Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2012

Κλειδί στην κρίση της Ευρωζώνης είναι η ανάπτυξη


Για τρίτη συνεχή χρονιά, η ευρωζώνη αποτελεί τον πιο αδύναμο κρίκο. Στην αρχή η κρίση ήταν περιφερειακή, αργότερα πέρασε στην Ισπανία και στην Ιταλία, και σήμερα τρίζει ολόκληρο το οικοδόμημά της. Το ερώτημα που τίθεται για το 2012, είναι αν οι εντάσεις θα μειωθούν, ή θα κλιμακωθούν.
Η Ελλάδα παραμένει στο επίκεντρο της προσοχής, και η περίπτωσή της αντιπροσωπεύει τις αποτυχίες της Ευρώπης. Για μια ακόμη φορά, θα πρέπει να παρθούν σημαντικές αποφάσεις για την περαιτέρω βοήθεια της Αθήνας. Και για μια ακόμη φορά, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αποδεχτούν το γεγονός ότι η κατάσταση είναι πολύ πιο σοβαρή απ ότι νόμιζαν.
Το μέγεθος του ελληνικού προβλήματος δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα αποτελεί μια μικρή οικονομία, και σε μεγάλο βαθμό μια ιδιαίτερη περίπτωση.
Καμιά άλλη χώρα δεν αγνόησε τους δημοσιονομικούς κανόνες της  ΕΕ στον βαθμό που τους αγνόησε η Ελλάδα. Καμιά άλλη χώρα δεν συσσώρευσε τόσο δημόσιο χρέος, και καμιά άλλη χώρα δεν έχει ένα τόσο δυσλειτουργικό κράτος, και μια τόσο μη ανταγωνιστική οικονομία.

Η μεγάλη όμως μάχη δίνεται στην Ιταλία και στην Ισπανία, που οι δυο μαζί αντιστοιχούν στο 17% του ΑΕΠ της ευρωζώνης. Η διάσωσή τους θα έφερνε στα όρια τους τις δυνατότητες της ΕΕ και του ΔΝΤ. Οι δυο αυτές χώρες έχουν τώρα μεταρρυθμιστικές κυβερνήσεις , και παλεύουν να επαναφέρουν την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα, και την τραπεζική εξυγίανση. Αν πετύχουν, το ευρώ θα επιβιώσει, αν όχι, πολλά θα αλλάξουν.
Αυτός είναι και ο λόγος που εδώ και μερικούς μήνες, η εστίαση όλη είναι στο πως θα στηριχτούν οι μεταρρυθμίσεις σε αυτές τις δυο χώρες. Καμία όμως πρόταση δεν μπορεί να εφαρμοστεί στο αμέσως επόμενο διάστημα.
Η ΕΚΤ αγόρασε κάποια ομόλογα τους, αλλά δεν δεσμεύεται για τη διατήρηση των χαμηλών επιτοκίων επί πολύ ακόμη. Παράλληλα, το μέγεθος του EFSF θα παραμείνει στα περίπου €500 δισ. Τα ευρωομόλογα βγήκαν από τη μέση, τουλάχιστον προς το παρόν. Και η ευρωζώνη σχεδιάζει τώρα μια πιο σφιχτή δημοσιονομική ενοποίηση, προκειμένου να υπάρχουν ομοιόμορφοι κανόνες σε όλα τα κράτη μέλη.
Στην Γερμανία υπάρχει η άποψη ότι οποιαδήποτε προστασία από τις πιέσεις των αγορών, απλά εμποδίζει τις προσαρμογές και τις μεταρρυθμίσεις.
Η Βόρειος Ευρώπη έχει την άποψη ότι μόνο με σοβαρούς πόνους, μπορεί να υπάρξουν κίνητρα για να ξεπεραστούν οι εσωτερικές πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που εμποδίζουν τις περικοπές δαπανών, και την αναμόρφωση της αγοράς εργασίας. Η Νότιος Ευρώπη δηλαδή, θα πρέπει να υποφέρει, και το τίμημα που θα πρέπει να πληρώσει για να πετύχει παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα θα είναι η μακροχρόνια ανεργία, και η ύφεση.
Η παραπάνω άποψη είναι δικαιολογημένη. Όταν η ΕΚΤ άρχισε να αγοράζει ιταλικά ομόλογα τον περασμένο Αύγουστο, ο τότε πρωθυπουργός Silvio Berlusconi πήρε πίσω τις δεσμεύσεις του για μεταρρυθμίσεις. Αυτή του η κίνηση αποτέλεσε παράδειγμα για τους ηθικούς κινδύνους που εμφανίζονται όταν επεμβαίνει υποστηρικτικά η ΕΚΤ. Μόνο όταν οι αγορές ομολόγων στράφηκαν εκ νέου εναντίον του  Berlusconi, αποφασίστηκε η αντικατάστασή του από τον τεχνοκράτη μεταρρυθμιστή Mario Monti.
Οι κυβερνήσεις χρειάζονται κίνητρα για να δράσουν, αλλά παράλληλα χρειάζεται να αποδείξουν στους πολίτες ότι οι μεταρρυθμίσεις  αξίζουν τον κόπο. Αν μετά από κάποιο διάστημα οδυνηρών προσαρμογών και μεταρρυθμίσεων, δεν υπάρχει οικονομικό αποτέλεσμα,  αυξηθεί η ανεργία, και το μέλλον φαντάζει δυσοίωνο, τότε οι κυβερνήσεις χάνουν την λαϊκή τους στήριξη, και οι μεταρρυθμίσεις κολλάνε, όπως είδαμε να συμβαίνει στην Ελλάδα.
Επιπλέον, ένα υποβαθμισμένο μακροοικονομικό και χρηματοπιστωτικό περιβάλλον αυξάνει τον κίνδυνο τραπεζικής αποτυχίας, με άμεσες αρνητικές συνέπειες για τα δημοσιονομικά.
Οι κίνδυνοι αυτοί αυξάνονται όταν οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνουν σε πολλά κράτη ταυτόχρονα.
Σήμερα, χρειάζονται μεταρρυθμίσεις στο σύνολο σχεδόν της ευρωζώνης του Νότου. Σε χώρες, που όλες μαζί συμβάλουν στο 50% του συνολικού ΑΕΠ της.
Από τη μια πλευρά, πιστεύουμε πως οι κυβερνήσεις παίρνουν μέτρα, μόνο εφόσον δεν έχουν άλλη εναλλακτική λύση. Από την άλλη όμως, θέλουμε επίσης να πιστεύουμε ότι οι προσαρμογές και οι μεταρρυθμίσεις θα προχωρήσουν, την ώρα που ολόκληρη η νότιος ευρωζώνη υποφέρει από ύφεση.
Το σφίξιμο των λουριών της Νότιας Ευρώπης θα ήταν μια πετυχημένη στρατηγική αν συνοδεύονταν και από μια στρατηγική ανάπτυξης για ολόκληρη την ευρωζώνη. Και στην φάση που είμαστε σήμερα, κάτι τέτοιο δεν υπάρχει.
Του Jean Pisani-Ferry
Project Syndicate, 2012.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου