Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2013

Σχέδιο-ασπίδα για τους πλειστηριασμούς - Ποιοι υπάγονται στην ρύθμιση


Τελευταία ελπίδα για ρύθμιση δανείων - Προωθείται νέα διαδικασία συμβιβασμού. Ποιοι μπορούν να ενταχθούν στο σύστημα προστασίας και με ποιους όρους

Μάχη για να υπάρξει διάταξη μεταβατικού χαρακτήρα ώστε να συνεχισθεί η προστασία στην απαγόρευση των πλειστηριασμών για τα ακίνητα πρώτης κατοικίας, ανεξαρτήτως ύψους οφειλής, αρκεί η αντικειμενική αξία του σπιτιού να μην υπερβαίνει τις 200-300 χιλιάδες ευρώ, δίνει η κυβέρνηση από τους δανειστές.

Συμπληρωματικά εισάγονται δύο νέα «όπλα» με στόχο να διαμορφώσουν προϋποθέσεις αποφυγής του οικονομικού στραγγαλισμού των δανειοληπτών από τις τράπεζες, οι έννοιες του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και των «αποδεκτών ορίων διαβίωσης». Παράλληλα ο νόμος Κατσέλη θα παραμείνει το σίγουρο καταφύγιο και το πιο αποτελεσματικό «όπλο» των φτωχών οικογενειών απέναντι στον κίνδυνο να χάσουν το σπίτι τους.

Αυτή είναι η ουσία της συμφωνίας που διαμορφώνεται (δεν έχει κλείσει ακόμη) από τις επαφές δανειστών-κυβέρνησης. Πέρα από την επικοινωνιακή διαχείριση της πολύ σοβαρής αυτής υπόθεσης, φαίνεται ότι η διαδικασία προστασίας που είχε σχεδιαστεί και νομοθετηθεί το 2010, παρά τις έντονες αντιδράσεις των τραπεζών, είναι εκείνη στην οποία μπορούν πραγματικά να ελπίζουν οι οικονομικά αδύναμοι Ελληνες.

Η γενική απαγόρευση πλειστηριασμών, που άρχισε να εφαρμόζεται πριν ισχύσει ο νόμος Κατσέλη και έκτοτε παρατείνεται η ισχύς της, όπως όλα δείχνουν, δεν θα πάρει νέα παράταση. Υπάρχει στο θέμα αυτό απόλυτη άρνηση των δανειστών, ενώ οι διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης έχουν πάρει πλέον πολιτικό χαρακτήρα και όχι τεχνοκρατικό. Αυτή η γενική απαγόρευση θα εκπνεύσει σε λίγες εβδομάδες και στη θέση της θα μπει μια «ηθική δέσμευση», την οποία θα αναλάβουν οι τράπεζες, με έναν κώδικα καλών πρακτικών, να βοηθούν τους δανειολήπτες που είναι «συνεργάσιμοι» και που τα εισοδήματά τους είναι γύρω ή κάτω από το όριο της φτώχειας και να μην αποφασίζουν τον οικονομικό τους «στραγγαλισμό».

Η δέσμευση που θα κληθούν να αναλάβουν οι τράπεζες μπορεί να περιλαμβάνει διευκολύνσεις ως προς το ύψος της δόσης, τη διάρκεια αποπληρωμής, γενικά την επίδειξη μεγαλύτερης ανοχής σε σχέση με την απόλυτη ακαμψία που επιδεικνύουν σήμερα.

Ενδεχομένως, η «αυτοδέσμευση» που θα αναλάβουν οι τράπεζες να πάρει και τη μορφή επικύρωσης ή ελέγχου εφαρμογής της από την Τράπεζα της Ελλάδος, καθώς έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα τραπεζικής πρακτικής που έχουν καταγγελθεί όχι μόνο από καταναλωτικές οργανώσεις, αλλά και από δημόσιες αρχές (π.χ. από το Συνήγορο του Καταναλωτή για το ακατάσχετο τραπεζικών λογαριασμών ποσών 1.500 - 2.000 ευρώ που προβλέπει ο νόμος).

Οι συζητήσεις της κυβέρνησης με τους εκπροσώπους των δανειστών (ΔΝΤ, Ε.Ε. και ΕΚΤ), για το θέμα των πλειστηριασμών, συνεχίζονται. Η τελική λύση, όμως, σύμφωνα με πληροφορίες του Τύπου της Κυριακής που προέρχονται από πρόσωπα τα οποία εκπροσωπούν την κυβέρνηση στις συζητήσεις με τους δανειστές, θα είναι απλή.

Ο δανειολήπτης διαλέγει: ή συνεργάζεται με τις τράπεζες και προσπαθεί να πετύχει κάποια συμφωνία που να του επιτρέπει να επιβιώσει ή προσφεύγει στο Ειρηνοδικείο και διεκδικεί ρύθμιση ή και διαγραφή μέρους της οφειλής του. Τρίτος δρόμος, πλέον, δεν θα υπάρχει, αφού η γενική, με νόμο, απαγόρευση πλειστηριασμών, από την Πρωτοχρονιά, δεν θα έχει ισχύ εκτός εάν ευοδωθούν οι διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με την τρόικα (υπάρξει δηλαδή κάποιο μεταβατικό καθεστώς).

Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται οι προσπάθειες που καταβάλλουν καταναλωτικές οργανώσεις, όπως η ΕΚΠΟΙΖΩ, η οποία ζητά τριετή παράταση στο καθεστώς απαγόρευσης και έχει οργανώσει καμπάνια συγκέντρωσης υπογραφών (μέχρι χθες, οι συνολικές υπογραφές, δηλαδή ηλεκτρονικές, μέσω SMS και χειρόγραφες, από όλη την Ελλάδα έχουν ξεπεράσει τις 26 χιλιάδες).

Η πρώην υπουργός Λούκα Κατσέλη και ο συνεργάτης της, Δημήτρης Σπυράκος, που εργάσθηκαν για την εισαγωγή στο ελληνικό δίκαιο της έννοιας της πτώχευσης στα φυσικά πρόσωπα, θα πρέπει να νιώθουν ικανοποίηση από το αποτέλεσμα που έχει επιφέρει η ψήφιση του νόμου 3869, τον Αύγουστο του 2010. Εκτοτε, υπολογίζεται ότι ρυθμίστηκαν χρέη μισού δισ. ευρώ, ενώ σήμερα, όπως αποκαλύπτει ο Τύπος της Κυριακής, βρίσκονται στα δικαστήρια όλης της χώρας 72 χιλιάδες αιτήσεις για τη ρύθμιση δανείων συνολικού ύψους 6,9 δισ. ευρώ! Και οι 72 χιλιάδες οικογένειες, σήμερα και έως την εκδίκαση της αίτησης, πληρώνουν το 10% της δόσης του δανείου (βάσει του νόμου Κατσέλη, όπως τροποποιήθηκε φέτος το καλοκαίρι).
Η κυβέρνηση και οι δανειστές έχουν πλήρη και ενημερωμένα στοιχεία για την εφαρμογή του νόμου Κατσέλη. Τα στοιχεία αυτά εξασφάλισε ο Τύπος της Κυριακής, από τα οποία προκύπτει ότι:

-Ο νόμος λειτουργεί αποτελεσματικά, καθώς σε λιγότερα από 3 χρόνια κατά τα οποία υποβάλλονται στα Ειρηνοδικεία αιτήσεις (η υποβολή αιτήσεων ξεκίνησε το 2011) έχουν εκδοθεί 7.642 αποφάσεις, οι οποίες αυξάνονται χρόνο με το χρόνο (ήταν μόλις 647 οι δικαστικές αποφάσεις στον πρώτο χρόνο λειτουργίας του νόμου και 4 χιλιάδες είναι ήδη σήμερα).

