Η τελευταία τρύπα στη φλογέρα της διοίκησης - Του Περικλή Παντούλα ,καθηγητή Φυσικής Αγωγής

 

   Βασική αρχή, ίσως η πλέον σημαντική, της επιτυχημένης διοίκησης αποτελεί η ύπαρξη ικανοποιημένου προσωπικού. Η εκπαίδευση δεν αποτελεί εξαίρεση στη συγκεκριμένη αρχή.           
Η σημερινή πραγματικότητα, και δεν νομίζω ότι είμαι εκτός πραγματικότητας, είναι ότι το εκπαιδευτικό προσωπικό της χώρας, στην πλειοψηφία του, δεν είναι ικανοποιημένο ‒ το αντίθετο μάλιστα...        

  
Η κυβέρνηση επισημαίνει σε κάθε ευκαιρία τις παρεμβάσεις που έχει κάνει, (αξιολόγηση εκπαιδευτικών, απουσίες μαθητών, πλατφόρμα για το σχολικό εκφοβισμό, διαδραστικοί πίνακες, αναβάθμιση κτιριακών υποδομών, πρόγραμμα Μ. Γιαννάκου, κ.ά.), με αποκορύφωμα το διορισμό χιλιάδων εκπαιδευτικών μετά από πολλά χρόνια.           
Παρόλα αυτά έχει κατορθώσει ‒γιατί περί κατορθώματος πρόκειται‒ να έχει την εκπαιδευτική κοινότητα δυσαρεστημένη!      
Γιατί όμως αυτή η δυσαρέσκεια όταν οι περισσότερες από τις παρεμβάσεις της, τουλάχιστον επί της αρχής, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση;
Μα γιατί όλα τα παραπάνω (αλλά και έτερα που δεν χωράν στο σημείωμά μου) συνοδεύονται από αντιφάσεις και λάθη ουσιαστικά και επικοινωνιακά. Σήμερα, θέλοντας και μη, η ουσία και η επικοινωνία έχουν σχεδόν την ίδια βαρύτητα...
Όταν μια διοίκηση, στην συγκεκριμένη περίπτωση η Κυβέρνηση, θέλει να προχωρήσει σε σημαντικές αλλαγές επιβάλλεται να έχει μαζί της ‒και όχι απέναντί της‒ αυτούς που θα τις υλοποιήσουν.        
Εξηγούμαι αρχίζοντας από ένα  ειδικό και «μη οικονομικό» θέμα.    
Ηλεκτρονικές εκλογές για την ανάδειξη εκπροσώπων στα υπηρεσιακά και πειθαρχικά συμβούλια:
Το Υπουργείο που έχει και την ευθύνη των συγκεκριμένων εκλογών αποφασίζει αυτές να διεξαχθούν επικουρούμενες από τεχνολογικές δυνατότητες και όχι με το παραδοσιακό τρόπο. Στόχος ήταν η αύξηση της συμμετοχής και η αναβάθμιση των διαδικασιών. Ο κλάδος διαφωνεί, διχάζεται και εντέλει οι εκλογές πραγματοποιούνται με πλημμελή συμμετοχή των συνδικαλιστικών παρατάξεων και των εκπαιδευτικών. Εκλέγονται αντιπρόσωποι και λίγο αργότερα αποφασίζεται η λειτουργία των πειθαρχικών συμβουλίων χωρίς τη συμμετοχή των εκλεγμένων αντιπροσώπων του κλάδου!
Η δυσεξήγητη επιλογή του αποκλεισμού των αιρετών πώς ακριβώς αναβαθμίζει τις διαδικασίες και ποιους ακριβώς δικαιώνει; Αυτούς που συμμετείχαν ή αυτούς που απείχαν από τις διαδικασίες;           

Πρότυπα και Ωνάσεια σχολεία

Θα επισημάνω μόνο δύο θέματα που έχουν σχέση με τους εκπαιδευτικούς και όχι με τον τρόπο και τη φιλοσοφία λειτουργίας των σχολείων.
Η διοίκηση έχει αντιληφθεί ότι για να πάρει κάποιος οργανική θέση τρέχει κάθε χρόνο σε όλη την Ελλάδα, από πόλη σε πόλη, από χωριό σε χωριό για να μαζέψει μόρια; Και μετά από 15 ως 20 χρόνια παίρνει μια οργανική θέση την οποία χάνει εν μια νυκτί, επειδή το σχολείο που έχει την οργανική θέση επιλέγεται για να αλλάξει καθεστώς λειτουργίας!         
Επιπλέον, σωστά, κατά τη γνώμη μου, η Κυβέρνηση φρόντισε όποιος εργαστεί στα Ωνάσεια να έχει μειωμένο ωράριο και επιπλέον αμοιβή  για προγράμματα που υλοποιεί εκτός του ωραρίου εργασίας του. Οι υπόλοιποι εκπαιδευτικοί (που δεν έχουν και μειωμένο ωράριο) για ποιο λόγο στερούνται ανάλογων παροχών; Επιπλέον, το Υπουργείο  αξιώνει από τους εκπαιδευτικούς να πραγματοποιούν, πέραν του διδακτικού ωραρίου, «ομίλους», «προγράμματα» και «διδακτικές επισκέψεις» και χωρίς ως εργοδότης να προβλέπει κάποια σχετική αποζημίωση. Σε ποιο κράτος δικαίου ισχύει κάτι ανάλογο;

Εκδρομές:
Η διοργάνωση μιας εκπαιδευτικής εκδρομής, από την οποία έχουν απολαβές τουριστικοί πράκτορες, οδηγοί λεωφορείων, ξενοδόχοι, ταβερνιάρηδες ακόμη και περιπτεράδες, βαρύνει από κάθε άποψη τους εκπαιδευτικούς. Οι εκπαιδευτικοί έχουν τη συνολική ευθύνη αλλά δεν έχουν καμία αμοιβή ‒ ούτε για εκτός έδρας απασχόληση, ούτε για υπερωρίες, ούτε για νυχτερινή εργασία! Οι εκπαιδευτικοί, μάλιστα, δεν έχουν ούτε την παραμικρή νομική αρωγή από την υπηρεσία τους, αν συμβεί κάτι απευκταίο που δεν υπόκειται στον έλεγχο τους!         

«Η αξιολόγηση είναι απαίτηση της κοινωνίας»     

Την αξιολόγηση δεν την υποστηρίζει μόνο η Κυβέρνηση, την απαιτεί  η κοινωνία ‒ αποτελεί εργαλείο βελτίωσης των υπηρεσιών, «λέει», η επιστήμη της διοίκησης .    
Οι εκπαιδευτικοί δεν το γνωρίζουν;  Γιατί επιλέγουν να αγνοήσουν την επιστήμη και να έρθουν σε αντιπαράθεση, όχι μόνο με την Κυβέρνηση,  αλλά και με την κοινωνία;
Μα γιατί δεν υπάρχει καμία εμπιστοσύνη στις κρατικές διαδικασίες, στην εφαρμογή της αξιοκρατίας, στην λειτουργία των θεσμών της αξιολόγησης.
Αυτό βεβαίως είναι ένα πρόβλημα που έρχεται από το παρελθόν, αλλά τη λύση πρέπει να τη δώσει άμεσα η σημερινή κυβέρνηση, εφόσον βέβαια επιθυμεί να προχωρήσει σε μια αξιολόγηση που θα είναι αποδεκτή και από τους αξιολογούμενους...         
Η διαβεβαίωση ότι η αξιολόγηση δεν έχει τιμωρητικό χαρακτήρα δεν επαρκεί. Αν πραγματικά θέλεις να προχωρήσεις στην αξιολόγηση, αξιολογείς αρχικά δομές και προγράμματα και κατόπιν προσωπικό. Δίνεις προνόμια σε όποιον συμμετέχει και δεν τιμωρείς όποιον έχει επιφυλάξεις. Κυρίως όμως πείθεις, δεν επιβάλεις. Διευκολύνεις, δεν επιβαρύνεις.       
Διότι:
‒ Η αξιολόγηση που εφαρμόζεται χαρακτηρίζεται από γραφειοκρατία,  κούραση, ταλαιπωρία, σπατάλη χρόνου αξιολογητών και αξιολογούμενων και μηδενικά αποτελέσματα.          
Αλλά, ακόμη και τώρα, οι ιθύνοντες επιβάλλεται να λάβουν υπόψη ιδιαιτερότητες που, σχεδόν, έχουν γίνει κανόνας:      
‒ Οι εκπαιδευτικοί που θα αξιολογηθούν έχουν διδάξει επί δεκαετίες στις εσχατιές της χώρας γενιές μαθητών ως αναπληρωτές ή ωρομίσθιοι και με το που διορίζονται τους καλούμε να αξιολογηθούν για να μονιμοποιηθούν! Τόσα χρόνια πώς δίδασκαν; Με ποια κριτήρια έμπαιναν στις τάξεις; Γιατί τώρα το κράτος ανησυχεί για την επάρκειά τους;

‒ Κατά κύριο λόγο αξιολογούνται επιστήμονες με αρκετά χρόνια διδασκαλίας στην εκπαίδευση, που κατέχουν περισσότερα του ενός πτυχία, μεταπτυχιακά ή και διδακτορικά. Είναι γεγονός ότι ο κλάδος του Δημοσίου με τα περισσότερα πτυχία ανώτατης εκπαίδευσης κατ’ άτομο είναι ο εκπαιδευτικός.
Ενίοτε τα τυπικά προσόντα του αξιολογούμενου είναι πλησίον. αν όχι εφάμιλλα, με τα τυπικά προσόντα του αξιολογητή. Ακόμα και αν ο καθένας υπηρετήσει το ρόλο του στη διαδικασία της αξιολόγησης, πάντα θα τίθεται εν αμφιβόλω το αποτέλεσμα της τελικής κρίσης...

‒ Οι εκπαιδευτικοί που θα αξιολογηθούν έχουν περάσει από «διαδικασίες επαγγελματικής επιβίωσης». Ταξίδεψαν σε όλη τη χώρα ως αναπληρωτές ή ωρομίσθιοι, κάθε χρονιά και σε νέο τόπο, χωρίστηκαν από τις οικογένειες τους και πολλές φορές συντήρησαν μέχρι και τρία σπίτια, (στη βόρειο Ελλάδα ο σύζυγος, στη νησιωτική η σύζυγος, στο τόπο συμφερόντων τα παιδιά τους). Πλήρωσαν ενοίκια που ξεπερνούσαν το μισθό τους. Στην ουσία για πολλά χρόνια  πλήρωσαν ‒δεν πληρώθηκαν‒ για να εργαστούν στο αντικείμενο των σπουδών τους, να διδάξουν...       
Προϋπηρεσία, μεταπτυχιακά, διδακτορικά, ξένες γλώσσες, σεμινάρια κ.ά. Όμως η επάρκειά τους ως εκπαιδευτικών πρέπει να αξιολογηθεί  εκ νέου με μια νέα ταλαιπωρία.

Η αξιολόγηση, λοιπόν, δεν έχει να κάνει μόνο με το αν πρέπει να γίνεται ή όχι (εύκολη, κατά τη γνώμη μου η απάντηση: πρέπει), αλλά  κυρίως με το πόσο πληγώνει το φιλότιμο ανθρώπων που προηγουμένως «το κράτος  ξεζούμισε». Γιατί ‒μην κρυβόμαστε‒ στο φιλότιμο των εκπαιδευτικών στηρίχθηκε όλα τα προηγούμενα χρόνια η Εκπαίδευση.     
Η επιλογή της Κυβέρνησης για αξιολόγηση απευθύνεται σε ένα «ταλαιπωρημένο προσωπικό», ταλαιπωρημένο με ευθύνη του κράτους.  Γι’ αυτό πρέπει να επανεξετάσει, όχι την αξιολόγηση αλλά,  τις διαδικασίες και, κυρίως, τον τρόπο προσέγγισης των αξιολογούμενων.

