Βόρεια Ελλάδα: ΧΑΙΡΕ Ω ΧΑΙΡΕ ΕΛΕΥΤΕΡΙΑ

του Απόστολου Παπαδημητρίου

Συμπληρώνονταιεφέτος εκατόν έτη από την απελευθέρωση της Βορείου Ελλάδος μετά από συντονισμένη δράση των χωρών της Βαλκανικής κατά των Οθωμανών επί αιώνες κατακτητών τους. Έχει επικρατήσει να αναφέρεται ότι η σκλαβιά διήρκεσε τέσσερες αιώνες. Το ορθό για τους βόρειους Ρωμηούς - Έλληνες των Βαλκανίων και τους βορειότερους ομόδοξους αδελφούς μας, Σέρβους και Βουλγάρους είναι ότι αυτή διήρκεσε περί τα πεντακόσια έτη. Η τελευταία σημαντική μάχη αντίστασης κατά των επελαυνόντων Οθωμανών δόθηκε κοντά στην Πρίστινα του Κοσσυφοπεδίου (1389).

Οι αμυνόμενοι Σέρβοι, Αλβανοί, Βούλγαροι και Ρωμιοί-Έλληνες υπό τον Σέρβο ηγεμόνα Λάζαρ είχαν συνειδητοποιήσει πολύ αργά την ανάγκη ομοψυχίας στη βάση της κοινής πίστης. Η ήττα τους ήταν καθοριστική για την επικράτηση των επιδρομέων στη Βαλκανική. Η κατά τον 15^ο αιώνα αντεπίθεση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου  και η αντίσταση του Γεωργίου Καστριώτη (Σκεντέρμπεη) δεν ήταν δυνατόν να ανακόψουν την οθωμανική πλημμυρίδα, με την οποία συνέπρατταν πλέον όχι μόνο οι εξισλαμισμένοι της Μικράς Ασίας Ρωμιοί, αλλά και χριστιανοί της Βαλκανικής.

Κύλισαν αιώνες φρικτής δουλείας. Οι υπόδουλοι λαοί αντιμετώπισαν έντονο τον πειρασμό της αλλαξοπιστίας και όχι ευκαταφρόνητο τμήμα του πληθυσμού ενέδωσε, προκειμένου να απαλλαγεί από την καταπίεση, την καταφρόνια, τη σπίλωση της τιμής του. Οι Ρωμιοί προσέφεραν τους Βαλαάδες, τους Πομάκους και άλλους από τη Βόρεια Ήπειρο ως τη Θράκη. Οι Αλβανοί ενέδωσαν σε μεγαλύτερο ποσοστό, ενώ πολλοί κατέφυγαν στη γειτονική Ιταλία, όπου υπέκυψαν στις ορέξεις του αδηφάγου Βατικανού. Ο ανδριάντας του Σκεντέρμπεη στην κεντρική πλατεία των Τιράνων μαρτυρεί τον διχασμό που βιώνουν οι σύγχρονοι Αλβανοί. Οι Σέρβοι πλήρωσαν και πληρώνουν ακόμη βαρύ τον φόρο του εξισλαμισμού στη Βοσνία. Οι Βούλγαροι απώλεσαν σημαντική μερίδα του πληθυσμού στα νότια, ώστε σήμερα οι μουσουλμάνοι κάτοικοί της να ρυθμίζουν τα πολιτικά πράγματα στη χώρα. Το σημαντικό όμως, σημαντικότατο μάλιστα, είναι το ότι οι ορθόδοξοι λαοί άντεξαν υπό φρικτή δουλεία, που θα είχε αφανίσει κάθε λαό της Δύσης, όπως ομολογούν περιηγητές στα μέρη της Ανατολής, που γεύτηκαν ως παρατηρητές και μόνο τις συνθήκες διαβίωσης των υποδούλων! Βέβαια οι πρεσβεύοντες το δόγμα της νέας τάξης πραγμάτων αλλαξοπιστήσαντες ιστορικοί μας επιχειρούν να μειώσουν την αξία της πνευματικής αντίστασης των λαών με την ευλογία της μισητής γι' αυτούς Εκκλησίας. Υπερβαίνουν και τα εσκαμμένα εκμηδενίζοντας ακόμη και την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών, που δεν έπαψε ούτε στιγμή, αν και αρκετές ήταν οι φορές, που παρακινήθηκαν εξαπατημένοι από δυτικούς ηγεμόνες, οι οποίοι, παρά τις υποσχέσεις τους, τους εγκατέλειψαν στη μάχαιρα του Οθωμανού!

