Ιστορική αναδρομή στα Πρότυπα και πειραματικά σχολεία

 

Επειδή ακούγονται πολλά τον τελευταίο καιρό για τον θεσμό των Προτύπων και Πειραματικών Σχολείων σου κάνω μια μικρή ιστορική αναδρομή του θεσμού αυτών των σχολείων.

Στο κείμενο θα βρεις του νόμους ανά χρονιά και Κυβέρνηση που νομοθετούσε τότε, τον θεσμό που ίδρυε κάθε νόμος, και τον τρόπο εισαγωγής σε κάθε τύπο σχολείου.

Όπως θα διαβάσεις όλες οι Κυβερνήσεις: Βενιζέλου (1930), Νέας Δημοκρατίας (1974), ΠΑΣΟΚ (2011) και ΣΥΡΙΖΑ (2015) νομοθέτησαν τις εξετάσεις ως τρόπο εισαγωγής στα Πρότυπα Σχολεία.

Αυτή η παρατήρηση έχει να κάνει κυρίως με τη στάση που κρατάνε ΣΥΝΕΚ και ΠΕΚ σε όλες τις ΕΛΜΕ αλλά και με τις ανακοινώσεις που βγάζουν!

Καλό είναι να ενημερωθούν οι συνάδελφοι για την στάση αυτών των Κυρίων και όψιμων αντιρρησιών σε όλα!

Ακολουθεί η ιστορική αναδρομή:

1930: Κυβέρνηση Βενιζέλου

Ιδρύονται τα Πειραματικά Σχολεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης με τους ν. 4376/1929 και 4600/1930. Η δημιουργία τους, ως εργαστήρια της Πειραματικής Παιδαγωγικής ήταν αίτημα τόσο των προοδευτικών Παιδαγωγών από την εποχή της ίδρυσης του Εκπαιδευτικού Ομίλου, όσο και μερίδας συντηρητικών Παιδαγωγών όπως ο Ν. Εξαρχόπουλος (Σκληράκη, 1994). Ενώ οι πολιτικές εξελίξεις, του 1933, οδηγούν προς μια μεταβολή των πολιτικών πραγμάτων, γίνονται ενέργειες που θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς πως συμπληρώνουν τη μεταρρύθμιση του ’29 και ταυτόχρονα προωθείται η εξουδετέρωση της μεταρρύθμισης και η επιστροφή στο παλιό πνεύμα (Δημαράς, 1986, τ.β΄, σ.39).

Η επιλογή των μαθητών για το δημοτικό γίνεται με ψυχολογικά τεστ, ενώ η εισαγωγή στο Γυμνάσιο μετά από προφορικές και γραπτές εξετάσεις.

Το Β.Δ. ΦΕΚ 550/1935, που έρχεται να συμπληρώσει τους ν. 4376/1929 και 4600/1930 φανερώνει τη συντηρητική στροφή και τη διάθεση ελέγχου κάθε προοδευτικής φωνής στην εκπαίδευση.

1949

Από το 1949 καθιερώνεται η κλήρωση στο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης για την επιλογή των μαθητών της Α΄ Δημοτικού.

1959

Με Υ.Α., τον Σεπτέμβριο του 1959, η κλήρωση θα εφαρμοστεί και στο Δημοτικό του Πειραματικού Αθήνας και στα Πρότυπα Σχολεία των Παιδαγωγικών Ακαδημιών (Ξηροτύρης, 1982, σ.184-186). Στο Δημοτικό υπήρχε μικτή φοίτηση, ενώ στα Πειραματικά Γυμνάσια φοιτούν μόνο αγόρια.

1972

Θα περάσουν πάνω από σαράντα χρόνια που καμία αξιόλογη μεταβολή δεν θα συμβεί στην νομοθεσία των Πειραματικών Σχολείων, αν εξαιρέσει κανείς την ίδρυση του Πειραματικού Σχολείου του Πανεπιστημίου Πατρών.

