Ο λάθος πολλαπλασιαστής

Η συζήτηση για τον δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή -τον δείκτη που, με απλά λόγια, μετράει την επίπτωση της δημοσιονομικής προσαρμογής στην ανάπτυξη- εξελίσσεται, για άλλη μία φορά, μ’ έναν τρόπο που οδηγεί στο ίδιο δυσάρεστο αποτέλεσμα: να πυροβολούμε μόνοι μας τα πόδια μας.

Ας πάρουμε πρώτα τα γεγονότα: Τον Οκτώβριο του 2012, στην τακτική «Επισκόπηση της παγκόσμιας οικονομίας», το ΔΝΤ υποστήριξε ότι οι προβλέψεις για την παγκόσμια ανάπτυξη ήταν «πολύ αισιόδοξες» επειδή ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής «συστηματικά υποτιμήθηκε» για την περίοδο 2010-11. Λίγο μετά -τον Ιανουάριο του 2013- το ΔΝΤ διευκρίνισε ότι «τα συμπεράσματα πρέπει να αντιμετωπιστούν με προσοχή», ότι «δεν υπάρχει ένας μοναδικός πολλαπλασιαστής για όλες τις περιόδους και για όλες τις χώρες» κι ότι υπάρχουν πολλές παράμετροι -όπως π.χ. το επίπεδο του δημόσιου χρέους ή η παραγωγική δομή της οικονομίας- που επηρεάζουν το μέγεθος της επίπτωσης

της προσαρμογής στην ανάπτυξη. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι αναλύσεις και τα συμπεράσματα της Επιτροπής και της ΕΚΤ, αλλά και του ΟΟΣΑ.

Σημαίνουν άραγε αυτές οι διαπιστώσεις ότι όλα έγιναν και βαίνουν καλώς; Οτι δεν υπάρχουν αστοχίες και λάθη στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των οικονομικών προγραμμάτων; Οτι δεν ενεργούν συχνά οι εταίροι -Ε.Ε., ΕΚΤ, ΔΝΤ- με δογματισμούς και προκαταλήψεις που αποδεδειγμένα υπονομεύουν την επίτευξη των στόχων που υποτίθεται ότι υπηρετούν; Κανείς δεν μπορεί σήμερα να ισχυριστεί ότι, πέραν των δικών μας αδιαμφισβήτητων ευθυνών, δεν υπάρχουν σοβαρές ευθύνες και στην πλευρά των εταίρων. Αλλωστε, λιγότερο ή περισσότερο σιωπηλά, και οι ίδιοι το αναγνωρίζουν και το ομολογούν. Γι’ αυτό και η συζήτηση για την ύφεση, την ανεργία και την κοινωνική κρίση που οξύνεται έχει ήδη ανοίξει στην Ευρώπη. Σε αυτή τη συζήτηση, η υπόθεση του «λάθους» του πολλαπλασιαστή προσθέτει επιχειρήματα και νέα δεδομένα.

Σε αυτή τη συζήτηση η Ελλάδα πρέπει να συμμετάσχει και να πάρει θέση. Με την κατάλληλη προετοιμασία, στον σωστό χρόνο και με τον σωστό τρόπο. Δηλαδή με σχέδιο και συμμαχίες. Πρώτα στο εσωτερικό και μετά στο εξωτερικό. Αντ’ αυτού, ο δημόσιος διάλογος κυριαρχείται για άλλη μία φορά από λαϊκίστικες και αφοριστικές προσεγγίσεις. Με βασική ευθύνη της αντιπολίτευσης, ο πολλαπλασιαστής έγινε άλλη μια «σημαία ευκαιρίας» στο εμπόριο ελπίδας, για να επανέλθει δριμύτερο το αίτημα για συνολική απόρριψη του προγράμματος. Ετσι όμως καταλήγουμε να πυροβολούμε τα πόδια μας. Γιατί ξυπνάμε ξανά τον «εφιάλτη», ακόμα και των πιο καλοπροαίρετων εταίρων μας, ότι η Ελλάδα ψάχνει πάλι ευκαιρία για να αποποιηθεί τις υποχρεώσεις της. Αντί λοιπόν να αξιοποιούμε το «λάθος του πολλαπλασιαστή», καταλήγουμε να το πολλαπλασιάζουμε.

Γιατί η αλήθεια -που δεν μας αρέσει- είναι ότι το λάθος δεν βρίσκεται μόνο στο μέγεθος του πολλαπλασιαστή. Αλλά και στις αλλαγές που δεν έγιναν σε βασικές δομές του κράτους και της οικονομίας. Με αποτέλεσμα, μια προσαρμογή, που έτσι κι αλλιώς αναμενόταν να προκαλέσει ύφεση, να οδηγήσει σε βαθύτερη κρίση και σε όξυνση των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων.

Οι «πολλαπλασιαστές του λάθους» έχουν να κάνουν με το ότι τρία χρόνια μετά την έναρξη του προγράμματος -κι αφού, έπειτα από αιματηρές θυσίες, πετύχαμε μια πρωτοφανή μείωση του ελλείμματος- ακόμη συζητάμε πώς θα αλλάξουμε το Δημόσιο, ενώ δεν έχουμε καν βρει λύση για τους επίορκους. Εχουν να κάνουν με το ότι διαρκώς συζητάμε «πώς θα γίνουν επενδύσεις» ώστε να μειωθεί η ανεργία και να ενισχυθεί η απασχόληση, αλλά όταν κάποια επένδυση πάει να εμφανιστεί, εμφανίζεται μαζί της είτε «οσμή σκανδάλου» είτε «ατμόσφαιρα πολεμικής σύρραξης». Οσο λοιπόν και αν το «λάθος» του πολλαπλασιαστή ανοίγει «πόρτα αλλαγών» στο πρόγραμμα της Ελλάδας -σύμφωνα και με τις δεσμεύσεις των εταίρων στο Εurogroup του Δεκεμβρίου 2012-, η συνεχής μετάθεση δικών μας κρίσιμων αποφάσεων για να αλλάξουμε τους «πολλαπλασιαστές του λάθους» έχει τον κίνδυνο να κλείσει αυτή την πόρτα με πάταγο.

Της Αννυς Ποδηματα

kathimerini.gr