Δάσκαλος και εκπαιδευτικό σύστημα

Βιώνουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα, που η πολιτική του, αλά ελληνικά, δεν αποτελεί εθνική στρατηγική, αλλά ταξική, κομματική, που διαφοροποιείται από κόμμα σε κόμμα, από κυβέρνηση σε κυβέρνηση, ακόμα και -όχι λίγες φορές- από υπουργό σε υπουργό! Και τούτο αποτελεί φαγέδαινα.

Καλός είναι ο δάσκαλος εκείνος που διδάσκει στον μαθητή:

πώς να «μαθαίνει» ουσιαστικά και όχι να παπαγαλίζει (η Ιστορία, για παράδειγμα, βασικός πυλώνας της παιδείας, αποτελεί το πλέον απεχθές, λόγω παπαγαλίας, μάθημα)·

πώς να «δημιουργεί» (η δημιουργικότητα αποτελεί θεμέλιο λίθο ενός σχολείου)·

πώς να «χαίρεται τη δημιουργία» του (ο νεοέλληνας δεν χαίρεται, δεν απολαμβάνει τη δημιουργία του, αλλά την αργία του)·

πώς, τέλος, να «συνδημιουργεί».

Και όλα αυτά σεβόμενος τους «προγόνους». Δηλαδή, τη φύση, την παράδοση, την Ιστορία, τον πολιτισμό, τα μνημεία, τις πηγές, τους μύθους, τα παραμύθια. Αυτά που εν συντομία αποκαλούμε

ανθρώπινες ρίζες. Αυτός που γνωρίζει καλά μαθηματικά, φυσική, χημεία, δεν σημαίνει απαραίτητα πως είναι και καλός καθηγητής. Και τούτο είναι πολύ κακό, γιατί έχει να κάνει με παιδιά, με άγουρες, ασπαίρουσες ψυχές. Και εδώ η ευθύνη βαρύνει και πάλι, κύρια, την πολιτεία κι έχει να κάνει με την ποιότητα, την ουσία, τον προσανατολισμό, τη σκοπιμότητα της επιμόρφωσης που προσφέρει στους παραπάνω καθηγητές. Βιώνουμε το τραγελαφικό φαινόμενο να επιμορφώνουμε, χάριν παραδείγματος, τον μαθηματικό να γίνει καλύτερος στα μαθηματικά -του μαθαίνουμε, δηλαδή, πράγματα πάνω στην επιστήμη του- πράγματα, σίγουρα, έξω από το ρόλο της επιμόρφωσης. Αντί να του μαθαίνουμε, δηλαδή,

να αγαπήσει το λειτούργημά του,

να χαίρεται το καινούργιο,

να αποκτήσει συνείδηση της ευθύνης και της αποστολής του σαν πολίτης και,

προπαντός σαν δάσκαλος, ο οποίος -εκών άκων- διδάσκει, διαπαιδαγωγεί, αποτελεί πρότυπο.

Να μάθει πως δεν μπορεί, δεν επιτρέπεται να υποτιμά νοημοσύνες, να κάνει κατάχρηση «εξουσίας» ή να διεξάγει «αντικαπνιστικό αγώνα» με το τσιγάρο στο στόμα!

Να εμπεδώσει πως η διδασκαλία είναι κυρίως δημιουργία, επικοινωνία (δάσκαλος – μαθητής) και πως όταν διδάσκει βρίσκεται «επί ξυρού ακμής», αφού το μεγάλο στοίχημα είναι να κερδίσεις τα καθαρά μάτια των μαθητών και να περάσεις αλώβητος από την κρησάρα τους, το αισθητήριό τους.

Να γνωρίζει, βαθιά μέσα του, πως το πνεύμα του παιδιού για να αποδώσει χρειάζεται τάξη, πειθαρχία, εργατικότητα (έννοιες που δεν εγγίζουν όρια συστημικού αυταρχισμού και χειραγώγησης) και πως αναγκαία και απαραίτητη θρυαλλίδα, για να πάρουν τα μυαλά του φωτιά, δεν είναι άλλη από την αμφισβήτηση, την αμφιβολία, τη διαφωνία, την περιέργεια, την υποψία, την ανησυχία, ακόμα κι αυτή την άρνηση. Δεν θα υπάρξει δρόμος, επιστροφής οίκαδε, για τον επιμορφωνόμενο δάσκαλο, αν δεν ποτίσει τα μύχια της ψυχής με το νάμα των παρακαταθηκών των μεγάλων σκαπανέων της εκπαίδευσης, αν δεν τα φωτίσει με το πρωτοπόρο, ριζοσπαστικό, ζείδωρο, αΐδιο φως τους.

Ας απολαύσουμε το άρωμα, το χρώμα, τον πηλό, που ο μεγάλος δάσκαλος Χρίστος Τσολάκης πλάθει τον «ιδανικό δάσκαλό» του: «Τρεις οι κύριες ιδιότητες του Δασκάλου: να ξέρει το γνωστικό αντικείμενο, να διαθέτει παιδεία, να αγαπά τα παιδιά. Αν αγαπά τα παιδιά και έχει παιδεία, ακόμα και κανένα παιδαγωγικό βιβλίο να μην έχει διαβάσει, θα πετύχει». Και επισημαίνοντας τον καθοριστικό ρόλο της αγάπης, δεν παραλείπει να μας υπενθυμίσει, εύστοχα, πως κι ο Παμμέγιστος Δάσκαλος, ο Χριστός, στην αγάπη στήριζε, κυρίως, τη διδασκαλία του. «Είναι αμαρτία να λειτουργείς χωρίς αγάπη στον έρωτα, τη δουλειά, τη ζωή την ίδια», συμπληρώνει ο εξίσου μεγάλος, χαλκέντερος δάσκαλος, ο Μανώλης Κριαράς.

ΥΓ: Άλλο παιδεία, άλλο εκπαίδευση. Η παιδεία είναι ο καρπός της εκπαίδευσης, είναι η πνευματική και ηθική αγωγή. Η παιδεία δεν αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο των εγγραμμάτων. Αναρίθμητοι οι χωρίς παιδεία «εγγράμματοι».

ΠΗΓΗ: Χρίστος Στεργ. Μπελές,

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