Εγκλωβισμένη... άρα επικίνδυνη

Η διχαστική διεθνής συμφωνία διάσωσης της Κύπρου, που επιβαρύνει τους μεμονωμένους αποταμιευτές, έχει αναδειχθεί ως ένα εν δυνάμει αποφασιστικό κριτήριο για την κατευθυνόμενη από τη Γερμανία πειθαρχία και λιτότητα στη νομισματική ένωση. 

Η αντίδραση στην Κύπρο και σε όλο τον κόσμο προκάλεσε νέες ανησυχίες για την αλληλεγγύη στην Ευρώπη και την ικανότητα της νομισματικής ένωσης να κρατά ενωμένες μακροπρόθεσμα τόσο αποκλίνουσες οικονομίες.

Εάν, παρά τη διαμάχη, η συμφωνία διάσωσης τελικά παραμείνει με κάποιο τρόπο, θα μπορούσε να αποδειχθεί μια επικύρωση της γερμανικής προσέγγισης. Ωστόσο, μια περαιτέρω διάρρηξη της ενότητας της ευρωζώνης θα αποδείκνυε μια για πάντα ότι η Γερμανία και οι σύμμαχοί της στην πειθαρχία το έχουν παρακάνει. 

Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ έχει δώσει τον τόνο στην Ευρώπη, διαθέτοντας την τεράστια οικονομική δύναμη και την επιρροή της χώρας για να εξασφαλίσει ότι
η ενοποίηση του προϋπολογισμού λιτότητας είναι η βασική λύση στην τριετή κρίση χρέους.

Η αγωνία των απλών αποταμιευτών στην Κύπρο δεν έχει απήχηση μόνο στη Νότια Ευρώπη, αλλά και στη Γερμανία. Η εικόνα της Κύπρου στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο άλλαξε γρήγορα: από ένα σκιερό καταφύγιο για το ρώσικο ξέπλυμα χρήματος έγινε ο τόπος όπου ζουν έντιμοι συνταξιούχοι των οποίων οι λογαριασμοί κατασχέθηκαν για να πληρωθούν τα λάθη των τραπεζών. «Είναι δύσκολο να δούμε πώς η Γερμανία θα ενισχυθεί από αυτό» σχολιάζει ο Jacques Cailloux, επικεφαλής οικονομολόγος της παγκόσμιας επενδυτικής τράπεζας Nomura, στο Λονδίνο. «Υπάρχει ένα σημείο στο οποίο η ένωση που επιβάλλουν είναι παρατραβηγμένη τόσο, ώστε οι άλλες χώρες δεν πρόκειται να το ανεχθούν άλλο».

Πολλοί στη Γερμανία εξακολουθούν να υποστηρίζουν τη σκληρή κυβερνητική γραμμή για τις διασώσεις, έχοντας στο πλευρό τους σύμμαχους όπως η Ολλανδία, η Φινλανδία και η Σλοβακία. «Δεν μπορούμε να προχωρήσουμε έτσι» δήλωσε ο Tilman Mayer, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Βόννης. «Θα πρέπει να δώσουμε το παράδειγμα ειδάλλως αυτό θα μπορούσε να μην έχει όρια». Η κυνική ανάγνωση είναι ότι η Μέρκελ δεν ανησυχεί πια για την επανεκλογή της στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου. «Το πακέτο διάσωσης της Κύπρου είναι χαρακτηριστικό της γερμανικής εσωτερικής πολιτικής», δήλωσε ο Thomas Poguntke, καθηγητής συγκριτικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Heinrich Heine στο Ντίσελντορφ. «Όμως, η κατάσχεση των αποταμιεύσεων σπάει ένα ταμπού».

Μαζί με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, οι Γερμανοί έχουν κολλήσει με την αρχή ότι οι χώρες που κάνουν κακή διαχείριση των τραπεζών τους και των δημόσιων οικονομικών τους πρέπει να υπομείνουν τον πόνο, ως τίμημα για την οικονομική βοήθεια – ακόμη και αν οι απλοί πολίτες είναι αυτοί που υποφέρουν.

Η Κριστίν Λαγκάρντ, επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και μία από τους αξιωματούχος που εργάστηκαν για το σχέδιο διάσωσης της Κύπρου στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα, δήλωσε την Τρίτη στη Φρανκφούρτη ότι ήταν υπέρ της αλλαγής του προγράμματος, με μικρότερη επιβάρυνση των καταθετών. Αλλά σύντομα πρόσθεσε ότι η Κύπρος θα πρέπει ακόμα να συνεισφέρει 7,5 δισεκατομμυρίων δολάρια για τη διάσωση των τραπεζών, όπως είχε υποσχεθεί.

Η Oxford Economics, μια εταιρεία συμβούλων με έδρα την Αγγλία, υπολογίζει ότι η αβεβαιότητα που δημιουργήθηκε από την Κύπρο θα μπορούσε να δημιουργήσει μια πιστωτική κρίση που θα κόστιζε στην ευρωζώνη περίπου το 3% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, ή περίπου 386 δις δολάρια. Θα μπορούσε να επιδεινωθεί μάλιστα, αν η οικονομική αποδιάρθρωση προκαλούσε πολιτική αναταραχή στην Ελλάδα και την Ιταλία.