1974: Νέα Δημοκρατία

Μετά τη μεταπολίτευση του 1974 δημιουργήθηκε η ανάγκη νομοθετικής παρέμβασης εξαιτίας της ολοένα και αυξανόμενης πίεσης από γονείς, που στην αναζήτηση καλύτερης εκπαίδευσης, ζητούν την εγγραφή των παιδιών τους στα Πειραματικά Σχολεία. Έτσι εκδόθηκαν τα Προεδρικά Διατάγματα 483 & 484/1977.

1981: ΠΑΣΟΚ

Τροποποιήθηκαν τα ΠΔ αργότερα από τα Προεδρικά Διατάγματα 497 & 498/1981.

Στο πλαίσιο της γενικότερης εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης της εποχής παίρνονται μέτρα «ανοίγματος» των Πειραματικών Σχολείων δίνοντας την ευκαιρία πρόσβασης στα Πειραματικά Σχολεία το «ανερχόμενο κοινωνικό μεσόστρωμα» (Μπουζάκης, 2002, τ.β΄, σ.54).

Έτσι καταργήθηκε η περιφέρεια των Πειραματικών Σχολείων και καθιερώθηκε η κλήρωση ως μόνος τρόπος εισαγωγής σε αυτά. Οι αρχές τις δεκαετίας του 1980 χαρακτηρίζονται από σημαντικές πολιτικές μεταβολές που θα δρομολογήσουν μια σειρά από κοινωνικές μεταρρυθμίσεις σε όλους τους χώρους. Η ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ, θα προκαλέσει σημαντικές αλλαγές και θα φέρει σημαντικούς πόρους στην οικονομία της χώρας (Μπουζάκης, 2002, τ. β΄, σ.59). Η μεταρρύθμιση του 1976 δεν ακυρώθηκε στη συνέχεια με μια αντιμεταρρύθμιση. Ο ν.1566/85, που αποτελεί και σήμερα τον θεμελιώδη νόμο για την γενική εκπαίδευση, δεν αναίρεσε τις θεμελιώδεις διατάξεις του ν.309/1976 (9χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, δημοτική γλώσσα κ.λπ.).

Για πρώτη φορά λειτουργούν Πειραματικά Σχολεία, που δεν συνδέονται με τα Πανεπιστήμια και δεν ακολουθούν τους ν.4376/1929 και 4600/1930, παράλληλα με τα Πειραματικά Σχολεία των Πανεπιστημίων. Πειραματικά Σχολεία λειτουργούν στην έδρα κάθε ΠΕΚ. Υπάρχει όμως σαφής διαχωρισμός μεταξύ αυτών των Πειραματικών Σχολείων των Π.Ε.Κ. και των Πειραματικών Σχολείων των Α.Ε.Ι.

Τα Πρότυπα Σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης μετατρέπονται και αυτά σε Πειραματικά Σχολεία των ΠΕΚ, ενώ τα Πρότυπα Σχολεία των Παιδαγωγικών Ακαδημιών και των Σχολών Νηπιαγωγών μετονομάζονται σε Πειραματικά και με την Υ.Α. Φ27/148/Γ1/160 -14/2/1995 εντάχθηκαν στα Παιδαγωγικά Τμήματα.

Η πολλαπλότητα των τύπων των Πειραματικών Σχολείων, η μη έκδοση Προεδρικού Διατάγματος για τα Πειραματικά Σχολεία των Πανεπιστημίων, η αποτελμάτωση κάθε προσπάθειας έρευνας και πειραματισμού και η διαφαινόμενη απαξίωσή τους οδήγησε στη διαμόρφωση του αιτήματος για εκσυγχρονισμό του νομικού πλαισίου των Πειραματικών Σχολείων.

Προσπάθειες διαμόρφωσης Προεδρικών Διαταγμάτων από κάποια Πειραματικά Σχολεία με πρωτοβουλία των Εποπτών τους (Κασσωτάκης,2006-2006α , Μπουζάκης, 2009α,β,γ , Τερζής, 1994) δεν τελεσφόρησαν.