Οι αποφάσεις είναι θετικές για το δανειολήπτη στα 2/3 των περιπτώσεων, ενώ το άλλο 1/3 είναι απορριπτικές, δηλαδή οι πελάτες των τραπεζών δεν συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις εκείνες ώστε να τύχουν της δικαστικής προστασίας. Υπολογίζεται (δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία γι’ αυτό) ότι έχουν ρυθμιστεί οφειλές ύψους μισού δισ. ευρώ με τις 7.642 δικαστικές αποφάσεις (σε κάποιες περιπτώσεις διεγράφησαν χρέη, σε άλλες έγινε ευνοϊκή ρύθμιση εξόφλησης ή και τα δύο).

-Οι πολίτες που έχουν προσφύγει στη Δικαιοσύνη, αλλά οι υποθέσεις τους δεν έχουν ακόμη εκδικαστεί, είναι 72 χιλιάδες. Τα χρέη που συνδέονται με τις αιτήσεις αυτές υπολογίζονται στα 6,87 δισ. ευρώ (μέση προς ρύθμιση οφειλή 95.638 ευρώ). Επί των χρεών αυτών, η Δικαιοσύνη θα αποφανθεί ποια ποσά θα διαγραφούν και ποια θα ρυθμιστούν εάν δικαιώσουν το δανειολήπτη ή ποια δάνεια θα πρέπει να εξοφληθούν σύμφωνα με τις διεκδικήσεις της τράπεζας.
Οι δανειστές προβάλλουν επιχειρήματα που λένε:

Πρώτον, ότι η προστασία που προσφέρει ο νόμος Κατσέλη είναι επαρκής για όσους έχουν πραγματική οικονομική αδυναμία να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και δεν πρέπει να υπάρχει η νομοθετική απαγόρευση των πλειστηριασμών.

Δεύτερον, υποστηρίζουν, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι τα σπίτια πρέπει να αγοράζονται όπως λ.χ.… τα αυτοκίνητα, δηλαδή με παρακράτηση κυριότητας, μέχρι ο πελάτης να ξοφλήσει την αξία του οχήματος. Αυτό, όπως λένε, συμβαίνει σε άλλες χώρες όπου το σπίτι, μέχρι να εξοφληθεί το τίμημα, ανήκει στην τράπεζα, όχι σε αυτόν που κατοικεί εντός του. Οπότε, μόλις σταματήσει η αποπληρωμή και το δάνειο είναι ληξιπρόθεσμο, η τράπεζα ήδη κατέχει το ακίνητο και προχωρά σε έξωση και σε πλειστηριασμό…

Κώδικας δεοντολογίας με «συνεργάσιμους δανειολήπτες» και «αποδεκτές δαπάνες διαβίωσης»

Στον κώδικα δεοντολογίας των τραπεζών ή σε κάποιο νέο κώδικα καλών πρακτικών που ίσως επικυρωθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος, θα προσδιορίζονται δύο έννοιες, αυτές του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και των «αποδεκτών δαπανών διαβίωσης». Εάν πληρούνται αυτοί οι δύο όροι, η τράπεζα θα δεσμεύεται (όχι διά νόμου, αλλά μέσω του κώδικα δεοντολογίας) πως θα διευκολύνει τον πελάτη της για να αποφύγει τον πλειστηριασμό, αλλά και γενικότερα για να εξοφλεί τις οφειλές του. Εάν ο πελάτης έχει υψηλότερα εισοδήματα από αυτά που θα θεωρηθούν ότι καλύπτουν τις δαπάνες διαβίωσης ή δεν είναι «συνεργάσιμος», η τράπεζα θα έχει κάθε δικαίωμα να προχωρήσει στον πλειστηριασμό του σπιτιού του.

Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι θα ήταν λάθος να πάρει τη μορφή νόμου αυτή η διαδικασία, γιατί έτσι θα γέμιζαν τα δικαστήρια με αμφισβητήσεις που θα προέβαλλαν τόσο οι πελάτες όσο και οι τράπεζες.

Τα εισοδηματικά όρια για τις «αποδεκτές δαπάνες διαβίωσης», όπως αναφέρουν οι πληροφορίες του «ΤτΚ», θα προσδιοριστούν πάνω από το όριο της φτώχειας, τα οποία για μία τετραμελή οικογένεια είναι 14 χιλιάδες ευρώ το χρόνο, ενώ για άγαμο είναι 7.000 ευρώ το χρόνο. Τα όρια για τις «αποδεκτές δαπάνες διαβίωσης» θα προσδιοριστούν υψηλότερα από τα όρια αυτά.

Υπάρχει συγκεκριμένη μεθοδολογία με βάση την οποία θα προκύψει το ποσό αυτό. Θα χρησιμοποιηθούν, συγκεκριμένα, στοιχεία από την έρευνα οικογενειακού προϋπολογισμού των νοικοκυριών του 2011 που είναι διαθέσιμη και στη συνέχεια θα υπάρξει επικαιροποίηση με τα νεότερα στοιχεία του 2012, όταν αυτά εκδοθούν από την Ελληνική Στατιστική Αρχή.

Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν δαπάνες από τις οποίες θα εξαιρούνται εκείνες που θεωρούνται ότι αποτελούν μέρος μιας πολυτελούς διαβίωσης. Για παράδειγμα, θα περιληφθούν στοιχεία για τις δαπάνες αγοράς τροφίμων, όχι όμως και οι δαπάνες αγοράς αλκοολούχων ποτών και καπνού. Θα περιληφθούν δαπάνες Υγείας, όχι όμως δαπάνες νοσηλείας σε ιδιωτικά θεραπευτήρια. Θα περιληφθούν δαπάνες επικοινωνίας, όχι όμως και αγοράς τηλεφωνικών συσκευών, θα περιληφθούν δαπάνες εκπαίδευσης, όχι όμως και δαπάνες για ιδιωτικά σχολεία και ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς.

Ο «συνεργάσιμος δανειολήπτης» είναι η δεύτερη έννοια που θα προσδιοριστεί για να υποδείξει τον πελάτη της τράπεζας τον οποίο θα αυτοδεσμευθεί η τράπεζα να διευκολύνει. Συγκεκριμένα, ένας οφειλέτης μπορεί να θεωρηθεί ότι συνεργάζεται με το δανειστή όταν:

α) Ο οφειλέτης παρέχει πλήρη και επικαιροποιημένα στοιχεία επικοινωνίας προς το δανειστή του και είναι διαθέσιμος σε επικοινωνία με το δανειστή. (αριθμούς σταθερού και κινητού τηλεφώνου, ηλεκτρονική διεύθυνση, αριθμό φαξ, διεύθυνση κατοικίας και εργασίας, συγγενικό ή φιλικό πρόσωπο επικοινωνίας για περιπτώσεις ανάγκης).

β) Ο οφειλέτης απαντά σε ανακοινώσεις και επιστολές του δανειστή με κάθε πρόσφορο μέσο, εντός μίας εβδομάδας.

γ) Ο οφειλέτης προβαίνει σε πλήρη και έντιμη γνωστοποίηση πληροφοριών προς το δανειστή της τρέχουσας οικονομικής του κατάστασης, εντός 15 ημερών από την ημέρα μεταβολής τους.
 
δ) Ο οφειλέτης προβαίνει εκουσίως σε πλήρη και έντιμη γνωστοποίηση πληροφοριών προς το δανειστή που θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη μελλοντική του οικονομική κατάσταση εντός 15 ημερών από την ημέρα που θα περιέλθουν σε γνώση του (π.χ. λήψη επιδόματος, εμφάνιση νέων περιουσιακών στοιχείων -κληρονομιά κ.λπ.-, ανακοινώσεις απόλυσης, καταγγελίες μισθώσεων κ.λπ.).

Σε ποιες περιπτώσεις απαγορεύονται οι πλειστηριασμοί

Οι κατηγορίες ακινήτων για τις οποίες απαγορεύονται οι πλειστηριασμοί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2013 είναι:

Πρώτον, από το 2008, για όλα τα ακίνητα (όχι μόνο την πρώτη κατοικία δηλαδή), εφόσον η οφειλή σε πιστωτικό ίδρυμα δεν υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ.

Δεύτερον, από το 2010, τα ακίνητα που χρησιμοποιούνται ως κύρια κατοικία, ανεξάρτητα από την ιδιότητα του πιστωτή ή του οφειλέτη και του δανειακού υπολοίπου, αρκεί η αντικειμενική αξία να μην υπερβαίνει το αφορολόγητο όριο της πρώτης κατοικίας προσαυξημένο κατά 50%. Δηλαδή τις 300.000 (200 συν 100 χιλιάδες) ευρώ για τον άγαμο ή τις 450.000 ευρώ για τετραμελή οικογένεια (300 συν 150 χιλιάδες).

Στο ζήτημα αυτό οι συζητήσεις της κυβέρνησης με τους εκπροσώπους των δανειστών συνεχίζονται και δεν αποκλείεται να προβλεφθεί για ένα μεταβατικό χρονικό διάστημα μια προστασία σε χαμηλότερα όρια αξιών, ίσως τις 200 χιλιάδες ευρώ.

Τρίτον, τα ακίνητα οφειλετών που έχουν προσφύγει στο νόμο Κατσέλη (3869/2010), εφόσον το δικαστήριο έχει εκδώσει προσωρινή διαταγή μέχρι την εκδίκαση της αίτησης για πτώχευση. Τυπικά, από την υποβολή της αίτησης έως την έκδοση προσωρινής διαταγής ισχύει η αναστολή πλειστηριασμού, όμως συνήθως η προσωρινή διαταγή που εκδίδεται προστατεύει το δανειολήπτη. Ουσιαστικά δηλαδή η αναστολή ισχύει από την υποβολή αίτησης πτώχευσης έως την εκδίκαση της υπόθεσης.

Η πρώτη περίπτωση, σύμφωνα με τις πληροφορίες του «ΤτΚ», θεωρείται βέβαιο ότι θα πάψει να ισχύει, για τη δεύτερη ίσως προβλεφθεί κάποια μεταβατική διάταξη που να ορίζει για παράδειγμα μια σταδιακή μείωση του ποσού, ενώ για την τρίτη διαδικασία του νόμου Κατσέλη θα ισχύσει το ίδιο καθεστώς προστασίας.

100 δισ. ευρώ σε «βαθύ κόκκινο»

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε προ ημερών το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς, τα τραπεζικά δάνεια σε οριστική καθυστέρηση φθάνουν τα 65 δισ. και τα δάνεια προσωρινά σε δυσκολία στα 35 δισ. ευρώ. Τα μη εξυπηρετούμενα επαγγελματικά δάνεια υπολογίζονται στο 27,5% των συνολικά 120 δισ., δηλαδή κοντά στα 33 δισ. ευρώ. Από τα 77 δισ. των στεγαστικών δανείων το 23% είναι ληξιπρόθεσμα και τα καταναλωτικά σε καθυστέρηση ξεπέρασαν το 42%, με αποτέλεσμα σήμερα περίπου 100 δισ. ευρώ δάνεια κάθε μορφής να βρίσκονται στο «βαθύ κόκκινο».

ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΟΥΤΣΑΔΑΚΗΣ
mvoutsadakis@e-typos.com

Δημοσιεύεται στον Τύπο της Κυριακής

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου