Η Έκθεση της Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε. 2024: Σήμα κινδύνου για τη γλωσσική επάρκεια των μαθητών – Μια χαμένη ευκαιρία για την ελληνική εκπαίδευση

 

Η Ετήσια Έκθεση 2024 της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε.) φέρνει στο φως με αποκαλυπτικό και τεκμηριωμένο τρόπο ένα από τα πιο κρίσιμα και χρόνιες παθογένειες του ελληνικού σχολείου: την ανεπάρκεια στη γλωσσική κατανόηση και παραγωγή λόγου από σημαντικό ποσοστό μαθητών.

Παρά τα επανειλημμένα ευρήματα που δείχνουν ότι η αδυναμία στην κατανόηση του σχολικού λόγου επηρεάζει οριζόντια όλα τα γνωστικά αντικείμενα, η Έκθεση παραμένει, μέχρι στιγμής, στο περιθώριο του εκπαιδευτικού σχεδιασμού. Το Υπουργείο Παιδείας και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής φαίνεται να στρέφουν αλλού το ενδιαφέρον τους, επενδύοντας σε επιμορφωτικές δράσεις χωρίς άμεση σχέση με τα θεμελιώδη προβλήματα μάθησης, όπως η γλωσσική επάρκεια.

Ανησυχητικά ευρήματα από διαγνωστικές εξετάσεις

Η Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε. τεκμηριώνει τις προτάσεις της με βάση τα στοιχεία από τις διαγνωστικές εξετάσεις 2022-2023:

• Πάνω από 1 στους 5 μαθητές της Στ’ Δημοτικού και της Γ’ Γυμνασίου δυσκολεύεται σοβαρά στην κατανόηση γραπτού λόγου.
• Ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό εμφανίζει αδυναμία παραγωγής γραπτού λόγου με βάση το αναμενόμενο για την ηλικία και τάξη.
• Οι γλωσσικές αδυναμίες επηρεάζουν καθοριστικά και τα Μαθηματικά, όπως προκύπτει από την ανάλυση των σχετικών επιδόσεων.

Ανεφάρμοστη στην πράξη η κειμενοκεντρική προσέγγιση

Αν και από το 2006 έχει υιοθετηθεί το κειμενοκεντρικό μοντέλο διδασκαλίας της Γλώσσας:

• Η εφαρμογή του υπήρξε μερική και αποσπασματική.
• Δεν υπήρξε συστηματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
• Δεν δημιουργήθηκε λειτουργικό και ουσιαστικό υποστηρικτικό υλικό.
• Οι εκπαιδευτικοί – παλαιότεροι και νεοδιόριστοι – δεν είναι εξοικειωμένοι με τις απαιτήσεις της μεθόδου.

Τι προτείνει η Έκθεση

Η Έκθεση 2024 δεν περιορίζεται στη διάγνωση. Προτείνει άμεσα εφαρμόσιμες παρεμβάσεις, όπως:

• Επιμόρφωση εργαστηριακού χαρακτήρα των εκπαιδευτικών, με έμφαση στη βαθιά κατανόηση και παραγωγή λόγου.
• Δημιουργία αυθεντικού, πρακτικού διδακτικού υλικού, προσαρμοσμένου στα σχολικά εγχειρίδια.
• Επένδυση στην καλλιέργεια της γλωσσικής ικανότητας ως προϋπόθεση για τη συνολική σχολική επιτυχία και τις διεθνείς επιδόσεις (όπως η PISA).

Κάλεσμα για ουσιαστική αξιοποίηση

Η Έκθεση της Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε. δεν είναι απλώς μια τεχνική αναφορά. Είναι ένα κείμενο εθνικής αυτογνωσίας και επείγουσας παρέμβασης. Αποτελεί ευκαιρία αναστοχασμού και ανακατεύθυνσης της εκπαιδευτικής πολιτικής σε θεμέλια ουσίας.

Η γλώσσα δεν είναι απλώς ένα μάθημα, αλλά το κύριο εργαλείο για την πρόσβαση στη γνώση. Χωρίς αυτή, καμία μεταρρύθμιση δεν μπορεί να πετύχει, και καμία εκπαιδευτική πολιτική δεν μπορεί να είναι βιώσιμη.

Η πολιτεία οφείλει να αφουγκραστεί τα ευρήματα της Έκθεσης και να επαναπροσδιορίσει τις προτεραιότητες με κριτήριο την ποιότητα της μάθησης, την ισότητα των ευκαιριών και τη στήριξη των μαθητών εκεί που πραγματικά έχουν ανάγκη.