Η ραγδαία ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούμε, επικοινωνούμε και αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα. Σήμερα, σχεδόν τα μισά νέα άρθρα που δημοσιεύονται στο διαδίκτυο δημιουργούνται μερικώς ή εξ ολοκλήρου από εργαλεία ΑΙ, ενώ περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι χρησιμοποιούν συστηματικά εφαρμογές παραγωγικής νοημοσύνης, όπως το ChatGPT. Το γεγονός αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη για μια νέα θεώρηση της τεχνοηθικής, όχι πλέον ως ακαδημαϊκή συζήτηση, αλλά ως συλλογική ευθύνη και πρόκληση για την ασφαλή πλοήγηση στο διαρκώς μεταβαλλόμενο ψηφιακό περιβάλλον.
Η νέα εποχή της «ανθρώπινης» Τεχνητής Νοημοσύνης
Η συζήτηση για μια «ΑΙ με πιο ανθρώπινο πρόσωπο» έχει φέρει στο επίκεντρο τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, που διαμορφώνουν με ταχείς ρυθμούς τους όρους του ψηφιακού παιχνιδιού. Με τις ρυθμιστικές αρχές να προσπαθούν να προσαρμοστούν σε ένα ασταθές και συνεχώς εξελισσόμενο περιβάλλον, η σχέση εξάρτησης ανάμεσα στην κοινωνία και τις τεχνολογικές πλατφόρμες γίνεται ολοένα πιο έντονη.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο διευθύνων σύμβουλος της OpenAI, Σαμ Άλτμαν, παρουσίασε τη φιλοσοφία πίσω από το νέο κοινωνικό δίκτυο Sora 2, το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να μετατρέπουν κείμενα και φωτογραφίες σε ρεαλιστικά βίντεο με φωνή και διάλογο. Όπως υποστήριξε, «το βίντεο έχει πολύ μεγαλύτερη συναισθηματική απήχηση από το κείμενο», επιβεβαιώνοντας τη στρατηγική κατεύθυνση της εταιρείας να καταστήσει τα προϊόντα ΑΙ πιο «ανθρώπινα» και συναισθηματικά ελκυστικά. Η επιλογή αυτή, ωστόσο, προκαλεί έντονο διάλογο γύρω από τα όρια της οικειότητας ανάμεσα στον άνθρωπο και τη μηχανή, ειδικά όταν οι ίδιες οι πλατφόρμες επιτρέπουν λειτουργίες που προσομοιώνουν προσωπικές ή συναισθηματικές σχέσεις.
Οι σκοτεινές πτυχές της τεχνολογίας
Παρά τα θετικά επιχειρήματα υπέρ της τεχνολογικής προόδου, τα πρώτα ανησυχητικά περιστατικά έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους. Ενδεικτική είναι η τραγική υπόθεση ενός 16χρονου μαθητή στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο οποίος αυτοκτόνησε έπειτα από μακρές συνομιλίες με το ChatGPT. Οι γονείς του κατέθεσαν αγωγή κατά της OpenAI, υποστηρίζοντας ότι το σύστημα όχι μόνο ενίσχυσε τις αυτοκαταστροφικές σκέψεις του παιδιού τους, αλλά και το βοήθησε να διαμορφώσει το αποχαιρετιστήριο σημείωμά του. Το περιστατικό αυτό έφερε στο προσκήνιο το κρίσιμο ερώτημα για το αν οι έξυπνες μηχανές μπορούν πραγματικά να «κατανοήσουν» την ανθρώπινη ευαλωτότητα ή αν απλώς την αναπαράγουν χωρίς ηθικά φίλτρα.
Οι ανησυχίες της ελληνικής κοινωνίας
Η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής (ΕΕΒΤ) κατέγραψε πρόσφατα, μέσα από πανελλαδική έρευνα, μια κοινωνία που παρακολουθεί με ανησυχία τις εξελίξεις.
-
Τέσσερις στους δέκα πολίτες πιστεύουν ότι μέχρι το 2040 το Διαδίκτυο θα έχει επιδεινώσει την ανθρώπινη ζωή.
-
Οκτώ στους δέκα θεωρούν ότι η ΑΙ θα υπονομεύσει τις ανθρώπινες σχέσεις.
-
Έξι στους δέκα εκτιμούν ότι θα πλήξει τη δημοκρατία.
-
Εννέα στους δέκα δεν εμπιστεύονται εφαρμογές ΑΙ χωρίς ανθρώπινη επίβλεψη.
Ωστόσο, περίπου τρεις στους δέκα θα εμπιστεύονταν ένα ρομπότ με προηγμένη νοημοσύνη για τη φροντίδα ηλικιωμένων ή ασθενών, γεγονός που αποκαλύπτει τη διττή στάση της κοινωνίας: φόβος και αποδοχή συνυπάρχουν.
Η «μαύρη μέδουσα» των κοινωνικών δικτύων
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΕΒΤ, δρ. Χαράλαμπο Τσέκερα, η σύγκλιση των κοινωνικών δικτύων με τα συστήματα ΑΙ συνιστά έναν νέο, αθέατο κίνδυνο για τη δημοκρατία – μια «μαύρη μέδουσα» που απειλεί να παραλύσει τη δημόσια σφαίρα.
Η διάχυση παραπληροφόρησης, η συναισθηματική γλώσσα που κυριαρχεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η ακραία πόλωση και η ενίσχυση της τοξικότητας αποτελούν σήμερα πραγματικές προκλήσεις. Τα λεγόμενα «σμήνη πρακτόρων ΑΙ», δηλαδή αυτοματοποιημένες εικονικές περσόνες που δρουν συντονισμένα, είναι σε θέση να επηρεάζουν τη διαμόρφωση γνώμης, να παρεμβαίνουν σε εκλογικές διαδικασίες και να αλλοιώνουν τα δεδομένα εκπαίδευσης των μελλοντικών συστημάτων ΑΙ.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος, όπως σημειώνει ο δρ. Τσέκερα, δεν είναι μόνο η εξαπάτηση του κοινού, αλλά η «κόπωση της αλήθειας» — η σταδιακή παραίτηση των πολιτών από την προσπάθεια επαλήθευσης της πληροφορίας. Αυτή η διάβρωση της εμπιστοσύνης απειλεί όχι μόνο τα μέσα ενημέρωσης, αλλά και τα θεμέλια της ίδιας της δημοκρατίας.
Ποια είναι η διέξοδος;
Η αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων δεν μπορεί να περιοριστεί σε τεχνικές ή νομικές παρεμβάσεις. Χρειάζεται επένδυση στον ψηφιακό και κοινωνικό ανθρώπινο παράγοντα.
Η ΕΕΒΤ επισημαίνει ότι η λύση βρίσκεται:
-
στην εκπαίδευση των νέων για υπεύθυνη χρήση της τεχνολογίας,
-
στην ενίσχυση των δεξιοτήτων ψηφιακού γραμματισμού,
-
και στη συλλογική καλλιέργεια ανθεκτικών δημοκρατικών κοινοτήτων επικοινωνίας.
Η αλλαγή ξεκινά από το σχολείο, με την καλλιέργεια κριτικής σκέψης, πνευματικού κόπου και αυτενέργειας, αντί για την κουλτούρα «εύκολων λύσεων» που προσφέρουν οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης. Παράλληλα, ακόμη και μικρές παρεμβάσεις στις αλγοριθμικές λειτουργίες των κοινωνικών πλατφορμών μπορούν να συμβάλουν στον περιορισμό της τοξικότητας και στη δημιουργία ενός πιο υγιούς ψηφιακού περιβάλλοντος.
Συμπέρασμα
Η ΑΙ με «ανθρώπινο πρόσωπο» δεν σημαίνει απλώς τεχνολογίες που μιμούνται τη συναισθηματικότητα ή τη συμπεριφορά του ανθρώπου. Σημαίνει πάνω απ’ όλα μια κοινωνία που χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη με ευθύνη, επίγνωση και ανθρωπιά. Ο δρόμος προς το μέλλον παραμένει αβέβαιος, αλλά η επιλογή του τρόπου πορείας ανήκει σε εμάς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου