Το φινάλε της πρώτης παρτίδας…

Στη σκακιστική ορολογία υπάρχουν δύο αντι-διαμετρικά αντίθετοι όροι: το «άνοιγμα» (ή gambit)  και το «φινάλε» (ή endgame). Βλέποντας τα πράγματα από κάποια απόσταση μου δημιουργείται η εντύπωση ότι την περίοδο Δεκέμβριος του 2009- Μάϊος του 2010, ο Αντώνης Σαμαράς έκανε το «άνοιγμά» του ως αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας ευαγγελιζόμενος τη «Νέα Μεταπολίτευση» και λέγοντας ξεκάθαρα ότι το (πρώτο) Μνημόνιο ήταν «λάθος συνταγή». Τώρα κάνει το «φινάλε» αυτής της πρώτης παρτίδας, τολμώντας να τα βάλει με τα «κάστρα των βολεμένων» (της πρώην ΕΡΤ) και ευαγγελιζόμενος τη «Νέα Ελλάδα».

–Όμως «Νέα Ελλάδα» είναι αυτό που θα γίνει στο οποίο οδηγεί πια η Νέα Μεταπολίτευση. Η οποία ήδη έχει συντελείται. Γιατί οι συσχετισμοί που υπάρχουν σήμερα και στο χώρο της Πολιτικής και στο

χώρο των Ιδεών δεν έχουν πια καμία σχέση με την μεταπολιτευτική περίοδο από το 1974…

–Και οι μεταρρυθμίσεις που συμβολικά ξεκινούν με το «σπάσιμο αυγών» (αλά ΕΡΤ), είναι η επόμενη φάση, μετά το τέλος της «εποχής του Μνημονίου» που πλησιάζει…

Κατά την άποψή μου τον τελευταίο μήνα έγινα πολλά που δεν έχουν πλήρως αξιολογηθεί ακόμα. Παρακολουθώντας την επικαιρότητα και προσπαθώντας να σκοράρουμε στο γήπεδο της «εφήμερης ατάκας», χάνουμε από το οπτικό πεδίο μας μεγάλες αλλαγές που συντελούνται μπροστά στα μάτια μας, αλλά μπορούν να φανούν μόνο σε βάθος χρόνου…

Ας βγούμε λοιπόν, από το άγχος της καθημερινότητας κι ας δοκιμάσουμε μια κάπως διαφορετική προσέγγιση, πιο διαχρονική:

Τι παίχθηκε πολιτικά το τελευταίο διάστημα;

Και τι παίζεται τώρα;

Υπάρχουν τρείς φάσεις στις πρόσφατες εξελίξεις:

Η ενδοκυβερνητική ανταρσία με το «αντιρατσιστικό»

* Πρώτη φάση από το ταξίδι Σαμαρά στην Κίνα μέχρι την κρίση στην ΕΡΤ.

Την περίοδο εκείνη κυριάρχησε το λεγόμενο «αντιρατσιστικό νομοσχέδιο»:

Την ώρα που ο Πρωθυπουργός ήταν στην Κίνα και στη συνέχεια πέρασε από το Αζερμπαϊτζάν κατά την επιστροφή του – όπως ξεμπλόκαρε, σε μεγάλο βαθμό και τον ΤΑΠ – την ίδια εποχή στην Αθήνα οι δύο κυβερνητικοί εταίροι του, προσπαθούσαν να καπελώσουν την κυβέρνησή του (και την ατζέντα) προωθώντας το λεγόμενο αντιρατσιστικό νομοσχέδιο.

Προφανώς, το όλο εγχείρημα δεν ήταν αντικείμενο κάποιου συστηματικού σχεδιασμού. Περισσότερο έμοιαζε με ενστικτώδη αντίδραση εκ μέρους τους: Να επωφεληθούν από τη διαφαινόμενη επιτυχία της κυβέρνησης (πιστωτική αναβάθμιση της Ελλάδας τότε, πολύ θετικά δημοσιεύματα του ξένου τύπου κλπ.) για να ενισχύσουν τη δική τους παρουσία και να «κοντύνουν» κάπως το Σαμαρά…

–Αν η κυβέρνηση ψήφιζε την κοινή τους πρόταση στο «αντιρατσιστικό», αυτό θα ανέκοπτε την δημοσκοπική πτώση τους.