Με το Π.Δ. 497/1981, άρ.5§4, ορίζεται ίση αναλογία φύλων στις εγγραφές των μαθητών. Δίδυμα αδέλφια που κληρώνεται το ένα και παιδιά εκπαιδευτικών εγγράφονται ως υπεράριθμα. Στο Π.Δ. 498/1981 γίνεται αναφορά στα «Πειραματικά Νηπιαγωγεία των Πειραματικών Σχολείων των Πανεπιστημίων. Εγγράφονται, μετά από κλήρωση τα νήπια αυτά που συμπληρώνουν ηλικία 3 ετών και 6 μηνών κατά την 1 η Οκτωβρίου (Π.Δ. 498/1981, άρ.6§1). Η φοίτηση στα Πειραματικά Νηπιαγωγεία είναι διετής (Π.Δ. 498/1981, άρ.3§3).

1995: ΠΑΣΟΚ

Η Υ.Α. Φ27/148/Γ1/ 160-1995 (ΦΕΚ 96/1995 τ.β΄), άρ.6§1, κατάργησε την διάκριση φύλου. Η καθ’ υπέρβαση εγγραφή μαθητών καταργήθηκε με την Υ.Α. Φ27/803/Γ1/942 -21/9/1998 και στο εξής οι μαθητές των ειδικών κατηγοριών εγγράφονται μειώνοντας αντίστοιχα τον αριθμό των μαθητών της γενικής κλήρωσης. Ο συνολικός αριθμός των μαθητών ανά τάξη ορίστηκε στους 25. Προβλέπεται ειδική κλήρωση για αδέλφια ήδη φοιτούντων μαθητών σε ποσοστό 20%.

Παράλληλα, ακούγονταν φωνές και από τον Πανεπιστημιακό χώρο (Μπαμπινιώτης, 2000) αλλά και από συλλόγους γονέων και αποφοίτων για την επαναφορά των Πρότυπων Σχολείων για την παροχή υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης ως απάντηση στα «καλά» ιδιωτικά σχολεία.

2011: ΠΑΣΟΚ

Το Υπουργείο Παιδείας προώθησε τον ν. 3966/2011, με σκοπό την αναμόρφωση των Πειραματικών και Προτύπων σχολείων σε «Κυψέλες αριστείας και εφαρμογής πειραματικών εκπαιδευτικών πολιτικών» ώστε να γίνουν «πιλότοι της γνώσης» (ΥΠ.Π.Δ.Β.Μ.Θ., Ενημερωτικό σημείωμα για θέματα στο Υπουργικό Συμβούλιο, 29/12/2010).

Για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε αξιολόγηση των Πειραματικών Σχολείων με συγκεκριμένο πλαίσιο και μετρήσιμα κριτήρια με σκοπό την επιλογή των νέων Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων.

Ο ν. 3966/2011 χαρακτήριζε τις σχολικές αυτές μονάδες ως «Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία».

Προβλέπεται η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών ανά διετία καθώς και στο τέλος της πενταετούς θητείας (ν. 3966/2011, άρ.50§6). Η ενδιάμεση αξιολόγηση δεν έγινε ούτε το 2015 ούτε το 2017, όπως θα έπρεπε και το 2018, με τον ν. 4530/2018 άρ. 97, η θητεία παρατάθηκε για ένα έτος.

Η κλήρωση παραμένει ως τρόπος εισαγωγής στα Πρότυπα Πειραματικά Νηπιαγωγεία και Δημοτικά με τον ν. 3966/2011 (άρ.44§3,6).

Στα Π.Π. Λύκεια προβλέπονται εξετάσεις ή τεστ δεξιοτήτων, με απόφαση της Δ.Ε.Π.Π.Σ, η οποία αποφασίζει και για τον τρόπο εισαγωγής στα Π.Π. Γυμνάσια.

Τελικά εφαρμόστηκαν και στα Π.Π. Γυμνάσια εξετάσεις.

Εξετάσεις πραγματοποιήθηκαν το 2013 και το 2014 και στη συνέχεια, επανήλθε η κλήρωση για τα Πειραματικά Γυμνάσια και Λύκεια και οι εξετάσεις παρέμειναν για τα Πρότυπα.

Ο ενιαίος τίτλος «Πρότυπα Πειραματικά» καταργήθηκε και τα σχολεία διαχωρίστηκαν πάλι σε Πρότυπα και Πειραματικά (ν. 4327/2015, αρ.11).