Κατά τον 19^ο αιώνα ήταν εμφανέστατα πλέον τα σημάδια παρακμής της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Οι ισχυροί της ευρωπαϊκής ηπείρου ορέγονταν τις κτήσεις της σε Ευρώπη και Ασία. Η Αυστρία και η Ρωσία ως συνορεύουσες με την υπό κατάρρευση αυτοκρατορία είχαν το προβάδισμα. Η Αγγλία, σε συνεργασία με τους εβραϊκούς τραπεζικούς κύκλους, έκανε κίνηση προς το νοτιότερο άκρο της χερσονήσου και συνέβαλε καίρια στην αναγνώριση ανεξαρτήτου ελληνικού κράτους. Ακολούθησε η ανεξαρτησία της Σερβίας με τη στήριξη της Ρωσίας και, μισό αιώνα αργότερα, της Βουλγαρίας και Ρουμανίας. Μόνο η Σερβία αξιώθηκε να αποκτήσει εντόπιο βασιλικό οίκο. Στις άλλες τρείς χώρες οι ισχυροί επέλεξαν γόνους βασιλικών οίκων ελεγχομένων από την Αγγλία (Ελλάδα) η τις Κεντρικές αυτοκρατορίες (Ρουμανία, Βουλγαρία). Έτσι οι ισχυροί είχαν εκπροσώπους στις απελευθερωθείσες χώρες και μέσω αυτών καθόριζαν την πολιτική που οι χώρες αυτές θα ακολουθούσαν. Το πρώτο μέλημα τους ήταν η διάχυση του αναδυομένου δυτικού εθνικισμού και στα Βαλκάνια. Οι λαοί, που κατά τη μακρόχρονη δουλεία ήσαν πνευματικά ενωμένοι υπό τη σκέπη του Οικουμενικού πατριαρχείου άρχισαν να αλληλοϋποβλέπονται, αν και ακόμη δεν είχαν αποκτήσει κοινά σύνορα. Η Αυστρία κατά την εφαρμογή του σχεδίου επέκτασής της προς νότο συμμάχησε με το αχρείο Βατικανό, προκειμένου να μεταστρέψει αρχικά στην Ουνία σημαντικό τμήμα Βουλγάρων, Αλβανών και Ελληνοβλάχων. Απέτυχε παταγωδώς. Παράλληλα εξαγριωνόταν, επειδή η Σερβία ορθωνόταν εμπόδιο ανυπέρβλητο για την επέκτασή της προς νότο. Η κατάληψη της Βοσνίας στις αρχές του 20^ου αιώνα της άνοιξε την όρεξη της για επέκταση προς νότο. Η Αυστρία Συμμάχησε μυστικά με τη Ρουμανία, ώστε να αποτελέσει αυτή το ίδιο εμπόδιο για την επέκταση της Ρωσίας. Η Ρωσία προς αντιπερισπασμό επιδίωξε τον προσεταιρισμό των σλάβων της Βουλγαρίας στηρίζοντας ένθερμα την προσπάθεια αναγνώρισης της Εξαρχίας τους. Είχε προηγηθεί το κακό παράδειγμα που έδωσε η χώρα μας η υποταγμένη στο θέλημα της βαυαρικής αντιβασιλείας. Η Ελλάδα μετά την εκθρόνιση του Όθωνα υπάκουε στα κελεύσματα του Άγγλου πρεσβευτού.

Το 1903 οι Αυστρία και Ρωσία, επίδοξοι νέοι κατακτητές της Βαλκανικής συμφώνησαν στον καθορισμό των σφαιρών επιρροής στη Βαλκανική. Η Ελλάδα βρέθηκε σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Είχε προηγηθεί ο πόλεμος της ντροπής του 1897 και οι ένοχοι πολιτικοί και στρατιωτικοί της παρακμής δεν ήθελαν να ακούσουν για τους υπόδουλους αδελφούς. Πέραν αυτού η Αγγλία είχε δείξει ότι δεν είχε διάθεση να επιτρέψει στους αντιπάλους της την επέκταση προς νότο. Προτιμούσε τα υπό δουλεία εδάφη να παραμείνουν υπό οθωμανική κατοχή. Οι Βούλγαροι ήδη κατά την τελευταία δεκαετία του 19^ου αιώνα είχαν δείξει τις διαθέσεις τους για τη Μακεδονία. Έχοντας προσαρτήσει την ημιαυτόνομη ηγεμονία της Ανατολικής Ρωμυλίας με τον συμπαγή ελληνικό πληθυσμό στα αστικά κέντρα, πίστευε ότι ήταν εύκολο να επαναλάβει το ίδιο, αφού προηγουμένως επιτύχει την αναγνώριση ηγεμονίας της Μακεδονίας από τους ισχυρούς. Το πρώτο όπλο του επεκτατικού εκείνου αγώνα υπήρξε «πνευματικό»: Ο βιασμός των σλαβοφώνων της Μακεδονίας να ενταχθούν στην Εξαρχία! Πώς να μην αισιοδοξούν για την επιτυχία, αφού κάποιοι μητροπολίτες του Πατριαρχείου στη Βόρεια Μακεδονία εμφανίζονταν ως εκπρόσωποι του ελληνικού Βασιλείου και όχι ως πνευματικοί ηγέτες του ποικίλου ποιμνίου. Και δεν ήταν υπερβολή να χαρακτηρίσουν οι δυτικοί της εποχής μακεδονική τη σαλάτα που περιείχε πλήθος υλικών. Η Εκκλησία χρεωνόταν διαρκώς για να πιστώσει το Γένος, το οποίο σήμερα την ανταμείβει με ακραία περιφρόνηση και άκρως εχθρική διάθεση.

**********************

Οι επιτυχίες των Βουλγάρων για μεταστροφή των σλαβοφώνων της Μακεδονίας στην Εξαρχία με την πειθώ δεν υπήρξαν σημαντικές. Έτσι ετέθη σε εφαρμογή η δεύτερη φάση του σχεδίου: Μαχαίρι, τσεκούρι, φωτιά! Προγραφές ιερέων, προκρίτων, δασκάλων, ιατρών, εμπόρων με σκοπό ο ελληνισμός να παραμείνει ακέφαλος. Και στην Αθήνα η σάπια άρχουσα τάξη λικνιζόταν υπό τους ήχους της δυτικής μουσικής. Ώσπου ένα παλικάρι, γέννημα του βόρειου ελληνισμού, έλαβε την απόφαση να θυσιαστεί. Ήρθε στη Μακεδονία και πριν προλάβει να συγκρουστεί με τον επίβουλο και άγριο αντίπαλο έχυσε το αίμα του. Ήταν αρκετή η θυσία του Παύλου Μελά, ώστε να αφυπνιστεί ο ελεύθερος και υποταγμένος στα πάθη ελληνισμός του νότου και να αισθανθεί  πιο κοντά στην καρδιά του τη Μακεδονία (Παλαμάς). Ο ένοπλος μακεδονικός αγώνας υπήρξε σκληρός και αδυσώπητος. Τον παρακολούθησαν με ποικίλα συναισθήματα όλοι οι ενδιαφερόμενοι διπλωμάτες από το Μοναστήρι (Μπίτολα). Παρεμβάσεις προς τις οθωμανικές αρχές υπέρ των Βουλγάρων άφθονες, υπέρ των Ελλήνων ουδεμία! Και οι Οθωμανοί να σφυρίζουν αδιάφορα βλέποντας την αλληλοεξόντωση των γκιαούρηδων (απίστων) ή να επωφελούνται, ώστε να αποκομίζουν χρηματικά οφέλη. Παράλληλα να μαίνεται η προπαγάνδα των ρουμάνων εθνικιστών, που μέσω των χρημάτων κυρίως αλλά και των συκοφαντιών προς τις οθωμανικές αρχές πίστευαν ότι ήταν δυνατόν να κάμψουν το φρόνημα των Ελληνοβλάχων.

Ο μακεδονικός αγώνας ελάμβανε τροπή υπέρ των ελληνικών όπλων, όταν ξέσπασε το κίνημα των Νεοτούρκων (1908). Όλοι οι σκλαβωμένοι πανηγύρισαν τη μεταβολή, η οποία συνοδεύτηκε από γενική αμνηστία. Πίστευαν πως είχαν πλέον τελειώσει τα βάσανά τους. Εξαπατήθηκαν οικτρά, καθώς οι νέοι εξουσιαστές δεν ήσαν σαν τους καθυστερημένους σουλτάνους, που γνώριζαν μεν να σφάζουν τους εξεγερμένους ραγιάδες, δεν είχαν όμως καταστρώσει ποτέ σχέδιο γενοκτονίας. Οι Νεότουρκοι είχαν σπουδάσει σε στρατιωτικές σχολές της Δύσης και είχαν ενστερνιστεί το δυτικό πνεύμα του εθνικισμού. Το αμιγώς εθνικό κράτος ήταν το είδωλό τους. Και αυτό μόνο με γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών ήταν δυνατόν να συντελεστεί. Οι προθέσεις εκδηλώθηκαν μετά παρέλευση μηνών. Άρχισαν προγραφές των λαβόντων μέρος στον ένοπλο μακεδονικό αγώνα. Και θα ήταν η μακεδονική γη η πρώτη, στην οποία θα επιχειρείτο στη συνέχεια η εφαρμογή του σχεδίου της γενοκτονίας, αν δεν μεσολαβούσε ο πρώτος βαλκανικός πόλεμος. Είχε προηγηθεί η προσέγγιση Ελλήνων και Βουλγάρων βουλευτών της οθωμανικής Βουλής. Ήταν όμως αρκετή αυτή, ώστε να πεισθούν στη συνέχεια οι κυβερνήσεις των εθνικών κρατών να συνάψουν συμμαχία με σκοπό την κήρυξη πολέμου κατά της Τουρκίας, ενώ τα συμφέροντά τους εμφανίζονταν αλληλοσυγκρουόμενα; Ήταν δυνατόν οι Βούλγαροι να ικανοποιηθούν με νέα σύνορα διαφορετικά από τα προβλεπόμενα στη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου; Η συμφωνία και η από κοινού επίθεση τεσσάρων κρατών κατά της Τουρκίας ήταν ευλογία Θεού, που όμως μετετράπη σε κατάρα αμέσως μετά την θριαμβευτική επικράτησή τους.

Οι Αλβανοί, μουσουλμάνοι και ρωμαιοκαθολικοί του Βορρά,  στην υπηρεσία όντες του κατακτητού δεν έδειξαν διάθεση να αποκτήσουν την ελευθερία τους παρά μόνο μετά από υποκίνηση της Αυστρίας. Έλλειψη διάθεσης για ελευθερία είχαν εκδηλώσει και οι ρωμαιοκαθολικοί των ελληνικών νησιών το 1821. Αυτό ας το συνειδητοποιήσουν όσοι θεωρούν τη θρησκευτική πίστη χωρίς σημασία στους αγώνες του έθνους και αναμασούν τα ιδεολογήματα περί αστικής τάξης και διαφωτισμού. 

Στις 30 Σεπτεμβρίου 1912 επιδόθηκε στην Τουρκία από τους πρεσβευτές των τεσσάρων συμμάχων κρατών διακοίνωση με μορφή τελεσιγράφου, με το οποίο ήταν απαιτητή η καθιέρωση καθεστώτος αυτονομίας στις ευρωπαϊκές περιοχές της αυτοκρατορίας. Η Τουρκία επιτέθηκε πρώτη κατά Σερβίας και Βουλγαρίας στις 4 Οκτωβρίου αγνοήσασα την Ελλάδα, που θεωρούσε ότι είχε παραμείνει στην κατάντια του 1897! Όμως στην Ελλάδα είχε ξυπνήσει το φιλότιμο με την εξέγερση στο Γουδί το 1909. Έτσι την επομένη η χώρα μας κήρυξε τον πόλεμο. Το πλέον ενδιαφέρον είναι ότι οι τέσσερες χώρες έδρασαν όχι κατά παρότρυνση των ισχυρών, αλλά ενάντια στη θέλησή τους να διατηρηθεί η κατάσταση στη Βαλκανική! Πρώτη και τελευταία ελεύθερη κίνηση στον δρόμο που είχε οραματιστεί ο Ρήγας Βελεστινλής.

Η επέλαση υπήρξε ραγδαία και θριαμβευτική. Μήλα της έριδος ήταν το Μοναστήρι και η Θεσσαλονίκη. Η Ελλάδα θυσίασε το ελληνικό Μοναστήρι, το οποίο απελευθέρωσαν οι Σέρβοι σπεύδοντας προς απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης πριν προλάβουν οι Βούλγαροι. Κάποιοι εξωνημένοι σύγχρονοι ιστορικοί δεν γράφουν «απελευθέρωση», αλλά «κατάληψη» ιδίως για τη Θεσσαλονίκη, όπου το ελληνικό στοιχείο δεν διέθετε την πλειοψηφία μεταξύ του πληθυσμού. Το ότι ο κατακτητής είχε αλλοιώσει τον πληθυσμό της πόλης με την παραχώρηση ασύλου στους Εβραίους διωγμένους από τους χριστιανούς και ευγενείς βασιλείς της Ισπανίας είναι άνευ σημασίας. Άνευ σημασίας είναι και το ότι οι Εβραίοι είχαν συνταχθεί με τον κατακτητή κατά το 1821, προκειμένου να αποκομίσουν κέρδη από τα λάφυρα εκ των ηττημένων επαναστατών. Άνευ σημασίας και το ότι είχαν συγκροτήσει εθελοντικά σώματα για την απώθηση των ελευθερωτών! ΟΙ γραικύλοι υιοθετούν το δόγμα της νέας τάξης πραγμάτων: Η γη ανήκει στην πληθυσμιακή ομάδα που αποτελεί την πλειονότητα αδιάφορο το πώς αυτή κατέστη πλειοψηφούσα (Κοσσυφοπέδιο). Αυτή την άθλια αρχή πρεσβεύει η γηραιά ήπειρος και θα υποστεί τις συνέπειες.

Ο ελληνικός στρατός εισήλθε πρώτος στη Θεσσαλονίκη χάρη και στην εύνοια του στρατιωτικού διοικητού της προς τους Έλληνες, του Ταχσίν πασά Αλβανού και ελληνομαθούς. Εισήλθε κατά την ημέρα της γιορτής του πολιούχου της Αγίου Δημητρίου. Σύμπτωση, θα παρατηρήσει ο σκεπτικιστής. Αλλά σύμπτωση είναι και η εκπλήρωση της προφητείας του Αγίου Κοσμά ότι το «ποθούμενο» θα έλθει, όταν πέσουν δύο πασχαλιές μαζί; Και το 1912 συνέπεσαν οι γιορτές του Πάσχα και του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. 

Ακολούθησε, όπως αναμενόταν, ο δεύτερος και πλέον αιματηρός πόλεμος μεταξύ των κατ' όνομα χριστιανικών κρατών. Συνέπεια αυτού είναι να διατηρήσει η Τουρκία κάποιες κτήσεις της στην Ευρώπη και η εχθρότητα μεταξύ των ομόρων κρατών των πρώην συμμάχων να εξαρθεί. Τις συνέπειες γεύθηκαν οι λαοί κατά τη διάρκεια των δύο μεγάλων πολέμων που ακολούθησαν για τα συμφέροντα των ισχυρών της γης.

Σήμερα η Βαλκανική βρίσκεται πολύ μακριά από τον δρόμο που ονειρεύτηκε ο Ρήγας. Υπόδουλη στους ισχυρούς άγεται και φέρεται για τα συμφέροντα τους. Πλήθος οι αντιπαλότητες που υποκρύπτονται κάτω από πλασματικές συμφωνίες. Καθώς οι διοικούσες Εκκλησίες έχουν αποκτήσει εθνικό χρώμα κατά τον 19^ο αιώνα αδυνατούν να εγκολπωθούν την οικουμενικότητα της Ορθοδοξίας και να τη μεταδώσουν στους λαούς. Στο μέτρο που οι λαοί, αλλά κυρίως οι ηγέτες τους, δεν αισθάνονται την ενοποιό ισχύ της κοινής πίστης, θα οδηγούνται στη σφαγή προς εξυπηρέτηση αλλοτρίων συμφερόντων.
του Απόστολου Παπαδημητρίο