Αλλά ακόμα και αν τα μαθηματικά φαίνεται να μιλούν για μια πιο χαλαρή αντιμετώπιση της Κύπρου, οι Γερμανοί ηγέτες δεν θα εγκαταλείψουν τη θέση τους σε προεκλογική περίοδο. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι επίσης σε δύσκολη θέση. Ο πρόεδρος Μάριο Ντράγκι έσβησε τη φλόγα της κρίση της ευρωζώνης πέρυσι με την υπόσχεσή του να αγοράσει τα ομόλογα των προβληματικών χωρών της ευρωζώνης, όπως απαιτείται για τον έλεγχο του κόστους δανεισμού τους.

Η εγγύηση αυτή στηρίχθηκε στο να συμφωνήσουν οι προβληματικές χώρες στην οικονομική αναδιάρθρωση και άλλους όρους. Η Κύπρος δείχνει πόσο δύσκολο μπορεί να είναι να επιβάλει αυτές τις απαιτήσεις, και πως θα μπορούσε να υπονομευθεί η αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Ο Ντράγκι έχει γενικά μια ρεαλιστική και όχι μια δογματική προσέγγιση στον χειρισμό της κρίσης και μερικές φορές δυσαρεστεί τους Γερμανούς. Αλλά στην περίπτωση αυτή, η τράπεζά του έπαιξε ρόλο, πιέζοντας τους Κύπριους ηγέτες να αποδεχθούν μια συμφωνία.

Ο Γκέοργκ Ασμουσεν, ένας Γερμανός μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της τράπεζας που έλαβε μέρος στις συνομιλίες στις Βρυξέλλες, είπε στους Κυπρίους ότι οι τράπεζες της χώρας δεν θα είναι πλέον επιλέξιμες για μετρητά έκτακτης ανάγκης, αν δεν γίνει συμφωνία.

Σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς της Κεντρικής Τράπεζας, η λεγόμενη βοήθεια ρευστότητας έκτακτης ανάγκης είναι διαθέσιμη μόνο σε φερέγγυες τράπεζες. Σε περίπτωση απουσίας ενός σχεδίου διάσωσης, οι τράπεζες της Κύπρου θα είναι αφερέγγυες. Ωστόσο, η κεντρική τράπεζα ανέφερε την Τρίτη ότι θα χορηγήσουν στην Κύπρο περίοδο χάριτος και δεν θα διακοπούν τα μετρητά έκτακτης ανάγκης.

Η πανωλεθρία της Κύπρου θα μπορούσε να αποδυναμώσει τη Γερμανία στις διαφωνίες σχετικά με το πώς να αναδιαμορφώσει τη νομισματική ένωση, ώστε να είναι λιγότερο επιρρεπής σε κρίσεις. Για παράδειγμα, οι Γερμανοί ηγέτες, όπως ο συντηρητικός πρόεδρος της Bundesbank, Γενς Βάιντμαν, έχουν υποστηρίξει ότι η Ευρώπη θα πρέπει να προχωρήσει αργά στην παραχώρηση της εποπτείας των τραπεζών στην ΕΚΤ.

Την Τρίτη, οι υποστηρικτές της εποπτείας από την ΕΚΤ θεώρησαν ότι η Κύπρος ήταν ένας λόγος για να κινηθούν γρηγορότερα. Εκπρόσωποι από κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε μια προκαταρκτική συμφωνία χορήγησης στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τη δυνατότητα να εποπτεύει τις τράπεζες. Οι υπουργοί της κυβέρνησης και το πλήρες Κοινοβούλιο θα πρέπει, βέβαια, να ψηφίσουν το σχετικό μέτρο πριν γίνει νόμος.

Ο Μάρτιν Σουλτς, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε ότι η μεγαλύτερη κοινή εποπτεία των τραπεζών ήταν αναγκαία, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων μέτρων που βρίσκουν αντίθετους του Γερμανούς, όπως η δημιουργία ενός κοινού ταμείου, ως ένας τρόπος για να βοηθήσει να κλείσουν τις αφερέγγυες τράπεζες. Χώρες όπως η Γερμανία και η Φινλανδία είναι δύσπιστες όσον αφορά τη συγκέντρωση των πόρων με χώρες όπως η Ισπανία και η Κύπρος, με πιο αδύναμες οικονομίες και πιο ευάλωτα τραπεζικά συστήματα.

Παρά τις ολοένα και περισσότερες ενδείξεις ότι η πρόταση για την Κύπρο έχει αναζωπυρώσει την κρίση του ευρώ, η Γερμανία και η ΕΚΤ μπορεί να παραμείνουν άκαμπτες από το φόβο ότι η συμβιβαστική λύση θα τους αποδυναμώσει σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις. 

«Όλος ο κόσμος τους έχει πει τις τελευταίες 24 ώρες ότι αυτό είναι λάθος», σχολιάζει ο Cailloux, οικονομολόγος της Nomura. «Απάντησαν με μια έκτακτη συνεδρίαση και το συμπέρασμα ήταν ότι δεν έχουν χρήματα. Είναι μια πολύ σημαντική περίπτωση δοκιμασία και δεν θα εγκαταλείψουν γρήγορα την προσπάθεια» είπε.
nytimes.com