Σε αναζήτηση ενέργειας, η Τουρκία φλερτάρει τους Κούρδους του Ιράκ, εκεί που δεν το περίμενε κανείς…

Institut Kurde de Paris (μτφ. Κριστιάν)

ΑΓΚΥΡΑ, 20 Φεβ. 2013 (ΑFΡ) – Με το συνεχές άγχος της να μειώσει την ενεργειακή της εξάρτηση από το εισαγόμενο πετρέλαιο και φυσικό αέριο, η Τουρκία στραβοκοιτάζει με επιμονή προς το ιρακινό Κουρδιστάν και τα πετρελαϊκά αποθέματα του, παρά την οργή της Βαγδάτης, και το φόβο του αμερικανού σύμμαχου να δει το Ιράκ να εκραγεί υπό την επίδραση αυτής της προσέγγισης.

Πρόκειται για μια από αυτές τις ανατροπές συμμαχίας που δίνει κρύο ιδρώτα στους διπλωμάτες. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η Άγκυρα αρνήθηκε κάθε επαφή με τους Κούρδους του Ιράκ, και τους κατηγορούσε για φιλοξενία στο έδαφός τους των μισητών «αδερφών» τους του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), σε ανοικτό πόλεμο εναντίον των στρατευμάτων τους από το 1984.

Αλλά από τότε που ανέλαβε τα ηνία της εξουσίας, ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καλλιέργησε προσεκτικά επαφές με τους ηγέτες αυτού του κρατιδίου που σήμερα αποτελεί την «κουρδική αυτόνομη περιοχή» του Ιράκ και έπλεξε πολύ ισχυρούς δεσμούς που αποβλέπουν αυτή η περιοχή να τροφοδοτήσει σε ενέργεια την εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη (8,9% και 8,5% το 2010 και το 2011) της χώρας του.

Από 2,8 δισεκατομμύρια δολάρια το 2007, ο όγκος των συναλλαγών μεταξύ της Τουρκίας και του Ιράκ αυξήθηκε σε 10,7 δισεκατομμύρια δολάρια το περασμένο έτος, από τον οποίο ένα πολύ μεγάλο μέρος με την κουρδική περιοχή του, όπου έχουν εγκατασταθεί χίλιες τουρκικές εταιρείες.

Σήμερα, η Τουρκία προτίθεται να μετατρέψει αυτή την αλληλοκατανόηση σε μια πραγματική στρατηγική εταιρική σχέση. Σύμφωνα με τον τουρκικό τύπο, το σχέδιο περιλαμβάνει την κατασκευή ενός αγωγού σε θέση να μεταφέρει 10 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως.

Αν και δεν επιβεβαιώσε αυτό το έργο, ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ, δικαιολόγησε σε κάθε περίπτωση το ενδιαφέρον της χώρας του για το νότιο γείτονά της. 

«Τι πιο φυσικό για την Τουρκία από το να προστατεύσει τα συμφέροντά της;», είπε.

Μια απάντηση στις επικρίσεις που προκαλεί η επαναπροσέγγιση μεταξύ Άγκυρας και Ερμπίλ. 

Κατ 'αρχάς, εκείνες του Ιράκ, το οποίο αρνείται στην περιοχή των Κούρδων το δικαίωμα να εξάγει το πετρέλαιο του χωρίς τη συγκατάθεσή του.

Άρνηση που προστέθηκε στη τουρκική άρνηση να εκδώσει τον ιρακινό αντιπρόεδρο Tareq al-Hashemi, το ζήτημα της ενέργειας έχει σαπίσει τις σχέσεις μεταξύ του σιίτη πρωθυπουργού Νούρι Αλ-Μαλίκι και της Τουρκίας, χώρα με σουνιτική πλειοψηφία.

Ανησυχία των ΗΠΑ

Τον Δεκέμβριο, το Ιράκ απαγόρεψε στο αεροπλάνο του υπουργού Γιλντίζ να προσγειωθεί στο Ερμπίλ, προκειμένου να υπογράψει τη συμφωνία. Ένα μήνα νωρίτερα, οι αρχές της Βαγδάτης εμπόδισαν την τουρκική πετρελαϊκή εταιρεία TPAO να συμμετάσχει σε διαγωνισμό για τη σύναψη σύμβασης για εξερεύνηση.

Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ο Ερντογάν πρέπει επίσης να αντιμετωπίσει τις προειδοποιήσεις της Ουάσιγκτον, η οποία φοβάται ότι η προσοχή του για την κουρδική περιοχή καθιζάνει μια κατάρρευση του Ιράκ, καταστροφική για τη σταθερότητα της περιοχής.

«Η οικονομική επιτυχία μπορεί να προωθήσει την ολοκλήρωση στο Ιράκ. Μια αποτυχία μπορεί να τροφοδοτήσει τις δυνάμεις που οδηγούν στην αποσύνθεση του, και δεν θα ήταν καλό ούτε για την Τουρκία ούτε για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ούτε για οποιαδήποτε χώρα της περιοχής», προειδοποίησε πρόσφατα ο Πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Άγκυρα, Francis Ricciardone.

Η δήλωση αυτή δεν άρεσε στους Τούρκους. 

«Οι οικονομικές μας σχέσεις ενισχύονται παρ 'όλα αυτά, παρά τις Ηνωμένες Πολιτείες», απάντησε ο Ερντογάν. 

«Μας λένε ότι κάνομε λάθος να πράξουμε έτσι. Απαντώ +όχι+όχι, το ιρακινό σύνταγμα το επιτρέπει», πρόσθεσε, υπενθυμίζοντας ότι το συνταγματικό κείμενο επιτρέπει στους Κούρδους να χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν το 18% το μαύρο χρυσό της χώρας.

Στα μάτια των αναλυτών, η τουρκική επιλογή να επαναπροσανατολίσει ένα μέρος από τις δαπανηρές εισαγωγές πετρελαίου της από το Ιράν, το Αζερμπαϊτζάν και τη Ρωσία προς το ιρακινό Κουρδιστάν είναι οικονομικά πρόδηλη.

«Η ιρακινή ενέργεια είναι η φτηνότερη και ένα μέσο για την Τουρκία να μειώσει την ενεργειακή της εξάρτηση» δήλωσε ο Μέτε Γκοκνέλ, ο πρώην επικεφαλής του τουρκικού μεταφορέα υδρογονανθράκων Botas.

Σε πολιτικό επίπεδο, η Άγκυρα έκανε τον ιρακινό κουρδικό θύλακα ένα από τα ατού της στις ειρηνευτικές συνομιλίες που επαναλήφτηκαν στα τέλη του 2012 με τον φυλακισμένο ηγέτη του PKK Αμπντουλάχ Οτζαλάν. Για το θέμα αυτό, το ιρακινό Κουρδιστάν είναι ένας από τους λίγους συμμάχους της.

«Η Τουρκία δεν μπορεί να αγνοήσει την Κούρδους του Ιράκ»,  εκτιμά ο Καθ. Ι. Huseyin Bagci του Τεχνικό Πανεπιστήμιου της Μέσης Ανατολής. 

«Θεωρώ ότι οι σχέσεις που αναπτυχτήκαν από τη Τουρκία με τους Κούρδους ηγέτες του Ιράκ αποτελούν μία από τις πιο ενδιαφέρουσες εξελίξεις σε περιφερειακό επίπεδο», πρόσθεσε ο Ross Wilson, του Ατλαντικού Συμβουλίου, ένα αμερικανικό ερευνητικό κέντρο.

Institut Kurde de Paris