–Αν δεν την ψήφιζε, θα τους έφερνε αρκετά κοντά, ώστε να αποτελέσουν κοινό – και ισχυρότερο πόλο – μέσα στην κυβέρνηση και θα δημιουργούσε προοπτικές να κατέβουν μαζί στις εκλογές, αυξάνοντας τις πιθανότητες να διατηρήσουν από κοινού τις δυνάμεις τους. Ή κάπως έτσι νόμιζαν…

Βέβαια, το όλο σχέδιο ήταν και αρκετά ύπουλο και πολύ αδύνατο.

–Ήταν ύπουλο γιατί, αν η ΝΔ ψήφιζε τον «αντιρατσιστικό» που της σέρβιραν θα πολλαπλασιάζονταν οι διαρροές της προς τα δεξιά. Ουσιαστικά θα ενισχύονταν η ΧΑ και η ΑΝΕΛ.

Αν πάλι δεν το ψήφιζε, θα τραυματιζόταν η κυβερνητική συνοχή, αφού οι δύο μικρότεροι κυβερνητικοί εταίροι κατήγγελλαν ήδη το μείζονα εταίρο τους, τη ΝΔ, ως στρεφόμενα στην «άκρα δεξιά». Πως θα μπορούσαν, άραγε, να κυβερνήσουν στη συνέχεια μαζί της;

Από κάθε άποψη έβαζαν τη ΝΔ σε μια παγίδα που ό,τι κι αν έκανε θα έχανε τόσο η ίδια όσο και η κυβέρνηση. Κι αυτό ήταν «βρόμικο παιγνίδι» εκ μέρους τους.

–Ήταν και αδύναμο, ως σχεδιασμός. Διότι απλούστατα ο ίδιος ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης (Ρουπακιώτης) προερχόμενος από τη ΔΗΜΑΡ  είχε μόλις πριν τρείς μήνες δηλώσει στη Βουλή (απαντώντας σε ερώτηση του ΣΥΡΙΖΑ), ότι δεν υπήρχε κενό αντιρατσιστικής νομοθεσίας στην Ελλάδα! Μόνο κάποιες επεκτάσεις χρειάζονταν (να ισχύσουν και το διαδίκτυο, όλα όσα προβλέπονταν ως τώρα για τα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ κλπ.).

Ύστερα, το πραγματικό νομικό κενό που υπάρχει αφορά το νόμο για την Ιθαγένεια (αφότου ο Άρειος Πάγος έβγαλε αντισυνταγματικό τον Νόμο Ραγκούση). Αλλά αυτό δεν ήθελαν καν να το αγγίξουν, γιατί έχουν τις γνωστές εμμονές με τους λαθρομετανάστες…

Δυναμίτιζαν, λοιπόν, την κυβερνητική συνεργασία για να καλύψουν ένα νομικό «κενό» που δεν υπάρχει, ενώ ταυτόχρονα αρνούνταν να καλύψουν ένα κενό που υπάρχει, είναι σοβαρό και το έχουν προκαλέσει οι ίδιοι;

Η ΝΔ δεν δυσκολεύθηκε να αποφύγει την παγίδα: υπέβαλε το δικό της «αντιρατσιστικό», που ήταν ακριβώς η συμπλήρωση που έλειπε. Και που κάλυπτε πλήρως τις απαιτήσεις της Κοινοτικής «παραίνεσης».