Αμοιβή εκπαιδευτικών:

Η αμοιβή των εκπαιδευτικών είναι ανάξια του έργου και των προσόντων που κατέχουν άλλα και των απαιτήσεων του κράτους από αυτούς.  Απαιτήσεις που δεν περιορίζονται στο εκπαιδευτικό τους έργο γιατί, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, το κράτος ζητά από τον εκπαιδευτικό να είναι: γραμματέας, διοικητικός, νοσηλευτής, ψυχολόγος,φύλακας, κοινωνικός λειτουργός... μέχρι και συντηρητής!    
Ιδιαίτερα απαράδεκτη η αμοιβή των πρωτοδιόριστων. Με 800 ευρώ:  στην Αθήνα για ενοίκιο τα 500, σε νησί ούτε για ενοίκιο! Κι ο Θεός να δώσει να μην έχεις οικογενειακές υποχρεώσεις.  Προβλημάτισαν άραγε κάποιον από όσους ασκούν εκπαιδευτική πολιτική οι συνεχείς αρνήσεις αποδοχής διορισμών, ιδιαίτερα των αναπληρωτών; Φρόντισε κάποιος για τα καταλύματα των εκπαιδευτικών;
Η κυβέρνηση ‒πολύ σωστά‒ προσέφερε επιπλέον αμοιβές ή επιδόματα σε διάφορους επαγγελματικούς κλάδους (γιατρούς, νοσηλευτές, αστυνομικούς, στρατιωτικούς κ.ά.). Στους εκπαιδευτικούς τίποτα! Καμία αύξηση ούτε κάποιο επίδομα, έστω για το διαδίκτυο που η  υπηρεσία απαιτεί ο εκπαιδευτικός να έχει σύνδεση και εξοπλισμό για τα διαδικτυακά μαθήματα, για την παρακολούθηση σεμιναρίων κ.ο.κ.  

Οι αξιοπρεπείς και σοβαροί μισθοί θα έπρεπε να είναι η πρώτη επιλογή της Κυβέρνησης για να προχωρήσει σε όλα τα άλλα. Όταν οι  προτεραιότητες δεν είναι στη σωστή σειρά δεν πάμε πουθενά. Η καθημερινότητα ακυρώνει τις λάθος επιλογές...

  Ας μη ξεχνάμε ότι οι εκπαιδευτικοί δεν διαχειρίζονται αντικείμενα,  διδάσκουν παιδιά και διαμορφώνουν τους πολίτες του μέλλοντος.
Η Κυβέρνηση ας αξιολογήσει τι θα κερδίσει η κοινωνία και η ίδια από ικανοποιημένο εκπαιδευτικό προσωπικό αλλά και τι χάνει (και χάνει πολλά..) από δυσαρεστημένους δασκάλους και καθηγητές. Όμως, όπως και αν έχει, το κόστος για την κοινωνία μας είναι που έχει σημασία.

Υ.Γ.  Άραγε γνωρίζει ο/η εκάστοτε Υπουργός πώς φτάνουν κάθε Σεπτέμβριο τα βιβλία στους μαθητές/τριες; Ποιος τα μεταφέρει, με τίνος μέσα γίνεται η μεταφορά, κ.ο.κ.      

Υ.Γ.2 Είναι σημαντικό να αναπληρώνονται οι ώρες που χάνονται από κακές καιρικές συνθήκες ή από καταλήψεις ή από οποιαδήποτε άλλη αιτία. Με τις ώρες που χάνονται από έλλειψη εκπαιδευτικών τι γίνεται;          

Υ.Γ.3 Πριν από  οποιαδήποτε αξιολόγηση χρειάζονται ψυχομετρικά τεστ για αξιολογητές και αξιολογούμενους, κυρίως όμως για όσους έχουν θέσεις ευθύνης.