Χωρίς φίλους και συμμάχους μένει το Βερολίνο

Η αποχώρηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το «κλαμπ» των υπέρμαχων της μονομερούς σκληρής λιτότητας, αλλά και η απροθυμία της ολλανδικής κυβέρνησης να λάβει πρόσθετα μέτρα για την επίτευξη της δέσμευσης που έχει αναλάβει για τη μείωση του ελλείμματος το 2013, διαμορφώνει για το Βερολίνο συνθήκες μιας άβολης μοναξιάς αν όχι απομόνωσης εντός της ευρωζώνης.

Ποτέ στα τρία και πλέον χρόνια που ξεκίνησε η υλοποίηση των Μνημονίων από την Ελλάδα για να επεκταθεί στη συνέχεια στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία και την Ισπανία (για τις τράπεζες), η γερμανική κυβέρνηση δεν βρέθηκε πολιτικά σε τόσο δύσκολη θέση και κυρίως ποτέ δεν φανταζόταν ότι τα προβλήματα θα της τα δημιουργούσαν αυτοί που ήταν μέχρι τώρα δίπλα της.

Η Κομισιόν ήταν μέχρι τώρα ο πολυτιμότερος «συνεργάτης» των Γερμανών, δεδομένου ότι οι Βρυξέλλες ήταν εκείνες που έβγαιναν μπροστά απαιτώντας την πιστή εφαρμογή των προγραμμάτων λιτότητας. Με άλλα λόγια αυτή προωθούσε τη γερμανική «συνταγή», σύμφωνα με την οποία η

δημοσιονομική εξυγίανση και οι μεταρρυθμίσεις θα φέρουν την ανάπτυξη. Δηλαδή τη συνταγή που εκτόξευσε την ανεργία στην Ελλάδα, στην Ισπανία, κυρίως, αλλά και στην Πορτογαλία και την Ιρλανδία σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.

O πρόεδρος της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και ο αντιπρόεδρος Ολι Ρεν προκάλεσαν με τις δηλώσεις τους τη μεγάλη έκπληξη την περασμένη βδομάδα, η οποία μπορεί να οδηγήσει και στην ανατροπή του υπάρχοντος σκηνικού ή έστω σε μια πιο συγκροτημένη πορεία της οικονομικής πολιτικής που ακολουθείται στην ευρωζώνη. Και οι δύο είπαν το αυτονόητο, ενώ η έκπληξη έχει να κάνει με τη χρονική στιγμή. Γιατί το έκαναν τώρα και όχι νωρίτερα;

Αυτό που είπε ο κ. Μπαρόζο και που τόσο ενόχλησε το Βερολίνο ήταν ότι «οι πολιτικές λιτότητας έφτασαν στα όριά τους, γιατί η επιτυχία τους δεν εξαρτάται μόνο από τον τρόπο που έχουν σχεδιασθεί αλλά πρέπει να υπάρχει ένα μίνιμουμ κοινωνικής και πολιτικής υποστήριξης». Και τάχθηκε υπέρ της παράτασης των χρονοδιαγραμμάτων δημοσιονομικής εξυγίανσης, δηλαδή μείωσης των ελλειμμάτων. Άλλωστε δεν θα χαλάσει ο κόσμος εάν οι στόχοι επιτευχθούν 1-2 χρόνια αργότερα, εάν μέσω αυτής της παράτασης οι κυβερνήσεις πάρουν ανάσα και βγάλουν τις χώρες τους από την ύφεση αναχαιτίζοντας παράλληλα την ανεργία και ανακουφίζοντας με μέτρα στήριξης τις ασθενέστερες οικονομικά ομάδες του πληθυσμού. Ο Ολι Ρεν συμπλήρωσε από την πλευρά του ότι πληρούνται και οι προϋποθέσεις για μια ηπιότερη δημοσιονομική προσαρμογή γιατί η πρόοδος που έχουν σημειώσει οι χώρες με δημοσιονομικά προβλήματα είναι σημαντική.

Στην έδρα της Κομισιόν στις Βρυξέλλες υποστηρίζουν ότι οι δύο κοινοτικοί αξιωματούχοι αποφάσισαν να διαφοροποιηθούν από την Άνγκελα Μέρκελ, ώστε να διαμορφωθούν νέες ισορροπίες που θα βγάλουν την ευρωζώνη από το σημερινό φαύλο κύκλο της λιτότητας που τροφοδοτεί την ύφεση και προκαλεί έκρηξη της ανεργίας.

