11ο Συνέδριο της ΠΟΣΔΕΠ: οι ευθύνες όλων μας

Διεθνώς, το πανεπιστημιακό σύστημα εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, που επιβάλλονται από τις ταχύτατες εξελίξεις στις επιστήμες, στην τεχνολογία, στην οικονομία και κατ’ επέκταση στην κοινωνία και στον πολιτισμό. Οι νέοι όροι διεθνοποίησης Κράτους, Οικονομίας και Επιστήμης επιτείνουν την ανάγκη ριζικών αλλαγών. Ο συνδυασμός των παραπάνω με τη γενικότερη βαθύτατη οικονομική -και όχι μόνο- κρίση που διέρχεται η χώρα καθιστούν την κατάσταση περί τα πανεπιστημιακά πράγματα ιδιαίτερα κρίσιμη και ασταθή.

Το ελληνικό πανεπιστήμιο βρίσκεται στο μεταίχμιο της εφαρμογής ενός νέου θεσμικού πλαισίου και της χωροταξικής επαναδιάταξής του. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον θα διεξαχθεί στην Αθήνα το 11ο Συνέδριο της ΠΟΣΔΕΠ -της Ομοσπονδίας των πανεπιστημιακών καθηγητών- τις πρώτες μέρες του Φεβρουαρίου. Εχουμε πλέον μια νόμιμα αναγνωρισμένη από το Πρωτοδικείο Ομοσπονδία, η οποία πριν από ένα μήνα έγινε πλήρες μέλος της «Education International» (www.ei-ie.org), της παγκόσμιας

οργάνωσης που έχει στις τάξεις της ομοσπονδίες εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων που εκπροσωπούν περίπου 30 εκατομμύρια μέλη. Ετσι η ΠΟΣΔΕΠ αποτελεί πλέον και επίσημα, μετά από 23 χρόνια λειτουργίας, το μοναδικό θεσμικά κατοχυρωμένο όργανο εθνικής αλλά και διεθνούς εμβέλειας όλων των πανεπιστημιακών καθηγητών στην Ελλάδα.

Με αυτά τα δεδομένα αλλά και τις γενικότερες συνθήκες που επικρατούν στα πανεπιστήμια, όπως το έντονα εκφυλισμένο ακαδημαϊκό περιβάλλον της συνεχώς κλιμακούμενης βίας σε ορισμένα πανεπιστήμια, πρέπει να μετατρέψουμε το 11ο Συνέδριο -όπως και κάθε συνέδριο της Ομοσπονδίας- σε έναν τόπο συνάντησης των ζωντανών και δημιουργικών δυνάμεων για διάλογο, προβληματισμό και λήψη αποφάσεων στα σημαντικά ζητήματα κεντρικής στρατηγικής του πανεπιστημιακού συστήματος της χώρας αλλά και της σχέσης του με μια κοινωνία σε βαθιά κρίση.

Να αναλογιστούμε ότι για να μπορέσει να προχωρήσει η μεταρρύθμιση και να μπορέσουμε να χειριστούμε με τον βέλτιστο τρόπο τις επερχόμενες εξελίξεις στον χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης και της Ερευνας, θα πρέπει μέσα από μαζικές εκλογικές διαδικασίες να προκύψει μια ισχυρή ηγεσία -και τοπικά αλλά και κεντρικά- σαφώς θετικά προσανατολισμένη προς την κατεύθυνση της μεταρρύθμισης. Οι νέες ηγεσίες των Ιδρυμάτων χρειάζεται να έχουν δίπλα τους σοβαρές, αποτελεσματικές και υπεύθυνες ηγεσίες στους Συλλόγους και στην Ομοσπονδία, οι οποίες -στους δύσκολους καιρούς που έρχονται- θα είναι σημαντικοί αρωγοί αλλά και σταθερά αυστηροί ελεγκτές του έργου τους.

Για να επιτύχουμε ένα μαζικό συνέδριο, θα πρέπει να υπερβούμε όλοι νοοτροπίες του παρελθόντος, όπως η αντίληψη ότι όσοι ασχολούνται με τα της Ομοσπονδίας και των Συλλόγων είναι οι «συνδικαλιστές» και όσοι ασχολούνται με τα Συμβούλια και τις άλλες θεσμικές θέσεις των ΑΕΙ είναι οι «ακαδημαϊκοί». Αυτές οι διακρίσεις έχουν ήδη αρχίσει να ξεπερνιούνται και η Ομοσπονδία μετατρέπεται σε συλλογική έκφραση όλων των ακαδημαϊκά δημιουργικών δυνάμεων, κάτι που επιτρέπει να ελπίζουμε πως το ελληνικό πανεπιστήμιο βρίσκεται πιο κοντά στο επιδιωκόμενο άλμα ποιοτικής αναβάθμισης.

