ΠΕΡΙ ΤΗΣ DE FACTO ΚΑΤΑΡΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ

Κύριε διευθυντά,

Με αφορμή την τοποθέτηση του υπουργού Παιδείας κ. Γαβρόγλου σε συνέντευξη που παραχώρησε πριν από λίγες ημέρες σχετικά με το μάθημα των Λατινικών, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι τα Λατινικά είναι χρήσιμα στη Φιλολογία και την Αρχαιολογία και γι' αυτό θα πρέπει να γίνουν κατ' επιλογήν μάθημα στη γ' λυκείου , θα έλεγα τα εξής. 

Καταρχάς, τα λατινικά έχουν τεράστια ιστορική αξία, καθώς ήταν η γλώσσα των αρχαίων Ρωμαίων ήδη από το 753 π.Χ., έτος ίδρυσης της Ρώμης. Η αρχαία Ρώμη αναδείχθηκε σε ηγεμονική δύναμη που κυριάρχησε σε ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο, μέχρι την κατάλυση του δυτικού τμήματος της αυτοκρατορίας έπειτα από επιδρομή των γερμανικών φύλων το 476 μ.Χ. Τα λατινικά, επομένως, αποτέλεσαν την επίσημη γλώσσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τουλάχιστον μέχρι τον 6ο αι. μ.Χ., όταν ο αυτοκράτωρ Ιουστινιανός εξέδωσε τους νόμους του (Νεαροί) στα ελληνικά, και, σε κάθε περίπτωση, τον 7ο αι. μ.Χ., όταν ο αυτοκράτορας Ηράκλειος καθιέρωσε τα ελληνικά ως επίσημη γλώσσα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ητοι της Βυζαντινής, που αποτέλεσε την πρώτη ευρωπαϊκή αυτοκρατορία, λαμβάνοντας χαρακτηριστικά τον τίτλο πιστός εν Χριστώ βασιλεύς και αυτοκράτωρ των Ρωμαίων , αντί του τίτλου στα λατινικά που ήταν Imperator Caesar ή Augustus .

Τα λατινικά λοιπόν, όπως αντιλαμβανόμαστε, προϋπήρχαν αρκετών σημερινών γλωσσών, αφού μόλις το 476 μ.Χ. άρχισαν να διαμορφώνονται όλες οι λατινογενείς γλώσσες που ομιλούνται σήμερα (βλέπε ιταλικά, γαλλικά, πορτογαλικά, ισπανικά, ρουμανικά), έχοντας ως μακρινό, φυσικά, πρόγονο τα λατινικά. Επίσης, τα λατινικά άσκησαν μεγάλη επίδραση και σε άλλες γλώσσες, όπως τα γερμανικά και τα αγγλικά. Χαρακτηριστικά, με την κατάκτηση της Βρετανίας από τον Ιούλιο Καίσαρα το 55 π.Χ. οι λεγεωνάριοι έδωσαν νέα ονόματα σε πράγματα (res), όπως φυτά, ζώα, ενδύματα, ενώ εισήγαγαν και νέους θεσμούς, χρησιμοποιώντας πολλές φορές λέξεις, τις οποίες οι ίδιοι είχαν δανειστεί από τα ελληνικά. Επομένως η εκμάθηση των λατινικών κρίνεται αρκετά σημαντική, διότι βοηθά τους μαθητές να μάθουν ευκολότερα τις ευρωπαϊκές γλώσσες, καθώς υφίσταται ενσωμάτωση λατινικών λέξεων σε αυτές. 

Επίσης, με το να γίνουν τα Λατινικά προαιρετικό μάθημα ουσιαστικά παραβλέπεται η οργανική σχέση της γλώσσας αυτής με την αρχαία ελληνική, αφού τα λατινικά επηρεάστηκαν από την τελευταία. Φτάνει να δει κανείς τις ομοιότητες στο λεξιλόγιο, στη γραμματική και στο συντακτικό. Παραβλέπεται επίσης και η μεγάλη σημασία της λατινικής, η οποία συνέβαλε στη διάδοση της ελληνικής στη Δύση, μετά την Αλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τους Οθωμανούς. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο Καθηγητής Γλωσσολογίας F. Adrados χαρακτήρισε τις ευρωπαϊκές γλώσσες που βασίζονται στα λατινικά κρυπτοελληνικές . 

Ακόμη, θα έλεγα πως τα λατινικά ΔΕΝ είναι μια νεκρή γλώσσα, όπως πολλοί επικαλούνται, ως επιχείρημα για τον περιορισμό τους, καθώς συνεχίζουν να ζουν... πίσω από την κουρτίνα της μοντέρνας λέξης. Φτάνει κανείς να ανατρέξει στην ορολογία αρκετών επιστημών, η οποία βασίζεται ακόμη και σήμερα στη λατινική, όπως λόγου χάρη της Ιατρικής, της Βιολογίας, της Φυσικής και, φυσικά, της Νομικής, αφού η αρτιότητα του Ρωμαϊκού Δικαίου αποτέλεσε τη βάση της σύγχρονης Νομικής Επιστήμης. 

Τέλος, με το να γίνουν τα Λατινικά μάθημα επιλογής το υπουργείο περιθωριοποιεί την ιστορική γλώσσα αυ τή, καθώς λίγοι μαθητές θα το επιλέγουν, για να αποφύγουν ενδεχομένως την αποστήθιση που δυστυχώς καλλιεργείται, ως απαράδεκτη μέθοδος διδασκαλίας. 

Με τον τρόπο αυτό ουσιαστικά οδηγούμαστε σε μία de facto κατάργηση των Λατινικών, γεγονός που θα οδηγήσει σε περαιτέρω υποβάθμιση της Κλασικής Παιδείας. Η τελευταία αποτελεί φυσικά αναπόσπαστο κομμάτι του δυτικού πολιτισμού, ο οποίος βασίστηκε ως γνωστόν στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και στο Ρωμαϊκό Δίκαιο. 

ΝΙΚΟΣ ΦΑΣΝΑΚΗΣ, Δικηγόρος, υπ. διδάκτωρ Νομικής Σχολής ΔΠΘ