Κρόκος Κοζάνης: Το Ελληνικό χρυσωρυχείο

Την ίδια στιγμή που η Οικονομία στην Ελλάδα έχει γίνει ταυτόσημη με την ύφεση και η θρυλούμενη ‘’ανάπτυξη’’ προσιδιάζει περισσότερο σε ευχολόγιο, παρά σε ρεαλιστική προσδοκία, ο συνεταιρισμός καλλιεργητών του κρόκου Κοζάνης παράγει το ακριβότερο μπαχαρικό στο κόσμο και μαζί με αυτό μια σημαντική προστιθέμενη αξία.

Ο λόγος, για το σαφράν ή τον «κόκκινο χρυσό» όπως αλλιώς λέγεται ένα από τα σπανιότερα και πιο πολύτιμα μπαχαρικά παγκοσμίως , που παράγεται στο Μακεδονικό κάμπο με τιμή πώλησης που μπορεί να ξεπεράσει τα 2.000ευρώ το κιλό! Συνολικά στη περιοχή παράγονται περί τους 2 τόνους κρόκου ετησίως, οι οποίοι εξάγονται στις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τον Καναδά και την Αυστραλία χωρίς ,θα έλεγε κανείς, ιδιαίτερη δυσκολία.

Με την παγκόσμια ετήσια παραγωγή του κρόκου να ανέρχεται περίπου στους 200 τόνους, το μερίδιο της Ελλάδας, ποσοτικά μιλώντας, είναι σαφώς περιορισμένο. Βέβαια, ο μεγάλος εξαγωγέας του
σαφράν, το Ιράν από το οποίο εξάγεται ένα ποσοστό της τάξης του 90% σε παγκόσμια κλίμακα αντιμετωπίζει τελευταία σημαντικά προβλήματα εξαιτίας της πολιτικής του σχετικά με τα πυρηνικά και τις κυρώσεις από τη Δύση.

Τί είναι λοιπόν αυτό που ανεβάζει την αξία του ελληνικού κρόκου στα ύψη και εκτοξεύει τη ζήτησή του στις διεθνείς αγορές; Μα φυσικά, η απαράμιλλη ποιότητά του, όπως εξηγεί και ο 57χρονος  Νίκος Πατσιούρας, πρόεδρος του τοπικού συνεταιρισμού που αριθμεί 1.000 παραγωγούς κρόκου στη περιοχή και είναι ο μοναδικός στην Ελλάδα.

«Είμαστε οι καλύτεροι» αναφέρει χαρακτηριστικά, ο κύριος Πατσιούρας σε ένα γραφείο γεμάτο από διεθνή βραβεία και διακρίσεις για το εξαιρετικό ελληνικό προϊόν, αναρωτώμενος « Γιατί άλλο μπορεί το σαφράν μας να ξεπερνά μέχρι και 500ευρώ ανά κιλό την τιμή του αντίστοιχου από το Ιράν;».

Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως ο Νίκος Πατσιούρας κατέχει τη θέση του προέδρου του συνεταιρισμού αμισθί, χωρίς να έχει παράλληλα ιδιαίτερες εξουσίες η κάποιο σημαίνοντα ρόλο. Ο συνεταιρισμός διαθέτει το 90% των εσόδων του απευθείας στους αγρότες, πράγμα σπάνιο σε μία χώρα σαν την Ελλάδα όπου ο νεποτισμός και η διαφθορά αποτελούν από τους βασικούς πυλώνες της κρίσης.

Ο ίδιος, διαθέτει μια έκταση περίπου 2,47 στρεμμάτων και παράγει την ποικιλία «crocus sativus» που διακρίνεται από τα μπλε-μοβ άνθη και ανήκει στην οικογένεια «iris». Άλλωστε η ενεργός συμμετοχή του στην παραγωγή του κρόκου είναι και απαραίτητη προϋπόθεση για την θέση που κατέχει στο συνεταιρισμό.

Ανήκε σταθερά στους παραγωγούς μπαχαρικών όταν ακόμα αυτοί ανέρχονταν στους 2,500 στη περιοχή, την οποία αρκετοί, ιδιαίτερα οι νέοι, εγκατέλειψαν με τα χρόνια για να εγκατασταθούν στην Αθήνα σε αναζήτηση καλύτερης τύχης.  Μέχρι πριν από τρία χρόνια οι παραγωγοί κρόκου είχαν μειωθεί μόλις στους 580.

Η φαινομενική οικονομική άνθηση στην Αθήνα κατά της περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 σε συνδυασμό με τη σκληρή δουλειά που απαιτεί η παραγωγή του σαφράν ήταν δύο από τους λόγους που απομάκρυναν τους νέους από την ενασχόληση με τον κρόκο. Θα πρέπει να σκεφτεί κανείς πως για ένα κιλό κρόκου πρέπει να μαζευτούν με το χέρι και ιδιαίτερη επιδεξιότητα περίπου 150.000 λουλούδια σε μία περίοδο δύο εβδομάδων, από τα τέλη Οκτωβρίου έως τις αρχές Νοεμβρίου οπότε και γίνεται η συγκομιδή του κρόκου.

Όπως αναφέρει ο πρόεδρος του συνεταιρισμού «Κάθε φορά αναρωτιέσαι: γιατί το κάνω αυτό;». Η οικογένειά του ασχολείται με τον κρόκο εδώ και τέσσερις γενιές και όπως εξηγεί ο ίδιος «Υπάρχει κάτι μαγικό σχετικά με τον κρόκο». Το άνθος αυτό θεωρείτο εξαφανισμένο μέχρι κάποιοι έφεραν μερικούς βολβούς από τη Βιέννη περίπου 300 χρόνια πριν.  Έχει πλέον αποδειχθεί η καλλιέργειά του στο Μακεδονικό κάμπο από τότε.

Φαίνεται πως η παραγωγή του ευνοείται εκεί από το κλίμα, καθώς τα γύρω βουνά του παρέχουν την απαραίτητη προστασία από τον άνεμο ενώ η επίμονη ομίχλη και το μοναδικό αμμώδες έδαφος βοηθούν τον κρόκο να ευδοκιμήσει. Ωστόσο ο Νίκος Πατσιούρας αναφέρει πως «Μέχρι σήμερα, δεν ξέρουμε ακόμα τί είναι τόσο ξεχωριστό σχετικά με αυτή την τοποθεσία».

Αυτό που είναι σίγουρο, είναι πως η διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση του σαφράν σε συνδυασμό με την ύφεση που μαστίζει τη χώρα, προσελκύουν ολοένα και περισσότερο το ενδιαφέρον νεότερων ανθρώπων να ασχοληθούν με την καλλιέργειά του.

Οι αγρότες της περιοχής ελπίζουν μέσα στα επόμενα δύο χρόνια να έχουν διπλασιάσει το ποσοστό των εδαφών στα οποία καλλιεργείται ο κρόκος και να έχουν τριπλασιάσει την παραγωγή τους, κατακτώντας έτσι πάλι την δεύτερη θέση σε παγκόσμιο επίπεδο, εκεί που βρίσκονταν δηλαδή 10 χρόνια πριν, όταν η παραγωγή στη περιοχή έφτανε τους έξι τόνους το χρόνο.

Με την τιμή του κόκκινου σαφράν στη Γερμανία αυτή τη στιγμή να φτάνει τα 13ευρώ το γραμμάριο, και την πρώτη θέση ποιοτικά που του δίνουν οι ειδικοί στη Βρετανία έναντι του Ισπανικού κρόκου που όπως αναφέρουν υστερεί σε χρώμα , άρωμα και γεύση,  κρόκος καταδεικνύει, ίσως, την ελληνική γη σε «επενδυτικό ανεμοδείκτη» για την στήριξη της εθνικής Οικονομίας.

Όλα αυτά βέβαια, με τους βολβούς από την Αυστρία , τα εργαλεία από το Λονδίνο και τις αγροτικές επιδοτήσεις των Βρυξελλών καθώς όπως επισημαίνει ο κύριος Πατσιούρας «Είμαστε ένα ευρωπαϊκό σχέδιο και φυσικά δεν είμαστε τίποτα χωρίς την Ευρώπη». 

Πηγή: Spiegel