Το 11ο Συνέδριο θα πρέπει να αποτελέσει τον τόπο συνάντησης όλων μας και ειδικά όσων κατέχουν θεσμικές θέσεις στα πανεπιστήμια: πρυτάνεις, σύμβουλοι Ιδρύματος, κοσμήτορες, πρόεδροι, διευθυντές κ.λπ. Δεν υπάρχει καμιά αντίφαση ή ασυμβίβαστο μεταξύ της ιδιότητας του εκλεγμένου μέλους της διοίκησης ενός Ιδρύματος και αυτής του συνέδρου στο συνέδριο της Ομοσπονδίας. Εδώ δεν έχουμε την αντίφαση μεταξύ ελέγχοντος και ελεγχομένου, η οποία βέβαια όπου εμφανίζεται ξεφεύγει από τα όρια της όποιας σοβαρότητας. Επίσης, θα πρέπει να δώσουν ένα δυναμικό «παρών» όλοι όσοι -επηρεασμένοι από τις αντιλήψεις περί «συνδικαλιστών» και «ακαδημαϊκών» - μέχρι σήμερα θεωρούσαν ακαδημαϊκά απαξιωτικό να ασχοληθούν με την Ομοσπονδία. Ας διαμορφώσουν καινούργια ψηφοδέλτια όσοι δεν καλύπτονται από τα υπάρχοντα! Η ενεργοποίησή τους στον συλλογικό φορέα θα στερήσει ζωτικό χώρο από τις μειοψηφικές ομάδες ατόμων με συνήθως περιορισμένα ακαδημαϊκά χαρακτηριστικά, που αποτελούν τους σταθερούς θιασώτες της ακραίας συντήρησης και της αντίδρασης σε κάθε μεταρρύθμιση.

Αν δεν ενωθούν όλοι οι σημαντικοί, οι απλοί και οι ταπεινοί κάτω από τη στέγη της Ομοσπονδίας, όπως αυτό συμβαίνει πάγια σε όλες τις αντίστοιχες ενώσεις άλλων ομάδων δημόσιων λειτουργών, η Ομοσπονδία δεν θα αποκτήσει ποτέ το απαιτούμενο κύρος και δυναμική για να μπορεί αξιόπιστα να διεκδικεί, να απαιτεί και να επιτυγχάνει την ικανοποίηση των πολλών δικαίων αιτημάτων, που από χρόνια ταλανίζουν τους πανεπιστημιακούς καθηγητές και η Πολιτεία συστηματικά και διαχρονικά τα αγνοεί και ενίοτε -όπως πρόσφατα- τα οξύνει έτι περαιτέρω. Μην περιμένουμε την έξωθεν στήριξη, όταν εμείς οι ίδιοι μας υποσκάπτουμε.

Τέλος, είναι σαφές ότι η Ομοσπονδία αποτελεί την οργάνωση του πιο μαζικού και σημαντικού τμήματος της πνευματικής - επιστημονικής ηγεσίας της χώρας. Επομένως, ο ρόλος και ο χαρακτήρας της Ομοσπονδίας των πανεπιστημιακών καθηγητών και των ανθρώπων που αναλαμβάνουν αντίστοιχα καθήκοντα υπερβαίνει τα στενά όρια μιας συντεχνιακής οργάνωσης και συνδικαλιστικής πρακτικής. Ειδικά σε καιρούς βαθιάς και πολύπτυχης κρίσης, η σπουδαιότητα αυτών των χαρακτηριστικών αυξάνεται εκθετικά. Ο κόσμος της Ακαδημίας οφείλει αυτές τις στιγμές να βοηθήσει τη χώρα και τον λαό με τα εργαλεία του πνεύματος, του πολιτισμού και της επιστήμης. Εργαλεία που σήμερα πλέον ενυπάρχουν -σε περίσσεια μάλιστα- στο ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτει το ελληνικό ακαδημαϊκό σύστημα.

Ενα πρέπει να είναι το σύνθημα των ημερών που έρχονται: κανένας πανεπιστημιακός καθηγητής να μη μείνει μακριά από το Συνέδριο. Η ιστορική AULA της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών μας χωρά όλους!

Του Νικολαου Μ. Σταυρακακη*

* Ο κ. Νικόλαος Μ. Σταυρακάκης είναι καθηγητής ΕΜΠ, πρόεδρος της ΠΟΣΔΕΠ.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