2015: ΣΥΡΙΖΑ

Το 2015 όμως ο ενιαίος τούτος όρος καταργήθηκε από το άρθρο 10 του νόμου ν. 4327/2015, χωρίζοντάς τες και δίνοντας τους παρακάτω ορισμούς.

Τα Πειραματικά σχολεία είναι σχολικές μονάδες που ανήκουν σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, όπου δοκιμάζονται μεταξύ άλλων νέα προγράμματα σπουδών και ωρολόγια προγράμματα, σχολικά εγχειρίδια και διδακτικές μέθοδοι, τρόποι διοίκησης και λειτουργίας της σχολικής μονάδας. Οι πιλοτικές αυτές εφαρμογές σχεδιάζονται από το Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, μετά από γνωμοδότηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.), των Πανεπιστημίων ή των ερευνητικών κέντρων που σχετίζονται με την εκπαίδευση καθώς και από τη Διοικούσα Επιτροπή Πρότυπων και Πειραματικών Σχολείων (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) ή τις ίδιες τις σχολικές μονάδες με στόχο τη συναγωγή συμπερασμάτων αξιοποιήσιμων για τη χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής.

Από την άλλη, ο όρος «Πρότυπα Σχολεία» αναφέρεται σε συγκεκριμένες σχολικές μονάδες δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κυρίως για ιστορικούς λόγους, όπως το Βαρβάκειο Πρότυπο Γυμνάσιο, το Πρότυπο Γενικό Λύκειο Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης και άλλα που θα παρουσιαστούν στη συνέχεια. Χαρακτηριστικό των Πρότυπων Σχολείων είναι η συμμετοχή και ενασχόλησή τους με καινοτόμες δραστηριότητες και η πλούσια υλικοτεχνική υποδομή.

Εισαγωγή μαθητών

Η εισαγωγή των μαθητών και μαθητριών στα Πειραματικά Σχολεία γίνεται αποκλειστικά µε κλήρωση και υπό όρους απόλυτης διαφάνειας. Τη διαδικασία της κλήρωσης ανά σχολείο αναλαμβάνει το ΕΠ.Ε.Σ. σε άμεση συνεργασία µε τον διευθυντή του σχολείου, τον σύλλογο διδασκόντων και τον σύλλογο γονέων και κηδεμόνων. Η κλήρωση αφορά στην εισαγωγική τάξη, ενώ για τη μετάβαση από το σχολείο της μιας βαθμίδας στης επόμενης µε το οποίο συνδέεται, εφόσον αυτό υπάρχει, δεν διενεργείται επιπλέον κλήρωση. Μετά την εισαγωγική σχολική τάξη διενεργείται κλήρωση µόνο για τη συμπλήρωση τυχόν κενών θέσεων που προκύπτουν και οι κληρώσεις αυτές γίνονται µε ευθύνη των οργάνων διοίκησης της σχολικής μονάδας.

Από τη μεριά των Προτύπων Σχολείων, η εισαγωγή των μαθητών και μαθητριών γίνεται μέσω εξετάσεων που διενεργούνται κάθε έτος. Η διαδικασία και τα κριτήρια επιλογής καθορίζονται κάθε φορά µε απόφαση και γενική ευθύνη της ∆.Ε.Π.Π.Σ. και ύστερα από εισήγηση του Συλλόγου ∆ιδασκόντων και του ΕΠ.Ε.Σ. του σχολείου. Η επιλογή των μαθητών αφορά στην εισαγωγική σχολική τάξη (Α΄τάξη Γυμνασίου) και µόνο, ενώ η σχολική πορεία από το Γυμνάσιο στο Λύκειο των σχολείων αυτών εξαρτάται από τις ενδοσχολικές απολυτήριες εξετάσεις. Στην περίπτωση κενών θέσεων ακολουθείται η ίδια διαδικασία µε την οποία επιλέχθηκαν αρχικά οι μαθητές που φοιτούν στην ίδια τάξη, με την ευθύνη όμως των οργάνων διοίκησης του σχολείου, όπου προέκυψαν οι κενές θέσεις.