανάπτυξη των ατομικών δυνατοτήτων, τη μνήμη, τη λογική κρίση, την αίσθηση του ωραίου, τις φυσικές ικανότητες του ατόμου και τη δεξιότητα της επικοινωνίας, με παράλληλη ευαισθησία στη χρήση της μητρικής γλώσσας.

Τι λέτε, φίλοι μου;

Γράφει η Ηλιάνα Βολονάκη
http://freepen.gr