Ενώ η πρόταση ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ πήγαινε πολύ πιο πέρα. Και συμπεριλάμβανε άσχετα θέματα που έχουν να κάνουν όχι με το «ρατσισμό» καθαυτό, αλλά με επιλογή… σεξουαλικού ρόλου, φύλλου κλπ. Τα οποία αντί να ενώνουν το λαό ενάντια στους νεοναζί, λειτουργούν διχαστικά ακόμα και σε χώρες όπως η Γαλλία. Και ενισχύουν τους νεοναζί…

Έτσι δημιουργήθηκε μια προοπτική που, αν έρχονταν στη Βουλή και τα δύο νομοσχέδια, ήταν πιθανότερο να περάσει της ΝΔ (με ψήφους ανεξαρτήτων και ΑΝΕΛ, καθώς και κάποιων πιθανών «διαρροών» από το ΠΑΣΟΚ), δεδομένου ότι η ΧΑ θα έκανε αποχή κι ίσως και το ΚΚΕ έκανε το ίδιο.

Έτσι κι αλλιώς με την αποχή της ΧΑ η πλειοψηφία που χρειαζόταν κατέβαινε κοντά στο 140, ενώ με αποχή ΧΑ και ΚΚΕ η πλειοψηφία που χρειαζόταν κατέβαινε κοντά στο 130. Σε κάθε περίπτωση, είτε θα πέρναγε το Νομοσχέδιο της ΝΔ είτε κανένα. Οπότε το όλο θέμα εγκαταλείφθηκε. Και η παγίδα που είχαν στήσει για τη ΝΔ δεν έπιασε…

Η ανταρσία διαλύεται με την «κρίση της ΕΡΤ»

Με τα γεγονότα της ΕΡΤ και την κυβερνητική κρίση που ακολούθησε υπάρχουν δύο βασικές παρατηρήσεις:

–Πρώτον, φάνηκε το κοινό μέτωπο ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ, που πήγαινε να δημιουργηθεί ήδη από το προηγούμενο διάστημα εναντίον της ΝΔ!

Αν και οι δύο είχαν αναλάβει από κοινού την υποχρέωση για 2000 απολύσεις από το Δημόσιο ως τα τέλη Μαϊου,

αν και οι δύο ήξεραν ότι η διαδικασία «διπλής αξιολόγησης» Μανιτάκη ήθελε μήνες και οι αποφάσεις έπρεπε να ληφθούν μέσα σε μέρες,

αν και δύο γνώριζαν ότι δεν μπορούσαν να υπάρξουν μαζικές απολύσεις χωρίς να κλείσει ολόκληρος δημόσιος οργανισμός,

αν και οι δύο γνώριζαν ότι δεν υπήρχε άλλος μεγάλος οργανισμός με τέτοια αδιαφάνεια και διαφθορά – άλλωστε δεν πρότειναν καμία εναλλακτική λύση, ούτε πριν ούτε μετά το κλείσιμο της ΕΡΤ

παρ’ όλα αυτά αρχικά κατηγόρησαν τη ΝΔ για… «αντι-δημοκρατική» συμπεριφορά, ζήτησαν να επανέλθει το παλαιό καθεστώς της ΕΡΤ, συνέπλευσαν απόλυτα για μέρες με το ΣΥΡΙΖΑ και την… ΑΝΕΛ, κάποια στιγμή μάλιστα, άφηναν να εννοηθεί ότι θα ζητήσουν αντικατάσταση του Σαμαρά με άλλο πρωθυπουργό!

Ο Σαμαράς κράτησε την ψυχραιμία του, έδωσε «συμβιβαστική λύση» που διασκέδαζε όλες τις κατηγορίες εναντίον του, αλλά δεν έκανε πίσω ούτε βήμα από το να κλείσει η ΕΡΤ και περίμενε την απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας.

Το Συμβούλιο Επικρατείας – και στην πρώτη περίπτωση και στην τελική – δικαίωσε πλήρως την απόφαση για το κλείσιμο της ΕΡΤ (αναγνώρισε ότι είναι «καταργημένη πλέον και ότι οι υπάλληλοί της απολυμένοι) και απλώς ζήτησε να λειτουργήσει ξανά η δημόσια ραδιοτηλεόραση με μεταβατικό καθεστώς αρχικά και με μόνιμο μετά από τρίμηνο. Αυτό ακριβώς που επιδίωκε και ο Σαμαράς!

–Τότε διασπάστηκαν οι δύο «άτακτοι» εταίροι! Κι αυτό είναι το δεύτερο σημαντικό: Το ΠΑΣΟΚ έκανε «γαργάρα» όσα έλεγε πριν για την πρώην ΕΡΤ και συμμετέχει πλέον στην κυβέρνηση με 4 υπουργούς (στους 17) και 11 άτομα στο υπουργικό συμβούλιο (επί συνόλου 41). Όσο δηλαδή του αναλογεί από τα τελευταία εκλογικά αποτελέσματα κι όσο επρόκειτο να πάρει στον ανασχηματισμό που θα γινόταν έτσι κι αλλιώς…

Ενώ η ΔΗΜΑΡ βγήκε από την κυβέρνηση κι από τότε βρίσκεται σε κρίση, αρκετοί δικοί της το έχουν μετανιώσει και κάποιοι προσπαθούν ακόμα να …παραμείνουν στις κυβερνητικές θέσεις, αν και το κόμμα τους αποσύρθηκε!

Στις δημοσκοπήσεις που έγιναν όταν καταλάγιασε ο κουρνιαχτός, η ΝΔ εμφανίζεται ενισχυμένη σε σχέση με πριν  – και με διευρυνόμενο προβάδισμα – το ΠΑΣΟΚ ενισχύεται κι αυτό οριακά, η ΔΗΜΑΡ δείχνει να χάνει και ο ΣΥΡΙΖΑ να μην  κερδίζει. Ενώ ο κόσμος στηρίζει την προοπτική για μια νέα δημόσια τηλεόραση, πράγμα φυσικό αφού τη… «μακαρίτισσα» πλέον ΕΡΤ, δεν υπήρχε πολιτικός που δεν την κατήγγειλε μέχρι πριν λίγο.

Απ’ όλη αυτή την ιστορία της ΕΡΤ – και αντίθετα απ’ ό,τι ισχυρίστηκαν κάποιοι αρχικά – η Νέα Δημοκρατία κέρδισε πολλαπλά.

*Πρώτον διέσπασε οριστικά τους δύο εταίρους της που είχαν αυτονομηθεί και στρέφονταν συνεχώς εναντίον της. Τώρα ο ένας είναι μέσα στην κυβέρνηση «δεσμευμένος», ο άλλος είναι απέξω στα πρόθυρα της διάσπασης και οι μεταξύ τους σχέσεις οι χειρότερες για καιρό…

*Δεύτερον κέρδισε το «ηθικό πλεονέκτημα», αφού τόλμησε να τα βάλει με τα «κάστρα των βολεμένων», την ώρα που όλοι οι άλλοι έκαναν ρεσιτάλ υποκρισίας. Υποκρισίας γιατί 1 εκατομμύριο εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα έχασαν τη δουλειά τους τα τελευταία χρόνια, χωρίς να τους «κλάψει» κανείς και έγινε τέτοιος φοβερός «θόρυβος», όταν έκλεισε ένα προπύργιο κομματικά βολεμένων.

Αυτό προκάλεσε πολύ μεγάλη ηθική απαξία σε βάρος όλων των άλλων και στα μάτια εκατομμυρίων πολιτών. Η ΝΔ αντίθετα, έδειξε ότι έκανε αυτό που μεγάλο μέρος της κοινωνίας θεωρούσε αδύνατο να το τολμήσει κανείς. Κι όμως τελικά έγινε…

*Τρίτον, «έσπασε ταμπού» και ταυτίστηκε για πρώτη φορά από το Νοέμβριο του 2011 με τον αντισυμβατικό λόγο. Όλοι αυτοί που καταγγέλλουν τους πολιτικούς γιατί καλύπτουν τους δικούς τους και χτυπάνε όλους τους άλλους, είδαν το Σαμαρά να τους λέει, ουσιαστικά:

–Εμένα με είχατε υποτιμήσει. Δίνω ώθηση στις μεταρρυθμίσεις χτυπώντας αυτό ακριβώς που κανείς δεν περίμενε ή δεν με είχε άξιο να κάνω!

