Μετά
από μια ευχάριστη ανάπαυλα κατά τη διάρκεια των τελευταίων έξι μηνών, ο
πανικός για την τύχη της Ευρώπης έχει φουντώσει και πάλι.
Μόλις
λίγες εβδομάδες πριν η πολιτική ελίτ του Νταβός διαβεβαίωνε ότι η κρίση
είχε περάσει. Τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων έδειξαν όμως πόσο
εφήμερη μπορεί να είναι η βεβαιότητα αυτή.
Αλλά η εύκολη επανάληψη των σκοτεινών προγνωστικών είναι ακριβώς αυτό: εύκολη. Η σειρήνα της ευρω-απαισιοδοξίας θα πρέπει να αγνοηθεί. Ήταν λάθος το 2010, και είναι λάθος και τώρα. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει δύσκολα χρόνια χωρίς σαφή πορεία, αλλά αυτό δεν είναι το ίδιο με τη διάλυση και το χάος.
Λοιπόν, τι άλλαξε; Η βρετανική κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον μίλησε με ειλικρίνεια σχετικά με τη δυνατότητα εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας από την Ένωση. Σκάνδαλα συγκλόνισαν την ισπανική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Mariano Rajoy, και ο Rajoy ο ίδιος κατηγορήθηκε για αποδοχή παράνομων πληρωμών. Στην Ιταλία, μια από τις μεγαλύτερες τράπεζες, η Monte dei Paschi, αποκάλυψε ότι είχε χάσει σχεδόν 1 δισ. δολάρια σε κρυφές συναλλαγές παραγώγων. Πιο ανησυχητικό, οι βουλευτικές εκλογές στην Ιταλία έχουν φέρει το απίστευτο σενάριο (για οποιονδήποτε εκτός Ιταλίας) στο προσκήνιο, την πολιτική ανάσταση του πρώην πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο οποίος έχει καταφέρει να αυξήσει τα ποσοστά του στις δημοσκοπήσεις, παρόλο που δικάζεται για σεξουαλικά σκάνδαλα. Η προοπτική της επιστροφής του Μπερλουσκόνι σε συνδυασμό με μια ακρωτηριασμένη ισπανική κυβέρνηση έχει εγείρει την προοπτική ότι καμία από τις δύο χώρες δε θα συνεχίσει τη μακρά πορεία προς τις διαρθρωτικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις.
Η αντίδραση των χρηματοπιστωτικών αγορών ήταν άμεση και προβλέψιμη. Οι αποδόσεις των ομολόγων στο ισπανικό και ιταλικό χρέος εκτινάχθηκε μετά από μήνες ηρεμίας. Το κόστος του δανεισμού οδήγησε σε ξεπούλημα τα χρηματιστήρια της Ευρώπης.
Ναι, η ανεργία είναι υψηλή στην Ισπανία, με τα επίσημα στοιχεία στο 26 τοις εκατό και συνεχώς να αυξάνονται. Η Ιταλία εξακολουθεί να μην αισθάνεται το κατεπείγον της κατάστασης. Η Γαλλία είναι αμήχανη, και η Γερμανία εξακολουθεί να είναι ανένδοτη όσον αφορά τη δημοσιονομική ορθότητα. Η κυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραμένει πιο ανίσχυρη από ότι θα έπρεπε για επείγοντα θέματα, όπως οι τραπεζικοί κανονισμοί, και πιο ισχυρή για λεπτομέρειες όπως η θαλάσσια πολιτική.
Η ευρώ-περιφρόνηση είναι στη μόδα, στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε όλη την Ευρώπη, και πουθενά περισσότερο από ότι στους δρόμους του Λονδίνου. Και όταν στην ΕΕ απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ τον περασμένο Οκτώβριο, οι Έλληνες το θεώρησαν απλά ένα σκληρό αστείο. Είμαστε στη μέση ενός οικονομικού πολέμου και η Ελλάδα κοντεύει να μετατραπεί σε αποικία, χλεύαζε ένας πολιτικός. Στη Wall Street, συχνά κοροϊδεύουν την τύχη της Ευρώπης - όταν δεν είναι σε κατάσταση πλήρους πανικού. Στην ίδια την Ευρώπη, η διάθεση είναι συχνά πολύ πιο σκοτεινή.
Και όμως, η Ένωση επικρατεί. Το σημείο του βραβείου Νόμπελ ήταν να τονίσει πόσο αξιοσημείωτο επίτευγμα ήταν όλο αυτό, και τι καλύτερη στιγμή για να το τονίσει από ότι σε μια σκοτεινή ώρα. Εβδομήντα χρόνια πριν, τα ευρωπαϊκά έθνη είχαν εκμηδενίσει το ένα το άλλο, και εμπλέκονταν σε αιματηρούς πολέμους σχεδόν χωρίς ανάπαυλα για αιώνες. Τώρα, στη χειρότερη περίπτωση η Ελλάδα θα επιστρέψει στη δραχμή. Η Καταλονία να γίνει ανεξάρτητη και το Λονδίνο θα φύγει από μια οργάνωση της οποίας ποτέ δεν είχε γίνει πλήρες μέλος. Τα χειρότερα σενάρια του σήμερα θα ήταν όνειρα παλιότερα.
Ακόμα και τα σενάρια όμως φαίνονται απίθανα. Οι αναλυτές εκφράζουν απλά όλες τις απόψεις. Οι οικονομολόγοι της Citigroup, που προέβλεπαν με τόλμη πέρυσι ότι υπήρχε μια 75 τοις εκατό πιθανότητα η Ελλάδα θα αποχωρήσει από την ΕΕ την 1 Ιανουαρίου του 2013 ήταν απλά μια άποψη, παρόλο που εκφράζεται αριθμητικά. Ναι, η Ευρωπαϊκή Ένωση με το ευρώ ως ενιαίο νόμισμα πάσει στην τρέχουσα μορφή της - και το πρόβλημα είναι υπαρξιακό. Αλλά, όπως ήταν αλήθεια σε κάθε συγκυρία κατά τα τελευταία χρόνια, δεν υπάρχει διέξοδος από το σημερινό αδιέξοδο, παρά μέσα από αυτό. Δεν υπάρχει στρατηγική εξόδου, δεν υπάρχει στρατηγική Grexit, δεν υπάρχει βιώσιμη πορεία για να διασπαστεί η ένωση ή το ευρώ, εκτός αν το κόστος της διάλυσης που αναλάβουν τα μέλη είναι τόσο μεγάλο που αναλογικά οι οδυνηρές παρούσες προσπάθειες φαντάζουν βιώσιμες.
Και τι θα συμβεί τελικά; Ποια εναλλακτική λύση είναι χειρότερη; Η Ευρωπαϊκή Ένωση γεννήθηκε από την ελπίδα για ασφάλεια και ευημερία – μια συμφωνία που σφραγίστηκε από κοινά νομισματικά ομόλογα και διακυβέρνηση. Έχει επιτευχθεί αυτό. Τώρα, όλοι ψάχνουν για την επόμενη φόρμουλα για μια διαφορετική δημογραφική όψη και ένα παγκόσμιο μέλλον. Είναι ένας σκληρός αγώνας, αλλά αξίζει.
http://www.sofokleous10.gr
Αλλά η εύκολη επανάληψη των σκοτεινών προγνωστικών είναι ακριβώς αυτό: εύκολη. Η σειρήνα της ευρω-απαισιοδοξίας θα πρέπει να αγνοηθεί. Ήταν λάθος το 2010, και είναι λάθος και τώρα. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει δύσκολα χρόνια χωρίς σαφή πορεία, αλλά αυτό δεν είναι το ίδιο με τη διάλυση και το χάος.
Λοιπόν, τι άλλαξε; Η βρετανική κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον μίλησε με ειλικρίνεια σχετικά με τη δυνατότητα εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας από την Ένωση. Σκάνδαλα συγκλόνισαν την ισπανική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Mariano Rajoy, και ο Rajoy ο ίδιος κατηγορήθηκε για αποδοχή παράνομων πληρωμών. Στην Ιταλία, μια από τις μεγαλύτερες τράπεζες, η Monte dei Paschi, αποκάλυψε ότι είχε χάσει σχεδόν 1 δισ. δολάρια σε κρυφές συναλλαγές παραγώγων. Πιο ανησυχητικό, οι βουλευτικές εκλογές στην Ιταλία έχουν φέρει το απίστευτο σενάριο (για οποιονδήποτε εκτός Ιταλίας) στο προσκήνιο, την πολιτική ανάσταση του πρώην πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο οποίος έχει καταφέρει να αυξήσει τα ποσοστά του στις δημοσκοπήσεις, παρόλο που δικάζεται για σεξουαλικά σκάνδαλα. Η προοπτική της επιστροφής του Μπερλουσκόνι σε συνδυασμό με μια ακρωτηριασμένη ισπανική κυβέρνηση έχει εγείρει την προοπτική ότι καμία από τις δύο χώρες δε θα συνεχίσει τη μακρά πορεία προς τις διαρθρωτικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις.
Η αντίδραση των χρηματοπιστωτικών αγορών ήταν άμεση και προβλέψιμη. Οι αποδόσεις των ομολόγων στο ισπανικό και ιταλικό χρέος εκτινάχθηκε μετά από μήνες ηρεμίας. Το κόστος του δανεισμού οδήγησε σε ξεπούλημα τα χρηματιστήρια της Ευρώπης.
Ναι, η ανεργία είναι υψηλή στην Ισπανία, με τα επίσημα στοιχεία στο 26 τοις εκατό και συνεχώς να αυξάνονται. Η Ιταλία εξακολουθεί να μην αισθάνεται το κατεπείγον της κατάστασης. Η Γαλλία είναι αμήχανη, και η Γερμανία εξακολουθεί να είναι ανένδοτη όσον αφορά τη δημοσιονομική ορθότητα. Η κυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραμένει πιο ανίσχυρη από ότι θα έπρεπε για επείγοντα θέματα, όπως οι τραπεζικοί κανονισμοί, και πιο ισχυρή για λεπτομέρειες όπως η θαλάσσια πολιτική.
Η ευρώ-περιφρόνηση είναι στη μόδα, στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε όλη την Ευρώπη, και πουθενά περισσότερο από ότι στους δρόμους του Λονδίνου. Και όταν στην ΕΕ απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ τον περασμένο Οκτώβριο, οι Έλληνες το θεώρησαν απλά ένα σκληρό αστείο. Είμαστε στη μέση ενός οικονομικού πολέμου και η Ελλάδα κοντεύει να μετατραπεί σε αποικία, χλεύαζε ένας πολιτικός. Στη Wall Street, συχνά κοροϊδεύουν την τύχη της Ευρώπης - όταν δεν είναι σε κατάσταση πλήρους πανικού. Στην ίδια την Ευρώπη, η διάθεση είναι συχνά πολύ πιο σκοτεινή.
Και όμως, η Ένωση επικρατεί. Το σημείο του βραβείου Νόμπελ ήταν να τονίσει πόσο αξιοσημείωτο επίτευγμα ήταν όλο αυτό, και τι καλύτερη στιγμή για να το τονίσει από ότι σε μια σκοτεινή ώρα. Εβδομήντα χρόνια πριν, τα ευρωπαϊκά έθνη είχαν εκμηδενίσει το ένα το άλλο, και εμπλέκονταν σε αιματηρούς πολέμους σχεδόν χωρίς ανάπαυλα για αιώνες. Τώρα, στη χειρότερη περίπτωση η Ελλάδα θα επιστρέψει στη δραχμή. Η Καταλονία να γίνει ανεξάρτητη και το Λονδίνο θα φύγει από μια οργάνωση της οποίας ποτέ δεν είχε γίνει πλήρες μέλος. Τα χειρότερα σενάρια του σήμερα θα ήταν όνειρα παλιότερα.
Ακόμα και τα σενάρια όμως φαίνονται απίθανα. Οι αναλυτές εκφράζουν απλά όλες τις απόψεις. Οι οικονομολόγοι της Citigroup, που προέβλεπαν με τόλμη πέρυσι ότι υπήρχε μια 75 τοις εκατό πιθανότητα η Ελλάδα θα αποχωρήσει από την ΕΕ την 1 Ιανουαρίου του 2013 ήταν απλά μια άποψη, παρόλο που εκφράζεται αριθμητικά. Ναι, η Ευρωπαϊκή Ένωση με το ευρώ ως ενιαίο νόμισμα πάσει στην τρέχουσα μορφή της - και το πρόβλημα είναι υπαρξιακό. Αλλά, όπως ήταν αλήθεια σε κάθε συγκυρία κατά τα τελευταία χρόνια, δεν υπάρχει διέξοδος από το σημερινό αδιέξοδο, παρά μέσα από αυτό. Δεν υπάρχει στρατηγική εξόδου, δεν υπάρχει στρατηγική Grexit, δεν υπάρχει βιώσιμη πορεία για να διασπαστεί η ένωση ή το ευρώ, εκτός αν το κόστος της διάλυσης που αναλάβουν τα μέλη είναι τόσο μεγάλο που αναλογικά οι οδυνηρές παρούσες προσπάθειες φαντάζουν βιώσιμες.
Και τι θα συμβεί τελικά; Ποια εναλλακτική λύση είναι χειρότερη; Η Ευρωπαϊκή Ένωση γεννήθηκε από την ελπίδα για ασφάλεια και ευημερία – μια συμφωνία που σφραγίστηκε από κοινά νομισματικά ομόλογα και διακυβέρνηση. Έχει επιτευχθεί αυτό. Τώρα, όλοι ψάχνουν για την επόμενη φόρμουλα για μια διαφορετική δημογραφική όψη και ένα παγκόσμιο μέλλον. Είναι ένας σκληρός αγώνας, αλλά αξίζει.
http://www.sofokleous10.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου