Εθνικός διάλογος με παλιά υλικά

Άνθρωποι που γνωρίζουν καλά τον χώρο της εκπαίδευσης μιλούν στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, για τα σχέδια του υπουργού Παιδείας, αναφέροντας ότι δεν είναι καινούργια, έχουν ξανακουστεί, έχουν μελετηθεί και υπάρχουν έτοιμα πορίσματα.

"Δεν προτιθέμεθα να πραγματοποιήσουμε άλλον έναν διάλογο από τα πάνω, ανάμεσα σε τεχνοκράτες της εκπαίδευσης, θα οργανώσουμε κύκλους συζητήσεων και αναζητήσεων, με ευρεία κοινωνική συμμετοχή, ειδικότερα δε, με την αδιαμεσολάβητη συμμετοχή των εκπαιδευτικών". Αυτά τα λόγια χρησιμοποίησε ο υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης στην εισήγηση που έκανε στην πρώτη συνεδρίαση της Επιτροπής
Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία. Του νιοστού εθνικού διαλόγου για την Παιδεία την τελευταία 30ετία, ο οποίος ξεκίνησε εν μέσω εορτών. Ο υπουργός ήθελε να επισημάνει πως ο τωρινός εθνικός διάλογος για την Παιδεία θα είναι διαφορετικός. 

Κι όμως, ο διάλογος με ευρεία κοινωνική συμμετοχή δεν αποτελεί πρωτοτυπία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ΑΝΕΛ. Πριν από περίπου 30 χρόνια, και συγκεκριμένα το Σαββατοκύριακο 16 17 Μαΐου 1987, ο τότε υπουργός Παιδείας Αντώνης Τρίτσης εγκαινίαζε στην Καβάλα και τη Θεσσαλονίκη τον εθνικό διάλογο για την Παιδεία με μεγάλες ανοιχτές συγκεντρώσεις συζητήσεις μέσα σε σχολεία και αμφιθέατρα πανεπιστημίων. Είχαν συμμετάσχει δεκάδες εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές. Μάλιστα ο υπουργός είχε απαντήσει σε πολλές ερωτήσεις μαθητών και γονέων. Αλλά και τα υπόλοιπα σχέδια του υπουργείου Παιδείας που ακούστηκαν τη Δευτέρα, διά στόματος Νίκου Φίλη, δεν διεκδικούν δάφνες πρωτοτυπίας, όπως σημειώνουν άνθρωποι που γνωρίζουν καλά τον χώρο της εκπαίδευσης και έχουν συμμετάσχει στο παρελθόν σε πολλούς εθνικούς διάλογους για την Παιδεία. Λένε πως αρκετά από τα σχέδια έχουν ξανακουστεί, έχουν μελετηθεί και υπάρχουν έτοιμα πορίσματα. Συνεπώς εκφράζεται η απορία γιατί εξαγγέλλονται εκ νέου. 

Ανάμεσα στις αλλαγές που σχεδιάζονται είναι η καθιέρωση άχρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης, η καθιέρωση ολοήμερου δημοτικού σχολείου παντού, η αλλαγή της δομής του Λυκείου και η μεταρρύθμιση ακολουθώντας τη λογική σειρά, από την προσχολική ηλικία έως και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. 

"Ο διάλογος δεν είναι κάτι κακό. Δεν είμαι αρνητικός. Όμως δεν βλέπω ότι ο νέος διάλογος μπορεί να προσφέρει κάτι ουσιαστικό. Γιατί Διότι για τα περισσότερα θέματα που ακούσαμε από το υπουργείο υπάρχουν επεξεργασμένες θέσεις. Έχουμε ένα εκτενές και πλούσιο υλικό, αφού στους παλιότερους διαλόγους είχαν συμμετάσχει πολλοί και σημαντικοί επιστήμονες. Είναι πράγματα ξαναδουλεμένα τόσες φορές" επισημαίνει στα ΝΕΑ ο καθηγητής Ιστορίας Εκπαίδευσης και Συγκριτικής Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Πατρών Σήφης Μπουζάκης εκφράζοντας τον προβληματισμό του. Όπως προσθέτει, ακούω εξαγγελίες που σε αριθμούς είναι εύηχες. Όπως, για παράδειγμα, για τη 14χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση. Όμως υπάρχει η οικονομική ευκολία να στηρίξουμε μια τέτοια επέκταση;".

Η επέκταση που είχε προταθεί το 2009 

Στο ίδιο κλίμα τοποθετούνται κι άλλοι επιστήμονες με μακρά διαδρομή στον χώρο της εκπαίδευσης. Τονίζουν πως το σχέδιο για τη 14χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση είναι παρόμοιο με αυτό που είχε προταθεί το 2009 στην τότε υπουργό Παιδείας Αννα Διαμαντοπούλου από το Συμβούλιο Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης υπό την προεδρία του καθηγητή Γιώργου Μπαμπινιώτη. Το σχέδιο έκανε λόγο για σταδιακή επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στα 11 χρόνια (9 + 2) αφού πρώτα εξασφαλιστούν οι κατάλληλες συνθήκες λειτουργίας (υποδομές, προσωπικό) στην προσχολική εκπαίδευση: διετές νηπιαγωγείο, καθορισμός όρων σωστής λειτουργίας του διετούς νηπιαγωγείου (όχι απλή "φύλαξη" παιδιών).

Επιφυλακτικός για τον νέο εθνικό διάλογο για την Παιδεία είναι και ο αιρετός στο Κεντρικό Υπηρεσιακό Συμβούλιο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και πρώην πρόεδρος της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΔΟΕ) Δημήτρης Μπράτης, ο οποίος έχει συμμετάσχει στο παρελθόν σε αρκετές διαδικασίες διαλόγου για την Παιδεία. Είμαι θετικός ως προς τον διάλογο, αλλά πολύ επιφυλακτικός ως προς το που θα καταλήξει. Ειδικά σε θέματα που απαιτούν πόρους για να υλοποιηθούν. Για παράδειγμα, τι εννοεί ο υπουργός με το ολοήμερο παντού Κι εμείς υποστηρίζουμε το ολοήμερο. Ήταν αίτημα μας από το 1985 και θεσμοθετήθηκε το 1997. Ή τι εννοεί με την υποχρεωτική διετή προσχολική αγωγή Όλα αυτά χρειάζονται υποδομές και συνεπώς πόρους . Ανατρέχοντας στο παρελθόν, ο Μπράτης θυμάται πως όλοι οι εθνικοί διάλογοι για την Παιδεία (στο πλαίσιο του Εθνικού Συμβουλίου Εκπαίδευσης) ξεκινούσαν με τις καλύτερες προθέσεις, αλλά τελικά ο θησαυρός αποδεικνυόταν άνθρακας. Για παράδειγμα, ο εθνικός διάλογος επί κυβέρνησης Καραμανλή είχε ξεκινήσει με πανηγυρική εκδήλωση στο Ζάππειο, αλλά μετά δεν είχε αποτέλεσμα. Όλοι οι διάλογοι απέβησαν άκαρποι. Και όσοι κατέληξαν σε πορίσματα αυτά παρέμειναν απλώς ωραίες διακηρύξεις καθώς η πολιτεία δεν είχε την πολιτική βούληση να τα νομοθετήσει. Η Παιδεία χρειάζεται εθνικό σχεδιασμό και η πολιτική για την εκπαίδευση δεν μπορεί να αλλάζει από υπουργό σε υπουργό . 

Το ράβε ξήλωνε κρατάει χρόνια 

Το μπρος πίσω και το ράβε ξήλωνε αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά εθνικών διαλόγων για την Παιδεία αλλά και γενικότερα του εκπαιδευτικού μας συστήματος, όπως σημειώνουν ειδικοί της εκπαίδευσης. Κάθε υπουργός Παιδείας πλην ελαχίστων εξαιρέσεων ήθελε να βάλει το δικό του στίγμα, προτείνοντας μεταρρυθμίσεις κυρίως στον τρόπο εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Το αποτέλεσμα ήταν μαθητές, εκπαιδευτικοί και γονείς να βρίσκονται σε διαρκή σύγχυση λόγω των συνεχών αλλαγών. Συχνά δε οι προτάσεις που έφερνε στο τραπέζι προς συζήτηση το υπουργείο Παιδείας είχαν συζητηθεί και στο παρελθόν, ξανά και ξανά. 

Κάτι ανάλογο φαίνεται πως επιχειρείται και τώρα. Ο υπουργός Παιδείας στην ομιλία του την περασμένη Δευτέρα ανέφερε πως το υπουργείο σχεδιάζει αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα εκπαίδευσης. Όμως και το 2009 οι προτάσεις του Συμβουλίου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης τόνιζαν πως ανάμεσα στους βασικούς στόχους είναι η σύνταξη νέων αναλυτικών προγραμμάτων που θα στηρίζονται στο τρίπτυχο γνώσεις ικανότητες δεξιότητες . Μάλιστα τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών είχαν αποτελέσει ξεχωριστό κεφάλαιο, πέντε σελίδων, όπου γινόταν εκτενής ανάλυση εκείνου του πορίσματος. 

Η αναμόρφωση του Λυκείου και ο τρόπος εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση δεν θα μπορούσαν να λείπουν και από αυτόν τον εθνικό διάλογο. Όπως είπε ο Νίκος Φίλης, σχεδιάζεται η αλλαγή της δομής του Λυκείου και της συνακόλουθης πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση . Πρόκειται για ένα θέμα που έχει απασχολήσει σχεδόν όλους τους διαλόγους του παρελθόντος. Οι προτάσεις του διαλόγου του 2009 σημείωναν πως υπήρξε γενικότερη συμφωνία ως προς την ανάγκη αποδέσμευσης του Λυκείου από τις εισαγωγικές εξετάσεις για τα πανεπιστήμια, ώστε ν' αποκτήσει το Λύκειο μεγαλύτερη μορφωτική αξία και την αυτοδυναμία που χρειάζεται (...) . Είχε μάλιστα προταθεί δραστικός περιορισμός της διδασκόμενης και εξεταζόμενης ύλης στα τρία έτη του Λυκείου και κατ' επέκταση στην ύλη των εισαγωγικών εξετάσεων. Όμως και νωρίτερα, το 2005, στον διάλογο επί υπουργίας Μαριέττας Γιαννάκου, στόχος του υπουργείου ήταν το Λύκειο να αποδεσμευτεί από τις εξετάσεις. Τα καλά παραδείγματα Ο πιο συγκροτημένος και ολοκληρωμένος εθνικός διάλογος για την Παιδεία, θυμάται ο πρώην πρόεδρος της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος Δημήτρης Μπράτης, ήταν αυτός του 2009 με τον Γιώργο Μπαμπινιώτη ως πρόεδρο του Συμβουλίου. Είχε υιοθετήσει πολλές από τις  προτάσεις μας. Το συγκεκριμένο πόρισμα 25 σελίδων είχε εκπονηθεί σε δεκαέξι συνεδρίες (Μάρτιος έως Νοέμβριος 2009). Από την πλευρά του ο καθηγητής Ιστορίας Εκπαίδευσης και Συγκριτικής Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Πατρών Σήφης Μπουζάκης ξεχωρίζει τον διάλογο επί υπουργού Παιδείας Απόστολου Κακλαμάνη το 1985 με τον Νόμο 1566. Ήταν από τους λίγους που εφαρμόστηκαν . Σημειώνει μάλιστα εκείνη η περίοδος αποτελεί καλό παράδειγμα συνέχειας στην πολιτική για την Παιδεία. Ο Κακλαμάνης δηλαδή συνέχισε τη μεταρρύθμιση που είχε ξεκινήσει ο Ράλλης . 

Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή πολλών κοινωνικών φορέων και εκπαιδευτικών στον εθνικό διάλογο, δεν είναι κάτι καινούργιο, σημειώνει ο Σήφης Μπουζάκης. Στον διάλογο του 1985, επί υπουργίας Απόστολου Κακλαμάνη, είχαν εμπλακεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση, τα συνδικάτα, οι εκπαιδευτικοί, τότε θεσπίστηκε και το ΕΣΥΠ (σ.σ.: Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας), θυμάμαι επίσης τον Γιώργο Σουφλιά το 1991 που είχε επισκεφθεί όλα τα πανεπιστήμια. Μάλιστα, μια συνάντησή του με Σύγκλητο είχε κρατήσει πολλές ώρες. Αλλά και η υπουργός Μαριέττα Γιαννάκου είχε πραγματοποιήσει τον διάλογο συνομιλώντας με πολλούς φορείς . 

Στο μεταξύ, ο εθνικός διάλογος ξεκινάει την ίδια στιγμή που βρίσκεται υπό διαβούλευση το ρετρό νομοσχέδιο για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, το οποίο ουσιαστικά καταργεί τον νόμο Διαμαντοπούλου. Μ' αυτό επανέρχονται οι αιώνιοι φοιτητές και οι φοιτητές θα μπορούν και πάλι να συμμετέχουν στις πρυτανικές εκλογές. Με αυτά τα δεδομένα ο Μπουζάκης λέει πως γενικά στον σχεδιασμό του υπουργείου δεν βλέπει κάτι καινούργιο. Έχουμε μια επιστροφή νόμου του '82 και νόμου Γιαννάκου. Είναι όμως αυτές αλλαγές . Η Παιδεία χρειάζεται εθνικό σχεδιασμό και η πολιτική για mv εκπαίδευση δεν μπορεί να αλλάζει από υπουργό σε υπουργό, επισημαίνουν καθηγητές και δάσκαλοι 

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