Επί ένα χρόνο η ΝΔ του Σαμαρά έπεισε τους εταίρους της Ελλάδας ότι αυτός δεν είναι σαν τους άλλους. Και ανέκτησε την αξιοπιστία της χώρας στο εξωτερικό.

Με την κίνηση της ΕΡΤ ο Σαμαράς έδειξε και στο πιο απογοητευμένο μέρος του ελληνικού λαού, ότι αυτός δεν είναι σαν τους άλλους και ανέκτησε την αξιοπιστία της Πολιτικής στο εσωτερικό…

Προς μείζονα αλλαγή πολιτικού σκηνικού;

Βέβαια, ένα μείζον πολιτικό εγχείρημα κρίνεται από πολλά. Και δεν κρίνεται σε μια στιγμή. Έχουμε ακόμα μπροστά μας πολλά. Αλλά ο Σαμαράς κέρδισε χρόνο, όταν τον ροκάνιζαν οι εταίροι του από κοινού. Και τώρα είναι πια διασπασμένοι μεταξύ τους.

Και κυρίως ο Σαμαράς δημιούργησε πολιτικό κεφάλαιο που το είχε ανάγκη, κυρίως μέσα στη χώρα: Διότι απέδειξε αυτό που είναι το μεγάλο του πλεονέκτημα: ότι δεν είναι σαν τους άλλους. Αυτός τολμάει να σπάσει αυγά!

Κι αυτό είναι απαραίτητο για να κερδηθεί η μεγάλη μάχη των μεταρρυθμίσεων.

Όσοι μένουν μαζί του, πρέπει κι αυτοί να είναι πρόθυμοι να σπάσουν αυγά.

Κι όσοι στρέφονται εναντίον του, εμφανίζονται ως «υπερασπιστές» όλων εκείνων που πρέπει να αλλάξουν.

Το πρόταγμα των μεταρρυθμίσεων ποτέ δεν τέθηκε με τόσο καθαρούς πολιτικούς όρους στην κοινωνία…

Ο Σαμαράς με την υπόθεση της ΕΡΤ, άλλαξε ουσιαστικά την ατζέντα:

Από το «ναι ή όχι στο Μνημόνιο» – ένα δίλημμα που ξεθώριαζε πλέον,

περάσαμε στην εποχή του: ναι ή όχι στις μεταρρυθμίσεις!

Απαραίτητες προϋποθέσεις για να κερδηθεί αυτό το τελευταίο είναι τέσσερα πράγματα:

–Πρώτον, αυτός που υπερασπίζεται την μεταρρυθμίσεις να έχει καταδικάσει στο παρελθόν το λάθος του Μνημονίου. Αυτό το έχει κάνει ο Σαμαράς, καθαρά και για καιρό. Όσο είχε νόημα. Κι όσο δεν διακυβευόταν η έξοδος της χώρας από το ευρώ, πράγμα που θα είχε πολύ χειρότερες συνέπειες από το ίδιο το Μνημόνιο.

–Δεύτερον, αυτός που προωθεί τις μεταρρυθμίσεις να δείξει ότι μπορεί να σπάσει αυγά. Αλλιώς η κοινωνία δεν επρόκειτο να συσπειρωθεί γύρω του. Αυτό το απέδειξε ο Σαμαρά μόλις πριν ένα μήνα…

–Τρίτον, αυτός που υπερασπίζεται τις μεταρρυθμίσεις να κερδίσει μια σειρά από χειροπιαστές βελτιώσεις του αρχικού Μνημονίου: Κι αυτό το έκανε ο Σαμαράς, ήδη από πέρσι: όταν μειώθηκε το χρέος, τα επιτόκια (από το 5,4% το Μάϊο του 2010 στο μόλις 2,7% σήμερα, την αναστολή πληρωμής τόκων και χρεολυσίων για δέκα και δεκαπέντε χρόνια αντίστοιχα κλπ). Όμως όλα αυτά δεν φαίνονταν στην καθημερινότητα της κοινωνίας. Αν κερδίσει και τη μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση, αυτό θα του δώσει και το πρόσθετο όπλο της επιτυχημένης επαναδιαπραγμάτευσης.

–Και τέταρτο, να αρχίσει η Ανάκαμψη σύντομα. Αυτό το τελευταίο είναι το μόνο που δεν έχει επιτύχει ακόμα. Αλλά αν το επιτύχει ως τα τέλη της χρονιάς, θα βρισκόμαστε πια στην απαρχή ενός νέου πολιτικού σκηνικού.

Με το Σαμαρά απόλυτο κυρίαρχο πλέον.

Φαίνεται ότι ο Σαμαράς «έχτισε» προσεκτικά, μία-μια, τις προϋποθέσεις της αλλαγής πολιτικού σκηνικού: Να αλλάξει την ατζέντα αναδεικνύοντας το θετικό πρόταγμα των μεταρρυθμίσεων – αντί για το αρνητικό δίλημμα του Μνημονίου που επικρατούσε ως τώρα – και να συσπειρώσει όσους θέλουν ηγέτη που μπορεί να «σπάει αυγά» και να κερδίζει.

Στο εξωτερικό ξέρουν ότι δεν υπάρχει στην Ελλάδα άλλος που μπορεί να κρατήσει την Ελλάδα όρθια. Και στο εσωτερικό καταλαβαίνουν πλέον ότι δεν υπάρχει άλλος που μπορεί να κρατήσει την Ελλάδα ενωμένη, μακριά από τις «μυλόπετρες» των δύο άκρων.

Μέχρι πριν χρόνο η Ελλάδα ήταν μοναδική πηγή αστάθειας στην περιοχή της και στην Ευρώπη.

Τώρα, αν γυρίσει και κοιτάξει κανείς τι γίνεται γύρω, η Ελλάδα είναι μοναδική νησίδα σταθερότητας:

Με τη Συρία ήδη σε αιματηρό εμφύλιο, με την Αίγυπτο κι αυτή στα πρόθυρα του εμφυλίου, με το Λίβανο να αποσταθεροποιείται μέρα με τη μέρα, με τον Ερντογάν να κλυδωνίζεται σοβαρά στην Τουρκία, που είναι πια απομονωμένη διεθνώς, με την Κύπρο να προσπαθεί να συνέλθει από την μεγάλη κατάρρευση του «οικονομικού της θαύματος» και με την Ιταλία να αγωνίζεται να σταθεροποιηθεί από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα μοιάζει, πράγματι, ως μοναδική νησίδα σταθερότητας.

Αυτό, αν το κρατήσουμε, σε ένα-ενάμιση χρόνο, μπορούμε να έχουμε κάνει την «πλήρη αντιστροφή»!

Κι αυτό, μόνον ο Σαμαράς πλέον μπορεί να το κρατήσει…

Αυτό που ζούμε τώρα – και θα το ζούμε για έξη μήνες με ένα χρόνο ακόμα – είναι, προφανώς, το φινάλε της πρώτης παρτίδας.

Η επόμενη παρτίδα θα είναι ασφαλώς, το στοίχημα της Νέας Ελλάδας!

Αλλά δεν είμαστε ακόμα εκεί. Τώρα είμαστε το φινάλε της προηγούμενης παρτίδας, της «Νέας Μεταπολίτευσης».

Που πρέπει να κερδηθεί για πάμε στην επόμενη…

Και δεν χρειάζεται κανείς να είναι… μέγας σκακιστής για να γνωρίζει ότι στο «φινάλε» οφείλει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός.

Ιδιαίτερα, αν ως την ώρα εκείνη κερδίζει…

                                                                                    Τηλέμαχος