Φροντιστήρια Κελάφας
ΟΕΦΕ:Θέματα και λύσεις πανελλαδικών εξετάσεων 2025
ΕΠΑΛ: Παρακάτω ακολουθούν τεκμηριωμένες και πλήρεις
απαντήσεις για όλες τις δραστηριότητες του θέματος Α (Μη Λογοτεχνικό
Κείμενο) και του θέματος Β (Λογοτεχνικό Κείμενο) της Πανελλαδικής Εξέτασης 2025
στο μάθημα Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας:
ΘΕΜΑ Α: ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Α1.
α) Τρεις λόγοι για τους οποίους η μουσική είναι σημαντικός τρόπος έκφρασης
(μον. 6):
- Είναι
πλούσια γλώσσα: «μία
γλώσσα τόσο πλούσια ώστε να καλύπτει όλο το φάσμα αυτών [σκέψεων και
συναισθημάτων]».
- Καθολικότητα: «Είναι μία γλώσσα για όλους
τους ανθρώπους».
- Υπερβαίνει
τον λόγο:
«λειτουργεί ακόμη και όταν η κανονική γλώσσα… αποδεικνύεται να είναι
μικρής χρησιμότητας και αποτελεσματικότητας».
β) Τρία μέσα πειθούς (μον. 6) και παραδείγματα (μον. 3):
Επίκληση στη λογική:
- Ιστορική
αναφορά / παράδειγμα:
«Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν… τον Απόλλωνα ως αποκλειστικό θεό της μουσικής». - Επιστημονικά
δεδομένα:
«Επιστημονικές μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι η μουσική επηρεάζει πολλά μέρη
του εγκεφάλου μας…».
Επίκληση στο συναίσθημα:
- Συναισθηματική
φόρτιση / κοινές εμπειρίες:
«Πώς θα ήταν άραγε οι σχέσεις των ανθρώπων, αν δεν υπήρχε ένα τραγούδι για
να τις εκφράσει…;»
Α2.
α) Τίτλος με μεταφορική γλώσσα (μον. 3):
«Η μουσική: ο ήχος της ψυχής μας»
β) Τρόποι ανάπτυξης τελευταίας παραγράφου (μον. 4) με παραδείγματα (μον. 2):
- Αιτιολόγηση:
→ «είναι σημαντική γιατί η μουσική δημιουργείται από τον άνθρωπο για τον
άνθρωπο…». - Παραδείγματα:
→ «πληθώρα διαλέκτων, τζαζ, ποπ, ροκ, σόουλ, φάνκυ, μπλουζ, παραδοσιακή,
συρτάκι…».
γ) Επιλογή σωστής ερμηνείας (μον. 6):
- (β) μία γλώσσα τόσο πλούσια, ώστε
να καλύπτει όλο το εύρος αυτών
- (β) Μουσικά όργανα εντοπίζονται
ως αρχαιολογικά ευρήματα
- (α) παιδιά που δεν έχουν συγκροτήσει
ολοκληρωμένο λόγο
Α3. Παραγωγή λόγου (μον. 20)
Άρθρο:
Τίτλος: «Η μουσική, μια παγκόσμια γλώσσα χωρίς σύνορα»
Η μουσική είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας.
Από την παιδική ηλικία μέχρι τα βαθιά γεράματα, συνοδεύει τα συναισθήματα, τις
σκέψεις και τις εμπειρίες μας. Είναι καταφύγιο στις δύσκολες στιγμές, έκφραση
χαράς στις ευτυχισμένες, παρηγοριά στη μοναξιά. Δεν χρειάζεται μετάφραση ούτε
λέξεις. Το άκουσμα μιας μελωδίας μπορεί να συγκινήσει, να εμπνεύσει ή να ενώσει
ανθρώπους διαφορετικών εθνικοτήτων, γλωσσών και πολιτισμών.
Επιπλέον, η μουσική ενισχύει τη μνήμη, ενεργοποιεί
περιοχές του εγκεφάλου και βοηθά ακόμη και στην ψυχολογική υποστήριξη. Παιδιά,
ενήλικες και ηλικιωμένοι βρίσκουν σε αυτήν ένα μέσο έκφρασης, εκτόνωσης και
σύνδεσης με τους άλλους.
Γι’ αυτό και μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε ως
παγκόσμια γλώσσα επικοινωνίας. Γιατί μιλιέται με την καρδιά, κατανοείται χωρίς
λόγια και μας ενώνει ως ανθρώπους. Είναι το κοινό νήμα που συνδέει τους λαούς,
τις εποχές και τα συναισθήματα.
ΘΕΜΑ Β: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Β1. Ανάλυση ποιητικής ιστορίας (μον.
15)
Πρόσωπα:
- Το
ποιητικό υποκείμενο (εγώ),
- οι
φίλοι/συνομήλικοι (εμείς),
- ένας
διαβάτης (άλλος).
Χώρος:
- Ένας
εξωτερικός χώρος (κήπος, δρόμος, παράθυρο), πιθανόν αστικός.
Χρόνος:
- Πορεία
ζωής: από τα παιδικά χρόνια → νεότητα → παρόν → νύχτα.
Κεντρικό γεγονός:
Η εμφάνιση ενός διαβάτη που τραγουδά νύχτα στο δρόμο, προκαλώντας έντονη νοσταλγία
και συναισθηματική αναδρομή στο παρελθόν του υποκειμένου.
Επίδραση στο ποιητικό υποκείμενο:
Το τραγούδι ξυπνά βαθιά όνειρα και αναμνήσεις. Νιώθει συγκίνηση, απορία, αλλά
και υπαρξιακή αγωνία («τι θα κάνεις;»).
Τέλος ιστορίας:
Το τραγούδι σταματά απότομα. Επέρχεται ησυχία και κενό, αφήνοντας το
ποιητικό υποκείμενο με το υπαρξιακό ερώτημα της επόμενης μέρας.
Β2.
α) Χρήση προσώπων (μον. 3+6):
- Α΄
πληθυντικό:
«σαν ήμασταν παιδιά κρυβόμαστε κάτω απ’ τη σκάλα…»
→ Κοινή εμπειρία, συλλογική μνήμη. - Α΄
ενικό:
«κι εγώ που υπήρξα τρελός για το αύριο…»
→ Εξομολόγηση, προσωπική αγωνία. - Β΄
ενικό:
«πού έχεις ξανακούσει το τραγούδι αυτό;»
→ Άμεση, ρητορική ερώτηση προς τον αναγνώστη, πρόσκληση σε εσωτερική
αναζήτηση.
β) Λογοτεχνικά σχήματα (μον. 6):
- Εικόνα:
«τα κάγκελα του κήπου υγρά απ’ τη βροχή σαν τους φτωχούς…»
→ Ζωντανή απεικόνιση που προκαλεί συγκίνηση. - Μεταφορά:
«η νοσταλγία όλων όσων ονειρεύτηκες τρέμει μες στο τραγούδι»
→ Η νοσταλγία προσωποποιείται, αποδίδεται με συγκινησιακή φόρτιση. - Παρομοίωση:
«σαν τους φτωχούς που τους αφήνουν έξω»
→ Παρομοίωση που ενισχύει τη θλίψη και την απομόνωση.
Β3. Παραγωγή λόγου – Προσωπική
ανταπόκριση (μον. 20)
Το ποίημα του Λειβαδίτη μου προκαλεί βαθιά συγκίνηση
και νοσταλγία. Μέσα από απλές εικόνες και καθημερινές στιγμές, ξετυλίγει τη
διαδρομή της ζωής: από τα παιδικά παιχνίδια και τα όνειρα, στη νεότητα και
τελικά στην αγωνία του παρόντος. Ο στίχος «κι εγώ που υπήρξα τρελός για το
αύριο» με άγγιξε ιδιαίτερα, γιατί δείχνει την απώλεια της ελπίδας. Το τραγούδι
του διαβάτη λειτουργεί σαν κάλεσμα στη μνήμη και στη χαμένη αθωότητα. Όταν όμως
σταματά ξαφνικά, επικρατεί ησυχία – ένα τέλος γεμάτο ανασφάλεια. Το ποίημα με
κάνει να αναρωτηθώ για τη σημασία του χρόνου, της μνήμης και της ελπίδας στη
ζωή μας.
ΓΕΛ: Αναλυτικές και πλήρως τεκμηριωμένες απαντήσεις στα θέματα των Πανελλαδικών 2025 για το μάθημα Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία:
ΘΕΜΑ Α1 (Περίληψη σε 70–80 λέξεις)
Aναλυτική απάντηση:
Η
Δρ. Πομιεχόφσκα υποστηρίζει πως η δημιουργικότητα αναπτύσσεται από τη
βρεφική ηλικία, ακόμη και πριν την εμφάνιση της γλώσσας. Θεμελιώνεται
στην ικανότητα συνδυαστικής σκέψης, δηλαδή στην ενοποίηση γνωστών
εννοιών για την παραγωγή νέων. Η συγκεκριμένη νοητική λειτουργία
θεωρείται εκ γενετής και αποτελεί προϋπόθεση για τη γλωσσική εξέλιξη.
Συνεπώς, είναι κρίσιμο να διερευνηθούν οι αρνητικοί κοινωνικοί και
εκπαιδευτικοί παράγοντες που ενδέχεται να παρεμποδίσουν την ανάπτυξή
της, όπως η φτώχεια ή το μορφωτικό περιβάλλον.
ΘΕΜΑ Β1 (Σ/Λ με αιτιολόγηση)
Απαντήσεις:
α. Σωστό
β. Σωστό
γ. Λάθος
δ. Λάθος
ε. Σωστό
Αιτιολόγηση (αναλυτικά):
- (γ) Λάθος: Το Κείμενο 1 δεν αμφισβητεί τη συσχέτιση δημιουργικότητας και τεχνών, αλλά αντίθετα αναφέρει ότι “η δυναμική σχέση της εκπαίδευσης μέσω των τεχνών με τη δημιουργικότητα έχει επιβεβαιωθεί ερευνητικά”. Η φράση αυτή αποδεικνύει την έγκυρη και τεκμηριωμένη διασύνδεση μεταξύ τους.
- (δ) Λάθος: Το Κείμενο 2 τονίζει ότι η επαφή με τις τέχνες ενισχύει την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, άρα δεν πρόκειται για μειονέκτημα αλλά για σημαντικό πλεονέκτημα.
ΘΕΜΑ Β2 (Γλωσσικές επιλογές και ύφος)
1η επιλογή: Όρος → “αποκλίνουσα σκέψη”
- Ανάλυση:
Ο όρος χρησιμοποιείται σε ψυχολογικά και παιδαγωγικά συμφραζόμενα για
να περιγράψει έναν τύπο σκέψης που απομακρύνεται από το συνηθισμένο και
παράγει πρωτότυπες ιδέες. Δηλώνει επιστημονική προσέγγιση, ενώ επιτελεί
την τεκμηρίωση του ύφους και την ακρίβεια του λόγου.
2η επιλογή: Φράση → “Η δυναμική σχέση της εκπαίδευσης μέσω των τεχνών με τη δημιουργικότητα έχει επιβεβαιωθεί ερευνητικά.”
- Ανάλυση:
Η συγκεκριμένη φράση ενσωματώνει τεχνικούς όρους (“δυναμική σχέση”,
“επιβεβαιωθεί ερευνητικά”) που προσδίδουν επιστημονικό κύρος.
Χαρακτηρίζει τον λόγο ως αντικειμενικό, αυστηρό και τεκμηριωμένο.
ΘΕΜΑ Β3
α. Επικοινωνιακή λειτουργία του τίτλου:
Ο τίτλος “Η δημιουργικότητα αρχίζει από την κούνια” λειτουργεί ως εργαλείο έκπληξης και ελκυστικής αφόρμησης.
Η χρήση της μεταφορικής έκφρασης “από την κούνια” προκαλεί το
ενδιαφέρον, καθώς προβάλλει την ιδέα ότι η δημιουργικότητα δεν αποτελεί
μόνο προϊόν εκπαίδευσης ή ενηλικίωσης αλλά είναι σύμφυτη
με την ανθρώπινη φύση από τη βρεφική ηλικία. Επιδρά στο συναίσθημα,
δημιουργεί οικειότητα και συνάδει με τη δημοσιογραφική πρακτική της
δραματοποίησης του τίτλου.
β. Μετασχηματισμός πρότασης:
Αρχική:
«Πρέπει επομένως να μελετήσουμε εκείνες τις συνθήκες που επηρεάζουν
αρνητικά την ανάπτυξη των δημιουργικών γνωστικών ικανοτήτων του
βρέφους.»
Αντιστροφή σύνταξης:
«Οι συνθήκες εκείνες που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη των
δημιουργικών γνωστικών ικανοτήτων του βρέφους, θα πρέπει, επομένως, να
μελετηθούν.»
Υφολογικές αλλαγές:
- Από προσωπικό σε απρόσωπο ύφος, γεγονός που ενισχύει την επιστημονικότητα και ουδετερότητα του λόγου.
- Μετατροπή ενεργητικής σε παθητική σύνταξη με χρήση του απρόσωπου “να μελετηθούν”, που ταιριάζει στο ύφος επιστημονικής έκθεσης ή άρθρου.
ΘΕΜΑ Γ1 (Κείμενο 3 – Λογοτεχνία)
Αναλυτική απάντηση:
Ο αφηγητής εκφράζει βαθύ υπαρξιακό προβληματισμό σχετικά με την έλλειψη δημιουργικότητας και αυθεντικής έκφρασης
στο περιβάλλον του. Οι παρατηρήσεις του περιλαμβάνουν ειρωνικά και
πικρά σχόλια για τη ρουτίνα και την πνευματική στασιμότητα τόσο στους
συναδέλφους του όσο και στους φοιτητές. Νιώθει αποκομμένος από μια
ουσιαστική και εμπνευσμένη ζωή.
Ο λογοτεχνικός λόγος εμπλουτίζεται με:
- Ειρωνεία: π.χ. «μαζεύτηκαν όλες οι μπαγιάτικες φάτσες», που δηλώνει αποστασιοποίηση και απογοήτευση.
- Εκφραστική υπερβολή: π.χ. «θα ήθελα να ήμουν εργάτης αλλά με αυτή την ψυχή», που φανερώνει εσωτερική αντίφαση και επιθυμία για απλότητα και ουσία.
- Εσωτερικός μονόλογος: εκδηλώνει ειλικρίνεια και συναισθηματική αμεσότητα.
Αυτοαναφορική στάση – προσωπική απάντηση:
Σε
παρόμοια κατάσταση, θα αναζητούσα ένα περιβάλλον που προάγει τον
πειραματισμό και την ελεύθερη έκφραση. Ενδεχομένως θα επέλεγα να
συμμετάσχω σε εναλλακτικές εκπαιδευτικές κοινότητες ή να στραφώ σε
μορφές δημιουργικής αυτοπραγμάτωσης (π.χ. συγγραφή, τέχνη, συνεργατικά
πρότζεκτ).
ΘΕΜΑ Δ1 (Παραγωγή Λόγου – Άρθρο)
Τίτλος: Η δημιουργικότητα ως εφόδιο ζωής: από το σχολείο στο εγώ
Η δημιουργικότητα
δεν είναι απλώς μια δεξιότητα — είναι τρόπος ύπαρξης και θεμέλιο της
ανθρώπινης εξέλιξης. Δεν αφορά μόνο την τέχνη ή τις επιστήμες, αλλά την
ικανότητα να ανακαλύπτουμε, να συνθέτουμε και να αντιμετωπίζουμε τη ζωή
με φαντασία. Στη σύγχρονη κοινωνία, όπου κυριαρχούν η ταχύτητα και η
τυποποίηση, η καλλιέργειά της στο σχολείο και στην προσωπική ζωή είναι
επιτακτική.
Το σχολείο, ως θεσμός μάθησης, οφείλει να μην περιορίζεται στη μεταφορά γνώσεων.
Πρέπει να γίνει χώρος ελευθερίας σκέψης, πειραματισμού και σύνθεσης.
Μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες (όπως το project-based learning, οι
διαθεματικές εργασίες, οι τέχνες και οι ανοιχτές ερωτήσεις), το παιδί
μπορεί να αναπτύξει αποκλίνουσα σκέψη, να προτείνει
λύσεις, να θέτει ερωτήματα. Έτσι, το σχολείο θα ενδυναμώσει την
εσωτερική περιέργεια και την αυτοπεποίθηση του μαθητή.
Σε προσωπικό επίπεδο, η δημιουργικότητα είναι η έκφραση της ελευθερίας μου.
Τη βιώνω όταν γράφω, όταν φαντάζομαι ιστορίες ή όταν επιχειρώ να λύσω
ένα πρόβλημα με πρωτότυπο τρόπο. Κάθε φορά που ξεπερνώ τον “αυτόματο
πιλότο” της καθημερινότητας και δημιουργώ κάτι μοναδικό, βιώνω την
πληρότητα. Η δημιουργικότητα γίνεται αντίδοτο στη ρουτίνα και πυξίδα για
μια ζωή με νόημα.
Εν κατακλείδι, η δημιουργικότητα πρέπει να είναι κεντρική προτεραιότητα της εκπαίδευσης
και προσωπική στάση ζωής. Δεν γεννιέται από κανόνες αλλά από
εμπνευσμένους δασκάλους, ελεύθερους χώρους και ανήσυχα μυαλά. Είναι η
σπίθα που μας επιτρέπει όχι μόνο να επιβιώνουμε, αλλά να αναδημιουργούμε τον κόσμο.