Μια μεγάλη ομάδα χωρών έχει φτάσει σήμερα σε οριακή κατάσταση. Η Γαλλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία βρίσκονται εκτός δημοσιονομικών στόχων, το Βέλγιο και η Σλοβενία επίσης. Φυσικά σ’ αυτήν την ομάδα προστίθεται η Ελλάδα με τη μεγαλύτερη ύφεση στην Ε.Ε. και την ψηλότερη ανεργία και η Κύπρος που έχει ισοπεδωθεί στην κυριολεξία από την απίστευτα σκληρή απόφαση του Εurogroup, η οποία τη διασώζει από τη χρεοκοπία αφήνοντας στη Λευκωσία να διαχειριστεί τις επιπτώσεις των μέτρων που επιβλήθηκαν και που θα οδηγήσουν σε υποχώρηση του ΑΕΠ της τάξης του… 15% το 2013.

Το οξύμωρο είναι ότι κατέρρευσε και ο «δορυφόρος» του Βερολίνου, η Ολλανδία, με το έλλειμμα να έχει εκτροχιαστεί και την κυβέρνηση της Χάγης να διαμηνύει ότι δεν πρόκειται να λάβει μέτρα γιατί θα επιδεινώσουν την ύφεση. Και όμως, οι Ολλανδοί όλα αυτά τα χρόνια «μαστίγωναν» τις προβληματικές χώρες για να λάβουν μέτρα… Τώρα λένε στο Βερολίνο: δεν γίνεται, ας τα αφήσουμε για αργότερα!

Ο πρόεδρος της Κομισιόν δεχόταν εδώ και αρκετό καιρό εντονότατες πιέσεις από πολλές κυβερνήσεις του Νότου, που του ζητούσαν να σταματήσει να κάνει το «συνήγορο» των Γερμανών. Φυσικά, ρόλο στην αλλαγή στάσης έπαιξαν και οι προσωπικές του πολιτικές φιλοδοξίες, αφού η θητεία του τελειώνει το φθινόπωρο του 2014 και εάν δεν έχει την πλειοψηφία των χωρών με το μέρος του, δεν μπορεί να ελπίζει ούτε σε ανανέωση της θητείας του ούτε σε κάποιο άλλο ευρωπαϊκό αξίωμα.

Αναφορικά με την επόμενη μέρα, που είναι και το ζητούμενο, το Βερολίνο μπορεί να αντέδρασε μαζικά και δυναμικά στις δηλώσεις Μπαρόζο μέσω διαδοχικών ανακοινώσεων και δηλώσεων της Άνγκελα Μέρκελ και των υπουργών Οικονομικών και Εξωτερικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και Γκίντο Βεστερβέλε, διαμηνύοντας ότι η σημερινή πολιτική δεν μπορεί να αλλάξει, ωστόσο δεν έχει πολλά περιθώρια ελιγμών.

Η κατάσταση σήμερα στην ευρωζώνη καθιστά μονόδρομο την επιβράδυνση της δημοσιονομικής προσαρμογής, που σημαίνει ότι οι στόχοι για τη μείωση του ελλείμματος που έχουν τεθεί για το 2013 είτε θα επιμηκυνθούν για το 2014 (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Γαλλία) είτε για το 2015 (Ισπανία). Οι χρονικές παρατάσεις θα πρέπει να δοθούν μέχρι τον Ιούνιο, έστω κι αν η κ. Μέρκελ θα προτιμούσε μετά τις γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου.

Ο κ. Σόιμπλε έκανε ένα πρώτο βήμα την Πέμπτη «κλείνοντας το μάτι» στη Γαλλία, με τη δήλωσή του ότι η ευρωζώνη θα είναι ελαστική στο θέμα του χρονοδιαγράμματος μείωσης του ελλείμματος, αρκεί το Παρίσι να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της γαλλικής οικονομίας.

Τις επόμενες εβδομάδες θα ακολουθήσουν και τα υπόλοιπα και μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου το Βερολίνο θα συζητήσει και την περαιτέρω ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, καθώς και την ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής τραπεζικής ενοποίησης. Κι αυτό γιατί όσο ισχυρή κι αν είναι μια χώρα, στη συγκεκριμένη περίπτωση η Γερμανία, δεν είναι καθόλου ευχάριστο να βρίσκεται στο «στόχαστρο» των υπολοίπων και κυρίως σύσσωμης της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Η μοναξιά έχει και τα όριά της…

Νίκος Μπέλλος, στον “Τύπο της Κυριακής”